Tirkmlebis Qronikuli Daavadeba: Klinikuri Praqtikis Erovnuli Rekomendacia
Tirkmlebis Qronikuli Daavadeba: Klinikuri Praqtikis Erovnuli Rekomendacia
(gaidlaini)
1
klinikuri praqtikis erovnuli rekomendacia (gaidlaini)
`Tirkmlebis qronikuli daavadeba~ miRebulia klinikuri
praqtikis erovnuli rekomendaciebis (gaidlainebi) da
daavadebaTa marTvis saxelmwifo standartebis (protokolebi)
SemuSavebis, Sefasebis da danergvis erovnuli sabWos 2006
wlis 21 noembris #2 sxdomaze da damtkicebulia saqarTvelos
Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis ministris 2007
wlis 21 dekembris # 364/o brZanebiT.
2
Tirkmlebis qronikuli daavadeba
gamoyenebuli Semoklebebi
DOKI – Dialysis Outcome Quality Initative
NKF – National Kidney Foundation
PARADE – Proteinuria, Albuminuria, Detection and Elimination
Tqd _ Tirkmlebis qronikuli daavadeba
aw _ arteriuli wneva
agf _ angiotenzinis gardamqmneli fermenti
ar _ angiotenzinis receptori
transf. gaj. indeqsi _ transferinis gajerebis indeqsi
i.v. _ intravenurad
hd _ hemodializi
pd _ peritoneuli dializi
TCT – Tirkmlis CanacvlebiTi Terapia
mapd – mudmivi ambulatoriuli peritoneuli dializi
lab _ laboratoriuli cvlilebebi
simp _ klinikuri simptomebi
1. daavadebis definicia
3
2. epidemiologia
3. etiopaTogenezi
4
Tqd-s gamomwvevi daavadebebi cxrili #1.
paTologia etiologia
(magaliTi)
diabeturi glomerulosklerozi Saqriani diabeti
tipi I
tipi II
gorglovani daavadebebi (pirveladi da meoradi):
1. proliferaciuli glomerulonefritebi
mezangioproliferaciuli glomerulonefriti
membranoproliferaciuli glomerulonefriti sistemuri wiTeli mglura,
fokalur-proliferaciuli glomerulonefriti baqteriuli endokarditi,
difuzur-proliferaciuli glomerulonefriti vaskulitebi, hepatiti B, C,
swrafad progresirebadi glomerulonefriti HIV infeqcia da sxv.
tubulo-intersticiuli daavadebebi:
1. tubulo-intersiciuli nefritebi
pielonefriti infeqciebi, Sard-kenWovani,
alergiuli intersticiuli nefriti arasteroiduli anTebis saw.
analgetikebiT inducirebuli nefropaTia preparatebi, sarkoidozi,
granulomatozuri intersticiuli nefriti uveiti
autoimunuri intersticiuli nefriti
2. araanTebadi tubulointersticiuli daavadebebi vezikoureTeruli refluqsi,
refluqs-nefropaTia simsivne, Sard-kenWovani
obstruqciuli nefropaTia daavadeba, mravlobiTi
mielomuri Tirkmeli mieloma
cisturi daavadebebi
Tirkmlebis policisturi (Tp) daavadeba autosomur dominanturi an
fon hipel lindaus daavadeba recesiuli
tuberozuli sklerozi
meduluri cisturi daavadeba
Tirkmlis transplantatis daavadebebi
qronikuli mocilebis sindromi ciklosporini an
rekurentuli daavadeba takrolimusi, gorglovani
transplantatis qronikuli nefropaTia daavadebebi
medikamenturi intoqsikacia
5
4. klinikuri simptomatika
6
Tirkmlebis daavadebebis mravalricxovnebis miuxedavad, klinikuri
suraTi, riTic SeiZleba gamovlindes Tirkmlebis qronikuli daavadeba,
arcTu ise mravalferovania. es imas niSnavs, rom klinikurad pacienti
SeiZleba iyos asimptomuri an saxeze iyos eqstrarenuli garTulebebi,
ris gamoc is droulad ar mimarTavs nefrologs. amis gamo gviandeba
Tqd-s drouli diagnostika da daavadebis swrafi progresirebis
sawinaaRmdego RonisZiebebis gatareba. cxrilSi #3 moyvanilia Tqd-s
stadiebis SesaZlo klinikuri prezentaciebi.
