Filipino: Learning Activtiy Sheet
Filipino: Learning Activtiy Sheet
Filipino
Second Quarter
“No copy of this material shall subsist in any work of the Government of the Philippines. However,
prior approval of the government agency or office wherein the work is created shall be necessary for
exploitation of such work for profit”
This material has been developed for the implementation of K to 12 Curriculum through the
Curriculum and Learning Management Division (CLMD). It can be reproduced for educational
purposes and the source must be acknowledged. Derivatives of the work including creating an edited
version, an enhancement of supplementary work are permitted provided all original works are
acknowledged and the copyright is attributed. No work may be derived from this material for
commercial purposes and profit.
Consultants:
Regional Director : ESTELA L. CARIÑO, EdD., CESO IV
Assistant Regional Director : RHODA T. RAZON, EdD., CESO V
Schools Division Superintendent : RACHEL R. LLANA, PhD., CESO VI
Asst. Schools Division Superintendent MARY JULIE A. TRUS, PhD.,
CESE
Chief Education Supervisor, CLMD : OCTAVIO V. CABASAG, PhD.
Chief Education Supervisor, CID : EVELYN V. RAMOS
Development Team
Writers : VIVERLY KATE A. ILDEFONSO, KACY FE D. PUGUON, JASMIN A.
CAYATOC, DECELYN D. DACULOG, MELANIE A. BALCITA, ADELYN D.
ADAIS, GRETCHEN E. LEJAO, SHILBERT GAPUZ, JULIET M. BUNGLAY
ROCHELLE C. SALVADOR, DOLLY DIEGO, SHIRLY A. BALDOS, BRYAN
O. BULAHAO, ERWIN JOSEPH D. DUMELOD, LEIGH DEE DIANE CARINO,
RUDY MERCADO JR., AIZA O. LIGMAYO, LUZ B. CORPUZ, CYNTHIA L.
CABLINAN, LICKRISH G. MINIA, LINO XERNAN S. DACAYO III,
MIRAFLOR T. INFANTE, JUNEL B. CACHERO, EVA LIZA T. CALAMANAN,
CHRISTINE L. MAGASTINO, JESSICAH M. LICOS, RODEL T.
YAMBALLA, JUNEL CACHERO
Talaan ng Nilalaman
GAWAING PAGKATUTO
Sina Thor at Loki sa Lupain ng mga Higante
(Mitolohiya) Panimula
(Susing Konsepto)
Bilang isang mag-aaral, ikaw ba’y nakikinig nang mabuti sa iyong guro sa tuwing siya ay
nagtuturo? Nauunawaan mo ba ang punto o ideya ng araling tinatalakay ng iyong guro?
Ang tawag sa gawaing ito ay pagtukoy sa paksa at ideya. Ang paksa ay ang sentro ng
pinag-uusapan sa isang dayalogo o usapin. Maaaring makita natin ang paksa ng usapan sa unahan
ng pahayag o kaya ay maaaring sa hulihan. Maaari ring ito ay implied o nakatago kaya’t
nangangailangan ito ng masusing pagkilatis sa mga pahayag. Kapag nakuha mo na ang paksa ay
madali mo na lamang makuha kung ano ang ideya ng pinag-uusapan.
Sa araling ito, susubukin natin ang iyong kakayahan sa paglalahad ng mga paksa at ideya mula sa
iyong babasahin na usapan ng mga tauhan sa akdang “Sina Thor at Loki sa Lupain ng mga
Higante”.
Panuto
Basahin ang kasunod na akda at pagkatapos ay sagutin ang mga tanong na nasa
ibaba.
Mga Tauhan:
diyos: Thor – diyos ng kulog at kidlat; pinakamalakas sa mga diyos ng Aesir
Loki – kasama ni Thor sa paglalakbay, may kapilyuhan higante:
Skymir – naninirahan sa kakahuyan
1
Nagalit ito nang husto at nanlilisik ang kaniyang mga mata. Gayon na lamang
ang takot ng buong pamilya. Halos magmakaawa sila kay Thor at sinabing handa nilang
ibigay ang lahat. Nang makita ni Thor kung gaano natakot sa kaniya ang mag-anak,
naglubag din ang kaniyang kalooban at hininging kapalit ang mga anak nito. Kaya’t sina
Thjalfi at Roskva ay naging alipin niya pagkatapos.
Hatinggabi na nang gulatin sila ng malakas na lindol, umuuga ang buong paligid
at pakiramdam nila ay nagiba ang kanilang kinatatayuan. Nang siyasatin nila ang paligid
ay nakakita sila ng isang silid. Natakot ang mga kasama ni Thor kaya’t binunot niyaang
kaniyang maso at humanda sa pakikipaglaban. Maya-maya pa ay nakarinig sila nang
malakas na ungol. Kinaumagahan, nakita ni Thor sa labas ang isang higante.
Siya raw si Skrymir at nakikilala niya si Asa-Thor. Tinanong nito kung inalis ba
ni Thor ang kaniyang guwantes. Noon nalaman ni Thor na higante na pala ang kanilang
tinulugan at ang hintuturo nito ang inaakalang silid.
“Ipinakikita lamang na ang lakas mong taglay ay hindi kasintindi tulad ng aming iniisip.
Gusto mo pa bang subukin ang iba pang uri ng pakikipaglaban?” tanong ni UtgaroLoki.
“Anong labanan ang maimumungkahi mo?” sagot ni Thor.
“Isang laro na paborito ng kabataan dito buhatin ang aking pusa mula sa lupa.” Isang
abuhing pusa ang lumundag sa lupa. Malaki ito ngunit hinawakan ni Thor ang palibot ng
tiyan nito at sinubok na itaas gamit ang lahat ng lakas. Ngunit paa lamang ng pusa ang
naiangat ni Thor.
“Tapos na ang labanang ito tulad ng aking inaasahan, walang laban si Thor sa aking
malaking pusa, ano pa kaya sa malalaking tao rito?” wika ni Utgaro-Loki. “Tawagin mo na
akong maliit kung gusto mo pero tumawag ka ng sinumang makikipagbuno sa akin, galit na
ako ngayon,” sabi ni Thor.
“Wala akong alam na gustong makipagbuno sa iyo ngayon pero hayaan mong tawagin ko
ang aking kinalakihang ina, ang matandang si Elli. Siya ang labanan mo ng wrestling,
marami na siyang pinatumbang mga lalaki na tulad mong malakas.”
Hindi na dapat pahabain pa ang kuwento, habang gamit ni Thor ang kaniyang buong lakas
lalo lamang matatag ang matandang babae hanggang mawalan ng balanse si Thor.
Pumagitna si Utgaro-Loki at sinabing itigil na ang labanan. Hindi na kailangang
makipagbuno pa ni Thor kaninuman sa tagapaglingkod. Malalim na noon ang gabi kaya’t
sinamahan sila ni Utgaro-Loki kung saan sila makapagpapahinga at inasikaso nang
maayos.
Nang marinig ito ni Thor kinuha niya ang kaniyang maso upang ipukol ngunit
wala na si Utgaro-Loki. Sa kaniyang paglingon wala na rin ang kuta kundi isang
malawak lamang na kapatagan. Muli siyang lumisan at ipinagpatuloy ang kaniyang
paglalakbay hanggang sa makabalik sa Thruovangar, ang mundo ng mga diyos.
Magaling! Binabati kita dahil naisakatuparan mong muli ang isa na namang gawain.
Ipagpatuloy ang nasimulan! ☺
Kabuuan
Pangwakas/Repleksiyon
Bago tuluyang matapos ang gawaing ito, magbigay ng isang konsepto na
iyong natutuhan mula sa aralin. Isulat ang iyong sagot sa nakalaang
espasyo.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Mga Sanggunian
A. Aklat
Ambat, Vilma C, et. al. (2015) Filipino 10 Modyul para sa mga Mag-aaral. Pasig City:
Vibal Group Inc.
B. Internet
https://www.slideshare.net/JenitaGuinoo/thor-at-loki-79627636
GAWAING PAGKATUTO
Kolokasyon
Panuto
Basahin, unawain, at suriin ang mga inihandang gawaing tiyak na lilinang sa kasanayan sa
Filipino. Sagutin ang mga ito nang buong katapatan.
2.
3.
4.
5.
_____________________ ________________
_____________________ ________________
___________________ ______________
Ikalawang Markahan
Pangalan: ______________________________ Lebel: ___________
GAWAING PAGKATUTO
Panunuri
Panoorin sa youtube ang mitolohiyang may pamagat na “Si Pele, Ang Diyosa ng Apoy at
Bulkan” mula sa bansang Hawaii. Maaari ring makita ang maikling video clip sa link na ito:
https://www.youtube.com/watch?v=XUxVydmwu04. Para naman sa mga walang akses sa
internet ay maaaring basahin ang sipi nito sa ibaba. Pagkatapos mong mapanood o mabasa ang
mitolohiya ay maaari mo nang simulan ang pagsagot sa mga gawain.
Namaka –
Haumea –
Kane-Milo –
Hi’aka –
Lohi-au –
Ohi’a at Lehua –
Hopoe –
_________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_____________________________________________________.
manonood?
_______________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
___________________________________________________.
Pangwakas/Repleksiyon
Mga Sanggunian
A. Mga Aklat
Dayag, Alma M. et. al. Pinagyamang Pluma 10 Alinsunod sa Kto12 Curriculum. Quezon City:
Phoenix Publishing House Inc., 2015.
https://prezi.com/efiilwkpeibk/si-pele-ang-diyosa-ng-apoy-at-bulkan/
Panuto
Suriin at sagutin nang buong husay at katapatan ang mga gawaing lilinang sa kasanyang sa
paghahambing ng mitolohiya mula sa bansang kanluranin sa mitolohiyang Pilipino.
29
Gawain 1: Basahin at Suriin
1. Tauhan mga diyos o diyosa na may taglay na kakaibang kapangyarihan mga karaniwang
mamamayan sa komunidad
2. Tagpuan may kaugnayan ang tagpuan sa kulturang kinabibilangan sinaunang panahon
nagana pang kuwento ng mitolohiya
3. Banghay
Maraming kapana-panabik na aksyon at tunggalian
Maaaring tumalakay sa pagkakalikha ng mundo at mga natural na
mga pangyayari
Nakatuon sa mga suliranin at paano ito malulutas
Ipinakikita ang ugnayan ng tao at ng mga diyos at diyosa
Tumatalakay sa pagkakalikha ng mundo, pagbabago ng panahon at
interaksiyong nagaganap sa araw, buwan at daigdig
4. Tema
Ipinaliliwanag ang natural na mga pangyayari
Pinagmulan ng buhay sa daigdig
Pag-uugali ng tao
Katangian at kahinaan ng tauhan
Mga aral sa buhay
Rihawani
Sa isang kagubatang maraming bundok sa isang lugar ng Marugbu, isang liblib na
pook, ang mga naninirahaan doon ay may pinaniniwalaang isang diyosa o diwata ng
putting usa. Ito ang kuwento ng kanilang mga ninuno na unang nanirahan doon.
Ang Diyos raw na ito ay tinatawag na Rihawani. Kung minsan ay nagpapalit daw ito ng
anyo bilang isa ring putting pusa. Ang mga naninirahan sa liblib na pook na ito ay ingat na
ingat at takot na magawi o malaglag sa kagubatan, pinananahanan ni Rihawani, kahit alam
nilang dito sila maraming makukuhang mga bagay na maaari nilang magamit o
mapagkakitaan. Mga prutas, mga hayop-gubat, mga halamang-gubat, at iba pa.
Sang-ayon sa kanila, may nakakita na kay Rihawani. Isa sa mga taong naninirahan din
doon. Minsan daw, nang maligaw ito sa pangunguha ng mga kahoy at prutas ay napadako
Note: Practice Personal Hygiene Protocols at all times. 21
ito sa pook ni Rihawani. Nakita raw at nasumpungan nito ang diyosa. Kahit sa malayo ay
kapansin-pansin ang angking kagandahan nito , habang nakikipag-usap sa ilang mga using
puti na nasa kanyang paligid. Nang maglakad ang mga ito sa dakong kinaroroonan ng mga
tao ay mabilis na humangos itong tumalilis dahil sa takot na Makita ni Rihawani, ang
diyosa. Nang makarating ito sa bahay ay hindi magkumahog sa pagbabalita sa kanyang
nasaksihan. Mula noon ay lalo nang nagging katatakutan ang kagubatang iyon.
Isang araw ay may mga dayuhan na dumating doon na ang pakay ay mangaso o mamaril
ng hayop-gubat. Nagtanong-tanong daw ang mga ito kung saang gubat marami ang mga
hayop o ibon na maaaring puntahan. Itinuro nila ang gubat ngunit isinalaysay rin ang
kasaysayan nito na pinanahanan ni Rihawani. Itinagubilin ding huwag ibiging puntahanang
pook na iyon. Para sa ikatitiyak ng lakad ay ipinagsama ng mga ito ang isang tagagabay. At
lumisan ang mga ito patungo sa gubat na pupuntahan. Pagdating sa isang paanan ng isang
bundok ay napagkasunduan ng mga itong maghiwahiwalay at magkita-kita na lamang sa
isang lugar sa dakong hapon. Ngunit lingid sa kaalaman ng lahat, ang isa ay nagkainteres
na dumako sa gubat na pinanahanan ni Rihawani. Hindi nito pinakinggan ang tagubilin ng
nakatatanda sa lugar na iyon. Nang makasapit na ito sa dakong itaas ng bundok ay
naglalakad-lakad naman at nagsipat-sipat ng mababaril na hayop. Naisip nito ang putting
usa na sinasabi ng matanda. Nang makadako ito sa tabing-ilang, napansin niya ang isang
pangkat ng mapuputing usa. Nang maramdaman ng mga hayop na may tao, nabulabog ang
mga ito at nagtakbuhang papalayo. Hinabol nito ang isa at tiangkang barilin, ngunit walang
matiyempuhan. Hanggang sa may makita ito sa dakong kadawagan ng gubat, agad inasinta
at binaril. Tinamaan ang putting usa sa binti at hindi na nakatakbo. At nang lalapitan ng
mga mangangaso ang putting usa may biglang sumulpot sa likuran na isang putting-putting
usa na malayo sa hitsura ng nabaril. Lalo siyang namangha nan gang usa ay mag-iba ng
anyo at naging isang napakagandang babae. Sinumbatan nito ang mangangaso. Sa
ginawang iyon ng dayuhan, umusal ng sumpa ang diwata at ang lalaki ay naging isang
puting usa at mapabilang na sa mga alagad ni Rihawani. Nang dakong hapon na, hinanap
ito ng mga kasamahan.
Tinawag ng tinawag ang pangalan nito ngunit walang sumasagot. Napaghinuha na lamang
ng lahat lalo na ng kasamang gabay na sinuway nito marahil ang tagubilin, tuloy nabilang
sa sumpa ni Rihawani. Mula noon, bukod sa naging aral na sa mga nandoon ang
pangyayaring iyon, ay pinangilagan na ng mga nangangaso ang dakong iyon ng kagubatan.
