moqalaqeoba

maswavleblis wigni

gegma A
gegma B

gunduri
muSaoba strategia kompetencia

lideri ganviTareba

warmateba mosmena

pozitivi
inovacia
li
gaxsni a
goneb

es
produqtiuli idea

Cv en
Semoqme- ifiqre

Se g vi Zl ia
debiTi

nino kapanaZe nino talaxaZe

9
 zogadi ganaTlebis erovnuli miznebi

saqarTveloSi zogadi ganaTlebis sistema miznad isaxavs Seqmnas

xelsayreli pirobebi erovnuli da zogadsakacobrio Rirebulebebis
matarebeli, Tavisufali pirovnebis CamoyalibebisaTvis. amasTan
erTad, ganaTlebis sistema uviTarebs mozards gonebriv da fizikur
unar-Cvevebs, aZlevs saWiro codnas, amkvidrebs jansaRi cxovrebis wess,
moswavleebs uyalibebs liberalur da demokratiul Rirebulebebze
damyarebul samoqalaqo cnobierebas da exmareba maT ojaxis,
sazogadoebisa da saxelmwifos winaSe sakuTari ufleba-movaleobebis
gacnobierebaSi.

saqarTvelos zogadi ganaTlebis sistemaSi miRebuli gamocdilebis

safuZvelze mozardma unda SeZlos:

a) qveynis interesebis, tradiciebisa da Rirebulebebis mimarT

sakuTari pasuxismgeblobis gaazreba;
b) bunebrivi garemo pirobebis SenarCuneba da dacva;
g) teqnologiuri Tu sxva inteleqtualuri miRwevebis efeqtianad
gamoyeneba; informaciis mopoveba, damuSaveba da analizi;
d) damoukideblad cxovreba, gadawyvetilebis miReba;
e) iyos Semoqmedi, Tavad Seqmnas Rirebulebebi da ar icxovros
mxolod arsebulis xarjze;
v) sakuTari SesaZleblobebisa da interesebis uwyveti ganviTareba
mTeli cxovrebis ganmavlobaSi da maTi maqsimaluri realizeba
rogorc qveynis SigniT, ise mis sazRvrebs gareTac;
z) komunikacia individebTan da jgufebTan;
T) iyos kanonmorCili, toleranti moqalaqe.
 moqalaqeoba
maswavleblis wigni

me-9 klasi

grifminiWebulia saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros mier 2021 wels.

Tbilisi 2021

1
moqalaqeoba 9
maswavleblis wigni mecxreklaselTaTvis
Tbilisi, 2021

avtorebi: nino talaxaZe, nino kapanaZe,

redaqtori: Teona beqiSvili

dizaineri: ia maxaTaZe
teqnikuri dizaineri: daviT gogliZe

© gamomcemloba sidi, 2021

yvela ufleba daculia

Sps „gamomcemloba sidi~

telefoni: 599623610
veb-gverdi: www.ceed.ge
el-fosta: [email protected]
[email protected]
https://www.facebook.com/gamomcemloba sidi

Citizenship 9
Student’s Book
© Ceed Publishing, 2021
all rights reserved.
Tbilisi, Georgia, 2021

ISBN 978-9941-8-1798-4

2
მოგესალმებით, ძვირფასო მასწავლებელო!

ჩვენ ერთად დიდი გამოწვევის წინაშე ვდგავართ. საგანი ,,მოქალაქეობა“ და მისი დასაძლევი მიზნები მეცხრე კლასში, ანუ საბაზო
საფეხურის ბოლოს, ნათლად და კონკრეტულად არის განსაზღვრული ახალი თაობის ეროვნული სასწავლო გეგმის საგნობრივ
სტანდარტში და ძალიან მნიშვნელოვან ამოცანებს სახავს.

აქტიურ, საკუთარ გარემოსა და ქვეყანაზე მზრუნველ მოქალაქედ ჩამოყალიბებაში მოსწავლეს თქვენი მეგზურობა სჭირდება. მათ
მოქალაქისთვის საჭირო ცოდნა, უნარები და დამოკიდებულებები უნდა ჩამოუყალიბდეთ.

წინა კლასებში თქვენ ან თქვენმა კოლეგებმა უახლოესი გარემოს შეცნობიდან, მისი წესების გააზრებიდან, თანდათან გაუფართოვეთ
თვალსაწიერი და ადგილობრივი სამოქალაქო საზოგადოების და თვითმმართველობის შესაძლებლობებზე და პრობლემებზე დააფიქრეთ,
თავიანთი ადგილი და როლი დაანახეთ, გამოცდილება შესძინეთ.

ახლა კი მათ ჩვენი სახელმწიფოს ცენტრალური ხელისუფლების შესახებ ცოდნის კარი უნდა შევუღოთ და ამ მრავალსტრუქტურიანი
,,ნაგებობის“, თითოეული რგოლის ფუნქცია-მოვალეობებში გავარკვიოთ. საკუთარი უფლებები და მოვალეობები უნდა შევაცნობინოთ.

პროგრამა სცდება სახელმწიფოს არეალს და გლობალურ თემებს - სამშვიდობო პროცესებსა და გარემოს დაცვასაც მოიცავს. შესაბამისად,
მათთვის გლობალური მოქალაქეობის უნარების განვითარებაც აუცილებელია.

ჩვენ ჯგუფს გააზრებული აქვს დიდი პასუხისმგებლობა, შემოგთავაზოთ რესურსი, რომელიც განათლების სისტემაში დღეს მიმდინარე
პროცესებს ეპასუხება და ეს რესურსი მოსწავლეებისთვის და თქვენთვის მისაღები, საინტერესო და მოხერხებული იყოს.

მიზანს მიღწეულად მივიჩნევთ, თუ მოსწავლისა და მასწავლებლის წიგნები სწავლა-სწავლებაში თავის წვლილს შეიტანს.

მადლობა, რომ დაინტერესდით ამ წიგნებით.

3
 sarCevi

სახელმძღვანელოს კონცეფცია....................................................................................................................................................... 4

ეროვნული სასწავლო გეგმა ........................................................................................................................................................... 6

თემატური ბლოკი: მოქალაქე, სახელმწიფო და გლობალური პროცესები .............................................................................. 11

სასწავლო თემის აგების პრინციპები ............................................................................................................................................ 17
შეფასება ............................................................................................................................................................................................ 21
თემა 1 . ცენტრალური ხელისუფლება .............................................................................................................................................. 23

საათების სავარაუდო გადანაწილება ................................................................................................................................. 58

შეფასების რუბრიკები ............................................................................................................................................................ 59

თემა 2. ეკონომიკა და სახელმწიფო .............................................................................................................................................. 70

საათების სავარაუდო გადანაწილება .................................................................................................................................... 89

დანართ 1...................................................................................................................................................................................... 90

დანართი 2 .................................................................................................................................................................................. 93

დანართი 3 .................................................................................................................................................................................. 95

შეფასების რუბრიკები ............................................................................................................................................................... 100

თემა 3. სამშვიდობო პროცესები .................................................................................................................................................. 111

საათების სავარაუდო გადანაწილება .................................................................................................................................... 135

შეფასების რუბრიკები .............................................................................................................................................................. 136

თემა 4. გარემოს დაცვა ................................................................................................................................................................... 150

საათების სავარაუდო გადანაწილება .................................................................................................................................... 166

შეფასების რუბრიკები .............................................................................................................................................................. 167

4
სახელმძღვანელოს კონცეფცია

მოსწავლისა და მასწავლებლის წიგნები, რა თქმა უნდა, ახალი თაობის ეროვნული გეგმის მოთხოვნათა შესაბამისად არის გააზრებულიც
და აგებულიც. მუშავდება თემატური ბლოკი: მოქალაქე, სახელმწიფო და გლობალური პროცესები.

,,მოქალაქეობის“ საგნობრივი სტანდარტის მიხედვით მასში 4 სავალდებულო თემა მუშავდება:

1. ცენტრალური ხელისუფლება
2. სახელმწიფო და ეკონომიკა
3. სამშვიდობო პროცესები
4. გარემოს დაცვა

თითოეული თემა და მასში პარაგრაფებად წარმოდგენილი საკითხები გრძელვადიანი სასწავლო მიზნების - შედეგებისა და მათი ტოლ-
სწორი სამიზნე ცნებების დასამუშავებლად გამოიყენება.

მოსწავლის წიგნში ამ თემებში შერჩეული საკითხები პარაგრაფებად არის წარმოდგენილი, თითოეულ პარაგრაფში მოცემულია საჭირო და
სასარგებლო ინფორმაცია, ასახული მრავალფეროვანი ვიზუალური საშუალებებით. ინფოგრაფიკის გამოყენება აღქმის პროცესის
მხარდამჭერია.

მოსწავლის წიგნში მოცემულია რუბრიკები, რაც მოსწავლეებს შინაარსში ორიენტირებაში დაეხმარება. ასევე შემოთავაზებულია
აქტივობების მთელი ნაკრები, ცხოვრებისეული სიტუაციები მსჯელობისთვის, სცენარები მოდელირებისთვის და ასე შემდეგ.

როგორც მოგახსენეთ, სახელმძღვანელო სრულ თანხვედრაშია სტანდარტის მოთხოვნებთან.

გადავწყვიტეთ, რომ ყველა სასწავლო ერთეულის საწყისი გვერდი/გვერდები კომპლექსური დავალების ან დავალებებისთვის დაგვეთმო,
რათა სახელმძღვანელო სტრუქტურულადაც შესაბამისობაში ყოფილიყო ახალი ეროვნული სასწავლო გეგმის დანერგვის პროცესთან.

თქვენი არჩევანია, ამ კოპლექსურ დავალებას გამოიყენებთ, თუ ჩაანაცვლებთ. ასეთ შემთხვევაში, თითო დავალება რამდენიმე აქტივობად
შეიძლება გაიშალოს.

თუ სახელმძღვანელოს მიჰყვებით, მასწავლებლის წიგნში მოცემულ 4 თემატურ მატრიცაში, სამიზნე ცნებების შესაბამისად შედგენილ
კომპლექსურ დავალებებზე მორგებით, აღწერილია რესურსები - სახელმძღვანელოს გვერდების მითითებით. თითოეული რესურსისთვის
კი, მოცემულია ცოდნის სამივე კატეგორიაზე ორიენტირებული კითხვების ნაკრები, რომელიც მოსწავლეების კომპლექსური
დავალებისთვის მზადების პროცესს ემსახურება.

5
თემატურ მატრიცაში ყველა კომპონენტი თვალსაჩინოდ ლაგდება და მასწავლებელს პროცესის ორგანიზებას უადვილებს. გამოცდილების
საფუძველზე ჩანიშნული თქვენი კომენტარები კიდევ უფრო მორგებულ ინსტრუმენტად აქცევს მატრიცას თქვენთვის. ზოგიერთ
აქტივობას ახლავს მცირე რეკომენდაციები, რომელიც აზუსტებს საკითხს, ან ალტერნატიულ აქტივობას გთავაზობთ.

ცხადია, თქვენ რჩებით პროცესის მთავარ ,,რეჟისორებად“ და თქვენი ინტერპრეტაციები ამ რესურსისთვის ახალი სიცოცხლის შეძენა
იქნება.

თითოეული მატრიცის ბოლოს მოცემულია თემისთვის განსაზღვრული საათების სავარაუდო გადანაწილება პარაგრაფებთან მიმართებაში.
წიგნი იძლევა საშუალებას გამოიყენოთ სხვა აქტივობები. ინფორმაციული რესურსი უხვია, მინიშნებულია დამატებითი რესურსების
ელექტრონული ბმულები, რომელთა გარეშე სასწავლო პროცესი ვეღარც წარმოგვიდგენია.