7
wyal-
Na da H2O
marilovani SeSupeba
Sekaveba TirkmlebiT
cvlis darRveva
eqskretoruli
“fluid lung”
funqciis
darRveva
hipertonia
distalur
milakSi K+-is
sekreciis
darRveva
hiperkalemia
amoniumis
Zvelebis
sinTezis acidozi
demineralizacia
darRveva
hiperventilacia
uremiuli
gastrointestinuri
toqsinebis
darRvevebi
retencia
glomerulopaTiebi
neiropaTia
Tirkmlebis encefalopaTia
Tandayolili
daavadebebi perikarditi
hemolizi
tubulo-
intersticiuri
daavadeba Trombocitebis
funqciis darRveva
obstruqciuli
uropaTiebi
hiperfosfatemia CaXP↑ kalcifilaqsisi
qavili
qsovilebis
metastazuri
kalcifikacia
1.25(OH)2O3 meoradi
deficiti hiperparaTireozi
eriTropoetinis
eriTropoezis
sinTezis renuli anemia
daqveTieba
deficiti
reninis hipertoniis
gazrda
endokrinuli produqcia erT-erT mizezi
funqciis
darRveva
distalur da
Semkreb poliuria
milakebSi
adh-is mimarT
renuli uSaqro
mgrZnobelobis
diabeti
daqveiTeba
8
aRniSnuli garTulebebis klinikuri simptomatika, romelic yvelaze
mZimed vlindeba Tqd-s 4 da 5 stadiebSi, SeiZleba iyos Semdegi: Zlieri
saerTo sisuste, daRliloba, umadoba, gulisreva, dilis saaTebSi
pirRebineba, Tavis tkivili, koncentrirebis unaris daqveiTeba, qavili
(pruritis), dispnoe, krunCxvebi.
amasTan, aRiniSneba cvlilebebi TiTqmis yvela organosa da sistemis
mxridan:
gul-sisxlZarRvTa sistema: marcxena parkuWis hipertrofia da
diastoluri disfunqcia, aortisa da gulis sarqvelebis
kalcifikacia, ventrikuluri ariTmiebi (hipo/hiperkalemiis fonze).
wyal-marilovani da mJava-tutovani darRvevbi: hiperhidratacia,
hiper/hiponatremia, hiperkalemia, metaboluri acidozi.
renuli anemia: viTardeba eriTropoetinis deficitis gamo.
renuli osteopaTia: hiperfosfatemia, hipokalcemia da meoradi
hiperparaTireozis Sedegad viTardeba sxvadasxva saxis renuli
osteopaTiebi: fibrozuli osteoiti, Zvlis adinamiuri daavadeba.
hemostazi: sisxldenebi Trombocitebis agregaciis daqveiTebis gamo,
ris gamoc xSiria gastroduodenuli sisxldena, hemoragiuli
perikarditi da plevriti.
nervuli sistema: periferiuli neiropaTia, avtonomiuri neiropaTia,
uremiuli encefalopaTia, mtevnis gvirabis sindromi, uremiuli
miopaTia, mousvenari fexis sindromi.
endokrinuli darRvevebi: hipoTireozi, sqesobrivi hormonebis
disbalansi, maT Soris aRsaniSnavia hiperprolaqtinemia, bavSvebSi
rezistentoba zrdis hormonis mimarT.
metaboluri darRvevebi: dislipidemia IV tipis fredriqsonis
(Fredricksion) mixedviT, hiperhomocisteinemia.
dermatologiuri darRvevebi: qserozi, fsevdoporfiria, qavili.
kuW-nawlavis traqti: gastriti, duodeniti, gastroparezi,
pankreatiti, kolondivertikulozi, hemoragiuli koliti.