Sanggunian
A. Aklat
Marasigan, Emily. Pinagyamang Pluma. Phoenix Publishing House, 2015. pp. 165-167
Modyul para sa mag-aaral. Filipino 10. Panitikang Asyano, 2015. pp. 170-171, 179-180. -
Mula sa Panitikang Filipino (Pampanahong Elektroniko), (Arrogante et. Al, 1991)
B. Internet
GAWAING PAGKATUTO
Pagsusuri ng Pangunahing Paksa at Ideya ng Usapan ng mga Tauhan
Gaya ng ibang panitikan, ang karamihan sa mga dulang itinatanghal ay hango sa totoong
buhay maliban na lamang sa iilang dulang likha ng malikhain at malayang kaisipan.
Kasanayang Pampagkatuto
Dula: Nailalahad ang mga pangunahing paksa at ideya batay sa napakinggang usapan ng mga
tauhan. (F10PN-Ila-b-72)
Panuto:
Basahin at unawaing mabuti ang isa sa mga dula ng bansang England na pinamagatang
Sinatahang Romeo at Juliet na isinulat ni William Shakespeare at isinalin ni G. Gregorio C.
Borlaza sa Filipino.
SINTAHANG ROMEO AT JULIET
Hango sa Romeo at Juliet na
Isinalin ni Gregorio C. Borlaza
Unang Tagpo
(Sa pag-iisa ni Romeo. Kinakausap ang sarili)
Note: Practice Personal Hygiene Protocols at all times. 24
ROMEO: Bata pa ba ang araw? Mahaba ang malungkot na mga
oras.
Walang paglingap ng aking minamahal.
O, nag-aaway na pag-ibig!
O, pag-ibig na nagagalit!
O, kahit na anong sa wala nanggagaling!
Ganito ang pag-ibig kong walang pag-ibig na nadarama.
Pakitaan ako ng isang babaing labis na
marikit, Di ba’t ganda nito’y isa lamang
pantawag ng isip Sa lalo pang may malaking
kagandahan? Sa paglimot, di mo ako ma’aring
turuan.
(Sa pag-iisa ni Juliet. Kinakausap ang sarili.)
JULIET: Pag-aasawa’y isang karangalang hindi ko
pinapangarap. Bata pa sa gulang kong labing-apat,
banggit ni ina, Mga dalaga dito ay nagiging ina na.
Sino si Paris? Isang lalaki raw na guwapong-guwapo?
Maiibig ko ba ang ginoo?
Hangad ng magiting na ito, ang pag-ibig ko.
Sa piging mamayang gabi, siya’y makikita ko.
Sa pagbasa ng aklat ng kay Paris na mukha,
Sana nga ay matagpuan ang itinitik ng kagandahang
tuwa;
Ikalawang Tagpo
(Nagsimula na ang kasiyahan sa bulwagan. Naroon din si Juliet na nakikipagsayawan. Darating
si Romeo at makikita niya si Juliet sa hanay ng mga babaeng sumasayaw.)
JULIET: Kung gayon ay nasa aking labi ang salang sa iyo ay nakuha.
Ikatlong Tagpo
ROMEO: Hindi ang kahit alin, o santang butihin, kung kamumuhian mo rin.
Ikaapat na Tagpo
ROMEO: A, Juliet, kung ang kaligayahan mo kagaya ng aki’y iipunin at ang kakayahang
iyong angkin.
Ang maglalarawan doon, patamisin ng iyong hininga
Ikaanim na Tagpo
Ikawalong Tagpo
Ikasiyam na Tagpo
Ikasampung Tagpo
Ikalabing-isang Tagpo
JULIET: Ano ito? Lason, nakita ko, ang sanhi ng kaniyang pagkamatay.
O, inubos niya at walang nalabi kahit kapatak man lamang upang tumulong sa
akin?
Hahagkan ko iyong labi baka sakaling may lason pang natira kahit
konti Upang ang gamot na halik ay lumagot sa buhay kong sawi. Oh,
mabuting balaraw!
Ang puso ko ang bayaan mo; tumimo ka riya’t bayaang ako’y mamatay
Kaugnayan:
Pangunahing paksa
Ikalawang Tagpo
Kaugnayan:
Pangunahing paksa
Ikatlong Tagpo
Kaugnayan:
Pangunahing paksa
Ikaapat na Tagpo
Kaugnayan:
Pangunahing paksa
Ikalimang Tagpo
Kaugnayan:
GAWAING PAGKATUTO
(Dula)
Panuto
Basahin at unawaing mabuti ang buod ng dulang “Sa Bagong Paraiso” na isinulat ni Efren
Abueg. Pagkatapos, sagutin nang buong katapatan ang mga kasunod nitong mga gawain.
Sina Ariel at Cleofe ay kapwa walong taong gulang at magkababata. Ang kanilang
daigdig ay umiikot sa isang paraisong kawangis ng langit. Madalas silang maglaro sa bakuran ng
kanilang bahay o di kaya'y sa dalampasigan. Tahimik ang kanilang mundo na mistulang walang
suliranin.
Nang dumating ang pasukan, silang dalawa'y sakay ng kalesa patungong bayan. Doon sila
mag-aaral ng haiskul. Dito dumaan sa kanila ang isang pagbabagong hindi nila mapigil at siyang
magbubukas sa kanila upang masaklaw ng tingin ang paraisong kanilang kinaroroonan.
Isang araw, Sabado ng umaga, isinama si Ariel ng kaniyang ama sa bahay ni Ba Aryo
malapit sa ilog. Ngumata siya ng dahon ng bayabas, pumikit at pagkatapos ay itinaboy patungong
ilog. Nakita niya si Cleofe, napansin niyang namumula ang mga mata nito. Sinabi ni Cleofe na
silay binata't dalaga na, at di na pwedeng maglaro pa.
Ang pagbabagong iyon ang nagpaunawa sa kanila na may namamagitan sa kanila.
Suriin at paghambingin ang ilang pangyayari sa akdang “Romeo at Juliet” at “Sa Bagong
Paraiso” sa tulong ng talahanayan sa ibaba.
Pagkakaroon ng sariling
pagpapasiya
Hakbang na gagawin
Kagamitang kakailanganin
Pangwakas/Repleksiyon
Pagkatapos kong basahin ang akdang Sa Bagong Paraiso at ilahad ang mga kulturang
nakapaloob sa akda, aking napagtantong_____________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
Sanggunian
Ambat, V. C., Barcelo, T. B., Carino, E. O., & Dasig, M. J. (2015). Filipino-Ikasampung
Baitang. Pasig City: Vibal Group Inc.
GAWAING PAGKATUTO
(Epitimolohiya)
Panuto
Basahin at unawain ang teksto sa ibaba. Pagkataapos, suriin ang mga inihandang gawain na
may kaugnayan sa pinagmulan ng salita. Sagutin ito nang may katapatan.
Ang isang pulis-trapiko ay isa lamang pulis-trapiko - hanggang sa tumigil kang sandali at siya’y matamang
pagmasdan. Matutuklasan mo na nag pagpupulis trapiko ay isang sining.
Isang tunay na diktador sa kaniyang ibabaw ng pedestal na kahong kahoy sa ilalim ng isang malaking
payong, sa gitna ng mahahalagang pinagkukrusan ng daan, ang lalaking nakaterno ng kaki, nakakapesete at
gwantes na puti, may sukbit na rebolber sa baywang at palaging may supalpal na pito sa bibig, ay isang
makabagong hari at panginoon ng lahat ng uri ng sasakyang gumugulong sa abot ng kanyang tanaw.
Ang panonood sa kaniyang gawain ay isang tunay na kaluguran. Laging batid na nakapako sa kaniyang
katauhan ang mata ng kaniyang nasasakupang tsuper, kutsero, kariton, tagapagtulak ng pushcart,
nakabisekleta, tagaakay ng kabayo, karo ng patay at karaniwang naglalakad ay makatarungan lamang na
sikapin niyang maging makisig ang kaniyang tayo sa ibabaw ng kaniyang trono. Upang maisagawa ito ay
pinatitigas niya ang kanyang liig, inililiyad ang dibdib at pinauusli nang bahagya ang puwet hanggang sa
maghugis “S” ang kaniyang anyo.
Mula sa kaniyang pustura, nagagawa niyang mag-iba-iba ng hugis, anyo at tayo nang hindi nababawasan
kamunti man ang kaniyang kisig at tindig. Iyan ang lihim at bukal ng kaniyang kapangyarihan.
Sa isang matinis na sipol ng kaniyang pinakamabisang sandatang nakasupalpal sa bibig, bilang hudyat ng
kaniyang di mabaling utos, na susundan ng banayad na pihit ng kaniyang katawan sa kaliwa o sa kanan, dipa
ng dalawang bisig at taas ng dalawang may guwantes na kamay - ang takbo ng mga pangyayari sa daigdig na
kaniyang saklaw ay biglang nababago. Mapakikinggan ninyo ang langitngit ng preno at dagling paghinto ng
mga sasakyang nahagip ng stop nang hindi inaasahan. Mananatili siyang isang saglit sa gayong anyo
hanggang sa matiyak na nakatigil na ang dapat tumigil. Sa loob ng ilang saglit ay walang kagalaw-galaw sa
buong paligid ng diktador na nakakaki. Ang unang pagkilos ng di humihingang sangkatauhan ay nakasalalay
sa sunod-sunod na hudyat ng dakilang maestro.
Isa pang matinis na sipol, pihit ng katawan at biglang kumpas ng dalawang kamay, at ang nilikha at sasakyan
ay mabilis na magigising. Mag-uunahan sa pagsibad ang mga dyip, automobile, at trak na ilang minutong
naghihintay sa kabilang pahalang ng krus na daan. Sa saliw ng manakanakang sipol, ang mga kamay ng hari
ay magpapatuloy sa pagkumpas na ang aksiyon ay magmumula sa siko sa isang paraan na tila may hinahawi
gayong wala naman. Walang ano-ano, sa pulutong ng mga nakatigil na sasakyan ay may ilang uungos nang
bahagya. Nais nilang lumiko at nagpapalimos ng pahintulot sa panginoon. Mapapansin ito ng diktador at
tatapunan ng kaniyang hintuturo na tila ba pinararatangan, saka biglang hihigit ng pakunday ang kamay na
ang ibig sabihi’y “Tanggapin ng iyong kaliitan ang pahintulot ng aking Kamahalan”.
Opo, bawat kumpas, bawat kunday, bawat higit, bawat kilos ng bisig, daliri at kamay ng pulis-trapiko ay may
taglay na kahulugan at kapangyarihan. Ang kaniyang gawain ay isang tunay na sining, hanggang sa
magsungit ang panahon at--- umulan.
Pahalang
1. Salitang Espanyol na inosente
ang baybay sa
wikang Filipino.
5. Ito ay nangangahulugang mag-asawa.
6. Ang katumbas nito sa wikang Filipino
ay silya
8. Salitang Espanyol na ang kahulugan ay
opisyal
Pababa
2. Pagsasama ng salitang-ugat na balik at
panlaping “um”
3. Nagmula sa wikang ito ang salitang ambisyon
4. Wikang pinagmulan ng salitang interesado
7. Ito ay hinango sa salitang bathala
9. Ito ay may orihinal na baybay na Castillo
10. Pagsasama ng salitang-ugat na buksan at
panlaping “in”
l l p a
Pangwakas/Repleksiyon
Mula sa mga natapos na gawain, mapatutunayang ang mga salitang binibigkas ay may kani-
kaniyang pinagmulan at kahulugan. Kung susuriing mabuti ang pinagmulan ng mga salitang ito,
lubos na mauunawaan ang panggagamitan nito sa pakikipagkomunikasyon. Nakita mo rin na ang
wikang Filipino ay naibatay sa ibang wika tulad ng Kastila at Ingles. Mahalagang malaman ito
sapagkat nagpapakita rin ito ng pagpapahalaga at pagmamahal sa sariling wika.
Mga Sanggunian Aklat
Julian,A., Del Rosario, M.G., Lontoc, N.(2015) Pinagyamang Pluma 10.
Lungsod ng Quezon: Phoenix Publishing House Inc.
GAWAING PAGKATUTO
Pag-uugnay ng mga Argumento
Mahilig ka bang magbasa ng mga pahayagan, komiks o di kaya’y magasin? Ano-ano ang
mga unang binabasa mo sa mga nasabing babasahin? Nandiyan ang mga iba’t ibang babasahin
tulad ng Philippine Daily Inquirer, Manila Times, Philipine Journals, Women’s at marami pang
iba. Dito natin madalas mabasa ang iba’t ibang talumpati ng ilang kilalang tao sa lipunan kung
saan ipinahahayag nila ang kanilang mga argumento at paniniwala tungkol sa mga napapanahong
paksa.
Ang argumento ay naglalayong maglahad ng mga simulain o proposisyon upang
mapangatuwiran ang nais iparating na kaalaman sa mga mambabasa. Ito rin ay isang uri ng
akdang naglalayong mapatunayan ang katotohanan ng ipinahahayag at ipatanggap sa bumabasa
ang katotohanang iyon sa pamamagitan ng paglalahd ng mga positibo at negatibong epekto ng
paksa. Layunin ng nitong hikayatin ang mga tagapakinig na tanggapin ang kawastuhan ng
kanilang pananalig o paniniwala sa pamamagitan ng makatwirang pagpapahayag.
Naiuugnay ang mga argumentong nakuha sa mga artikulo sa pahayagan, magasin, at iba
pa sa nakasulat sa akda (F10PN-IIg-h-69)
Gawain 1
Basahin at unawain ang talumpati sa ibaba. Pagkatapos, suriin ito sa pamamagitan ng
pagsagot sa kasunod nitong mga tanong.
Nakita natin noon sa dalawang terminong panunungkulan ni Pangulong Lula kung paano
nagkaroon ng pagkilos sa kamalayang panlipunan. Gayunpaman, nanatili sa kahihiyan ang bansa
sapagkat hindi nawala ang kahirapan at nagkaroon ng mga hadlang upang patunayang maunlad
na nga tayo bilang mamamayan.
Hindi ako titigil hangga’t may Brazilians na walang pagkain sa kanilang hapag, may mga
pamilyang pakalat-kalat sa mga lansangan na nawawalan ng pag-asa, at habang may mahihirap
na batang tuluyan nang inabandona. Magkakaroon ng pagkakaisa ang pamilya kung may
pagkain, kapayapaan at kaligayahan. Ito ang pangarap na pagsisikapan kong maisakatuparan.