ყველა კომპლექსური დავალებისთვის თემატური მატრიცის ბოლოს მოცემულია ,,სოლო ტაქსონომიის“ მიხედვით მომზადებული
განმავითარებელი შეფასების ინსტრუმენტი. მასწავლებელს შეუძლია ამ ინსტრუმენტის გამოყენებით სოლო ტაქსონომიის დონეების
შესაბამისად შექმნილი ინდიკატორებით აღწეროს მოსწავლეთა სწავლის, აზროვნების პროცესი და ის სოლოს დონეს შეუსაბამოს. ამ
შესაბამისობიდან გამომდინარე, ინსტრუმენტი დაგეხმარებათ, განმავითარებელ კომენტარში ზუსტად და კონკრეტულად ურჩიოთ
მოსწავლეს, რა ნაბიჯები უნდა გადადგას მიღწეული დონიდან შემდეგი დონის დასაძლევად.

რაც შეეხება შემაჯამებელ დავალებას, ამ მიზნით, თითოეული თემიდან შევარჩიეთ ერთი პროექტის ტიპის კომპლექსური დავალება. ამ
დავალებებისთვისაც დართულია განმსაზღვრელი შეფასების რუბრიკები.

კომპლექსური დავალებებისა და შეფასების ინსტრუმენტების შესაბამისობისთვის მატრიცის მარჯვენა სვეტში მოცემულ დავალებებს
სათაურის გასწვრივ მინიჭებული აქვს თავისი ნომერი, მაგალითად 1/4, რაც ნიშნავს პირველი თემის მეოთხე დავალებას. იგივე ნომერი
მოცემულია დავალების სოლო შეფასების ინსტრუმენტის სათაურის ველში.

გისურვებთ წარმატებებს!

6
ეროვნული სასწავლო გეგმა (საგნობრივი სტანდარტი – საგანი მოქალაქეობა)

საგანი მოქალაქეობა ისწავლება კვირაში 2 სთ, წელიწადში – 72 სთ.

საზოგადოებრივი მეცნიერებები საბაზო საფეხურზე

გ) მოქალაქეობა

შესავალი
საბაზო საფეხურის „მოქალაქეობის“ სტანდარტი შედგება შემდეგი ნაწილებისგან:
ა) საგნის სწავლა-სწავლების მიზნები;
ბ) სტანდარტის შედეგები და შინაარსი;
გ) მეთოდიკური ორიენტირები;
დ) შეფასება.
საგან „მოქალაქეობის“ ფარგლებში მოსწავლე გაეცნობა საზოგადოებას, რომელშიც ცხოვრობს; შეისწავლის ლოკალურ, სახელმწიფოებრივ
და გლობალურ დონეზე მიმდინარე სოციალურ-პოლიტიკურ პროცესებს.

საგნის სწავლა-სწავლებისას მოსწავლე ჩართული იქნება სამოქალაქო აქტივობებში, რომლებიც მას შეძენილი ცოდნის პრაქტიკაში
გამოყენების საშუალებას მისცემს.

ა) საგნის სწავლა-სწავლების მიზნები

მოქალაქეობის სწავლა-სწავლება მიზნად ისახავს, მოსწავლეს:
• დაეხმაროს საკუთარი თავის საზოგადოების სრულუფლებიან წევრად აღქმაში;
• ჩამოუყალიბოს საკუთარი ქვეყნის მიმართ მზრუნველი დამოკიდებულება;
• ასწავლოს სამოქალაქო მონაწილეობის ფორმები; გააცნობიერებინოს, რომ მას შეუძლია და მართებს საკუთარ ქვეყანაში
(თემში/მუნიციპალიტეტში/სახელმწიფოში) პოზიტიური ცვლილებების განხორციელება;
• გამოუმუშავოს მოქალაქისთვის საჭირო უნარ-ჩვევები (თანამშრომლობის, კონფლიქტის მართვის, სამეწარმეო და ფინანსური) და
ღირებულებები/დამოკიდებულებები (ადამიანის უფლებების, განსხვავებული აზრის პატივისცემა, ტოლერანტობა);
• დაეხმაროს კანონის უზენაესობისა და დემოკრატიის პრინციპების გათავისებაში;
• ჩამოუყალიბოს საზოგადოებრივ და პოლიტიკურ ცხოვრებაში მონაწილეობის კულტურა.
ამ მიზნებზე მუშაობით „მოქალაქეობა“ თავის წვლილს შეიტანს ეროვნული სასწავლო გეგმის მისიისა და მიზნებით გათვალისწინებული
უნარებისა და ღირებულებების განვითარებასა და ჩამოყალიბებაში.

7
ბ) სტანდარტის შედეგები და შინაარსი
სტანდარტის შედეგები საგნის ცნებებზე დაფუძნებით განსაზღვრავს მიზნობრივ ორიენტირებს და პასუხობს შეკითხვას: რა უნდა შეეძლოს
მოსწავლეს საგან „მოქალაქეობის“ ფარგლებში საბაზო საფეხურის ბოლოს.

შედეგები ჯგუფდება სამ მიმართულებად:

• პიროვნული განვითარება და სოციალიზაცია - გულისხმობს მოსწავლის საზოგადოებრივ ცხოვრებაში ინტეგრაციას, ემოციური
ინტელექტის განვითარებას, სოციალური ნორმების, ქცევის მოდელებისა და ღირებულებების გათავისებას;
• ინიციატივა და მეწარმეობა - გულისხმობს ინოვაციურ და კრიტიკულ აზროვნებას; იდეების საქმედ ქცევასა და გრძელვადიან მიზნებზე
ორიენტირებას;
• სამოქალაქო მონაწილეობა და უსაფრთხოება - გულისხმობს საკუთარ ქვეყანაზე ზრუნვას; საზოგადოებისთვის სასარგებლო სამოქალაქო
და სოციალური აქტივობების არაძალადობრივი მეთოდებით, კანონის დაცვით განხორციელებას.

სტანდარტის შინაარსი განსაზღვრავს, რა უნდა იცოდეს მოსწავლემ. შინაარსი აღიწერება სავალდებულო ცნებებისა და თემების სახით.

ცნებების სახით განსაზღვრულია ის ცოდნა, რომელსაც მოსწავლე საგნის ფარგლებში უნდა დაეუფლოს. ცნებები შედეგებთან ერთად უნდა
დამუშავდეს შინაარსიან კონტექსტებში. ეს კონტექსტები სავალდებულო თემების სახითაა წარმოდგენილი.

თითოეულ თემას ახლავს თემის ფარგლებში შედეგების მიღწევის ინდიკატორები. ინდიკატორები განსაზღვრავს, თუ რა უნდა შეფასდეს
კონკრეტული თემის ფარგლებში (თითოეულ ინდიკატორს ახლავს შესაბამისი შედეგის ინდექსის ნომერი, რომელიც განსაზღვრავს, თუ
რომელი შედეგიდან/შედეგებიდან გამომდინარეობს იგი).

სტანდარტის შედეგების ინდექსების განმარტება

სტანდარტში გაწერილ თითოეულ შედეგს წინ ინდექსი აქვს დართული, რომელიც მიუთითებს საგანს, სწავლების ეტაპსა და სტანდარტის
შედეგის ნომერს; მაგ. მოქ.საბ.1.
„მოქ“ მიუთითებს საგანს – „მოქალაქეობა“;
„საბ“ – საფეხურს (საბაზო საფეხური), რომლის ბოლოსაც არის მისაღწევი შედეგი;
„1“ – შედეგის რიგს (1 = პირველი შედეგი).

8
 მოქალაქეობის სტანდარტის შედეგები (VII-IX კლასები)

შედეგების მიმართულება: პიროვნული განვითარება და სოციალიზაცია სამიზნე ცნებები

ინდექსი
მოსწავლემ უნდა შეძლოს:
მოქ.საბ.1. საკუთარი შეხედულებების, ქცევების შეფასება და კორექტირება, ემოციების მართვა (თვითრეფლექსია); სოციალიზაცია
(პიროვნება,
მოქ.საბ.2. საკუთარი თავის საზოგადოების სხვადასხვა ჯგუფის (მაგალითად, სასკოლო თემის) წევრად აღქმა; ინდივიდი,
საზოგადოება)
მოქ.საბ.3. საკუთარი და სხვა ადამიანების უფლება-მოვალეობების გაცნობიერება და დაცვა; (შედეგები: 1, 2)
მოქ.საბ.4. დემოკრატიის პრინციპების ცხოვრებისეულ სიტუაციებთან დაკავშირება.
მიმართულება: ინიციატივა და მეწარმეობა
დემოკრატია
მოსწავლემ უნდა შეძლოს: (ადამიანის
მოქ.საბ.5. მოკლე და გრძელვადიანი მიზნების დასახვა; იდეების ჩამოყალიბება, ინიციატივის გამოვლენა და მისი უფლებები,
განხორციელებისთვის საჭირო ნაბიჯების დაგეგმვა; სამართლებრივი
დოკუმენტები,
მოქ.საბ.6. მომავალი პროფესიის შერჩევისთვის საკუთარი შესაძლებლობების, მოთხოვნილებებისა და საჭიროებების გააზრება; დემოკრატიის
პრინციპები)
მოქ.საბ.7. ასაკის შესაბამისი ფინანსური უნარ-ჩვევების (მაგ., პირადი ფინანსების დაგეგმვა და პასუხისმგებლობით განკარგვა) (შედეგები: 3, 4,
გამოვლენა. 13)
მიმართულება: სამოქალაქო მონაწილეობა და უსაფრთხოება
მოსწავლემ უნდა შეძლოს:
ინიციატივა და
მოქ.საბ.8. სამოქალაქო აქტივობებში მოხალისეობის საფუძველზე ჩართულობის მნიშვნელობის გაცნობიერება და დემოკრატიის
პრინციპების საფუძველზე მოქმედების საჭიროების დანახვა; მეწარმეობა
(შედეგები: 5, 6,
7)
მოქ.საბ.9. საზოგადოებისა და ქვეყნისთვის აქტუალური პრობლემების ამოცნობა და საკუთარი ჩართულობით მათ გამოსწორებაზე
ზრუნვა; კონფლიქტების არაძალადობრივი გზებით მოგვარება;

მოქ.საბ.10. მდგრადი განვითარების პრინციპების გააზრება და მათ საფუძველზე მოქმედება; სამოქალაქო

მონაწილეობა
მოქ.საბ.11. ცხოვრებისეულ და საგანგებო (ბუნებრივი და ტექნოგენური მიზეზებით გამოწვეულ) ვითარებაში უსაფრთხოების (შედეგები: 8, 9,
წესების დაცვით მოქმედება;

9
მოქ.საბ.12. სხვადასხვა ინტერესთა ჯგუფებთან და სახელმწიფო უწყებებთან თანამშრომლობა (ინფორმაციის მოპოვება, ლობირება, 12, 13)
ადვოკატირება, ადვოკატირების გზით ხელისუფლების ანგარიშვალდებულება და მონიტორინგი);
მოქ.საბ.13. საკუთარი გადაწყვეტილებების/ შეხედულებების უმთავრესი სამართლებრივი დოკუმენტების (საქართველოს
კონსტიტუცია, ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაცია, ბავშვის უფლებების კონვენცია) საფუძველზე მდგრადი
დასაბუთება. განვითარება
(შედეგები: 7, 10,
11)

სავალდებულო სასწავლო თემები

VII კლასი
თემატური ბლოკი: ინდივიდი და საზოგადოება

1. თემი, რომელშიც ვცხოვრობთ

2. სასკოლო გარემო/ სასკოლო საზოგადოება
3. ჯანსაღი ცხოვრება
4. ბუნებრივი გარემოსა და კულტურული მემკვიდრეობის დაცვა
5. ეკონომიკური ურთიერთობები თემში
VIII კლასი
თემატური ბლოკი: მოქალაქე, სამოქალაქო საზოგადოება და ადგილობრივი ხელისუფლება
1. სამოქალაქო საზოგადოება
2. ადგილობრივი თვითმმართველობა
IX კლასი
თემატური ბლოკი: მოქალაქე, სახელმწიფო და გლობალური პროცესები
1. ცენტრალური ხელისუფლება
2. ეკონომიკა და სახელმწიფო
3. სამშვიდობო პროცესები
4. გარემოს დაცვა

10
საკითხები:

ეროვნული სასწავლო გეგმა სავალდებულო თემების გასაშლელად საჭირო საკითხებს სავალდებულო სახით არ განსაზღვრავს.
პედაგოგებსა და სახელმძღვანელოს ავტორებს უფლება აქვთ თითოეული თემისთვის საკითხები თავად შეარჩიონ. თემატური საკითხები
უნდა უკავშირდებოდეს/ გამომდინარეობდეს თემის ფარგლებში შედეგების მიღწევის ინდიკატორებიდან.