5. diagnostika
9
¾ proteinuriis SemTxvevaSi cilis raodenobrivi gansazRvra 24
saaTian SardSi an dilis SardSi protein/kreatininis an
albumin/kreatininis fardobis mixedviT;
¾ arteriuli wnevis gazomva;
¾ gorglovani (glomeruluri) filtraciis siCqaris gamoTvla.
aRniSnuli gamokvlevebis safuZvelze SesaZlebelia risk faqtorebis
matarebel pacientTa gamovlena da maTze mumivi monitoringis daweseba.
risk faqtorebis matarebel pacientebSi rekomedebulia (sarwmunoebis
done II, rekomendacia B) Semdegi gamokvlevebis Catareba:
¾ Tirkmelebisa da saSarde gzebis sonografiuli gamokvleva;
¾ sisxlis SratSi kreatininis, Sardovanas gansazRvra;
¾ sisxlis SratSi eleqtrolitebis gansazRvra (natriumi, kaliumi,
qlori, bikarbonati, kalciumi, fosfatebi);
¾ Sardis xvedriTi wona an osmolaroba;
¾ Sardis pH.
10
gamovlenili proteinuriisa da hematuriis SemTxvevaSi rekomendebulia
(sarwmunoebis done II, rekomendacia B) gamokvlevaTa warmoeba Sesabamisi
algoriTmebis mixedviT:
11
12
Tirkmlebis dazianebis markerebis gamovlenis SemTxvevaSi
rekomendebulia radiologiuri kvlevebi imis mixedviT, Tu romeli
paTologia udevs safuZvlad Tirkmlebis qronikul daavadebas.
gamokvlevis sworad SerCevisaTvis qvemoT moyvanilia cxrili #4,
romelSic warmodgenilia Tirkmlebis sxvadasxva dazianebis
radiologiuri suraTis interpretaciebi.
13
Tirkmlis biofsiis Cvenebebi cxrili #5
14
6. mkurnaloba
15
renuli anemia: koreqcia xdeba feritinis, transferinis
gajerebis indeqsisa da hipoqromuli retikulocitebis
raodenobis mixedviT rkinis preparatebiTa da rekombinantuli
eriTropoetiniT. samizne hemoglobinia (sarwmunoebis done II,
rekomendacia B) 11,5-12,0g/dl.
renuli osteopaTiis koreqcia xdeba saerTo da ionizirebuli
kalciumis, araorganuli fosfatebis, intaqturi paraThormonis,
Zvlis tutefosfatazisa da aluminis koncentraciebis mixedviT
fosforSemboWavi preparatebiTa da vit. D metabolitebiT.
¾ TCT-is dawyeba rekomendebulia, rodesac glomeruluri filtraciis
siCqarea 8-10ml/wT/1,73m² (sarwmunoebis done I, rekomendacia A). am
rekomendaciis gatareba gansakuTrebiT mniSvnelovania maRali riskis
mqone pacientebSi, magaliTad Saqriani diabetiT daavadebulebsa da
imaTSi, visTanac uremiisaTvis damaxasiaTebeli klinikuri simptoma-
tika mkveTrad aris gamovlenili an gaZnelebulia hidrataciisa da
arteriuli wnevis kontroli an aReniSnebaT mkveTrad gauaresebuli
nutriciuli statusi imisaTvis, rom pacientis sicocxle ar davayenoT
riskis qveS. yvela SemTxvevaSi, dializiT mkurnaloba dawyebul unda
iqnas manam, sanam gfs < 6ml/wT/1,73m².