Hindi ito naiibang tungkulin ng isang pamahalaan, isa itong kapasiyahan na dapat
gampanan ng lahat sa lipunan. Dahil dito, buong pagpapakumbaba kong hinihingi ang suporta
ng mga institusyong pampubliko at pampribado, ng lahat ng mga partido, mga nabibilang sa
negosyo at mga anggagawa, mga unibersidad, ang ating kabataan, ang pamamahayag, at ang
lahat na naghahangad ng kabutihan para sa kapwa.
Kailangan ang paglagong ito, kasama ang matatag na programang panlipunan upang
malabanan ang hindi pantay na kita at pagkakaroon ng rehiyunal na pagpapaunlad.
Patuloy nating palalakasin ang ating panlabas na pondo upang matiyak na balanse ang
panlabas na deposito at maiwasan ang pagkawala nito. Gagawin natin nang walang
pagaalinlangan sa mga multilateral na paraan na ipaglaban ang maunladat pantay na mga
polisiyang pang-ekonomiya, na pangangalagaan ang bansa laban sa hindi maayos na
kompetisyon at dapat na maunawaan ang daloy ng kapital na ipinakikipaglaban.
Sa buong kasaysayan ng Brazil, pinili nitong itayo ang isang estado na nagbibigay ng mga
pangunahing pangangailangan at kapakanan ng mamamayan.
Note: Practice Personal Hygiene Protocols at all times. 46
Malaking halaga ang kakailanganin nito para sa lahat, ngunit nangangahulugan ito na
may tiyak na pensiyon, unibersal na pangangalaga sa kalusugan at mga serbisyong
pangedukasyon. Samakatuwid, ang pagpapaunlad ng serbisyo publiko ay kailangan habang
isinasaayos natin ang paggastos ng pamahalaan.
Gawain 3
Basahin at unawain ang teksto at ihambing ito sa binasang talumpati ni Dilma Rouseff. Isa-isahin
ang mga argumentong inilahad sa dalawang teksto.
1. 1.
2. 2.
3. 3.
4. 4.
5. 5.
Gawain 2 (PeTa 1)
Sumulat ng sanaysay na nagpapakita ng argumento tungkol sa alinman sa mga paksa sa ibaba.
Pumili lamang ng isa. Ang sanaysay ay binubuo lamnag ng apat (4) na talataan na may tatlo(3) –
limang (5) pangungusap.
_________________________________________
Pamagat
Rubrik sa Pagtataya ng Sanaysay
4 3 2 1
Pangwakas
Mula sa mga isinagawang gawain nalinang ang iyong kakayahan iugnay ang mga
argumento sa pagsulat ng akda. Nalinang ri ang iyong kakayahan sap ag-unawa sa nialalaman ng
isang akda.
GAWAING PAGKATUTO
Dula: Pagsusuri at Paghahambing sa Kultura ng Dalawang Bansa
Panuto
Basahin at unawaing mabuti ang mahahalagang konseptong nakapaloob sa buod ng akdang
“Sintahang Romeo at Juliet.” Pagkatapos, surrin ito sa pamamagitan ng pagsagot sa mga kasunod nitong
mga gawain.
Sa una nilang pagkikita ay nahulog na sila sa isa’t isa. Kapwa nila batid na sila ay mga
anak ng magkaaway na pamilya, ngunit nagkaunawaan pa rin sila. At dahil dito, nagkasundo
silang magpakasal kinabukasan sa tulong ni Fray Lorenzo, ang kumpesor ni Romeo.
Pagkatapos ng kanilang pag-iisang dibdib, sina Tybalt at Mercutio ay naglaban na naging
dahilan ng pagkamatay ng ikalawa. Nalaman ni Romeo ang pagkamatay ng kaibigan kaya’t siya
ay naghiganti at pinatay nito si Tybalt. Nagmakaawa ang mga magulang ni Romeo ngunit ang
naging hatol ni Prinsipr Escalo sa kaniya ay ipatapon sa labas ng Verna.
Sa pamamagitan ng isang kasa-kasama ni Juliet ay muling nagkita at nangyari ang unang gabi
nila bilang mag-asawa. Subalit, sa gabi ring iyon, ipinagkasundo nina Senyor at Senyora
Capuletto si Juliet kay Konde Paris upang sila ay mapag-isang dibdib. Tutol si Juliet dito kaya’t
humingi siya ng tulong kay Fray Lorenzo upang hindi matuloy ang nasabing kasalan. Binigyan
ni Fray Lorenzo si Juliet ng likidong pampatulog upang ang paghihinagpis na binibi ay
magmimistulang bangkay sa loob ng apatnapung oras.
Naipabalita kay Romeo na si Juliet ay isa nang bangkay sa tulong ni Baltazar. Dahil dito, bumili
si Romeo sa isang matandang albularyo ng mabagsik na lason na siyang kikitil sa kaniyang
buhay at bumalik sa Verna. Ngunit sa kasamaang-palad, hindi naihatid ni Fray Juan ang liham ni
Fray Lorenzo na nagsasabing hindi patay si Juliet. Nang mabili ni Romeo ang lason, agad siyang
nagtungo sa puntod ni Juliet at nang makita ni Romeo ang inaakalang bangkay ni Juliet ay
ininom niya agad ang lason. At bago nangyari ang pagpanaw ni Romeo, nagising si Juliet at
natunghayan niya ang pagpanaw ni Romeo.
Sa paghihinagpis ni Juliet ay dumating si Fray Lorenzon, ngunit hindi na niya naabutang buhay
ang binata upang sabihin ang katotohanan. Pilit na isinasama ni Fray Lorenzo si Juliet dahil may
mga tanod na paparating, ngunit hindi nagawang iwan si Romeo. Bago pa man dumating ang
mga tanod ay nakakita si Juliet ng isang balaraw at itinarak ito sa kaniyang dibdib na naging
sanhi ng kaniyang kamatayan kasama ang kaniyang mahal na si Romeo.
Pumili ng isang pangyayari sa binasang akda na umantig sa iyong damdamin. Ibahagi ang
iyong pananaw hinggil dito. Isulat ang sagot sa grapiko.
Pangyayari
GAWAING PAGKATUTO
Pagbibigay-puna sa Istilo ng Tula
4. Kariktan - Kailangang magtaglay ang tula ng maririkit na salita upang masiyahan ang
mambabasa gayon din mapukaw ang damdamin at kawilihan.
5. Talinghaga - Tumutukoy ito sa paggamit ng matatalinhagang salita at tayutay.
• Tayutay - paggamit ng pagwawangis, pagtutulad, pagtatao ang ilang paraan upang
ilantad ang talinghaga sa tula
6. Anyo - porma ng tula
7. Tono/Indayog - diwa ng tula
8. Persona - tumutukoy sa nagsasalita sa tula; una, ikalawa o ikatlong panauhan
Panuto
Basahin ang tulang “Ang Aking Pag-ibig” (“How Do I Love Thee” ni Elizabeth Barret
Browning) na isinalin sa Filipino ni Alfonso O Santiago. Pagkatapos, sagutin ang mga kasunod
nitong mga gawain nang buong husay at katapatan.
m a
o u
i y
4. Umingos muna ako kung may paparating na sasakyan bago ako tumawid sa kalye.
U n
D I
a a
a p
n K
Pangwakas/Repleksiyon
Sa mga gawaing isinagawa, buong tapat at talino mong binigyang-puna ang napakinggan
pamamaraan ng may akda. Natutunan mo ring suriin ang istilo ng may-akda sa tulong ng iba’t
ibang elemento ng tula.
2. https://tl.wikipedia.org/wiki/Panulaan
3. https://filipino10niwarville.blogspot.com/2015/08/ang-aking-pag-ibig.html
GAWAING PAGKATUTO
Pagsusuri sa mga Elemento ng Tula
Panuto
Basahin at unawain ang tulang lirikong Ang Aking Pag-ibig ni Elizabeth Barrett
Browning ng Inglatera na hango sa Sonnet 43. Pagkatapos, sagutin nang buong husay ang mga
kasunod nitong mga gawain.
IV
Ang Aking Pag-ibig Kasinlaya ito ng mga lalaking
(How Do I Love Thee-Sonnet XLIII ni Elizabeth Dahil sa katwira’y hindi paaapi,
Barrett Browning
Kasingwagas ito ng mga bayaning
Isinalin sa Filipino ni Alfonso O. Santiago)
Marunong umingos sa mga papuri.
I V
Ibig mong mabatid, ibig mong malaman Pag-ibig ko’y isang matinding damdamin,
Kung paano kita pinakamamahal? Tulad ng lumbay kong di makayang bathin
Turuan kong lahat ng mga paraan, Noong ako’y isang musmos pa sa turing
Iisa-isahin, ikaw ang bumilang. Na ang pananalig ay di masusupil.
II VI
Iniibig kita nang buong taimtim, Yaring pag-ibig ko, ang nakakabagay
III VII
Yaring pag-ibig ko’y katugon, kabagay Yaring pag-ibig ko ay siyang lahat na,
Ng kailangan mong kaliit-liitan, Ngiti, luha, buhay at aking hininga!
Mga Sanggunian
A. Aklat
Julian, A.B., Lontoc, N.S., Del Rosario MG.G. at Dayag, A.M. (2017) Pinagyamang
Pluma 8. Lungsod Quezon: Phoenix Publishing House, Inc.
B. Internet
http://mgaraullo.depedmanila.com/wp-
content/uploads/2019/02/MODYUL_1_PAGSUSURI_BATAY_SA_ELE.pdf
https://tl.wikipedia.org/wiki/Panulaan
http://mgaraullo.depedmanila.com/wp- https://www.tagaloglang.com/uri-ng-
tugma/
Susi sa Pagwawasto
Gawain 1(Maaaring magkakaiba ang sagot ng mga mag-aaral)
Gawain2 (Maaaring magkakaiba ang sagot ng mga mag-aaral sa ibang elemento)
A. Bilang ng Saknong at Taludtod:
7 – saknong, bawat saknong ay binubuo ng apat na taludtod
Sukat - lalabindalawahin/Ang bawat taludtod ay may sukat na 12
Tugma - tugmang di-ganap
GAWAING PAGKATUTO
Matatalinghagang Pananalita Panimula (Susing Konsepto)
Halimbawa: Ang larong dama ay tulad ng buhay --- may mga urong at sulong.
Gawain 1: Alamin mo
Tukuyin ang kahulugan ng mga matatalinghagang salitang ginamit sa bawat
pangungusap. Isulat ang titik ng wastong sagot sa patlang.
Hanay A Hanay B
B. Kapayapaan
______2. Aklat
C. Kagalakan
E. Pag-asa
______4. Kalabaw
F. Buhay
G. Kalinisan
______5. Kandila
Paksa: ________________
Pangwakas/Repleksiyon
Naging magaan ba sa iyo ng mga inihanda kong gawain? Maayos mo ba itong naisagawa?
Kung hindi, huwag malumbay, maari mo pa itong balikan at pag-aralang mabuti ang mga
gawain.
Ang akdang panpanitikang Pilipino ay mayaman sa matalinghagang pananalita. Sa mga
gawaing isinagawa, nabigyan mo ng pagpapakahulugan ang mga masining na pananalita sa
tula. Lubos mo ring naunawaan ang diwa ng ginamit na lunsaran.
Mga Sanggunian
Aklat
Baisa-Julian, Aileen G. at Dayag, Alma M., 2012. Pluma III Wika at Panitikan para sa
Mataas na Paaralan. Quezon City: Philippines, Phoenix Publishing House, Inc.
Nakpil, Lolita R. et al. 2000. Gintong Pamana. Metro Manila, SD Publishing Inc.
Internet
GAWAING PAGKATUTO
Malikhaing Pagsulat ng Tula
Likas sa ating mga Pilipino ang pagiging malikhain sa larangan ng pagsulat ng iba’t
ibang genre ng panitikan. Sa pamamagitan nito, nailalabas natin ang matinding damdamin at
malawak na kaisipan na madalas ang paksa ay ang malawak na mundo ng tao katulad ng
pagsulat ng tula.
Ang tula ay pagsasama ng mga piling salitang may tugma, sukat, talinghaga, at
kaisipan: mga nadaramang kaisipan, nakikita ng mga mata, nauunawaan ng isip, at tumutuloy
sa damdamin
Sa pagsulat ng tula, bilang isang makata o manunulat, dapat ikaw ay may mayamang
imahinasyon, sensitibong pandama, at matayog na kaisipan dahil ang mahusay na tula ay may
larawang diwa, gumigising ng damdamin at kamalayan, at pinagagalaw ang guniguni ng
mambabasa.
Lalong gumaganda ang tula kung may tono. Ang damdaming nakapaloob sa tula ay
maaaring pagkalungkot, pagkatuwa, pagkagalit, pagpapahalaga o pagtatagumpay at iba pa.
Mahalaga ring may persona o ang tauhang nagsasalita sa tula. Madalas itong nasa
unang panauhan.
Upang lubos ang kariktan ng tula, isaalang-alang mga mga mahalagang Elemento o
Sangkap ng tula
Mahalaga ring bigyang halaga ang uri ng tulang isusulat. At higit sa lahat, dapat
maging palabasa ka. Magbasa ng tula ng iba. Hindi ka magiging mahusay na manunulat kung
hindi ka natututo sa iba. Sa pagbabasa mo ng ibang tula, maaring makakikita ka ng ibang
paraan ng pagsulat na puwede mong kunan ng inspirasyon.
Panuto
ng mga puso.
1 1
2 2
PAG-IBIG
1 1
2 2
Pangwakas/Repleksiyon
Sa pamamagitan ng mga gawain, nalinang ang iyong kakayahan sa pagsusuri at
pagsulat ng sariling tula. Natutunan mo rin ang mga paraan at mahalagang elemento sa
masining na pagsulat.
Sanggunian
Note: Practice Personal Hygiene Protocols at all times. 70
Aklat
Ambat, V., Barcelo, T.,et al, 2015. Panitikang Pandaigdig sa Filipino10, Modyul para sa
Magaaral, Pasig City, Department of Education –IMCS.
Camba, M., Infantado R., Ricohermoso, M. & C. Sicat. 2015, Baybayin Paglalayag sa Wika
at Panitikan: Batayan at sanayang Aklat sa Filipino. Manila, Rex Printing Company,
Inc.
Marasigan, E. & M. Del Rosario. 2017. Pinagyamang Pluma 10: Aklat 1 Kabanata 1
hanggang
3. Quezon City, Phoenix Publishing House, Inc. Internet
https://www.slideshare.net/allanortiz/sangkap-at-elemento-ng-tula
https://www.slideserve.com/aisha/pagsulat
https://www.slideshare.net/andreatiangco9/malikhaing-pagsulat-tula
GAWAING PAGKATUTO
Pagsulat ng Tula Gamit ang mga Tayutay
Malikhain…Masining…Maanyo…
Ilan lamang sa katangiang taglay ng mga Pilipino sa larangan ng pagsulat ng tula. At isa sa
pinamagandang salik sa karikyan ng tula ay ang paggamit ng tayutay.