11
IX კლასი
თემატური ბლოკი: მოქალაქე, სახელმწიფო და გლობალური პროცესები

სასწავლო თემა: ცენტრალური ხელისუფლება

თემის ფარგლებში შედეგების მიღწევის ინდიკატორები - მოსწავლემ უნდა შეძლოს:

სოციალიზაცია (პიროვნება, ინდივიდი, საზოგადოება)

• სათემო აქტივობების დაგეგმვისას ცენტრალური ხელისუფლების ორგანოებთან თანამშრომლობის ფორმების (ინფორმაციის მოპოვება, მონაწილეობა
გადაწყვეტილების მიღების პროცესში) გააზრება (მოქ.საბ.1,3,4,5,8,9,12,13);
დემოკრატია (ადამიანის უფლებები, სამართლებრივი დოკუმენტები, დემოკრატიის პრინციპები)
• სახელმწიფოს მოწყობის, ხელისუფლების დანაწილებისა და პოლიტიკური პროცესების გაანალიზება დემოკრატიის პრინციპების (ადამიანის უფლებების
(საარჩევნო უფლება, სამართლიანი სასამართლოს უფლება, მიმოსვლის და გამოხატვის თავისუფლება) დაცვა, თანასწორობა, სამართლიანი არჩევნები,
კანონის უზენაესობა, გამჭვირვალობა, პასუხისმგებლობა, ინკლუზიურობა, არაძალადობრივი მეთოდებით მოქმედება, ტოლერანტობა)
გათვალისწინებით (მოქ.საბ.3,4,7,9,10,11,12,13).
ინიციატივა და მეწარმეობა
• სახელმწიფოში არსებული სოციალური და ინფრასტრუქტურული პრობლემების (საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოება, საგანგებო სიტუაციები)
იდენტიფიცირება; საკუთარი ჩართულობით მათი გადაჭრის გზებისა და ამისათვის საჭირო რესურსების დაგეგმვა (მოქ.საბ.1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13);
სამოქალაქო მონაწილეობა
• სახელმწიფოში მიმდინარე სოციალურ-ეკონომიკურ და პოლიტიკურ პროცესებით მოქალაქის დაინტერესების და მათში აქტიური მონაწილეობის
მნიშვნელობის გაცნობიერება (მოქ.საბ.2,6,8,9);
მდგრადი განვითარება
• სახელმწიფოს მოწყობის, ხელისუფლების დანაწილებისა და პოლიტიკური პროცესების გაანალიზება მდგრადი განვითარებისა პრინციპების
გათვალისწინებით (მოქ.საბ.3, 7,9,10,11,12,13).
სასწავლო თემა: ეკონომიკა და სახელმწიფო

თემის ფარგლებში შედეგების მიღწევის ინდიკატორები - მოსწავლემ უნდა შეძლოს:

სოციალიზაცია (პიროვნება, ინდივიდი, საზოგადოება)

• ფინანსურ-ეკონომიკურ ინსტიტუტებთან ურთიერთობის სწორი ფორმების გაანალიზება (მოქ.საბ.1,3,4,5,6, 7,8,9,12,13);
დემოკრატია (ადამიანის უფლებები, სამართლებრივი დოკუმენტები, დემოკრატიის პრინციპები)
• მომხმარებლის უფლებებისა და პასუხისმგებლობების, ასევე მომხმარებლის უფლებების (შრომისა და მეწარმეობის თავისუფლება, საკუთრების უფლება)
დაცვის მექანიზმების გაანალიზება (მოქ.საბ.1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13);
ინიციატივა და მეწარმეობა

12
• გააანალიზოს, თუ რა ფაქტორების გათვალისწინებით იკვეთება პრიორიტეტები სახელმწიფო ბიუჯეტის დაგეგმვისას (მოქ.საბ. 2, 4, 5, 6, 7, 10, 11, 12, 13);
სამოქალაქო მონაწილეობა
• სახელმწიფოში არსებულ ეკონომიკურ ურთიერთობებში საკუთარი ჩართულობის მნიშვნელობისა და გზების გაცნობიერება (მოქ.საბ.1,2,3,4,5,6,
7,8,9,10,11,12);
მდგრადი განვითარება
• ფინანსური გადაწყვეტილებების განხილვისას მდგრადი განვითარების პრინციპების გათვალისწინება (მოქ.საბ.5,6, 7, 8, 10, 11, 13).

სასწავლო თემა: სამშვიდობო პროცესები

თემის ფარგლებში შედეგების მიღწევის ინდიკატორები - მოსწავლემ უნდა შეძლოს:

სოციალიზაცია (პიროვნება, ინდივიდი, საზოგადოება)

• მიგრაციის თანამედროვე გამოწვევებზე (ლტოლვილობა, დევნილობა, თავშესაფრის მაძიებლები, ჰუმანიტარული სტატუსის მქონე პირები)
მსჯელობისას ემპათიისა და შემწყნარებლობის გამოვლენა (მოქ.საბ.1,2,3,4);
დემოკრატია (ადამიანის უფლებები, სამართლებრივი დოკუმენტები, დემოკრატიის პრინციპები)
• სამშვიდობო პროცესების გაანალიზება დემოკრატიის პრინციპების (ადამიანის უფლებები, თანასწორობა, კანონის უზენაესობა, გამჭვირვალობა,
პასუხისმგებლობა, ინკლუზიურობა, არაძალადობრივი მეთოდებით მოქმედება, ტოლერანტობა) გათვალისწინებით (მოქ.საბ.1,2,3,4,10,11,13).
ინიციატივა და მეწარმეობა
• საერთაშორისო საფრთხეებისა (ტრეფიკინგი, ფუნდამენტალიზმი, ტერორიზმი, ექსტრემიზმი, რადიკალიზმი, ავტორიტარიზმი, ტოტალიტარიზმი,
შეიარაღებული კონფლიქტი) და მიგრაციის თანამედროვე გამოწვევების (ლტოლვილობა, დევნილობა, თავშესაფრის მაძიებლები, ჰუმანიტარული
სტატუსის მქონე პირები) იდენტიფიცირება; მათი გადაჭრის შესაძლო გზებსა და ამისთვის საჭირო რესურსებზე მსჯელობა (მოქ.საბ.1,2,3,4,5,6,7,
8,9,10,11,12,13);
სამოქალაქო მონაწილეობა
• სამშვიდობო პროცესებში მოქალაქის აქტიური მონაწილეობის მნიშვნელობის გაცნობიერება (მოქ.საბ.2,6,8,9);
მდგრადი განვითარება
• სამშვიდობო პროცესების გაანალიზება მდგრადი განვითარების პრინციპების გათვალისწინებით (მოქ.საბ.1,2,3,10,11,13).

სასწავლო თემა: გარემოს დაცვა

თემის ფარგლებში შედეგების მიღწევის ინდიკატორები - მოსწავლემ უნდა შეძლოს:

სოციალიზაცია (პიროვნება, ინდივიდი, საზოგადოება)

• ბუნებრივი და კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის საჭიროების გაანალიზება ადამიანის უფლებების (ჯანმრთელობის დაცვის უფლება, უფლება

13
 სუფთა გარემოზე, ჰაერზე, წყალსა და საკვებზე, უფლება სათანადო საცხოვრისზე, კულტურული იდენტობის შენარჩუნების უფლება) ჭრილში
(მოქ.საბ.1,2,3,5,6,8,9,10,11,13);
დემოკრატია (ადამიანის უფლებები, სამართლებრივი დოკუმენტები, დემოკრატიის პრინციპები)
• ეკოლოგიური, გარემოსდაცვითი, კულტურულ მემკვიდრეობასთან დაკავშირებული პრობლემების ანალიზისას დემოკრატიის პრინციპების
(თანასწორობა, კანონის უზენაესობა, გამჭვირვალობა, პასუხისმგებლობა, ინკლუზიურობა, არაძალადობრივი მეთოდებით მოქმედება, ტოლერანტობა)
გათვალისწინება (მოქ.საბ.3,4,5,7,10,11,13);
ინიციატივა და მეწარმეობა
• მსოფლიოში არსებული ეკოლოგიური (კლიმატის ცვლილება, გარემოს დაცვა შეიარაღებული კონფლიქტის დროს), გარემოსდაცვითი, კულტურულ
მემკვიდრეობასთან დაკავშირებული (კულტურული მემკვიდრეობის დაცვა შეიარაღებული კონფლიქტის პირობებში) პრობლემების ყოველდღიურ
ცხოვრებასთან დაკავშირება; საკუთარი ჩართულობით მათი გადაჭრის გზებისა და ამისათვის საჭირო რესურსების გაანალიზება (მოქ.საბ.1,2,3,4,5,6,
7,8,9,10,11,12,13);
სამოქალაქო მონაწილეობა
• მსოფლიოში არსებული ეკოლოგიური, გარემოსდაცვითი, კულტურულ მემკვიდრეობასთან დაკავშირებული პრობლემების მოგვარებაში მოქალაქის
აქტიური მონაწილეობის მნიშვნელობის გაცნობიერება (მოქ.საბ.1,2,3,4,5,6, 7,8,9,10,11,12,13);
მდგრადი განვითარება
• ეკოლოგიური, გარემოსდაცვითი, კულტურულ მემკვიდრეობასთან დაკავშირებული პრობლემების ანალიზისას მდგრადი განვითარების პრინციპების
გათვალისწინება (მოქ.საბ.3,5,7,10,11,13).

14
საფეხურებრივი საკვანძო კითხვები
საფეხურებრივი საკვანძო კითხვები სტანდარტის ცნებებს აკავშირებს შედეგებთან.
• რატომ სჭირდება ინდივიდს საზოგადოება და საზოგადოებას კი – ინდივიდი?
• რატომ არის მოვალეობები ადამიანის უფლებების განუყოფელი ნაწილი?
• როგორ ვიზრუნო საკუთარ ქვეყანაზე? როგორ უნდა ვიქცეოდე, რომ ჩვენი სახელმწიფოს ღირსეული მოქალაქე ვიყო?
• როგორ შეუძლია ერთ ადამიანს საზოგადოებისა და ქვეყნისთვის საჭირო და მნიშვნელოვანი ცვლილებების განხორციელება?
• რატომ და როგორ უნდა ვიზრუნოთ ჩვენს ქალაქში/დაბაში/რეგიონში პრობლემების მოგვარებაზე/ არსებული მდგომარეობის
გაუმჯობესებაზე (მაგ., უსაფრთხო გარემოს შექმნაზე, კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის მოვლაზე)?
• როგორ ვიურთიერთო საერთაშორისო, სახელმწიფო და საზოგადოებრივ ინსტიტუტებთან?
• რატომ სჭირდება მოქალაქეს კანონების ცოდნა?

გ) მეთოდიკური ორიენტირები

სტანდარტის ამ ნაწილში განსაზღვრულია, თუ რა პრინციპების საფუძველზე უნდა წარიმართოს სწავლა-სწავლების პროცესი. ასევე,
მოცემულია მოკლე ინსტრუქციები იმის შესახებ, თუ როგორ უნდა დაიგეგმოს კონკრეტული სასწავლო ერთეულის – თემის სწავლა-
სწავლება.

საგნის სწავლა-სწავლება უნდა წარიმართოს შემდეგი პრინციპების დაცვით:

ა) სწავლა-სწავლება ხელს უნდა უწყობდეს მოსწავლეთა შინაგანი ძალების გააქტიურებას.

ბ) სწავლა-სწავლება ხელს უნდა უწყობდეს ცოდნის ეტაპობრივად კონსტრუირებას წინარე ცოდნაზე დაფუძნებით.
გ) სწავლა-სწავლება ხელს უნდა უწყობდეს ცოდნათა ურთიერთდაკავშირებას და ორგანიზებას.
დ) სწავლა-სწავლება უნდა უზრუნველყოფდეს სწავლის სტრატეგიების დაუფლებას (სწავლის სწავლას).
ე) სწავლა-სწავლება უნდა მოიცავდეს ცოდნის სამივე კატეგორიას: დეკლარატიულს, პროცედურულსა და პირობისეულს.