¾ im pacientebSi, romlebic imyofebian nefrologiuri zedamxedvelobis
qveS da romlebTanac dagegmilia hemodializi, sisxlZarRvovani
midgomis – arterio/venuri (a/v) fistulis - uzrunvelyofis sakiTxi
unda dadges hemodializis dawyebamde 3-4 TviT adre. dainficirebisa
da Trombozis sixSiris mixedviT upiratesoba eniWeba natiur a/v
fistulas. proTezireba naCvenebia natiuri a/v fistulis Seqmnis yvela
SesaZleblobis amowurvis SemTxvevaSi. a/v fistulis, natiuri Tu
proTezi, permanentuli funqcionirebis uzrunvelsayofad aucilebeli
pirobebia: piradi higiena, kanulirebis win kanis aseptiuri
damuSavebisa da punqciis teqnika. a/v fistulis ararsebobis
SemTxvevaSi sisxlZarRvovani midgomis uzrunvelsayofad gamoiyeneba
centraluri venuri orarxiani keTeteri: droebiTi (3/6kviraze
gaTvlili) an permanentuli (erTwliani). (sarwmunoebis done I,
rekomendacia A).
¾ pacientis kardiovaskuluri statusi Sefasebul unda iqnas Tirkmlis
CanacvlebiTi Terapiis dawyebis win da Semdeg 6 TveSi erTxel
(sarwmunoebis done II, rekomendacia B). maRali riskis jgufSi Sedian:
mwevelebi, hiperglikemiis, dislipidemiisa da hipertoniis matarebeli
pacientebi.
16
eqimis taqtika Tqd-s stadiebis mixedviT
17
osmosis). aucilebelia sadializo wylis qimiuri da baqteriologiuri
sisufTavis rutinuli da regularuli monitoringi.
¾ hemodializis dros eqstrakorporuli Trombozis saprofilaqtikod
aucilebelia antikoagulaciuri RonisZiebebis arafraqcionirebuli an
dabalmolekuluri hepariniT gatareba.
¾ hd asocirebuli infeqciebi: baqteriuli infeqciebi, kerZod ki
Staphylococcus aureus–iT ganpirobebuli septicemiebi, warmoadgens
hemodializis yvelaze xSir da sicocxlisaTvis saSiS infeqciur
garTulebas. aqedan gamomdinare sisxlZarRvovani midgomis, rogorc
centraluri venuri kaTeterebis, aseve a/v fistulebis menejmenti unda
mkacrad iyos daculi yvela hemodializis centrSi. aucilebelia aseve
tuberkulozis diagnostika da prevencia imunosupresirebul da
malnutriciis mqone pacientebSi. HBV, HCV da HIV virusebze skriningi
rekomendirebulia 6 TveSi erTxel (sarwmunoebis done II, rekomendacia
B).
Tirkmlis transplantacia
¾ sakiTxi preemftiuri (pre-emptive) Tirkmlis transplantaciis
(transplantacia dializamde) Sesaxeb unda dasmul iqnas yvela
SesaZlo SemTxvevaSi, rodesac gfs < 20ml/wT/1,73m2 ara mxolod
dializTan dakavSirebuli garTulebebis Tavidan asacileblad, aramed
dializiT mkurnalobis xarjebis dasazogad. sakiTxis droulad
dayeneba gansakuTrebiT mniSvnelovania bavSvebisa da Saqriani
diabetiT daavadebul pacienTa SemTxvevaSi (sarwmunoebis done II,
rekomendacia B).
¾ Tirkmlis transplantaciis absoluturi ukuCvenebebis garda –
aragankurnebadi simsivne, HIV pozitiuroba, aqtiuri sistemuri
infeqcia da/an mdgomareoba, rodesac sicocxlis xangrZlivoba < 2
weliwadze – Tqd-iT daavadebuli yvela pacienti SeiZleba CaiTvalos
Tirkmlis transplantaciis kandidatad. donorisa da recipientis
evolucia, romelSic gaerTianebulia rogorc samedicino aseve
eTikur-samarTlebrivi aspeqtebi, unda warmoebdes mkacrad Sesabamisi
gaidlainebis mixedviT.
19
¾ TirkmelgadanergilTa postoperaciuli monitoringi iTvaliswinebs
(sarwmunoebis done I, rekomendacia A):
• yoveldRiur uwyvet mkacrad gansazRvrul imunosupresiul
Terapias rogorc pirveli 6 Tvis, aseve mokle- (1 weli),
saSualo- (5 weli) da grZelvadiani (>10weli) periodebis
ganmavlobaSi transplantantis adekvaturi funqcionirebis
SesanarCuneblad.