Ang tayutay ay isang anyo ng paglalarawan na kaiba sa karaniwang paraan ng
pananalita. Ito’y maaaring isang patalinghagang anyo na hindi literal ang kahulugan ng mga
salita. Lumilikha rin ito ng larawang-diwa sapagkat di karaniwan ang paraan ng
pagpapahayag o pagkakasulat nito.
Mga Uri ng Tuyutay
Panuto
Basahin at suriin ang mga inihandang gawaing lilinang sa kasanayan sa pagsulat ng tula
gamit ang matatalinghagang pananalita. Sagutin ang mga ito nang buong husay at katapatan.
GAWAING PAGKATUTO
Pagsusuri sa Diyalogo ng mga Tauhan sa Akda Panimula
(Susing Konsepto)
Ang maikling kuwento ay isang maikling pagsasalaysay hinggil sa isang mahalagang
pangyayaring kinasasangkutan ng isa o higit pang tauhan at may iisang kakintalan o
impresyon lamang. Isa itong masining na anyo ng panitikan.
Isa sa mahahalagang katangiang dapat taglayin ng isang maikling kuwneto ay ang
pagkakaroon ng mahusay na pagpapahayag ng diyalogo. Ito ang unang bagay na
nakapupukaw sa interes sa mga mambabasa. Dito makikita ang kasiningan ng isang akda
Panuto
Basahin at unawain ang maikling kuwento ng Amerika na pinamagatang “Aginaldo ng mga
Mago” ni O. Henry na isinalin sa Filipino ni Rufino Alejandro. Pagkatapos, sagutin ang mga
kasunod nitong mga gawain nang buong katapatan.
Sa tapat ng hinintuan niya ay may karatulang ganito ang mababasa: “Mme. Sofronie.
Lahat ng Uri ng Kagamitang Yari sa Buhok.” Patakbong pumanhik si Della sa unang hagdanan at
saka naghinto upang bigyang-panahon ang kaniyang paghingal.
“Gusto ba ninyong bilhin ang aking buhok?” ang tanong ni Della. “Bumibili ako ng buhok,” sabi
ng Madame. “Alisin mo ‘yang sombrero mo’t nang makita ko ang hitsura niyan.” Ipinakita ni
Della ang alon-alon niyang buhok.
“Beinte pesos.” Ang wika ng Madame, habang iniaangat ng sanay na kamay ang makapal
na buhok.
Nang alas-siyete na’y handa na ang kape at ang pagpriprituhan ng karne. Si Jim ay hindi
kailan ginagabi ng dating. Kinuyom ni Della ang kadena sa kaniyang palad at naupo sa sulok ng
mesang malapit sa pintong laging dinaraanan ni Jim. Narinig niya ang mga yabag ni Jim sa unang
hagdanan, at siya’y namutlang sandali. Ugali na niya ang magdasal nang kaunti patungkol sa
mumunting bagay na nangyayari sa araw-araw at ngayo’y bumulong siya ng ganito, “O Poong
Diyos, marapatin Mo pong sabihin niya na ako’y maganda pa rin.”
Pumasok si Jim at walang katinag-tinag. Ang mga mata niya’y nakapako kay Della at
ang tingin niya’y nakapagpangilabot sa babae. Hindi naman galit, ni pagtataka, ni
pagpipintas, ni hilakbot, ni ang alin man sa mga simbuyong pinaghahandaan na ni Della.
Basta’t nakatitig si Jim sa kaniya na ang mga mata’y nagpapahayag ng isang damdaming
hindi mahulaan.
Malakas namang humaba ang aking buhok. Hala, sabihin mong Maligayang Pasko,
Jim at tayo’y magsaya. Hindi mo nalalaman kung gaano kaganda ang aginaldong binili ko
para sa iyo.”
“Ipinaputol ko at ipinagbili,” ang wika ni Della. “Hindi ba gusto mo rin ako kahit na
putol ang aking buhok?”
“Huwag ka sanang magkakamali tungkol sa akin, Della,” ang wika. “Sa palagay ko’y
walang makababawas sa aking pagkagusto sa aking giliw dahil sa buhok o sa pabango, o ano
pa man. Datapwat kung bubuksan mo ang pakete ay mauunawaan mo kung bakit ako
nagkagayon noong bagong dating ako.”
Pagkat ang dala ni Jim para sa kaniya ay mga suklay – isang huwego ng mga suklay
na malaon nang inaasam-asam ni Della mula nang ang mga iyon ay makita niya sa isang
bintana ng tindahan sa Broadway. Idinaiti niya ang mga yaon sa kaniyang dibdib, at sa wakas
ay naitaas niya ang kaniyang paninging hilam sa luha ang winika, “Malakas humaba ang
buhok ko, Jim.”
At si Della’y lumuksong animo’y isang pusang napaso, at ang sabi, “Oh! Oh!”Hindi
pa nakikita ni Jim ang magandang aginaldo sa kaniya.
Iniabot iyon ni Della sabay pagbubukas ng kaniyang palad. Ang mahalagang metal ay
kinang na gaya ng apoy ng kaniyang kaluluwa.
“Hindi ba maganda, Jim? Hinalughog ko ang buong bayan para lamang makita ko
iyan. Pihong matitingnan mo na ngayon ang oras kahit makasandaang beses maghapon. Akin
na ang relos mo. Tingnan ko lamang kung gaano kaganda kung maikabit na ang kadena.”
Dell, itabi muna natin ang ating mga pang-aginaldo at itago natin ng ilang araw.
Sayang na gamitin agad ngayon ang mga iyon. Ang relos ay ipinagbili ko para maibili ng
mga suklay para sa iyo. Mabuti pa’y prituhin mo na ang karne.”
Gaya ng alam na ninyo, ang mga Mago ay mga taong marurunong – napakarurunong
– at sila ay nagdala ng mga alay sa Sanggol sa sabsaban. Sila ang may imbento ng pagbibigay
ng mga aginaldo kung Pasko.
At dito’y pinag- inutan kong isalaysay sa inyo ang simpleng kasaysayan ng dalawang
hangal na bata na nakatira sa isang abang tahanan, na buong talinong nagsakripisyo para sa
isa’t isa kahit na mawala ang lalong mahalagang ari-ariang ipinagmamalaki ng kanilang
tahanan.
Ngunit parang huling paalala sa marurunong ng ating kapanahunan, dapat sabihin dito
na sa lahat ng nagbigay ng aginaldo, ang dalawang ito ay siya pinakamarunong.
GAWAING PAGKATUTO
Mga Salitang Magkakatulad at Magkakaugnay
May mga salitang akala nati’y magkakaparehas lamang ang gamit dahil halos
magkaparehas ito ng nais ipakahulugan. Ngunit ito ay mali sapagkat ang bawat salita ay may
inaangkupang pangungusap depende sa diwa o mensaheng nais ihayag nito.
Halimbawa:
Mabango ang bulaklak ng sampagita.
Masamyo ang pabangong iyong ginamit.
Mahalimuyak ang iyong buhok.
Kung susuriin ay ginamit sa iba’t ibang antas ang mga halimbawang salita.
“Mabango” pangkalahatang termino sa mabangong amoy. “Masamyo” para sa panandaliang
pagkakaamoy sa bango. At “Mahalimuyak” para sa pangmatagalan at nanunuot na bango.
Iba pang halimbawa:
suwail–pasaway–masama “Suwail” para sa taong
hindi sumusunod sa mga utos at panuntunan. “Pasaway” para sa taong matigas ang
ulo at hindi nasasaway. “Masama” para sa pangkalahatang kahulugan ng paggawa
ng masama.
sampal–tampal–suntok
Madalas nagkakaroon din tayo ng dagdag pag-unawa sa mga salita batay sa tinatawag
na contextual clues kung saan pinag-uugnay-ugnay natin ang mga salita sa loob ng
pangungusap upang ganap natin itong maunawaan. Ito ay tinatawag na kolokasyon.
Isa rin sa paraan ng madaling pag-unawa sa talasalitaan kung hahanapin natin ang
kaugnay nitong salita. Hindi nangangahulugan na kailangan parehas ng kahulugan ngunit
nararapat na magkaangkla o magkaugnay sa isa’t isa. Suriin ang mga salita sa ibaba.
Halimbawa:
masama – mabuti malakas –
mahina
bida –
liwanag – dilim kontrabida
Nakikita naman natin ang ugnayang nais ipahiwatig ng mga salita. Kahit na ang mga
salitang ito ay kabaligtaran ng bawat isa, pinalulutang naman nito ang katuturan ng isa pang
salita. Halimbawa, tumitingkad lamang ang karakter ng “bida” kung magagampanan nang
maayos ang karakter ng “kontrabida”. Kung mayroong “masama”, dapat mayroong “mabuti”
upang maging balanse. Ugnayan pa rin namang matatawag kung ang dalawang salita ay
magkaiba sa konteksto ngunit parehas ng pinupuntong mensahe.
Halimbawa:
problema–dalamhati–suliranin pag-asa–bukas–
positibo pagtitiis–sakripisyon–malasakit
Ang pangkat ng mga salitang ito ay matutukoy rin bilang magkakaugnay na salita, na
kapag makita mo sa isang kuwento o pahayag, madali mo na lamang malalaman kung ano ba
ang kahulugan ng iyong binasa.
Magkakaugnay ang mga salita sa loob ng isang pahayag na siyang nakatutulong sa
atin upang madaling maunawaan ang mensahe nito.
https://kape-at-utak.blogspot.com/2017/07/mga-salitang-magkakatulad-at.html
Panuto
Suriin, unawain, at sagutin nang buong husay at katapatan ang mga inihandang
gawaing tiyak na lilinang sa iyong kasanayan sa pagtatala ng mga salitang magkakatulad at
magkakaugnay sa kahulugan.
Gawain 1. Pagtambalin mo
Note: Practice Personal Hygiene Protocols at all times. 82
Basahin at suriin ang mga salitang nasa loob ng kahon. Hanapin ang mga
magkakaugnay at tukuyin ang mahalagang diwang kaloob nito.
10
Gawain 2. Hanapin mo
Nakikilala ang kasingkahulugan ng salita sa pamamagitan ng pagtukoy sa kasalungat
nito. Basahing mabuti ang bawat pangungusap. Kilalanin at bilugan ang dalawang salitang
magkasalungat.
5. Sa panahong hindi natin nakikita ang ating kalaban ay siyang paglabas ng mga tunay
na kakampi, ang ating pamilya.
Filipino 10
Ikalawang Markahan
Pangalan:________________________________ Lebel:_________________________
Seksiyon:________________________________ Petsa:_________________________
GAWAING PAGKATUTO
Paghihinuha sa pakikipag-ugnayang pandaigdig
Panimula (Susing Konsepto)
Ikaw ba ay sunod sa moda? Kung ano ang “in” ay iyong ginagamit? Lagi ka bang
nakaabang sa mga bagong kasuotang inirarampa sa mga Fashion show sa iba’t ibang panig
ng mundo? Pinangarap mo bang umakyat o makita man lamang ang Eiffel Tower o ang
napakalaking orasan na nasa tuktok ng gusali? Isa ka ba sa nahumaling sa kagamitang
kanluranin?
Maraming bagay ang ating nakikita at nagagamit sa araw-araw nating pamumuhay na
nagmula sa mga bansa sa Kanluran. Iniisip nating kapag ito ay mula sa Europa o America ay
matibay at mamahalin na ang mga ito. Ang kultural na aspeto ay halos laganap na sa buong
mundo katulad ng pakikipagkamay sa bagong kakilala o tinatawag na beso-beso. Ang
handaang napakagarbo at mga damit na napakaganda ay hindi rin nawawala. Ang pagsasalita
ng French-English ay maririnig na rin sa pananalita ng tao at ito ay itinuturing na kasosyalan.
Ilan lamang ang mga ito sa makikitang kaugalian sa Europa partikular na sa France.
Panuto
Kilalanin ang kultura ng bansang France sa pamamagitan ng panonood sa link na ito:
http://www.youtube.com/watch?v=V4ny9qjDEA0&feature=share. Pagkatapos, sagutin ang
mga inihandang gawain nang buong husay at katapatan.
Gawain 1.
Basahin ang talaan ng kahulugan sa kolum na PAHALANG at PABABA. Gamitin ang
letrang nasa krusigrama bilang karagdagang palatandaan upang matukoy ang salitang
hinihingi ng bawat bilang.
PABABA PAHALANG
1. Ipinagdiriwang tuwing Disyembre 1 Kontinente kung saan matatagpuan ang
2. Bansang tinaguriang sentro ng moda Pransiya
3. Pinakasentro ng bansang France 2. Mahalagang sangkap ng pagkain
4 Istilo ng napapanahong pananamit 3. Pangunahing relihiyon sa France
5. Museo kung saan nakalagay ang 4. Pagkakapantay ng mga tao
mahahalagang disenyo ng sining
5. Pangunahing wika sa France
Gawain 2.
FILIPINO 10
Ikalawang Markahan
GAWAING PAGKATUTO
Masining na Pagkukuwento
Panuto
Basahin at unawain ang akdang “Sa Loob ng Love Class.” Pagkatapos, sagutin ang
mga kasunod nitong mga gawain nang buong husay at katapatan.
Lunes na naman. At tulad ng mga iba pang Lunes na nagdaan sa mga nakalipas na
mga linggo, wala itong pinagkaiba. Muli na naman akong maghahanda para sa buong
linggong pakikipagsapalaran sa piling ng mahigit dalawandaang mag-aaral na may iba’t
ibang kuwento rin ng buhay.
Pagkatapos ng maikling programa upang ianunsiyo ang iba’t ibang departamento ang
nakamit na parangal sa mga paligsahang dinaluhan at pinanalunan, sabay-sabay naming
tutunguhin kasama ang aking advisory class ang aming silid-aralan sa unang palapag sa
gusali ng JDV. Doon ang aming kaharian at lugar na tinatahanan.
Payak lamang ang maraming pangyayari sa aming klase sa araw-araw na nagdaraan.
Kung hindi ang aralin sa mga pahina ng aklat, ang aming pinag-aaralan ay ang tungkol sa
buhay-buhay, ng kanilang mga problema sa buhay, sa pamilya, sa mga kaibigan at maging sa
kanilang napupusuan. At ang ating pang-aliw na ginagawa ko sa kanila ay ang busugin sila
ng maraming katatawanan, punchline, at mga joke upang kahit sansaglit makita nilang
masaya ang buhay at may mga dahilan para tumawa at maging maligaya.
Halos lahat ng mag-aaral ko sa aking klase ay malapit sa akin at “in love” ako sa
kanilaisang kakaibang uri ng pagmamahalan na nasa hanggahan ng pagiging nakatatandang
kapatid at tapat na kaibigan sa kanila.
Marami sa mga mag-aaral sa aking klase, kung hindi man produkto ng broken family
ay walang mga magulang na kumakalinga sa kanila. Mga batang napapabayaan.
Gawain 1.