15
საგნობრივი შედეგების გარდა, ეროვნული სასწავლო გეგმის მიზნებიდან სწავლა-სწავლებისა და შეფასების სამიზნედ ასევე უნდა იქცეს
შემდეგი გამჭოლი უნარები:

ინფორმაციული • ადვოკატირების კამპანიის წარმართვა სოციალური ქსელის გამოყენებით;

და • ელექტრონული პეტიციის შექმნა და ხელმოწერების შეგროვება;
საკომუნიკაციო
• ელექტრონული ფოსტის საშუალებით თანაკლასელებს და მასწავლებელს შორის ინფორმაციის გაცვლა;
ტექნოლოგიები
ს გამოყენება • მარტივი ვებგვერდის/ ბლოგის შექმნა და სასწავლო პროცესის განმავლობაში განხორციელებული სხვადასხვა პროექტის შესახებ
ინფორმაციის მასზე განთავსება;
• ინფორმაციულ-საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების გამოყენება (მაგ., Word, PowerPoint) სასწავლო მასალისა და სხვადასხვა ტიპის
ელექტრონული ტექსტების დასამუშავებლად.
წიგნიერება • ზეპირი და წერითი მეტყველების გზით ინფორმაციის მიღების, დამუშავების, გააზრების, სისტემაში მოყვანის და წარდგენა-
გაზიარების უნარი.

სწავლის უნარების გასაუმჯობესებლად მნიშვნელოვანია ზრუნვა მეტაკოგნიციის უნარების განვითარებაზე, რისთვისაც მასწავლებელმა
პერიოდულად სამი ტიპის აქტივობა უნდა ჩაატაროს. ეს აქტივობებია:

სტრატეგიების მოდელირება: მასწავლებელი მოსწავლეებთან ერთად ასრულებს დავალებას და მისი შესრულებისას „ხმამაღლა ფიქრობს“
იმაზე, თუ როგორ შეასრულოს ეს აქტივობა (მაგ., კარგად გავეცნოთ პირობას და დავაკვირდეთ, რას მოითხოვს იგი; აქვს თუ არა პირობას
თანხმლები მასალა და მისთ.).

წინმსწრები მეტაკოგნიტური პაუზა, ანუ დავალების შესრულებამდე დაფიქრება და მსჯელობა გადასადგმელ ნაბიჯებზე - მას შემდეგ, რაც
მოსწავლეები გაეცნობიან დავალების პირობას, შევასრულებინებთ მეტაკოგნიტური ხასიათის ამგვარ აქტივობას: მათ ჯგუფურად უნდა
განსაზღვრონ ის გზა, გზა, რომლის გავლაც დასჭირდებათ დავალების შესასრულებლად, სახელდობრ: დეტალურად აღწერონ
დავალების შესრულების ეტაპები (რას შეასრულებენ რის შემდეგ და სხვ.), ასევე სტრატეგიები, რომლებსაც გამოიყენებენ თითოეულ
ეტაპზე. ჯგუფებმა უნდა წარმოადგინონ თავიანთი ნამუშევრები და იმსჯელონ შერჩეული გზებისა თუ სტრატეგიების
მიზანშეწონილობაზე.

შემდგომი მეტაკოგნიტური პაუზა, ანუ დავალების შესრულების შემდეგ დაფიქრება და მსჯელობა გადადგმულ ნაბიჯებზე - მას შემდეგ,
რაც მოსწავლეები შეასრულებენ კონკრეტულ დავალებას, მათ უნდა გაიხსენონ და აღწერონ განვლილი გზა: რა რის შემდეგ გააკეთეს? რა
ხერხები გამოიყენეს მუშაობისას? რა გაუჭირდათ ან რა გაუადვილდათ? შესრულებული მოქმედებების აღწერის შედეგად მოსწავლეები
გააცნობიერებენ იმ ფაქტს, რომ მიზნის მისაღწევად არსებობს სხვადასხვა გზა და ხერხი, რომლებზეც დავალების შესრულებამდე უნდა

16
დაფიქრდნენ (ოპტიმალური გადაწყვეტილების მისაღებად). მეტაკოგნიტური პაუზა მოსწავლეებს განუვითარებს სწავლის უნარებს და
აუმაღლებს სწავლის ქმედუნარიანობას.

წლიური პროგრამის/ სასკოლო კურიკულუმის აგების პრინციპები

ეროვნული სასწავლო გეგმის საფეხურებრივი საგნობრივი სტანდარტები განსაზღვრავს სავალდებულო საგნობრივ მოთხოვნებს (რა უნდა
შეეძლოს მოსწავლეს და რა უნდა იცოდეს მან). მათზე დაყრდნობით იგეგმება წლიური პროგრამები, რომლებიც გვიჩვენებს სტანდარტის
მოთხოვნათა რეალიზების გზებს.

წლიური პროგრამები/ სასკოლო კურიკულუმი უნდა დაიგეგმოს სავალდებულო სასწავლო თემების საშუალებით. სასწავლო თემა
წამოადგენს ფუნქციურ კონტექსტს, რომელიც სტანდარტის ნაწილების ინტეგრირებულად და ურთიერთდაკავშირებულად სწავლების
საშუალებას იძლევა. თითოეული თემის ფარგლებში სტანდარტის ყველა შედეგი და სამიზნე ცნება უნდა დამუშავდეს. მაშასადამე,
სასწავლო თემების ცვლით შეიცვლება კონტექსტები, მაგრამ არ შეიცვლება სწავლის მიზნები, რომლებიც სტანდარტის შედეგებისა და
სამიზნე ცნებების სახითაა ფორმულირებული (შედეგი და სამიზნე ცნება თავისთავად არ წარმოადგენს დამოუკიდებელ სასწავლო
ერთეულს - თემას).

17
სასწავლო თემის აგების პრინციპები

1. სასწავლო თემა წარმოადგენს მოსწავლეთათვის ნაცნობ, მათი ასაკობრივი ინტერესებისა და გამოცდილების შესაბამის კონტექსტს,
რომელიც სტანდარტის შედეგების, სამიზნე ცნებების, კონკრეტული ქვეცნებებისა და საკითხების ინტეგრირებულად და
ურთიერთდაკავშირებულად სწავლების საშუალებას იძლევა. თითოეული თემის ფარგლებში, შეძლებისდაგვარად, უნდა დამუშავდეს
სტანდარტის ყველა შედეგი და სამიზნე ცნება.

თემასთან დაკავშირებული მკვიდრი წარმოდგენები - განსაზღვრავს შესასწავლი თემის ჩარჩოებს; აკონკრეტებს, თუ რა უნდა იცოდეს
მოსწავლემ კონკრეტულ თემასთან მიმართებით. თემატური მკვიდრი წარმოდგენები განსხვავდება სამიზნე ცნებებთან დაკავშირებული
მკვიდრი წარმოდგენებისგან.

2. გრძელვადიანი მიზნები
შედეგები, სამიზნე ცნებები და სამიზნე ცნებებთან დაკავშირებული მკვიდრი წარმოდგენები, საფეხურის საკვანძო შეკითხვები პასუხს
სცემს შეკითხვას - რა გრძელვადიანი მიზნით ვასწავლით მოსწავლეს თემას. ეს მიზნები უცვლელია საბაზო საფეხურის ნებისმიერ
თემასთან მიმართებით.
ა) სტანდარტის შედეგები − განსაზღვრავს მიზნობრივ ორიენტირებს და პასუხობს შეკითხვას: რა უნდა შეეძლოს საბაზო საფეხურის
მოსწავლეს საგნის ფარგლებში?
ბ) სამიზნე ცნებები − გამომდინარეობს სტანდარტის შედეგებიდან და განსაზღვრავს იმ ცოდნას, რომელსაც მოსწავლე საგნის ფარგლებში
უნდა დაეუფლოს;
გ) სამიზნე ცნების/ ცნებების მკვიდრი წარმოდგენები − თითოეული ცნებისთვის უნდა განისაზღვროს მკვიდრი წარმოდგენები, რომლებიც
შემოფარგლავს ცნების მოცულობას და დააზუსტებს, რა უნდა ჰქონდეს გაცნობიერებული მოსწავლეს ამ ცნებასთან მიმართებით
საფეხურის ბოლოს. მკვიდრი წარმოდგენების დაზუსტდება ხდება წლიური პროგრამის/სასკოლო კურიკულუმის ფარგლებში;
დ) საფეხურის საკვანძო შეკითხვები - გამომდინარეობს შედეგებიდან და სამიზნე ცნებებიდან და განსაზღვრავს, თუ რაზე უნდა
დაფიქრდეს მოსწავლე საგნის შესწავლის პროცესში. საფეხურის საკვანძო შეკითხვები თემის ფარგლებში უფრო კონკრეტულ
თემატური შეკითხვებად გარდაიქმნება.

3. შუალედური მიზნები

თემის ფარგლებში შუალედური მიზნის როლს ასრულებს ერთმანეთთან მჭიდროდ დაკავშირებული ოთხეული - საკითხები/ქვეცნებები,
საკვანძო შეკითხვები, ასევე კომპლექსური დავალება/დავალებები და შეფასების კრიტერიუმი/კრიტერიუმები. თემატურ მატრიცაში
შესაძლებელია გამოიყოს იმდენი ეტაპი (შესაბამისი შუალედური მიზნებით), რამდენსაც სასწავლო რესურსის ავტორი/ მასწავლებელი
ჩათვლის საჭიროდ მოცემული სასწავლო თემის ფარგლებში.

18
საკითხების საშუალებით განისაზღვრება ის, თუ კონკრეტულად რა მასალის საფუძველზე წარიმართება მუშაობა თემის ფარგლებში.
ქვეცნებებსა და საკითხებზე დაყრდნობით განისაზღვრება ასევე კომპლექსური დავალების პირობა.

ქვეცნებები - თემის/საკითხის ფარგლებში გამოიყოფა საგნობრივი ქვეცნებები, რომლებიც უშუალოდ გამომდინარეობს შესაბამისი სამიზნე
ცნებებიდან; ისინი წარმოადგენენ ტერმინებს, რომლებით ოპერირებაც მოსწავლეს ამ კონკრეტული თემის ფარგლებში/კონკრეტულ
საკითხთან მიმართებით მოუწევს.

თემატური საკვანძო შეკითხვები ორიენტირებულია უშუალოდ შესაბამის სამიზნე ცნებაზე/ ცნებებზე (მაგ., ცნებაზე „დემოკრატია“) და
განისაზღვრება შერჩეული ქვეცნებების/საკითხების გათვალისწინებით. ისინი გამოკვეთს, რაზე უნდა დაფიქრდეს მოსწავლე კომპლექსურ
დავალებაზე მუშაობისას. მათი ფუნქციაა
• მოსწავლის წინარე ცოდნის გააქტიურება, ცნობისმოყვარეობის გაღვივება, პროვოცირება ახალი ცოდნის შესაძენად;
• სასწავლო თემის შედეგზე ორიენტირებულად სწავლა-სწავლების უზრუნველყოფა;
• თემის სწავლა-სწავლების პროცესში შუალედური ნაბიჯების/ ეტაპების განსაზღვრა. საკვანძო შეკითხვა წარმოადგენს მაორგანიზებელ
ელემენტს, რომელიც სასწავლო თემის ფარგლებში ასრულებს გაკვეთილ(ებ)ის მიზნის როლს.

კომპლექსური დავალება წარმოადგენს მოსწავლის შემეცნებით-შემოქმედებით პროდუქტს, რომლის შესრულება მოითხოვს სხვადასხვა
ცოდნის ინტეგრირებულად გამოყენებას ფუნქციურ კონტექსტებში. კომპლექსური დავალება და მასთან მჭიდროდ დაკავშირებული
სტრუქტურული ერთეულები (საკითხი, ქვეცნება, საკვანძო შეკითხვა, შეფასების კრიტერიუმი), ცალკეული თემის ფარგლებში,
შუალედური მიზნის როლს ასრულებს.