• imunosupresiuli mkurnalobis daniSvnas preoperaciulad
(cocxali donoris SemTxvevaSi) an transplantaciis dRes
(gvamuri donaciis SemTxvevaSi) sisxlZarRvovani anastomozis
dadebamde da gagrZelebas yovldRiurad, magram pirveli 2 Tvis
ganmavlobaSi gaZlierebulad, Semdeg dozebis adekvaturi
klebiT infeqciebisa da de novo malignizaciis riskis
Sesamcireblad.
– ukanaskneli dekadis ganmavlobaSi Tirkmel-gadanergilTa
imunosupresiuli mkurnaloba warmoebs Semdegi kombinaciiT:
kalcinevrinis inhibitorebi (ciklosporin A, FK506),
mikofenolat-mofetili an azaTioprini da meTilprednizo-
loni/prednizoloni.
¾ regularuli intervalebiT rekomendebulia Cataredes (sarwmunoebis
done II, rekomendacia B) Semdegi gamokvlevebi:
• mokle samedicino daxasiaTeba
• arteriuli wnevis, pulsis, sxeulis wonis monacemebi
• sruli obieqturi gamokvleva
• plazmaSi Na, K, Cl, bikarbonatis, kreatininis, Sardovanas
gansazRvra
• sisxlis suraTis gansazRvra
• SardSi cilis, eriTrocitebis, leikocitebis, glukozis
gansazRvra
• sisxlSi ciklosporinis koncentraciis gansazRvra
20
9. alternatiuli gaidlaini ar arsebobs
1. National Kidney Foundation K/DOQI: Clinical Practice Guidelines for Chronic Kidney
Disease: evalution, classification and stratification. Am J Kidney Dis 2002; vol 39 (Supp l).
2. The European Renal Association-European Dialysis and Transplant Association (ERA-
EDTA) and the European Society for Organ Transplantation (ESOT): “European Best
Practice Guidelines for Renal Transplantation” (Part1). Neph Dial Trans 2000; vol.15,(Suppl
7)
3. The European Renal Association-European Dialysis and Transplant Association (ERA-
EDTA) and the European Society for Organ Transplantation (ESOT): “European Best
Practice Guidelines for Renal Transplantation” (Part2). Neph Dial Trans 2002; vol.17,(Suppl
4).
4. The European Renal Association-European Dialysis and Transplant Association (ERA-
EDTA). ): “European Best Practice Guidelines for Haemodialysis” (Part1). Neph Dial Trans
2002, vol 17,(Suppl 7).
5. The European Renal Association-European Dialysis and Transplant Association (ERA-
EDTA). ): “European Best Practice Guidelines for Peritoneal dialysis”. Neph Dial Trans
2005, vol 20, (Suppl 9).
6. Alex M. Davison, J. Stewart Cameron, Jean-Pierre Grunfeld, Claudio Pontichelli, Eberhard
Ritz, Cristopher G. Winearls,Charls van Yeperele. Oxford Textbook of Clinical
Nephrology, 2005.
7. B. Grabensee. Nephrologie, 2002.
8. Ulrich Kuhlmann, Dieter Walb, Friedrich C. Luft. Nephrologie.
21
eqspertebi:
⇒ g. boWoriSvili _ ss al. wulukiZis sax. urologiis urovnuli
centris direqtori saswavlo dargSi, med. mec. doq. profesori;
⇒ g. Citaia _ saxelmwifo sauniversiteto pediatriuli klinikis
nefrologiuri ganyofilebis gamge, med. mec. doq. profesori;
⇒ lela woworia _ saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da
socialuri dacvis saministros janmrTelobis dacvis
departamenti;
⇒ Tea TavidaSvili _ saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da
socialuri dacvis saministros janmrTelobis dacvis
departamenti.
22