Suriin ang akdang binasa sa pamamagitan ng pagsagot sa mga sumusunod na gabay na
tanong.
Gawain 2 (PeTa 4)
Sumulat ng isang kuwentong masining at nang may damdamin tungkol sa alinman sa mga
paksa.
PAGPAPATAWAD PAG-IBIG
Pangwakas/Repleksiyon
GAWAING PAGKATUTO
Pagsusuri ng Nobela: Pananaw Realismo
Sa gawaing ito ay susuriin natin ang nobelang “Ang Matanda at ang Dagat” sapagkat
sa nobelang ito, litaw na litaw ang pananaw realismo. Matapat na pagsasalamin ng realidad
ang ginawa ng panitikan para higit nitong mapaunlad ang lipunan. Nakatuon ito sa nilalaman
ng teksto at ang matapat nitong paggagad sa lipunan. Inilalarawan din dito ang karanasan at
lipunan na parang sa tunay na buhay. Ninanais na ilarawan ang ugali, gawi ng tao at ng
kaniyang kapaligiran na pareho ng kanilang pagkilos at ng kanilang anyo sa buhay.
Kasanayang Pampagkatuto at Koda
Note: Practice Personal Hygiene Protocols at all times. 93
Nasusuri ang nobela sa pananaw realismo o alinmang angkop na pananaw/teoryang
pampanitikan (F10PB-IIf-77)
Panuto
Basahin, suriin at unawain ang nobelang “Ang Matanda at ang Dagat”. Pagkatapos,
saguti ang mga kasunod nitong mga gawain na makatutulong sa malalimang pagsusuri sa
akda sa pananaw realismo.
Ang Matanda at Ang Dagat
Isinalin sa Filipino mula sa Ingles ni Jesus Manuel Santiago
“The Old Man and the Sea” ni Ernest Hemingway
Maayos silang naglayag at ibinaba ni Santiago ang kaniyang mga kamay sa tubig-alat
at sinikap na linawin ang kaniyang isip. Mataas ang cumulus clouds at may sapat na cirrus sa
ibabaw kaya alam ng matanda (Santiago) na tatagal ang simoy sa buong magdamag. Palaging
tinitingnan ng matanda ang isda para makatiyak na totoo ito. Isang oras ito bago siya unang
dinunggol ng pating.
Hindi aksidente ang pating. Pumaimbabaw siya mula sa kalaliman ng tubig habang
tumitining at kumakalat ang maitim na ulap ng dugo sa dagat na isang milya ang lalim.
Napakabilis niyang pumaimbabaw at walang kaingat-ingat na binasag ang rabaw ng asul na
tubig at nasinagan siya ng araw. Pagkaraa’y bumalik siya sa tubig at sinundan ang amoy at
nagsimulang lumangoy patungo sa direksiyon ng bangka at ng isda.
Kung minsan, naiwawaglit niya ang amoy. Pero malalanghap niya itong muli, o kahit
bahagyang-bahagya lang ng amoy nito, at mabilis at masigla siyang lalangoy para sundan ito.
Isa siyang napakalaking pating na Mako, ang katawan ay sadyang para lumangoy na
kasimbilis ng pinakamabilis na isda sa dagat at napakaganda ng kaniyang kabuuan maliban sa
kaniyang panga. Kasing asul ng isdang-espada ang kaniyang likod, at pilak ang tiyan, at
madulas at makisig ang kaniyang balat. Kahawig siya ng espada maliban sa kaniyang
dambuhalang panga na nakatikom ngayon habang matulin siyang lumalangoy, halos nasa
rabaw, parang kutsilyong humihiwa sa tubig ang mataas niyang palikpik sa likod. Sa loob ng
sarado niyang panga, nakahilig paloob ang kaniyang walong hanay na ngipin. Hindi siya
katulad ng karaniwang hugis-piramidong ngipin ng karamihang pating. Kahugis sila ng mga
daliri ng tao kapag nakabaluktot na parang sipit. Kasinghaba sila halos ng mga daliri ng
matanda at sintalas ng labaha ang talim sa magkabilang gilid. Ito ang isdang nilikha para
manginain sa lahat ng isda ng dagat, napakabilis at napakalakas at armadong-armado kaya
wala silang sinumang kaaway. Binilisan pa niya ngayon nang malanghap ang mas sariwang
amoy at humiwa sa tubig ang kaniyang asul na palikpik sa likod.
Nang makita ng matanda na paparating ito, alam niyang isa itong pating na walang
takot at gagawin ang lahat ng gusto nitong gawin. Inihanda niya ang salapang at hinigpitan
ang lubid habang pinagmamasdan niya ang paglapit ng pating. Maigsi ang lubid dahil
binawasan niya ito ng ipinangtali sa isda.
Malinaw at matino ang isip ng matanda ngayon at buong-buo ang pasiya pero halos
walang pag-asa. Sa loob-loob niya, makatagal sana ang katinuang ito. Pinagmasdan niyang
maigi ang malaking isda habang pinanonood ang paglapit nito. Mas mabuti pang naging
isang panaginip lang ito, sa loob-loob niya. Hindi ko siya mapipigil sa pag-atake sa akin pero
baka makuha ko siya. Dentuso, sa loob-loob niya. Malasin sana ang nanay mo.
Mabilis na nakalapit sa popa ang pating at nang sagpangin nito ang isda, nakita ng
matanda ang pagbuka ng bunganga at ang kakatwa nitong mata at ang lumalagatok na
pagtadtad ng mga ngipin habang nginangatngat ang karne sa may ibabaw ng buntot.
Nakaangat sa tubig ang ulo ng pating at lumilitaw ang likod at naririnig ng matanda ang
Pero palapit sila nang palapit. Mabilis na iniligpit ng matanda ang tela at isinisiksik
ang timon. Pagkaraa’y kinuha niya ang sagwang tinalian niya ng lanseta. Maingat na maingat
niyang binuhat ito dahil nagpupuyos sa sakit ang kaniyang mga kamay. Pagkaraa’y
Note: Practice Personal Hygiene Protocols at all times. 96
ibinukassara niya ang mga ito roon upang lumuwag sila. Isinara niya nang mahigpit para
matiis ang sakit at huwag mamilipit at pinagmasdan niya ang pagdating ng mga pating.
Nakikita niya ngayon ang kanilang malapad, sapad, hugis-palang mga ulo at ang
kanilang malalapad, puti ang dulong palikpik sa dibdib. Sila ay mga kamuhi-muhing pating,
masama ang amoy, tagahalukay ng basura at mamamatay, at kapag sila’y gutom, kinakagat
nila ang sagwan o katig ng isang bangka. Ang mga pating na ito ang pumuputol sa paa at
kampay ng mga pagong kapag nakakatulog sa ibabaw ang mga pagong, at nanagpang sila ng
taong nasa tubig, kung sila’y gutom, kahit hindi amoy dugo ng isda o malansan ang tao.
“Ay,” sabi ng matanda. “Galanos. Sige, Galanos.”
Dumating sila. Pero dumating silang di tulad ng Mako. Pumihit ang isa at naglaho sa
paningin sa ilalim ng bangka at naramdaman ng matanda na naalog ang bangka habang
kumikislot siya at hinihila ang isda. Pinanood ng isa ang matanda, naningkit ang dilaw na
mga mata, at sinagpang ng kaniyang panga ang isda sa dakong nakagat na. Kitang-kita ang
guhit sa ibabaw ng kaniyang kayumangging ulo at likod na hugpungan ng utak at gulugod at
inulos ng matanda ang lanseta sa sagwansa hugpungan, hinugot ito, at muling iniulos sa
dilaw, tila sa pusang mata ng pating.
Binitiwan ng pating ang isda at dumausdos, lulon-lulon ang kaniyang nakagat habang
siya’y namamatay.
Gumigiwang pa ang bangka dahil sa pamiminsala sa isda ng isa pang pating at
binitiwan ng matanda ang layag para makabaling ang bangka at mapalitaw ang pating mula
sa ilalim. Pagkakita niya sa pating, dumukwang siya sa gilid at hinambalos ito. Laman
lamang ang tinamaan niya at matigas ang balat at hindi niya halos naibaon ang lanseta. Hindi
lamang ang kaniyang mga kamay ang nasaktan sa kaniyang pag-ulos kundi pati ang kaniyang
mga balikat. Pero mabilis na pumaimbabaw ang pating, una ang ulo, at tinamaan ito ng
matanda sa gitnanggitna ng sapad na ulo habang lumilitaw sa tubig ang nguso at inginasab sa
isda. Hinugot ng matanda ang talim at muling inulos sa dating lugar ang isda. Nakakapit pa
rin siya sa isda, sarado ang panga, at sinaksak ito ng matanda sa kaliwa nitong mata.
Nakapangunyapit pa rin doon ang pating.
“Hindi pa rin?” sabi ng matanda at inulos niya ang patalim sa pagitan ng gulugod at
utak. Madali na ngayon ang ulos na iyon at naramdaman niyang napatid ang litid. Binaligtad
ng matanda ang sagwan at isiningit ang talim sa panga ng pating para buksan ito. Pinilipit
niya ang talim sa panga ng pating para buksan ito. Pinilipit niya ang talim at habang
dumadausdos ang pating, sabi niya, “Sige, galanos. Dumausdos ka nang isang milya ang
lalim. Sumige ka at katagpuin ang iyong kaibigan, o baka iyon ang iyong ina.”
Pinunasan ng matanda ang talim ng kaniyang lanseta at inilapag ang sagwan.
Pagkaraa’y nakita niyang lumulobo ang tela at layag at ibinalik niya ang bangka sa dating
paglalayag.
“May sangkapat niya siguro ang natangay nila at ang pinakamahusay na laman,”
malakas niyang sabi. “Sana’y panaginip lang ito at hindi ko sana siya nabingwit kailanman.
Ikinalulungkot ko, isda. Dahil doo’y mali ang lahat.
Tumigil siya at ayaw na niyang tingnan ang isda ngayon. Said na ang dugo at
lulutanglutang, kakulay siya ng pilak na likod ng salamin at nakikita pa rin ang kaniyang mga
paha.
“Hindi ako dapat nagpakalaot-laot, isda” sabi niya. “Hindi para sa iyo o para sa akin.
Ikinalulungkot ko, isda.
”Ngayon, sabi niya sa sarili. Tingnan mo ang pagkakatali ng lanseta at tingnan mo
kung nalagot. Pagkatapos ay ayusin mo ang iyong kamay dahil marami pang darating.
“Nakapagdala sana ako ng bato para sa lanseta,” sabi ng matanda matapos tingnan
ang tali sa puluhan ng sagwan. “Dapat akong nagdala ng bato.” Marami kang dapat dinala, sa
Note: Practice Personal Hygiene Protocols at all times. 97
loobloob niya. Pero hindi mo dinala, tanda. Hindi ngayon ang oras para isipin kung ano ang
wala ka. Isipin mo kung ano ang magagawa sa kung ano ang naririyan.
“Sobra kang magpayo ng mabuti,” sabi niyang malakas. “Sawa na ko r’on.”
Kinipit niya ang timon at ibinabad ang dalawang kamay sa tubig habang umuusad ang
bangka.
“Alam ng Diyos kung gaano ang nakuha ng huling iyon,” sabi niya. “Pero hamak na
mas magaan siya ngayon.” Ayaw niyang isipin ang nagkagutay-gutay na tiyan ng isda. Alam
niyang sa bawat pakislot na bunggo ng pating ay napipilas angkarne at ngayo’y sinlapad ng
haywey sa dagat ang nalilikhang bakas ng isda na pagsusumundan ng lahat ng pating.
Mairaraos ng isang tao ang buong taglamig sa isdang iyon, sa loob-loob niya. Huwag
mong isipin iyan. Magpahinga ka lang at ihanda ang mga kamay mo para sa ipagtanggol ang
nalalabi sa kaniya. Balewala na ang amoy ng dugo sa mga kamay ko ngayong nangangamoy
ang buong dagat. Bukod pa’y hindi na sila gaanong nagdurugo. Walang anumang sugat na
dapat ikabahala. Baka makatulong pa ang pagdurugo para huwag pulikatin ang kaliwa.
Ano pa ba ang puwede kong isipin ngayon? Naisip niya. Wala. Wala akong dapat
isipin at hintayin ang mga susunod pa. Sana nga’y panaginip lang iyon, sa loob-loob niya.
Pero sino ang makapagsasabi? Baka naman mapaigi pa ‘yon.
__________3. “Pero hindi nilikha ang tao para magapi. Maaring wasakin ang isang tao pero
hindi siya magagapi.” Ang naturang pahayag ay nagpapahiwatig na___.
Pangunahing Tauhan
Saloobin/Paniniwala
Kilos/Gawi
Gawain 1
Gawain 2
Batay sa mga natamong impormasyon tungkol sa iba’t ibang akdang pampanitikan, itala ang
pagkakaiba at pagkakatulad ng dalawang akdang tuluyan.
PAGKAKATULAD
NOBELA
vs
MAIKLING KUWENTO
PAGKAKAIBA
G 3
Pangwakas
Matapos mong masagot ang mga gawain, nakatitiyak akong unti-unti mo nang nabuo
ang sariling paglalahat kung paano naiiba ang nobela sa iba pang akdang tuluyan at naglaho
nang tuluyan ang kalituhan at agam-agam sa iyong isipan sa kung paano naiiba ang nobela sa
iba pang mga akda.
GAWAING PAGKATUTO
Nobela: Paglinang ng talasalitaan
Panuto
Basahin at unawaing mabuti ang mga inihandang gawain na makadaragdag ng iyong
kaalaman hinggil sa mga salitang matatagpuan sa nobelang “Ang Matanda at Ang Dagat” na
iyong nabasa sa naunang modyul.
Pababa Pahalang
1. Pagharurot 2. Pagkakasaksak
2. Unahang bahagi ng isang sasakyang pandagat 4. Likurang bahagi ng sasakyang pandagat gaya
gaya ng Bangka ng bangka
3. Mabilis 6. Isang nilalang na may malaking sukat at
mayroong hindi pangkaraniwang lakas, taas, o
kabangisan.
5. Isang uri ng pating na matakaw, nakatatakot 8. Nangangahulugang mabilis at galawgaw na
at may mga hanay ng mga malalaki at matatalas galaw
na ngipin.
7. Matalo 9. Isang uri ng sibat na karaniwang ginagamit
sa panghuhuli ng malalaking isda
GAWAING PAGKATUTO
Pagbuo ng sariling wakas ng teleseryeng napanood
Masasabi nating may pagkakahambing ang Teleserye sa mga klasikong soap operas at
telenovelas pagdating sa katangian at pinagugatan. Gayun pa man, habang tumatagal ay
nagbabago at nagkakaroon ito ng sariling katangian na malimit na inilalarawan sa
makatotohanang pakikipagkapwa ng mga Pilipino. Ipinapalabas ang teleserye limang beses
sa isang linggo, at madalas pang inuulit tuwing sabado at linggo. Nakakaakit ito ng malawak
na manonood kabilang na ang mga bata at matatanda pati narin ang mga kababaihan at
kalalakihan lalo na’t ito ang may pinakamataas na kinikita sa Philippine television.