შეფასების კრიტერიუმები უნდა გამომდინარეობდეს სტანდარტის შედეგებიდან/სამიზნე ცნებებიდან და აჩვენებდეს, რა უნდა შეძლოს
მოსწავლემ კონკრეტული კომპლექსური დავალების ფარგლებში.

თემა: საათების სავარაუდო რაოდენობა -

თემასთან დაკავშრებული მკვიდრი წარმოდგენები:

თემასთან დაკავშირებული საკვანძო შეკითხვები:
თემის ფარგლებში დასამუშავებელი საკითხები:
სამიზნე ცნებები და მათთან I ეტაპი კომპლექსური დავალება/ დავალებები
დაკავშირებული მკვიდრი საკითხი/ქვეცნება საკვანძო შეკითხვა /
წარმოდგენები შეკითხვები

19
 აქტივობები:

რესურსები:
II ეტაპი
კომპლექსური დავალება/ დავალებები
საკითხ საკვანძო შეკითხვა/ შეკითხვები
ი/ქვეცნ
ება

აქტივობები:

რესურსები:

თემის ფარგლებში შედეგების მიღწევის ინდიკატორი/ ინდიკატორები

როგორ აიგება სასწავლო თემა?

სასწავლო თემის ასაგებად უმთავრესი ორიენტირებია სტანდარტის შედეგები, სამიზნე ცნებები და მათთან დაკავშირებული მკვიდრი
წარმოდგენები. შედეგები და სამიზნე ცნებები სტანდარტში სავალდებულო სახითაა განსაზღვრული, ცნებასთან დაკავშირებული მკვიდრი
წარმოდგენები კი წლიური პროგრამის აგებისას თითოეულ სკოლას შეუძლია თავად განსაზღვროს.

სკოლამ ასევე თავად უნდა დაადგინოს სამიზნე ცნებების ფლობის დონეები სოლო-ტაქსონომიის დონეების მიხედვით.

შუალედური მოკლევადიანი მიზნის როლს თემატურ გეგმაში კომპლექსური დავალება და მასთან მჭიდროდ დაკავშირებული
სტრუქტურული ერთეულები საკითხი, ქვეცნებები, საკვანძო შეკითხვები და შეფასების კრიტერიუმები ასრულებენ.

თემის ფარგლებში ასევე გამოიყოფა თემატური მკვიდრი წარმოდგენები.

20
სასწავლო თემის აგების ნაბიჯები

ნაბიჯი 1. თემატური მკვიდრი წარმოდგენების განსაზღვრა

ნაბიჯი 2. თემის ფარგლებში დასამუშავებელი საკითხების განსაზღვრა

ნაბიჯი 3. თემის ფარგლებში/თემაში წარმოდგენილ თითოეულ საკითხთან მიმართებით თითოეული სამიზნე ცნების შესაბამისი
ქვეცნებების განსაზღვრა.

ნაბიჯი 4. საგნობრივი საკითხისა და სამიზნე ცნებების შესაბამისი კომპლექსური დავალების/დავალებების პირობის განსაზღვრა

ნაბიჯი 5. კომპლექსური დავალების შესაბამისი საკვანძო შეკითხვის/შეკითხვების დასმა და შეფასების კრიტერიუმის შერჩევა.

ნაბიჯი 6. აქტივობებისა და რესურსების შერჩევა, რომლებიც მოსწავლეს კომპლექსური დავალების შესრულებაში დაეხმარება.

21
 შეფასება
სტანდარტის ამ ნაწილში წარმოდგენილია შეფასების პრინციპები. საკლასო შეფასება უნდა შეესაბამებოდეს ეროვნული სასწავლო გეგმის
პირველი კარის მე-7 თავში განსაზღვრულ შეფასების პრინციპებს, მიზნებსა და ამოცანებს.

სწავლის ხარისხის გაუმჯობესების ხელშესაწყობად უპირატესი ადგილი უნდა მიენიჭოს განმავითარებელ შეფასებას, რომელიც მოსწავლეს
თავისსავე წინარე შედეგებთან მიმართებით აფასებს, ზომავს მის ინდივიდუალურ წინსვლას, რითაც მას ცოდნის ეტაპობრივი
კონსტრუირების საშუალებას აძლევს.

მნიშვნელოვანია, მოსწავლე თავად იყოს ჩართული განმავითარებელ შეფასებაში. სწავლის პროცესის შეფასება მოსწავლეს გამოუმუშავებს
დამოუკიდებლად სწავლის უნარ-ჩვევებს, დაეხმარება სწავლის სტრატეგიების ათვისებაში, საშუალებას მისცემს, გაცნობიერებულად
შეუწყოს ხელი საკუთარ წინსვლასა და წარმატებას. შეფასებაში ჩართვის ძირითად მიზანს წარმოადგენს მოსწავლის გათვითცნობიერება
სწავლის პროცესებში, რაც მას ამ პროცესების გააზრებულად და დამოუკიდებლად მართვას შეასწავლის. მაგალითად, თუ მოსწავლე
კარგად გაიაზრებს აქტივობის მიზანსა და ამ მიზნის წარმატებით მიღწევის კრიტერიუმებს (მოსწავლისათვის განკუთვნილი
კრიტერიუმები ნათლად ფორმულირებული და შეზღუდული რაოდენობის უნდა იყოს), იგი უკეთ დაინახავს იმ ნაბიჯებს, რომლებიც
უნდა გადადგას სასურველი შედეგის მისაღწევად და უფრო გააზრებულად წარმართავს მიზნისაკენ მიმავალ პროცესებს. თუ აქტივობის
დასრულებისას მას ვთხოვთ, გააანალიზოს განვლილი გზა − რა ნაბიჯები გადადგა, რა შედეგს მიაღწია, რა მიდგომა გამოიყენა, კიდევ
რომელი მიდგომის გამოყენება შეიძლებოდა ან აჯობებდა, რამ შეუქმნა პრობლემა, რა გაუჭირდა ან ვერ გადაჭრა და რატომ, რა
გაუადვილდა, რამ შეუწყო ხელი წარმატებაში და სხვ., ეს ხელს შეუწყობს მისი სწავლის ქმედუნარიანობის გაზრდას.

შემაჯამებელი (განმავითარებელი და განმსაზღვრელი) შეფასება

შემაჯამებელი შეფასება უნდა ზომავდეს, რამდენად ფლობს ან/და რამდენად ფუნქციურად იყენებს მოსწავლე სამიზნე ცნებებს. ცნებების
დაუფლების ხარისხის შესაფასებლად გამოიყენება ე.წ. სოლო ტაქსონომია (დაკვირვებადი სასწავლო შედეგების სტრუქტურის ტაქსონომია
− ინგლ. SOLO - Structure of Observed Learning Outcomes), რომელიც წარმოადგენს პლატფორმას შეფასების კრიტერიუმების
შესამუშავებლად. სოლო ტაქსონომია ზომავს მოსწავლეთა მიღწევებს 5 დონის მიხედვით. ეს დონეებია:

22
 SOLO 1: პრე-სტრუქტურული დონე
მოსწავლეს საერთოდ ვერ გაუაზრებია საკითხი, იყენებს შეუსაბამო, არარელევანტურ ინფორმაციას ან/და საერთოდ აცდენილია საკითხს.
SOLO 2: უნისტრუქტურული დონე
მოსწავლეს შეუძლია მხოლოდ ერთი ასპექტის განხილვა და მარტივი, აშკარა/ცხადი კავშირების დამყარება. მოსწავლეს შეუძლია
ტერმინოლოგიის გამოყენება, ზეპირად გადმოცემა (გახსენება), მარტივი ინსტრუქციების/ალგორითმების შესრულება; პარაფრაზირება,
ამოცნობა, დასახელება ან დათვლა.
SOLO 3: მულტისტრუქტურული დონე
მოსწავლეს შეუძლია რამდენიმე ასპექტის განხილვა განცალკევებულად, ერთმანეთთან კავშირის გარეშე. მას შეუძლია ჩამოთვლა, აღწერა,
კლასიფიცირება, კომბინირება; მეთოდების, სტრუქტურის გამოყენება; პროცედურების შესრულება, სხვ.
SOLO 4: მიმართებითი დონე
მოსწავლეს შეუძლია გაიაზროს კავშირი რამდენიმე ასპექტს შორის, აგრეთვე ისიც, თუ როგორ ერგება/შეეხამება ეს ასპექტები ერთმანეთს და
ქმნის მთელს, მთლიანობას. მისი ნააზრევი დასტრუქტურებულია და ამგვარად, მოსწავლეს აქვს იმის უნარი, რომ შეადაროს, დააკავშიროს,
გააანალიზოს, გამოიყენოს თეორია, ახსნას საკითხი მიზეზებისა და შედეგების კუთხით.
SOLO 5: გაფართოებული აბსტრაქტული დონე
მოსწავლეს შეუძლია სტრუქტურის განზოგადება მოცემულის/შეთავაზებულის მიღმა, სტრუქტურის აღქმა მრავალი სხვადასხვა
კუთხიდან/თვალთახედვით და იდეების გადატანა ახალ სფეროში. მას შეუძლია განზოგადება, ჰიპოთეზის წამოყენება, კრიტიკა ან თეორიის
ჩამოყალიბება.

შემაჯამებელი შეფასებისთვის გამოიყენება კომპლექსური დავალებები, რომლებიც მოითხოვს სამიზნე ცნებებით განსაზღვრული ცოდნის
ინტეგრირებულად გამოყენებას ფუნქციურ კონტექსტებში.
ტიპობრივი დავალებები შემაჯამებელი შეფასებისათვის
სტანდარტში შემოთავაზებულია ტიპობრივ დავალებათა ფართო არჩევანი. შემაჯამებელი შეფასებისათვის მასწავლებელი და/ან მოსწავლე
შეარჩევს დავალების სასურველ ტიპს/ტიპებს.

ქვემოთ გთავაზობთ სტანდარტით გათვალისწინებულ ტიპობრივ შემაჯამებელ დავალებათა ნუსხას (მოსწავლეზე და/ან მასწავლებელზეა
დამოკიდებული თუ რომელ დავალებას/ დავალებებს შეარჩევს):

• სოციალური პრობლემის გადაჭრაზე ორიენტირებული პროექტი;

• ადვოკატირებაზე ორიენტირებული პროექტი;
• საზოგადოების ინფორმირებაზე ორიენტირებული პროექტი;
• ქველმოქმედების მიზნით განხორციელებული პროექტი.
23
თემატური ბლოკი: მოქალაქე, სახელმწიფო და გლობალური პროცესები

თემა - ცენტრალური ხელისუფლება საათების სავარაუდო რაოდენობა - 20 (+5)

თემასთან დაკავშირებული მკვიდრი წარმოდგენები:

• კარგი კონსტიტუცია აუცილებლად ფართო საზოგადოებრივი შეთანხმების შედეგია;
• სახელისუფლებო შტოების დანაწილება და ბალანსი სამართლებრივი სახელმწიფოს არსებობის აუცილებელი პირობაა;
• დემოკრატიულ სახელმწიფოში ხელისუფლება ანგარიშვალდებულია მოსახლეობის წინაშე;
• მოქალაქეები სახელმწიფოს პოლიტიკურ ცხოვრებაში არჩევნების, პეტიციების, არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და სხვა საშუალებით
მონაწილეობენ;
• ხელისუფლებისათვის ადმინისტრაციული განცხადებით მიმართვა პრობლემის გადაჭრის ერთ-ერთი ეფექტიანი მექანიზმია;
• მედია და არასამთავრობო სექტორი ხელისუფლების კონტროლის საშუალებებია.

თემატური საკვანძო შეკითხვები

• რატომ და როგორ იქმნება კონსტიტუცია?