Tumatagal ito ng tatlong buwan hanggang isang taon, o mas matagal pa, depende sa
kagustuhan ng madla.
Ang nobela ay isang mahabang kuwentong piksyon na binubuo ng iba’t ibang kabanata.
Mayroon itong 60,000 – 200,000 salita at 300 – 1,300 pahina. Di katulad ng maikling
kuwentong iisang pangyayari lamang ang inilalahad, maraming inilalahad na pangayyari sa
isang nobela. Iisa ang balangkas ng nobela at maikling kuwento ngunit nagkakaiba lamang
ito sa nilalaman dahil ang mga pangyayaring isinasalaysay dito ay may kaugnayan sa
lipunang ginagalawan ng mamamayan at naglalarawan ng kultura ng bawat bansang
pinanggalingan nito.
Ang isang nobela ay may mga katangiang dapat taglayin tulad ng iba pang akdang
pampanitikan. Ito ay ang mga sumusunod: a) maliwanag at maayos na pagsulat ng mga tagpo
at kaisipan, b) pagsaalang – alang sa kailangang kaasalan, c) kawili –wili at pumupukaw ng
damdamin, d) pumupuna sa lahat ng larangan sa buhay at sa mga aspekto ng lipunan tulad ng
gobyerno at relihiyon, e) malikhain at may dapat maging maguniguning paglalahad, at f) nag
–iiwan ng kakintalan.
Gawain 1
Batay sa inyong nalalaman, subukin mong isulat ang hinihingi sa dayagram kaugnay
ng araling iyong pag-aaralan. Huwag kang mag-alala, ito’y pag-alam lamang Kung gaano
ang iyong kaalaman tungkol sa pag-aralan natin. Gayahin ang pormat sa iyong sagutang
papel.
Sagot:
a.
b.
Mga Sanggunian:
A. Aklat
Emily V. Marasigan, at Mary Grace G. Del Rosario, Awtor-Koordinetor Alma M. Dayag.
Pinagyamang Pluma 10. Phoenix Publishing House, INC...
Modyul para sa Mag-aaral: Pagmamay-ari ng Pamahalaan. Panitikang Pandaigdig
B. Internet
https://www.youtube.com/watch?v=yvFHd6WAbsI
Filipino 10
Note: Practice Personal Hygiene Protocols at all times. 108
Ikalawang Markahan
GAWAING PAGKATUTO
Panunuring Pampanitikan
I. PANIMULA
A. Uri ng panitikan – Pagtukoy sa mga anyo ng panitikang sinulat, sa himig o damdaming taglay nito.
B. Bansang pinagmulan – Pagkilala sa bansa kung saan naisulat ang akda.
C. Pagkilala sa may-akda – Ito ay hindi nangangahulugan sa pagkasuri sa pagkatao ng may-akda
kundi sa mga bagay na nag-uudyok sa kanyang likhain ang isang akda.
D. Layunin ng akda – Pagsusuri sa kahalagahan ng akda kung bakit sinulat. Layunin ba nitong
magpakilos o manghikayat, manuligsa, magprotesta, at iba pa.
B. Mga Tauhan/Karakter sa akda – Ang mga karakter ba’y anyo ng mga taong likha ng lipunanng
ginagalawan, mga tauhang hindi pa nalilikha sa panahong kinabibilangan o mga tauhang
lumilikha, nagwawasak, nabubuhay, o namamatay. Kung walang tauhan, ang persona sa akda ang
ilarawan.
C. Tagpuan/Panahon – Binibigyang-pansin sa panunuring pampanitikan ang kasaysayan? kapaligiran
at panahong saklaw ng isang akda bilang mga saksi at sanhi ng kalagayan o katayuan ng
indibidwal, ng kaniyang kaugnayan sa kapwa at sa lipunan.
D.Balangkas ng mga Pangyayari – Isa bang gasgas na mga pangyayari ang inilahad sa akda? May
kakaiba ba sa nilalamang taglay? Dati o luma na bang mga pangyayaring may bagong bihis, anyo,
Note: Practice Personal Hygiene Protocols at all times. 109
anggulo, o pananaw? Paano binuo ang balangkas ng akda? May kaisahan ba ang pagkakapit ng
mga pangyayari mula simula hanggang wakas? Ano ang mensaheng ipinapahiwatig ng kabuuuan
ng akda? May natutuhan ka ba sa nilalaman ng akda?
E. Kulturang Masasalamin sa akda – May nakikita bang uri ng pamumuhay, paniniwala, kaugalian o
kulturang nangingibabaw sa akda? Nakaimpluwensiya ba ito sa pananaw ng ibang tao o bansa?
-May bisa kaya ang estilo ng pagkakasulat sa nilalaman ng akda? Masining ba ang
pagkakagawa ng akda? Ito ba’y kahalagahang tutugon sa panlasa ng mambabasa at sa
katangian ng isang mahusay na akda?
IV. BUOD
Hindi kailangang ibuod nang mahaba ang istorya ng akda. Ang pagbanggit sa mahahalagang
detalye ang bigyang-tuon.
Panuto
Basahin at unawaing mabuti ang buod ng nobela upang masagutan nang wasto ang
mga inihandang gawain.
Pamagat: Maynila sa Kuko ng Liwanag
May-akda: Edgardo M. Reyes
Buod:
Sa simula, si Julio isang lalaking karaniwan sa bukid na buhok ay tumatambal,malaginto sa
kauhawan sa porma, dibdib na wari’y bariles dahil sqa malaki nitong maselat makakapal na
kamao ay hindi matatagpuan sa bukid kundi sa mga lansangan ngLungsod.
Maaaninag sa kanyang itsura na siya ay maralita. Umaga noong Marso, siya aynakatayo sa
Issac Peral, nangangamba sa pagtawid. Dahil sa mga animo’y mabangis nasasakyan sa
kanyang harapan. Sa kanyang patuloy na paglalakad natunton rin niya angkanyang
paroroonan. Sa gusali ng The Future La Madrid Building Architectural Design:T.S. Obes and
Note: Practice Personal Hygiene Protocols at all times. 110
Associates. Naroroon siya upang maghanap ng trabaho at hindi naman siyanabigo. Pinasok
siya sa pagpipiyon, kahit na mas malaki ang sahod iya sa dati niyang pinagtratrabahuan sa
konstruksyon na matatapos na sa Cubao. Kaya’t hindi niya itonahindian. Doon nakilala niya
si Omeng na naghatid sa kanya sa lugar ng kanyang pagtratrabahuan, sa mga naghahalo ng
simento. Sila ay sina Atong at Benny na tigatakalng graba at buhangin. Si Imo naman ang
nagtutubig at nag-uuho ng simento.
Dahil samatinding init ng araw, gutom at hirap ng trabaho hinimatay sa Julio at agad
siyangsinaklolohan ni Atong at ibinigyan ang baon nito upang maibsan ang
nararamdamanggutom.Dahil sa inalmusal ni Julio ang baon ni Atong. Nananghalian naman
siya sa baonni Omeng. Ibinahagi nito ang baong tatlong pritong galunggong at kamatis.
Mataposnilang mananghalian sila ay nag-umpok-umpok at nagkwentuhan habang
namamahinga.
Sa pagkwekwentuhan ng apat nalaman nila na si Julio ay taga- Marinduque, doon siya
aymangingisda. Matapos nito bumalik na sila sa kanilang trabaho. Kinahapunan ay
pumilasila kay Mister Balajadia upang lumagda sa kanilang pay-roll. Dahil sa walang
matirahan si Julio, napagpasyahan niyang magpalipas ng gabi sa sa mismong konstruksyon
site.Bago pa man umuwi sina Omeng at Atong binigyan nila si Julio ng tig-diyes sentimo. Sa
konstruksiyon site kasam niya si Benny at Imo na isang estudyante sa kolehiyo.
Lumabas si Julio at naglakad lakad ito sa malapit na parke.Isang umaga, matapos
magalmusal nina Julio,nabalitaan nilang may napatay naordinaryong mangagawa kagabi.
Sina Atong ay nagkausap tungkol dito. Samantala siJulio ay naibagsak ang sako ng
simentong hawak. Naisip ni Julio, bakit niya pinatay angkatulad niyang ordinaryong
mangagawa dahi sa maliit na halagang limang piso.
Bumaling na lamang sa paghahalo ng simento si Julio. Samantalng si benny naman,
nakilalang masiyahing tao ay naaksidente habang sila ay nagtratrabahoi.
Di akalaing lubosng kanyang mga kasama na ito na ang huli trabaho nito. Ang masaklap pa
ay namatayitong dukha. Si Atong naman ay masuwerteng daplis lang ang natamo sa
masaklap naaksidente. Dahil ito ay hirap lumakad inihatid ito ni Julio sa kanilang tahanan.Sa
pagkakahatid ni Julio kay Atong.
Nakita niya sa daan ang realidad ng hirap ng buhay. Mula sa Bus, bumaba sila sa North
Boulevard na patunong Estero Sunog-Apo. Saesterong ito nananahan ang ama at kapatid na
babae ni Atong. Si Perla kapatid ni Atong na sumalubong sa kanilang pagdating. Siya ay
tumatanggap ng pagantsilyuhing kobrekama.
Samantalng ang ama naman niya ay paralitiko dahil nakipaglaban sa naiskumamkam ng
lupang kinatitirikan ng tahanan nila sa Quezon City kaya siya a binaril attinamaan sa
buto.Araw ng Sabado, ito ang araw na pinakahihintay ng mga trabahador dahilibibigauy na
ang kanilang pinagpaguran sweldo.
Kahit na nadaya si Julio ni Mister Balajadia sa sweldo niyang kinse pesos, ayos lang.
Napagpasyahan niyang mamili ngdamit at tsinelas kaya’t nagpasama siya kay Atong sa
Central Market. Matapos mamilikumain sila ng goto at nagkwentuhan tungkol sa mapait na
nangyari sa nobya ni Julio.Gabi na ng makabalik sa Julio sa gusaling kanyang tinutuluyan.
Matagal na si Julio sa Gusaling pinagtratrabahuan. Si Mister Balajadia aynagpasyang
magbawas ng tao at kasamang matatanggal si Julio.
Dahil patapos na anggusali kaya pinapa-unti-unti na ang mga taong nagtratrabaho roon lalo
na sa piyon. Isanglingo nalang ang itatagal niya sa trabaho. Napag-isip niyang manuluyan pa
rin sa bodegang gusali para may matulugan lamang.
Note: Practice Personal Hygiene Protocols at all times. 111
Ngunit hindi siya pinayagan ng gwardia ng gusali.Lumabas si Julio at naglakad-lakad
sa malamig at marahas na lungsod, hangang maratingniya ang kalye ng A. Mabini.Sa patuloy
na paglalakad ni Julio nagawi ito sa Santa Cruz sa may Misericordiakung saan marami
siyang nakitang sulat intsik.
Nagpagala-gala siya at natulog sa kalye.Sa matandang apartment sa Doroteo Jose, kumatok
siya at nagtanong tungkol sa babaengnagngangalang Misi Cruz na kumuha kay nobya niyang
si Ligaya, ngunit isang lalaki angnagbukas ng pinto at kunot ang noong sumagot na wala ang
hinahanap niyasa bahay naiyon.
Unti-unti inalala ni Julio ang sinabi ni Pol at Imo sa kanya, na maaaring ipinasok sakasa at
ibinenta sa Intsik si Ligaya upang pakasalan. At isang araw, sumulat si Misis Cruzsa ina ni
Ligaya at ayon sa sulat ang kasintahan niya ay nawawala at bukod pa rito ay ninakawan pa
raw siya ng Diyamanteng hikaw.
Isang pagkakataon, nakita ni Julio saMisis Cruz na pumasok sa tinitirahan nito sa Doroteo
Jose. Patuloy siyang nagmanman,hindi naman siya nabigo sa pagsunod_sunod niya sa mga
pinupuntahan ni misis cruznakarating siya sa Sta Cruz sa lugar kung saan maraming
nakasulat na intsik. Matapos pumasok ni Misis Cruz sa isang pintuan.
Agad siyang kumatok at nagtanong sa isangkatulong. Kung mayroon nakatira Ligaya
Paraiso roon. Ngunit biglang may dumating na intsik mula sa loob na nagngangalang Ah Tek
at pinagsaraduhan siya ng pinto.
Bumalik sa gusaling pinagtratrabahuan si Julio.
Sa kanyang pagbabalik siya ay pinakiusapan ni Imo na humalili sa kanya kinabukasan dahil
mag-aaplay siya saAdvertising Company. Dahil nalaman ni Mister Balajadia na
nagsisinungaling sa Imotungkol sa kunwaring may libing siyang pupuntahan agad siyang
tinangal sa listahan. Ngunit magkaganoon man swerte pa rin niya dahil natanggap siya sa
opisina. Kumalat ang balita hanggang obrero. Masaya sina Gido, Atong, Omeng at Frank sa
tinatamasa ng kanilang kaibigan.
Gawain 1
Isa-isahin ang mga elementong taglay ng binasang akdang Maynila sa Kuko ng Liwanag ni
Edgardo M. Reyes.Isulat sa talahanayan. Gawin ito sagutang papel.
Pangwakas:
Mga Sanggunian
A. Aklat
Dayag, Alma M. (2015) Pinagyamang Pluma 10. Quezon City: Phoenix Publishing
House.
B. Internet
Filipino 10 Ikalawang Markahan
Pananaw Humanismo
a. Ang tao at ang kaniyang saloobin at damdamin ang pangunahing paksa rito.
b. Pinahahalagahan ang kalayaan ng isipan, ang mga natatanging talino –
kakayahan at kalikasan ng tao.
c. Para sa humanista, ang literatura ay kailangang
1. Isulat nang mahusay sa isang lenggwaheng angkop lamang sa genre nito.
2. May magkakaugnay na balangkas at may kagandahan ng anyo.
3. Nakawiwili at nagbibigay – kasiyahan sa mambabasa
2. Teoryang Eksistensyalismo
Ang layunin ng panitikan ay ipakita na may kalayaan ang tao na pumili o
magdesisyon para sa kaniyang sarili na siyang pinakasentro ng kaniyang pananatili sa
mundo (human existence).
Pananaw Eksistensyalismo
a. Malaya ang tao – siya lamang ang maaaring magdesisyon kung paano niya
gugugulin ang panahon niya habang siya ay buhay.
b. Responsible ang tao – siya lamang ang responsible sa kaniyang buhay kahit
pa ang desisyon niya ay para sa kaniyang kabutihan o kasamaan.
c. Indibidwal ang tao – walang isang tao na kaparehas niya. Ang kaniyang
pagiisip, damdamin, kaalaman at kamatayan ay kaniya lamang.
d. Walang makapagsasabi ng kung alin ang tama o mali maliban sa taong
nakaranas sa pinag – usapan.
e. Personal lamang ang batayan ng bawat tao sa pakikipag- ugnayan sa lipunan
at sa mundo.
f. Sinusuri ang akda batay sa lakas ng paninindigan ng tao at ng pagtanggap
niya sa naging bunga ng pagpapasya.
3. Teoryang Feminismo
Ang layunin ng panitikan ay magpakilala ng mga kalakasan at kakayahang
pambabae at iangat ang pagtingin ng lipunan sa mga kababaihan. Madaling matukoy
kung ang isang panitikan ay feminismo sapagkat babae o sagisag babae ang pangunahing
tauhan at ipinamamayagpag ang mabubuti at magagandang katangian ng tauhan.
4. Teoryang Formalismo/Formalistiko
Ang layunin ng panitikan ay iparating sa mambabasa ang nais niyang ipaabot
gamit ang kaniyang tuwirang panitikan. Samakatuwid, kung ano ang sinasabi ng may-
akda sa kaniyang panitikan ang siyang nais niyang ipaabot sa mambabasa – walang
labis at walang kulang. Walang simbolismo at hindi humihingi ng higit na
malalimang pagsusuri’t pang- unawa.
5. Teoryang Realismo
Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang mga karanasan at nasaksihan ng may-
akda sa kaniyang lipunan. Samakatuwid, ang panitikan ay hango sa totoong buhay ngunit
hindi tuwirang totoo sapagkat isinaalang-alang ng may-akda ang kasiningan at
pagkaepektibo ng kaniyang sinulat.
Pananaw Realismo
7. Teoryang Naturalismo
Tinatangka nito ang mas matapat, di pinipiling representasyon ng realidad.
8. Teoryang Dekonstruksyon
Ang pananaw na ito ay tinatawag na post-instrakturalismo. Ibig sabihin, hindi
lamang wika ang binubusisi nito ngunit pati na rin ang teorya ng realidad o pilosopiya
at ang pagkakahubog nito sa kamalayang panlipunan. Ang kahulugan ng isang teksto
ay nasa kamalayan ng gumagamit sa teksto at hindi sa teksto mismo. Habang
isinusulat ang teksto, ang kahulugan nito’y nasa kamalayan ng manunulat, ngunit sa
oras na nasa kamay na ito ng mambabasa, ang kahulugan ng teksto ay nasa
mambabasa.
Panuto
Sa bahaging ito, mabibigyan mo ng pansin ang kahalagahan ng mga Teoryang
Pampanitikan. Upang higit na mapagtibay ang ideyang ito, subuking sagutin/gawin ang mga
inilaang gawain.
GAWAIN 1:
A. Piliin sa loob ng kahon ang uri ng teoryang pampanitikang tinutukoy sa bawat bilang. Isulat lamang
ang letra ng sagot bago ang bilang.
A. Realismo E. Formalistiko
B. Dekonstruksyon F. Ekistenyalismo
C. Feminismo G. Sikolohikal
D. Naturalismo H. Humanismo
_____1. Layunin ng teoryang ito na ipakita na ang tao ng sentro ng mundo. Ang
binibigyang-tuon ay ang kalakasan at mabubuting katangian ng tao gaya ng
Note: Practice Personal Hygiene Protocols at all times. 116
talino, talento atbp.
_____2. Sa pananaw na ito, ang paraan ng paglalarawan ang susi at hindi ang uri ng paksa.
_____3. Tumutuon ang teoryang ito na tinatawag na post- instrakturalismo.
_____4. Sa teoryang ito ipakita na may kalayaang pumili para sa kaniyang sarili na siyang
pinakasentro ng kanyang pananatili sa mundo.
_____5. Layunin ng pananaw na ito na unawain ang mga pag-uudyok, pagnanasa,
damdaming hindi abot ng malay ng tao ngunit nakaiimpluwensiya sa kaniyang
mga nararamdaman at ikinikilos.
_____6. Sa pananaw na ito ang isang akdang pampanitikan ay may sariling buhay at umiiral sa
sariling paraan.
_____7. Layunin ng teoryang ito na magpakilala ng mga kakayahang pambabae at iangat
ang pagtingin ng lipunan sa mga kababaihan.
_____8. Nakikita sa pananaw na ito ang indibidwal ay produkto ng kanyang kapaligiran at
pinanggalingan.
_____9. Sa teoryang ito ipinapakita ang pananaw na malaya, responsible at indibidwal ang
tao.
_____10. Layunin ng teoryang ito na walang labis at walang kulang na sinasabi ng may-
akda sa kaniya ang nais niyang ipaabot sa mambabasa.
B.Sa tulong ng googoe.com, tukuyin ang teoryang pampanitikan at genre/uri ng
mgaumusunod na akda
B.
Akdang Pampanitikan Uri Teoryang Pampanitikan Paksa
1. Sintahang Romeo at
Juliet
2. Ang Aking Pag-ibig
3. Sina Thor at Loki sa
Lupain ng mga
Higante
4. Liongo
5. Ang Matanda at Dagat
6. Florante at Laura
7. Noli Me Tangere
8. Sandaang Damit
9. Ako ang Daigdig
10. Tata Selo
GAWAIN 2:
Basahin ang tula sa ibaba at sagutin ang mga tanong sa loob ng isa hanggang dalawang
pangungusap lamang. Ilapat ang mga teoryang pampanitikan.
1. Anu-ano ang mga ugnayang pinalulutang dito upang higit na mapaigting ang kahulugan
ng tula?
Pangwakas
Mga Sanggunian;
Aklat
http://kadipanvalsci.blogspot.com/2010/08/mga-teoryang-pampanitikan.html
http://rosiefilipino10.weebly.com/teorya-ng-pampanitikan.html#/
https://www.google.com/search?client=firefoxd&q=pagsusuri+ng+kuko+sa+iwa
nag+ng+maynila
Susi sa Pagwawasto
Gawain 1
A.
1. H 5. G
6. E
2. A 7. C
8. D
3. B 9. F
10. E
4. F
GAWAING PAGKATUTO
Pagsusuri ng sariling saloobin at damdamin
Panuto
Basahing at unawaing mabuti ang mga inihandang gawain. Sagutin ang mga ito nang buong
husay at katapatan.
Character Profile
Pangalan: ____________________________________________________________
Tirahan: _____________________________________________________________
Kasarian: ____________________________________________________________
Hanapbuhay: _________________________________________________________
Pagkamamamayan: ____________________________________________________
Naging tagumpay: _____________________________________________________
Kahanga-hangang katangian: ____________________________________________
Sagutin:
Ano- anong impresyon ang iyong nabuo matapos mong malaman ang ilang impormasyon kay
Pangulong Dilma Rousseff?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Pangwakas
Sa iyong ipinamalas na kakayahan sa pagsulat, nahubog mo ang iyong kaisipan sa
pagbibigay ng sariling pagkukuro at pananaw. Tulad ng talumpati ni Pangulong Rousseff,
malaya niyang naipahayag ang kaniyang damdamin at saloobin para sa ikabubuti ng
kaniyang nasasakupan at naniniwala akong may magagawa ka rin sa iyong sariling bayan.
Ipahayag lamang ang iyong nararamdaman!
Filipino 10
IKALAWANG MARKAHAN
GAWAING PAGKATUTO
Pagsusuri ng Sariling Saloobin at Damdamin
Ang sanaysay ay isang anyo ng sulating naglalahad. Layunin nitong makakuha ng ano
mang pagbabago, bagaman maaring makalilibang din. Ang pangunahing katagian nito ay ang
pagsasalita mismo ng may-akda sa isang akda sa kanyang malikhaing paraan.
Nakita natin noon sa dalawang terminong panunungkulan ni Pangulong Lula kung paano
nagkaroon ng pagkilos sa kamalayang panlipunan. Gayunpaman, nanatili sa kahihiyan ang
bansa sapagkat hindi nawala ang kahirapan at nagkaroon ng mga hadlang upang patunayang
maunlad na nga tayo bilang mamamayan.
Hindi ako titigil hangga’t may Brazilians na walang pagkain sa kanilang hapag, may mga
pamilyang pakalat-kalat sa mga lansangan na nawawalan ng pag-asa, at habang may
mahihirap na batang tuluyan nang inabandona. Magkakaroon ng pagkakaisa ang pamilya
kung may pagkain, kapayapaan at kaligayahan. Ito ang pangarap na pagsisikapan kong
maisakatuparan.
Hindi ito naiibang tungkulin ng isang pamahalaan, isa itong kapasiyahan na dapat
gampanan ng lahat sa lipunan. Dahil dito, buong pagpapakumbaba kong hinihingi ang
suporta ng mga institusyong pampubliko at pampribado, ng lahat ng mga partido, mga
nabibilang sa negosyo at mga manggagawa, mga unibersidad, ang ating kabataan, ang
pamamahayag, at ang lahat na naghahangad ng kabutihan para sa kapwa.
Kailangan ang paglagong ito, kasama ang matatag na programang panlipunan upang
malabanan ang hindi pantay na kita at pagkakaroon ng rehiyunal na pagpapaunlad.
Nangangahulugang ito at muli kong sasabihin na ang pagpapanatili ng katatagan ng
ekonomiya ang pinakamahalaga. Sa nakasanayan na natin, kasama ang matibay na
paniniwala na sinisira ng inflation ang ating ekonomiya na nakakaapekto sa kita ng mga
manggagawa. Nakatitiyak ako na hindi natin papayagan ang lasong ito na sirain ang ating
ekonomiya at magdusa ang mahihirap na pamilya.
Patuloy nating palalakasin ang ating panlabas na pondo upang matiyak na balanse ang
panlabas na deposito at maiwasan ang pagkawala nito. Gagawin natin nang walang
pagaalinlangan sa mga multilateral na paraan na ipaglaban ang maunlad at pantay na mga
polisiyang pang-ekonomiya, na pangangalagaan ang bansa laban sa hindi maayos na
kompetisyon at dapat na maunawaan ang daloy ng kapital na ipinakikipaglaban.
Sa buong kasaysayan ng Brazil, pinili nitong itayo ang isang estado na nagbibigay ng
mga pangunahing pangangailangan at kapakanan ng mamamayan.
Malaking halaga ang kakailanganin nito para sa lahat, ngunit nangangahulugan ito na
may tiyak na pensiyon, unibersal na pangangalaga sa kalusugan at mga serbisyong
Gawain 1
Punan ang Character Profile ng mga impormasyon tungkol sa kauna-unahang babeng
pangulo ng Brazil. Sagutin ang mga ilang tanong na nakalahad.
Character Profile
Pangalan
Tirahan
Kasarian
Hanapbuhay
Pagkamamamaya
n
Napagtagumpayan
Kahanga-hangang
katangia
Sagutin:
Ano- anong impresyon ang iyong nabuo matapos mong malaman ang ilang impormasyon kay
Pangulong Dilma Rousseff?
Gawain 2
Panuto: Gamit ang mga ekspresyon ng pagpapahayag, bumuo ng hinuha at palagay kung ano
kaya ang sasabihin ni Pangulong Rousseff sa kanyang kababayan. Pagkatapos ay subuking
palawakin ang ideyang ibinigay sa pamamagitan ng pagpapalawak ng pangungusap.
e. “Ipapakita natin ang ating lakas ng loob na solusyunan ang mga di pagkakaunawaan sa
ibang nasyon nang mapayapa- hindi dahil naduduwag tayong harapin ang mga
panganib, kundi dahil ang pakikipagsundo ang matibay na mag- aalis sa pagdududa at
takot” –
Pangulong Barack Obama (Salin mula sa Inagurasyong Talumpati, 2013)
GAWAING PAGKATUTO
Pagbibigay ng sariling pananaw o opinyon
Kasanayang Pampagkatuto
Naibibigay ang sariling pananaw o opinyon batay sa binasang anyo ng sanaysay
(talumpati o editoryal) (F10PB-IIi-j-71)
Panuto
Basahin at unawain ang mga inihandang gawain lilinang sa kakayahan sa pagbibigay ng
sariling pananaw o opinyon. Sagutin ang mga ito nang buong katapatan.
1. “Ipakikita natin ang ating lakas ng loob na solusyunan ang mga di pagkakaunawaan
sa ibang nasyon nang mapayapa – hindi dahil naduduwag tayong harapin ang mga
panganib, kundi dahil ang pakikipagkasundo ang matibay na mag-aalis sa pagdududa
at takot.” – Pangulong Barack Obama (Salin mula sa Inagurasyong Talumpati, 2013).
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
www.google.com.ph/search?q=circle+cartoon+characterhl=en=GB&tbm=isch&tbs=ri
mg:Cca1edepositphotos.com
www.google.com.ph/url?sa=i&url=https%3A%25%2Fwww.pinterest.com
https://Quizlet.com https://www.scribd.com
Susi ng Pagwawasto:
GAWAING PAGKATUTO
Pagbibigay kahulugan sa mga salitang di lantad ang kahulugan
Nakita natin noon sa dalawang terminong panunungkulan ni Pangulong Lula kung paano
nagkaroon ng pagkilos sa kamalayang panlipunan. Gayunpaman, nanatili sa kahihiyan ang
bansa sapagkat hindi nawawala ang kahirapan at nagkaroon ng mga hadlang upang
patunayang maunlad na nga tayo bilang mamamayan.
Hindi ako titigil hangga’t may Brazilians na walang pagkain sa kanilang hapag, may mga
pamilyang pakalat-kalat sa mga lansangan na nawawalan ng pag-asa, at habang may
mahihirap na batang tuluyan nang inabandona. Magkakaroon ng pagkakaisa ang pamilya
kung may pagkain, kapayapaan, at kaligayahan. Ito ang pangarap na pagsisikapan kong
maisakatuparan.
Hindi ito naiibang tungkulin ng isang pamahalaan, isa itong kapasiyahan na dapat gampanan
ng lahat sa lipunan. Dahil dito, buong pagpapakumbaba kong hinihingi ang suporta ng mga
institusyong pampubliko at pampribado, ng lahat ng mga partido, mga nabibilang sa negosyo
at mga manggagawa, mga unibersidad, ang ating kabataan, ang pamamahayag, at ang lahat
na naghahangad ng kabutihan para sa kapwa.
Kailangan ang paglagong ito, kasama ang matatag na programang panlipunan upang
malabanan ang hindi pantay na kita at pagkakaroon ng rehiyunal na pagpapaunlad.
Patuloy nating palalakasin ang ating panlabas na pondo upang matiyak na balance ang
panlabas na deposito at maiwasan ang pagkawala nito. Gagawin natin nang walang
pagaalinlangan sa mga multilateral na paraan na ipaglaban ang maunlad at pantay na mga
polisiyang pang-ekonomiya, na pangangalagaan ang bansa laban sa hindi maayos na
kompetisyon at dapat na maunawaan ang daloy ng kapital na ipinakikipaglaban.