• რატომ ვმონაწილეობ არჩევნებში?
• რატომ არის აუცილებელი ხელისუფლების დანაწილება? როგორ აბალანსებენ ხელისუფლების შტოები ერთმანეთს?
• როგორ ატარებს მთავრობა თანასწორობასა და ადამიანის უფლებებზე დაფუძნებულ სახელმწიფო პოლიტიკას?
• რატომ და როგორ უნდა ვაკონტროლოთ ხელისუფლება?
• როგორ უნდა ვითანაშრომლოთ ცენტრალურ ხელისუფლებასთან?
• რატომ იქმნება ქვეყანაში არასამთავრობო საზოგადოებრივი ორგანიზაციები? რა განასხვავებს მათ მოგებაზე ორიენტირებული
ორგანიზაციებისგან?
თემის ფარგლებში დასამუშავებელი საკითხები:
1. კონსტიტუცია - ფართო საზოგადოებრივი შეთანხმება;
2. საპარლამენტო და საპრეზიდენტო არჩევნები;
3. ხელისუფლების შტოები;
4. მასმედია - „მეოთხე ხელისუფლება“;

24
5. საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოება;

სამიზნე ცნება და მასთან საკითხი/ები საკვანძო კომპლექსური დავალება

დაკავშირებული მკვიდრი (შუალედური სასწავლო მიზანი)
კონსტიტუცია - ფართო შეკითხვა/შეკითხვები
წარმოდგენები
საზოგადოებრივი
(გრძელვადიანი სასწავლო
შეთანხმება;
მიზანი)
ქვეცნება/ები • რატომ და როგორ იქმნება
ადამიანების კონსტიტუცია?
მოთხოვნილებები და • როგორ დამეხმარება
საჭიროებები; კონსტიტუციის ცოდნა ჩემი
ადამიანის უფლებები; მიზნების მიღწევაში?

სოციალიზაცია კომპლექსური დავალების შესრულების ეტაპები დავალების პირობა 1/1

(პიროვნება, ინდივიდი და
საზოგადოება) (რესურსები, აქტივობები, საკვანძო შეკითხვები) წარმოიდგინე, რომ შენი მეგობარი და
თანაკლასელი წარმატებული
(შედეგები: 1, 2) ეტაპი I – კომპლექსური დავალების პირობის გაცნობა პიანისტია. მას კონკურსებში
1) ადამიანი არის • მიგიწერიათ წერილი მეგობრისათვის? მონაწილეობის დროს სკოლის გაცდენა
პიროვნება, საკუთარი • სოციალურ ქსელებში, მაგალითად ,,ფეისბუქის“ უწევს. ახლაც ევროპაშია და იქიდან
მსოფლმხედველობითა სასაუბროში (მესინჯერში) თუ მიგიწერიათ? აპირებს დისტანციურ გაკვეთილებზე
• რა განასხვავებს მოკითხვის წერილსა და ჩართვას. მანამდე გთხოვა,
(იდეები, ღირებულებები)
ცოდნის/ინფორმაციის გასაზიარებლად დაწერილ წერილს? სასაუბროში (მესინჯერში) აუტვირთო
და მისწრაფებებით; მას
• როგორ წარმოგიდგენიათ დავალებისთვის შესასრულებელი წერილი (250 სიტყვა), რომელშიც
აქვს საკუთარი პიროვნების წერილის სტრუქტურა? აუხსნი: რატომ ვუწოდებთ
თავისუფალი კონსტიტუციას ყველაზე ფართო
განვითარების უფლება; რესურსი მასლოუს პირამიდა საზოგადოებრივ შეთანხმებას და
http://dgtools.org/samoqalaqo29/chapter/chapter-1/ როგორ ქმნის კონსტიტუცია
2) ადამიანს გააჩნია გარანტიებს თითოეული ჩვენგანის
სხვადასხვა • რა იცით ადამიანის მოთხოვნილებებისა და საჭიროებების განვითარებისათვის?
(ფიზიოლოგიური, შესახებ? მეგობარი შენგან დახმარებას
უსაფრთხოების, • რა საჭიროებები/ მოთხოვნილებები აქვთ თქვენს ელოდება.
თანატოლებს?
25
სოციალური კონტაქტების • როგორ გეგმავენ მომავალს? ნაშრომში/ნაშრომის პრეზენტაციისას
და სხვა) მოთხოვნილებები, • დაინტერესებულნი არიან გარშემომყოფებისგან ხაზგასმით წარმოაჩინე:
რომელთა აღიარებით? • როგორ იქმნება
• გჭირდებათ თუ არა გარანტიები თქვენი გეგმების კონსტიტუცია? როგორ ერთვებიან
დაკმაყოფილების გარეშე
განხორციელებისას? ადამიანები, ჯგუფები მის ფართო
ის ვერ შეძლებს პიროვნულ
განვითარებას; ეტაპი II – კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობა განხილვაში. როგორ შედის
რესურსი: ცვლილებები? (ამ საკითხების
3) სხვა ადამიანებთან/
დემოკრატიული სახელმწიფო, სახელმძღვანელო, გვ. 9 ცოდნა თქვენ რაში გამოგადგებათ?)
სოციალურ ჯგუფებთან (სოციალ. -მკვ.წ.3.4; დემოკ.-მკვ.წ.2. )
/ინსტიტუციებთან • რომელი სამართლებრივი დოკუმენტი აკანონებს • რამდენად მნიშვნელოვანია
ურთიერთობა ადამიანს დემოკრატიულ სისტემას ჩვენს ქვეყანაში? მოქალაქეთა ჩართულობა
პიროვნულ განვითარებაში • რა მახასიათებლები აქვს დემოკრატიას? დემოკრატიულ კონსტიტუციის ცვლილებების
უწყობს ხელს; სახელმწიფოს?
განხილვის ღია და საჯარო
• როგორია ხალხის როლი დემოკრატიულ სახელმწიფოში?
4) ასერტულობა (ადამიანის პროცესში? (სოც.-მკვ.3.4. დემოკ.-
მოქალაქის როლი?
უნარი თამამად გამოხატოს მკვ.წ.4)
საკუთარი აზრი სხვისი • როგორ ქმნის კონსტიტუცია
რესურსი:
გარანტიას თითოეული ადამიანის
შეურაცხყოფის გარეშე) ,,დემოკრატიის ბარომეტრი“, სახელმძღვანელო, გვ.12
მისწრაფებების დაცვისა და
ხელს უწყობს პიროვნების დემოკრატიის პრინციპების სქემა; გვ. 9
პიროვნული განვითარებისთვის?
და სოციუმის ჰარმონიულ სხვადასხვა ინფორმაციები; სახელმძღვანელო, გვ. 10-11
(იმსჯელე მეგობრის მაგალითზე)
ურთიერთობას. (სოციალ.-მკვ.წ.1; დემოკრ.-მკვ.წ.4)
აქტივობა: სავარჯიშო (ინდივიდუალური, საკლასო) • ადამიანის რომელი
(სახელმძღვანელოში არ არის!) მოთხოვნილებების დაკმაყოფილების
ინსტრუქცია: პირობას ქმნის კონსტიტუცია (
ა) გაეცანით ,,დემოკრატიის ბარომეტრის“ მონაცემებსა და იმსჯელე შენი და მეგობრების
დემოკრატიის პრინციპების სქემას; მაგალითებით)? (სოციალ.-მკვ.წ.2)
დემოკრატია (ადამიანის
უფლებები, ბ) გაეცანით სახელმძღვანელოს გვ.10-11 მოცემულ მაგალითებს.
აირჩიეთ ერთ-ერთი (მასწავლებელს შეუძლია თავად პრეზენტაციის შემდეგ ისაუბრე:
სამართლებრივი
გადაანაწილოს); განსაზღვრეთ, მოცემული სიტუაცია • რა სტრატეგიები გამოიყენე/რა
დოკუმენტები,
დემოკრატიულ სახელმწიფოში ხდება თუ არადემოკრატიულში? ნაბიჯები გადადგი დავალებაზე
26
დემოკრატიის პრინციპები) რატომ ფიქრობთ ასე? მუშაობის სხვადასხვა ეტაპზე; რას
(შედეგები: 3, 4, 13) გ) განხილული სიტუაცია დააკავშირეთ დემოკრატიის სქემაზე გააკეთებდი განსხვავებულად,
ასახულ პრინციპთან/ებთან; ახსენით, რატომ ფიქრობთ ასე? ხელახლა რომ იწყებდე კომპლექსურ
1) ყველა ადამიანი იბადება დ) გაუზიარეთ თქვენი მოსაზრებები თანაკლასელებს და ერთად დავალებაზე მუშაობას.
თავისუფალი და
იმსჯელეთ: რა განაპირობებს სახელმწიფოში დემოკრატიულობის
თანასწორი, საკუთარი
ხარისხს?
ღირსებითა და
უფლებებით; სავარაუდო ნიმუში!
აქტივობა - იმუშავეთ ჯგუფებში, სახელმძღვანელო, გვ. 13
2) ადამიანს აქვს ,,წერილი მეგობარს
სამოქალაქო-პოლიტიკური, რეკომენდაცია მასწავლებელს: მოსწავლეებთან ერთად შეაჯამეთ გამარჯობა, ჩემო მეგობარო!
სოციალურ-ეკონომიკური აქტივობა შემდეგი კითხვების გამოყენებით: შევეცდები, აგიხსნა, რატომ არის
და კოლექტიური • რა უნდა იცოდეს პიროვნებამ, რომ ის აქტიური მოქალაქე კონსტიტუცია ფართო
უფლებები; საქართველოს გახდეს? საზოგადოებრივი შეთანხმება. მასში
კონსტიტუცია და • სჭირდება თუ არა მას თავისი და სხვათა უფლებებისა და დასაწყისშივე წერია, ,,ჩვენ
საერთაშორისო საქართველოს მოქალაქენიო.“.. ანუ
მოვალეობების ცოდნა?
დოკუმენტები რაც მასში წერია, მოქალაქეების ნებით
• როგორ შეიძლება ამ ცოდნის მიღება? მისი გამოყენების
(დეკლარაციები, არის. თავის დროზე, ხალხმა იმსჯელა,
უნარების განვითარება?
კონვენციები) ამ სხვადასხვა სფეროს საკითხებზე
უფლებების დაცვას შემაჯამებელი დასკვნა: მოქალაქეს სჭირდება კანონების,
უპირველესად, მთავარი კანონის – კონსტიტუციის ცოდნა. სხვადასხვა სტრუქტურებმა იმსჯელეს
უზრუნველყოფს; (მაგალითად, გარემოს დაცვაზე –
3)დემოკრატიულ სამინისტრომ, არასამთავრობოებმა,
რესურსი:
საზოგადოებაში/ ცალკეულმა ჯგუფებმა). ხალხის
კონსტიტუცია_ფართო საზოგადოებრივი შეთანხმება;
სახელმწიფოში ადამიანის არჩეულმა პარლამენტმა დაამტკიცა
სახელმძღვანელო, გვ.14-15
უფლებები უმთავრესი კონსტიტუცია, რომელსაც თავადაც
ვებგვერდი პროფესიებზე -ვიდეო (4 წთ) კონსტიტუციონალიზმის
ღირებულებაა; ემორჩილება;
შესახებ
მერე ცხოვრება და გარემოებები ხომ
4)დემოკრატია ეფუძნება http://myprofession.gov.ge/videos#videos:580a0b6e5895a5a74e292aac
იცვლება? ამ ცვლილებების
ფუნდამენტურ პრინციპებს
• ვინ ქმნის კონსტიტუციას? შესაბამისად იცვლება
(თანასწორობა, კანონის კონსტიტუციაც.
• რა გზას გადის კოსტიტუციური ცვლილებების პროექტი
უზენაესობა, მაგალითად, ძველ კონსტიტუციაში
დაკანონებამდე?
გამჭვირვალობა, • რას გულისხმობს კონსტიტუციონალისტობა? ინტერნეტის გამოყენებაზე ჩანაწერი
ვერ იქნებოდა, ახლა არის.
27
პასუხისმგებლობა, • რა უნდა გაითვალისწინოს კონსტიტუციონალისტმა? რადგან ეს ყველაფერი ვიცით,
ინკლუზიურობა, მომავალში თუ საჭიროებას
არაძალადობრივი რესურსი: დავინახავთ, შემოვიკრებთ
რას უკავშირდება ცვლილებები კონსტიტუციაში? თანამოაზრეებს (200 000 კაცს),
მეთოდებით მოქმედება,
სახელმძღვანელო, გვ.18-19 ხელმოწერით დავადასტურებთ და
ტოლერანტობა), რომელთა
• შესაძლებელია, რომ 1921 ან 1995 წლის კონსტიტუციაში შევიტანთ ცვლილებების ინიციატივას.
დაცვის გარეშეც ყოფილიყო ჩანაწერი ინტერნეტის გამოყენების უფლების მას ისევ ფართო საზოგადოება
დემოკრატიული შესახებ? რატომ? განიხილავს და დაამტკიცებს, ან არ
სახელმწიფო • რამ შეიძლება გამოიწვიოს ცვლილებები კონსტიტუციაში? დაამტკიცებს.
ფუნქციონირებას ვერ • როგორია მოქმედი კონსტიტუციის სტრუქტურა? მეორე საკითხზე გადავიდეთ: როგორ
შეძლებს. • რას ეხება მისი მეორე თავი? გვიქმნის კონსტიტუცია გარანტიებს
განვითარებისთვის? ჩვენს
აქტივობა: იმუშავეთ წყვილებში, სახელმძღვანელო, გვ.19 მაგალითებზე აგიხსნი: შენ
გაეცანით ინფორმაციას და მიჰყევით დავალების პირობას. გაინტერესებდა მუსიკა, მე –სპორტი.
შემაჯამებელი დასკვნა: ყველა უფლება არის ძალიან კონსტიტუციის მიხედვით (სამუსიკო
მნიშვნელოვანი, ერთმანეთთან დაკავშირებული და ძნელია, სკოლები, სპორტული სკოლები),
გამოარჩიო რომელიმე. ორივეს მოგვეცა საშუალება ჩვენი
ინტერესები დაგვეკმაყოფილებინა.
აქტივობა: იმუშავეთ ჯგუფებში, სახელმძღვანელო, გვ. 20-21 ხომ გიხარია, ასეთ კონკურსზე რომ
რესურსი: გამოდიხარ და კიდევ სხვაგანაც
სახელმძღვანელო, დანართი N1 საქართველოს კონსტიტუცია, თავი გამოხვალ? ესეც კონსტიტუციის
სიკეთეა, დაიკმაყოფილო შენი
მეორე; გვ. 256-262.
ინტერესი, გადაადგილდე
თავისუფლად (კონკურსისთვის);
რეკომენდაცია მასწავლებელს: კლასი იყოფა ჯგუფებად,
უნაწილებთ სიტუაციებს და იწყებენ მუშაობას პირობის
დისტანციურ სწავლებაზეც ვთქვათ.
შესაბამისად. კონსტიტუციაში წერია, რომ ადამიანს
პრეზენტაციების შემდეგ მოსწავლეები უკუკავშირს აძლევენ აქვს განათლების უფლება და ამაზე
ერთმანეთს, მასწავლებელი სვამს გეზისმიმცემ კითხვებს: სახელმწიფომ უნდა იზრუნოს.
• როგორ უკავშირდება კონსტიტუციაში მოცემული სკოლების გაჩერება არ შეიძლება და
უფლებები ცხოვრებისეულ სიტუაციებს? დისტანციურზე გადავედით.
• რამდენად სჭირდება მოქალაქეს თავისი და სხვისი რომელი ერთი ვთქვა? ჩვენი გოგაც