Hindi natin pahihintulutan ang mayayamang bansa na pinapangalagaan ang sariling interes
na nagpapahirap sa maraming bansa sa mundo sa kabila ng kanilang sama-samang
pagpupunyagi ay walang pagbabagong nagaganap.
Sa buong kasaysayan ng Brazil, pinili nitong itayo ang isang estado na nagbibigay ng mga
pangunahing pangangailangan at kapakanan ng mamamayan.
Malaking halaga ang kakailanganin nito para sa lahat, ngunit, ngunit nangangahulugan ito na
may tiyak na pensiyon, unibersal na pangangalaga sa kalusugan at mga serbisyong
pangedukasyon. Samakatuwid, ang pagpapaunlad ng serbisyo publiko ay kailangan habang
isinasaayos natin ang paggastos ng pamahalaan.
Ngunit, ano nga ba ang balita? Ito ay ang napapanahon at makatotohanang ulat ng
mga pangyayaring naganap na, nagaganap at magaganap pa lamang.
Gawain 1:
Basahin ng mabuti ang nailahad na balita at suriin ang nilalaman nito sa pamamagitan ng
pagsagot sa mga nakahandang katanungan sa ibaba.
Handa ka na ba? Simulan mo na!
Mga Sanggunian
A. Aklat
Cruz, Ceciliano-Jose (2003). Pamahayagang Pangkampus sa Bagong Milenyo.
Philippine Normal University.
B. Internet
https://www.philstar.com/pilipino-star-ngayon/bansa/2020/05/20/2015282/dinapuan-
ng-covid-19-sa-pilipinas-lampas-13000-na/amp/
https://www.bing.com/videos/search?q=bandila+news&docid=607986065449881205
&mid=FFF79A123AFE28BE1724FFF79A123AFE28BE1724&view=detail&F
ORM=VIRE
https://news.abs-cbn.com/news/06/17/20/danding-cojuangco-pumanaw-na
Pangalan:___________________________________Lebel:___________________________
Seksyon:____________________________________Petsa:__________________________
_
Pambungad ng Talumpati
a. Panimula-ito ang magiging batayan ng tagapakinig kung ibibigay ang buong atensiyon sa
nagtatalumpati o hindi, kaya’t kailangang ang panimula ay makapupukaw o
makatawag-pansin sa tagapakinig kung saan ay maihahayag na ng
mananalumpati ang kanyang paksa.
Pagwawakas ng Talumpati
c. Impresyon- hindi lamang ito lagom ng kabuuang talumpati kundi mag-iiwan ng isang
malalim na impresyong kikintal sa puso at isipan ng mga tagapakinig kaugnay
sa kabuuan ng talumpati.
Gawain 1: Piliin ang wastong titik na angkop sa pahayag. Isulat ang sagot sa patlang bago
ang bilang.
_____1. Ang __________ ay maituturing na isang uri ng sining. Dito makikita ang katatasan
at kahusayan ng tagapagsalita sa paghihikayat upang paniwalaan ang kanyang
pangangatuwiran sa paksang tinatalakay.
a. Dula c. Sanaysay
b. Pagtatalumpati d. Tula
_____2. Isa itong uri ng pagtatalumpati na biglaan na binibigkas sa pamamaraan na maaaring
gamiting gabay sa pagbigkas ng biglaang talumpati. Ibinibigay rito ang paksa sa oras na
mismo ng pagsasalita.
a. Talumpating walang paghahanda c. Isinaulong talumpati
b. Talumpating pabasa d. pagbasa ng papel sa panayam
_____3. Makikita sa bahaging ito ang kasanayan sa pagsulat ng papel na babasahin sa
kumperensya.
a. Talumpating walang paghahanda c. Isinaulong talumpati
b. Talumpating pabasa d. pagbasa ng papel sa panayam
_____4. Sa bahaging ito ang tagapagsalita ay may sapat na panahon na gumawa muna ng
kanyang talumpati.
a. Talumpating walang paghahanda c. Isinaulong talumpati
b. Talumpating pabasa d. Pagbasa ng papel sa panayam
_____5. Ang kasangkapang ito ng mananalumpati ay nakatutulong sa pag-unawa sa
nilalaman ng talumpati. Isinasaalang-alang dito ang tulin o bilis at tono ng pananalita.
a. Tinig c. Kumpas ng mga kamay
Note: Practice Personal Hygiene Protocols at all times. 138
b. Galaw d. Tindig
GAWAIN 2.(PeTa 5)
Pangwakas
Iyong natutunan ang iba’t ibang hakbang sa pagsulat ng isang mabisang talumpati
tungkol sa napapanahong isyu sa ating lipunan. Ang talumpati ay di lang makikita o
natututunan sa paaralan bagkus ginagamit natin ito sa ating pang-araw-araw na buhay. Ang
mga hakbang sa pagsulat ng isang talumpati ay nakatutulong nang malaki upang maipahayag
ang ating mga saloobin sa harap ng ating tagapakinig.
Sanggunian:
Aklat
Julian, Ailene G. Baisa, Dayag, Alma M. (2015) Pinagyamang Pluma 10, Aklat
Internet
Pangalan:___________________________________Lebel:___________________________
Seksyon:____________________________________Petsa:__________________________
_
Pagpapalawak ng Pangungusap
GAWAIN 1 .
Panuto: Basahin at unawain ang usapan. Pagkatapos sagutin ang mga tanong batay sa
binanggit sa usapan.
GAWAIN 3.
Panuto: Tukuyin ang ginamit na paraan ng pagpapalawak ng pangungusap batay sa mga
nasalungguhitang mga salita o lipon ng mga salita.
GAWAIN 4.
Panuto: Mula sa nakatalang paksa bumuo ng pangungusap na ginamitan ng mga paraan
ng pagpapalawak ng pangungusap.
1. Anti-Terrorism Bill
__________________________________________________________________
___________________________________________________________________.
2. Online Learning
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
__________________________________________________________________
GAWAIN 1.
Panuto: Isulat sa loob ng kahon ang iyong pananaw o opinyon hinggil sa nais ipabatid
ng mga salitang may kaugnayan sa multimedia.
1. Internet
2. Blogsites
3. pahayagan o dyaryo
Note: Practice Personal Hygiene Protocols at all times. 143
4. Twitter
5. Telebisyon
GAWAIN 1a
Panuto: Isulat ang wastong salita na nabuo mula sa ginulong mga letra. Ilagay ang tamang
sagot sa katapat na kahon.
a. E E I T N T R N
b. L G O G R E B
c. O O A E F B C K
d. D V E I O A L C L
_______________ 1. Ito ay isang uri ng social media o social networking site na ang mga
magkakilala ay maaring mag post ng mga larawan, damdamin, magkomento at iba pang uri
ng pakikipag komunikasyon.
_______________ 2. Ang modernong pamamaraan ng pagsusulat kung saan nagbibigay ng
impormasyon sa pamamagitan ng internet sa mukha ng mga artikulo na may iba't-ibang mga
partikular na paksa.
_______________ 3. Tumutukoy sa isang online news at social networking service kung
saan ang mga user ay nagpopost at nag-iinterak gamit ang mga mensahe.
_______________ 4. Isang network ng mga computer at iba pang mga gadgets. Ito ay
kombinasyon ng maraming mga computer shop kung saan pwedeng makapag-access ang
isang tao hindi lamang ng impormasyon kundi ng mga balita.
_______________ 5. Isang paraan ng pakikipagkonekta sa ibang tao gamit ang gadget kung
saan nakikita ang kausap.
GAWAIN 2
Panuto: Piliin ang kahulugan ng mga salita sa kahon at ilagay ang tamang sagot sa patlang
bago ang bilang. Titik lamang ang isulat.
_____ 1. LOL
_____ 2. YOLO
_____ 3. SEENZONE
_____ 4. OTW
_____ 5. OOTD
GAWAIN 3
Panuto: Ibigay ang kasingkahulugan ng mga salitang may salungguhit ayon sa mga salitang
ginagamit ng mga kabataan sa social media.
1. Si Esther ay wapali dahil sa sobrang pagkaabala sa pag-aalaga sa mga anak.
a. wala pang ligaw c. nagkasakit
b. wala pang ligo d. nagpabaya
2. Atm hindi magkadaugaga si Charry sa pagbuo ng kanyang ipakikitang TikTok.
a. at the moment c. at the mall
b. at the meantime d. at the middle
3. Lagi silang olats dahil sa mga ginagawa ng kanilang mga kagrupo.
a. nananalo b. natatalo c. nawawala d. napipikon
Pangalan:______________________ Lebel:_________________
Seksiyon:______________________ Petsa:___________________
Sa ikalawang bahagi ng Modyul para sa Filipino 10 binigyang-diin ang iba’t ibang akdang
pampanitikan ng South America at ng mga Bansang Kanluranin. Inilarawan dito ang
kaugalian, tradisyon, paniniwala at kabihasnan ng mga mamamayan ng Mediterranean upang
maunawaan ng mga mag-aaral ang mga paniniwala at paraan ng pamumuhay ng mga nasa
bansang Mediterranean.
Sa tulong ng mga akdang pampanitikang tinalakay, nalinang ang kakayahan ng mga
mag-aaral na gamitin ang kanilang mapanuring pag-iisip at pag-unawa sa panitikan bilang
bahagi ng pagpapaunlad ng pandaigdigang pagkakapatiran at kapayapaan.
Sa pag-usad ng panahon nagkaroon ng maraming pagbabago lalo na sa pagpasok ng
mga makabagong teknolohiya na nagdulot ng malaking impluwensiya sa pag-unlad ng
panitikan. May mga akdang pampanitikang nailalathala at nababasa sa tulong ng Social
Media tulad ng Facebook, You Tube, Blog, Twitter at iba pa.
Ang ilan sa mga popular na panitikan na nakikita sa Social Media ay Blogging, Hugot
Lines, Pick-up Lines, Flip Top at iba pa. Ang pick-up lines ay mga grupo ng salita na
kadalasang nagpapahiwatig ng interes sa isang tao. Samantalang ang Hugot Lines ay mga
salitang nagpapahawatig ng malalim na pagdaramdam. Nabuo ang mga salita sa
pamamagitan ng emosyon. Ang blog ay pinaikling salita na weblog, na tumutukoy sa mga
akda o sulatin na karaniwang makikita sa internet. Ang uri ng sulatin na ito ay naglalayong
magbigay ng impormasyon, argumento, salaysay, o ng iba pang layunin na karaniwang
makikita sa lahat ng uri ng akda o panitikan. Kadalasang lakbay-sanaysay ang nilalaman ng
mga blogs sa internet. Ilan sa mga halimbawa nito ay ang vblog, edublog, Art Blog, at Photo
Blog.
Ang mga gawaing inihanda ay nakatutulong upang matukoy at mapahalagahan ang
mga nasabing akdang pampanitikan higit sa lahat masukat ang pagiging responsableng
“Internet User” ng mga mag-aaral.
ALAM: Ano ang iyong nalalaman tungkol sa mga popular na anyo ng panitikan na
karaniwang nakikita sa Social Media?
GAWAIN 2
Panuto: Basahin at suriin ang mga sumusunod na pahayag kung Pick-up Lines o Hugot
Lines. Isulat ang iyong sagot sa inilaang patlang bago ang bilang.
_________________1. Ang pag-ibig ko sa’yo ay parang ulan. Mahirap iwasan at hindi ko
kayang pigilan.
_________________2. Sa panahon ngayon, tanghali na lang talaga ang tapat.
_________________3. Kapag nahanap mo na yung taong sa palagay mo, para sa ‘yo, huwag
mo nang pakakawalan, ipaglaban mo. —The Achy Breaky Hearts
_________________5. Boy: May kilala ka bang gumagawa ng relo? May sira ata relo ko…
Girl: Bakit?
Boy: Pag ikaw kasi kasama ko, humihinto ang oras ko.
Panimula
Naitanong mo na ba sa iyong sarili kung naipaabot mo ang iyong mensahe at
nagkakaintindihan kayo ng iyong kausap? Angkop ba ang mga salitang iyong ginamit?
Magkakaugnay-ugnay ba ang iyong mga ideya?
Sa pagpapahayag ng ideya o kaisipan ang kahusayang gramatikal at diskorsal ay
dapat isaalang-alang upang maunawaan ang mensaheng nais iparating sa tagatanggap.
Ang komponent na gramatikal ay nagsasaad kung anu-anong mga salita ang angkop
at kung kailan sila nagagamit nang tama sa pasalita man o sa pasulat. Ang mga tuntuning
panggramatika ay nakatutulong sa epektibong pagbuo ng salita, pangungusap, pagbaybay at
maging sa pagbibigay kahulugan sa salita. Ang diskorsal naman ay komponent sa nagbibigay
kakayahang magamit ang wika sa makabuluhang paraan upang maipabatid ang mensahe at
maunawaan din ang tinatanggap na mensahe. Dito binibigyan ng wastong interpretasyon ang
salita, pangungusap o pahayag upang makabuo ng mas malawak at malalim na kahulugan.
Tinuturo ng paraang diskorsal kung sa paanong paraan ang mga salita, parirala at
pangungusap ay mapagsama-sama o mapag-ugnay-ugnay upang makabuo ng maayos na
usapan, sanaysay, talumpati, tula, lathalain, maikling kwento, e-mail at iba pa.
Sa pamamaraang diskorsal lalong mapagaganda ang pagkakabuo ng alin mang akda
kung gagamit tayo ng mga salitang nagpapalawak ( na tinalakay tulad ng mga kataga
(paningit o Ingklitik) at mga panuring (pang-abay, pang-uri, at kaganapan) upang ilarawan
nang mahusay at malinaw ang mga pangyayari. Higit sa lahat ay mas nakawiwili itong
basahin. Kailangan lamang isaalang-alang ang cohesion o pagkakaisa at coherence o
pagkakaugnayugnay ng mga ito.
Kasanayang Pampagkatuto at koda:
Nagagamit ang kahusayan sa gramatikal at diskorsal na pagsulat ng isang
organisado at makahulugang akda (F10WG-IIij-70).
GAWIN 1
Panuto:Salungguhitan ang mga salitang ginamit sa pagpapalawak ng pangungusap.
Halimbawa: Tila nauupos na kandila ang sakiting matanda habang nakatanaw mula
sa maliit na durungawan ng kanyang dampa.
1. Mahusay na nagtalumpati ang pangulo at totoong humanga ang lahat sa kanya.
B. Ang mga magsasaka sa bayan ng Dupax Del Norte ay labis na nalungkot dahil
tuluyang nasira ang kanilang mga panamin na repolyo at mais. Ito ay inataki ng mga
insectong mapanira na kung tawagin nila ay leaf miners.
1. Ang sakit na Corona Virus (Covid-19) ay isang sakit sa palahingahan. Ito ay isang sanhi
ng bagong virus.
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________