28
 უფლებების ცოდნა ? რატომ? გაიხსენე, როგორ წვალობდა და ჩვენც
• გაგიჭირდათ თუ გაგიიოლდათ შესაბამისი მუხლის ვწვალობდით, როცა სკოლის კიბეზე
მიგნება? ეტლი აგვყავდა. რადგან ყველას აქვს
• როგორ შეიძლება გამოგადგეთ ეს ცოდნა თქვენთვის? სწავლის, განვითარების უფლება,
სხვებისთვის? პანდუსიც გააკეთეს. ბებია მომიყვა,
ადრე ასეთი და სხვა პრობლემის მქონე
აქტივობა: მუშაობა დოკუმენტთან (შესაძლებელია საშინაოდაც), ბავშვები სკოლაში არ დადიოდნენ,
სახელმძღვანელო, გვ.21 მერე მათმა მშობლებმა აიმაღლეს ხმა,
შექმნეს არასამთავრობო
ორგანიზაციები და მოითხოვეს
რესურსი: ცვლილებები, რასაც საზოგადოებაც
თავისუფლება, თანასწორობა, ადამიანის ღირსება; დაეთანხმა. მათ პირდაპირ
სახელმძღვანელო, გვ. 22-23 დააფიქსირეს თავიანთი მოთხოვნა.
• რას გულისხმობს თავისუფლება? საზოგადოებამ, პარლამენტმა იმსჯელა
• რა გარანტიები არსებობს ამ უფლების და მიდგომაც შეიცვალა. ანუ
უზრუნველყოფისთვის? ჰარმონიაში მოვიდა ერთმანეთთან
• რა არის თანასწორობა? რა იგულისხმება ამ უფლებაში? ხალხის მოთხოვნა და სახელმწიფოს
• თქვენი აზრით, როდის ილახება ადამიანის ღირსება? ვალდებულება. კიდევ ბევრია
• დაასახელეთ მაგალითი. გასაკეთებელი, მაგრამ ყველაფერს
• რა კავშირშია ადამიანის ღირსება სხვა უფლებებთან? თავისი დრო აქვს.
შენ ევროპაში რომ დაბრძანდები, მაგის
აქტივობა: იმუშავეთ წყვილებში; სახელმძღვანელო, გვ.22 ნებაც კონსტიტუციით გაქვს. რამე
რომ გაგიჭირდეს, მაშინვე ჩვენს
საელჩოს უნდა მიმართო
აქტივობა: იმსჯელეთ; სახელმძღვანელო, გვ.23
დახმარებისთვის. შენ საქართველოს
აქტივობის შეჯამება: როცა საჯარო დაწესებულებაში სათანადოდ
მოქალაქე ხარ და კონსტიტუციით
არ გემსახურებიან, ,,ზემოდან გადმოგყურებენ“, საქმე გვაქვს
სახელმწიფო ვალდებულია შენი
ადამიანის ღირსების შელახვასთან. უფლებები ყველგან დაიცვას. ვეცადე,
კარგად ამეხსნა. იმედია, გამომივიდა.
აქტივობა: იმუშავეთ ჯგუფებში, სახელმძღვანელო, გვ.24 თუ კითხვები კიდევ გაქვს მომწერე.“
რეკომენდაცია მასწავლებელს: გადაანაწილეთ პირველი და მეორე
პირობა ჯგუფებში, ან მიეცით არჩევის უფლება. მიეცით

29
ინსტრუქცია, იმსჯელონ მიღებული ინფორმაციების შესახებ და
შეასრულონ დავალება. ურჩიეთ, წინასწარ შექმნან
სტატიის/პოსტის გეგმა და ისე ააგონ ტექსტი.
პრეზენტაციების დროს კლასს მიეცით დავალება, მოისმინონ
სტატია/პოსტი და ჩაინიშნინ, რა მოეწონათ და რატომ? რა
დაამახსოვრდათ?
შეაჯამეთ აქტივობა, კიდევ ერთხელ მიაწოდეთ ინფორმაცია, რომ
ადამიანის ღირსება ყველა ძირითადი უფლების საფუძველია.
ადამიანის უფლებათა ბუნებითი წარმოშობის აღიარება სწორედ
ადამიანის ღირსების აღიარებას გულისხმობს. ადამიანს რომ
ღირსება აქვს, ამიტომაც გააჩნია სიცოცხლის, თავისუფლების,
თანასწორობის, ბედნიერების და ღირსეული სიცოცხლის
უფლებები. სწორედ ადამიანის ღირსებაში ძევს უფლებათა
ლეგიტიმურობის საფუძველი. ადამიანის ღირსების დაცვის
გარანტია არის კონსტიტუცია, ხოლო სახალხო დამცველი ის
ინსტიტუციაა, რომელიც მოქალაქეებს იცავს ადამიანის
უფლებების შელახვისაგან.

რესურსი:
სახალხო დამცველი; სახელმძღვანელო, გვ. 25-27
სახალხო დამცველის გვერდი http://ombudsman.ge/geo/informatsia-
bavshvebistvis-vis-mivmartot
• რა წარმოადგენს სახალხო დამცველის მოვალეობას?
• რა შემთხვევაში მივმართავთ სახალხო დამცველს?
• როგორ შეიძლება მივმართოთ სახალხო დამცველს?
• როგორ უნდა წარიმართოს განათლება ადამიანის
უფლებების შესახებ?

აქტივობა: იმსჯელეთ; სახელმძღვანელო, გვ.27

აქტივობა: მოამზადეთ პრეზენტაცია: ვის მივმართოთ და როგორ,

30
როცა ადამიანის უფლებები ირღვევა? (საშინაოდ)

რეკომენდაცია მასწავლებელს: მიუთითეთ მოსწავლეებს, რომ

ეწვიონ სახალხო დამცველის ვებგვერდს მითითებულ ბმულზე და
და მოიძონ ინფორმაცია, რომლის საფუძველზე შექმნიან
პრეზენტაციას და წარმოადგენენ.

აქტივობა - სასამართლო პროცესის მოდელირება ( სასურველია

და არა - აუცილებელი), სახელმძღვანელო, გვ. 28-29

რეკომენდაცია მასწავლებელს: მოსწავლის სახელმძღვანელოში

მოცემული მოდელირების შესახებ გაწერილია დეტალები, თქვენ
შეგიძლიათ გადაანაწილოთ როლები და შემდეგ დააკვირდეთ
პროცესს.
ამ აქტივობების შემდეგ მოსწავლეები უკვე იქნებიან მზად
კომპლექსური დავალების შესასრულებლად.
იწყება მოსწავლეების ნამუშევრების პრეზენტაცია, თუმცა
შესაძლებელია, რომელიმე მოსწავლემ მეორე, მესამე
გაკვეთილზევე მოინდომოს თავისი ნაშრომის წარმოდგენა.
მიეცით მას ამის საშუალება. მისი პრეზენტაცია, რეფლექსია და
უკუკავშირი დამხმარე აქტივობად იქცევა იმ მოსწავლეებისთვის,
რომლებიც ჯერ კიდევ ფიქრობენ ან მუშაობენ დავალებაზე.
ყურადღება!
მარჯვენა სვეტში, კომპლექსური დავალების ქვეშ, მოცემულია
დავალების პროდუქტის ნიმუში, რომელიც ცხადია, არ უნდა
გახდეს ტრაფარეტი არც მასწავლებლისათვის და არც
მოსწავლისათვის. თემატურ მატრიცაში მისი ადგილი საერთოდ არ
არის, მაგრამ პირველ დავალებაში თვალსაჩინოებისთვის
შემოგთავაზეთ. მოსწავლეებისთვის ეს ნიმუში-წერილი არ უნდა
იყოს ხელმისაწვდომი დავალების შესრულებამდე. მასწავლებელს,

31
 თუ საჭიროდ მიიჩნევს, სასწავლო ერთეულის შეჯამების დროს
შეუძლია მისი მთლიანად გამოყენება, ხოლო კონკრეტული
უკუკავშირის მიცემის დროს - ფრაგმენტებად.
სამიზნე ცნება და მასთან საკითხი/ები საკვანძო კომპლექსური დავალება
დაკავშირებული მკვიდრი (შუალედური სასწავლო მიზანი)
ხელისუფლების შეკითხვა/შეკითხვები
წარმოდგენები
დანაწილება – სამი შტო
(გრძელვადიანი სასწავლო
მიზანი) ქვეცნება/ები • რატომ არის აუცილებელი
ხელისუფლების დანაწილება?
ხელისუფლების
როგორ აბალანსებენ
დანაწილება;
ხელისუფლების შტოები
ერთმანეთს?
• როგორ ატარებს მთავრობა
თანასწორობასა და ადამიანის
უფლებებზე დაფუძნებულ
სახელმწიფო პოლიტიკას?

დემოკრატია (ადამიანის კომპლექსური დავალების განხორციელების ეტაპები (აქტივობები, აირჩიე დავალება

უფლებები, რესურსები, შეკითხვები) კომპლექსური დავალება 1. 1/2
სამართლებრივი გაეცანი სიტუაციას:
ეტაპი I – კომპლექსური დავალების პირობის გაცნობა
დოკუმენტები, ქალაქ N-ში 15-მდე ქუჩაში მცხოვრები
დემოკრატიის პრინციპები) ბავშვია. ისინი ოჯახებს სხვადასხვა
მიზეზის (დაობლების, ძალადობისაგან
(შედეგები: 3, 4, 13) 1-ლი კომპლექსური დავალების პირობის გაცნობა თავის დაღწევის, სიღარიბის, მშობლების
1)ყველა ადამიანი იბადება რესურსი: პატიმრობის) გამო მოწყდნენ. თავს
როგორ შეგიძლიათ განცხადების/საჩივრის შეტანა? მათხოვრობით და წვრილ-წვრილი
თავისუფალი და
საქმიანობით ირჩენენ. ისინი ღამეს
თანასწორი, საკუთარი სახელმძღვანელო, გვ.26
მიტოვებულ ავარიულ შენობაში ათევენ.
ღირსებითა და რა მოთხოვნებს უნდა აკმაყოფილებდეს სახალხო დამცველისთვის
მათ რამდენჯერმე მიმართეს ადგილობრივ
უფლებებით; წარსადგენი განცხადება/საჩივარი? ხელისუფლებას თხოვნით, მოეწყო
http://myrights.gov.ge/ka/%E1%83%A9%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9 თავშესაფარი, სადაც ბავშვები
2)ადამიანს აქვს 8- დაიძინებდნენ, ჰიგიენურ საჭიროებებს
სამოქალაქო-პოლიტიკური, %E1%83%A3%E1%83%A4%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%94 მოიგვარებდნენ და რომელიმე სასწავლო
სოციალურ-ეკონომიკური %E1%83%91%E1%83%98/faq?type=112
32
და კოლექტიური • რა იცით ოფიციალური წერილის შესახებ? პროგრამაშიც ჩაერთვებოდნენ.
უფლებები; საქართველოს • სახალხო დამცველისთვის გასაგზავნ დოკუმენტში (საჩივარი, ხელისუფლებისგან დაპირება ბევრჯერ
კონსტიტუცია და განცხადება, წერილი) რა უნდა იყოს გათვალისწინებული? მიიღეს, მაგრამ დაპირება დაპირებად
საერთაშორისო • რა განსხვავებაა წინა დავალებაში მომზადებულ პირად დარჩა_ბავშვები ისევ თავშესაფრის გარეშე
არიან. ზამთრის მოახლოვება მათ
დოკუმენტები წერილსა და სახალხო დამცველისთვის გასაგზავნ ოფიციალურ
პრობლემას უფრო ამძაფრებს.
(დეკლარაციები, წერილს შორის?
კონვენციები) ამ • როგორი უნდა იყოს წერილის სტრუქტურა? წარმოიდგინე, რომ შენ ბავშვის
უფლებების დაცვას • საჭიროა თუ არა არგუმენტების მოშველიება?
უფლებათა დამცველი აქტივისტი ხარ
უზრუნველყოფს;
მე-2 კომპლექსური დავალების პირობის გაცნობა და ამ ბავშვების ჯგუფმა გთხოვა,
3)დემოკრატიულ დაუწერო წერილი (200 სიტყვა)
• ვის უწოდებენ ექსპერტს?
საზოგადოებაში/ საქართველოს სახალხო დამცველის
• რა არის დასკვნა?
სახელმწიფოში ადამიანის სახელზე.
• საჭიროა თუ არა დასკვნაში დასაბუთება?
უფლებები უმთავრესი
• რა უნდა იყოს განსხვავებული ექსპერტის დასკვნაში?
ღირებულებაა; ნაშრომში /ნაშრომის პრეზენტაციისას
(დასაბუთება, არგუმენტები, დოკუმენტის ამონარიდები)
ხაზგასმით წარმოაჩინე:
4)დემოკრატია ეფუძნება • როგორ წარმოგიდგენიათ მისი სტრუქტურა?
ფუნდამენტურ პრინციპებს • როგორ ეზღუდებათ ქუჩაში
ეტაპი II – კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობა (ეს პროცესი
(თანასწორობა, კანონის მცხოვრებ ბავშვებს საცხოვრისის
საერთოა ორივე დავალებისთვის)
უზენაესობა, ქონისა და განათლების მიღების
გამჭვირვალობა, რესურსი:
უფლება და რომელი
პასუხისმგებლობა, მოსწავლეთა მიერ მოთხრობილი სიტუაციები; სამართლებრივი
ინკლუზიურობა,
• ვინ არიან ქუჩაში მცხოვრები ბავშვები? დოკუმენტი/დოკუმენტები იცავს
არაძალადობრივი
მეთოდებით მოქმედება, • რა მიზეზების გამო აღმოჩნდნენ ქუჩაში? ამ უფლებებს? (მკვ.წ.1.2.)
ტოლერანტობა), რომელთა • სარგებლობენ ისინი იმავე უფლებებით, რომლითაც მისი • რა საშუალებები, ბერკეტები აქვს
დაცვის გარეშეც თანატოლები? ხელისუფლების თითოეულ შტოს
დემოკრატიული • თქვენი აზრით, ვინ უნდა იზრუნოს ქუჩაში მცხოვრებ ამ ბავშვების უფლებათა
სახელმწიფო ბავშვებზე? განხორციელებისთვის? (მკვ.წ.3)
ფუნქციონირებას ვერ რესურსი: • დემოკრატიის რომელი პრინციპი
შეძლებს. დაარღვია ამ სიტუაციაში ქალაქის
ხელისუფლების დანაწილება; რას გულისხმობს ხელისუფლების
ხელისუფლებამ? (მკვ.წ.4)
დანაწილების პრინციპი? სახელმძღვანელო, გვ. 33-34

33
• რა არის ხელისუფლება? პრეზენტაციის შემდეგ ისაუბრე:
• რა განსხვავებაა სახელმწიფოსა და ხელისუფლებას შორის? • რა სტრატეგიები გამოიყენეთ/რა
• რას გულისხმობს ხელისუფლების დანაწილების პრინციპი? ნაბიჯები გადადგით დავალებაზე
• როგორ ნაწილდება ხელისუფლება? მუშაობის სხვადასხვა ეტაპზე; რას
• რატომ მოიაზრება ხელისუფლების დანაწილება გააკეთებდით განსხვავებულად
ხელისუფლების მხრიდან ძალაუფლების გადამეტების ან
ახლიდან რომ იწყებდეთ
კორუფციის ბარიერად, პრევენციად?
კომპლექსურ დავალებაზე
• რა ფუნქციები აქვს ხელისუფლების თითოეულ შტოს?
მუშაობას.
• რა მიმართება არსებობს ხელისუფლების სხვადასხვა შტოებს
რჩევები:
შორის?
ნაბიჯი 1. გაეცანი სიტუაციას;
• როგორ აისახება ამ შტოთა საქმიანობა მოქალაქეთა ნაბიჯი 2. დავალების დაწყებამდე გაეცანი
ყოველდღიურ ცხოვრებაზე? ,,ბავშვის უფლებათა კოდექსის“ მუხლი 35;
41; 87; თავი XII
რესურსი: https://matsne.gov.ge/ka/document/view/4613
854?publication=1
საკანონმდებლო ხელისუფლება, სახელმძღვანელო, გვ.35-36;
საქართველოს კონსტიტუცია, თავი 3. სახელმძღვანელო, გვ.263-269
ნაბიჯი 3. განსაზღვრე ხელისუფლების
• რა იცით საკანონმდებლო ხელისუფლების შესახებ? თითოეული შტოს და სამოქალაქო
• ვინ ახდენს მის ფორმირებას? როგორ? რა ვადით? სექტორის როლი ( რა უნდა გაეკეთებინა?
• როგორია პარლამენტის შიდა სტრუქტურა? რა გააკეთა? ერთმანეთი როგორ
გააკონტროლეს?) შექმნილ სიტუაციაში;
• რას ნიშნავს საპარლამენტო კონტროლი?
• ვის აკონტროლებს პარლამენტი?
აქტივობა - დოკუმენტზე მუშაობა ინდივიდუალური სამუშაო; დავალება 2. 1/3
(სახელმძღვანელოში ეს აქტივობა არ არის!)
წარმოიდგინე, რომ შენ ხარ
გაეცანით კონსტიტუციის მესამე თავის მუხლებს,გვ.263-269
დემოკრატიის ექსპერტი და
განსახილველად გადმოგცეს
ცალკე მოინიშნეთ პარლამენტის ფუნქციები, ცალკე მისი კონკრეტული სიტუაცია (ქვემოთ
მიმართება ხელისუფლების სხვა შტოებთან (ვინ არის იხილე სიტუაცია). მისი შესწავლისა
ანგარიშვალდებული მის წინაშე? ვისი იმპიჩმენტის უფლება აქვს?)
და გაანალიზების საფუძველზე
რეკომენდაცია მასწავლებელს: ქვემოთ მოცემული აქტივობების დაწერე დასკვნა (200-250 სიტყვა),
34
ჯაჭვი ემსახურება პირველი კომპლექსური დავალების მეორე რომელშიც ასახავ, როგორ
კრიტერიუმის და მეორე კომპლექსური დავალების მესამე განხორციელდა ხელისუფლების
კრიტერიუმის დამუშავებას. დანაწილების პრინციპი მოცემული
ხელისუფლების თითოეულ შტოზე მუშაობისას მოსწავლეებს სიტუაციის მაგალითზე.
შევასრულებინოთ დოკუმენტზე მუშაობის აქტივობა. ანუ
მოინიშნონ თითოეული შტოს უფლება-მოვალეობები და ანგარიშში/ პრეზენტაციისას
მიმართება სხვა შტოსთან, მოგვიანებით, სახელმძღვანელოში ხაზგასმით წარმოაჩინე:
მოცემული აქტივობის ,,იმუშავეთ ჯგუფებში“ (გვ.40)
შესრულებისას, ისინი ინდივიდუალურ ნამუშევრებს ჯგუფში • რამდენად არის დაცული
შეაჯერებენ და დასკვნების სახით შეიტანენ ხელისუფლების მოცემულ სიტუაციაში ლ.ი.-ს
დანაწილების ამსახველ სქემაზე, რომელსაც მე-40 გვერდზე
თავისუფლება/
მოცემული სქემის მიხედვით ააგებენ;
თანასწორობა/ადამიანის ღირსება?
რესურსი: აღმასრულებელი ხელისუფლება, სახელმძღვანელო, (მკვ.წ.1)
გვ.36
• ლ.ი.-ის რომელი უფლება/ები
საქართველოს კონსტიტუცია, თავი მეოთხე, საქართველოს დაირღვა და რომელი
პრეზიდენტი; თავი მეხუთე, საქართველოს მთავრობა; სამართლებრივი დოკუმენტით არის
სახელმძღვანელო, გვ.269-274
დაცული ეს უფლება/ები? (მკვ.წ.2)
• როგორ იცავს (ან არღვევს)
• ვინ წარმოადგენს აღმასრულებელ ხელისუფლებას
ხელისუფლების თითოეული შტო
საქართველოში?
(მისი სტრუქტურა) ლ.ი.-ს უფლებებს?
• რა უფლება-მოვალეობები აქვს მთავრობას? რა უფლება-
მოვალეობები აქვს პრეზიდენტს? (მკვ.წ.3)
• როგორია მთავრობის სტრუქტურა? • როგორ დააბალანსა
• როგორ ნაწილდება ფუნქციები ცენტრალურ და ადგილობრივ სასამართლო ხელისუფლებამ
ხელისუფლებას შორის? აღმასრულებელი ხელისუფლების
• რა ურთიერთგავლენა აქვთ პარლამენტსა და მთავრობას? შესაბამისი სტრუქტურის (ჯანდაცვის)
პრეზიდენტსა და მთავრობას და პირიქით? პრეზიდენტსა და
ხარვეზი?(მკვ.წ.4)
პარლამენტს?
აქტივობა: იმსჯელეთ, სახელმძღვანელო, გვ.37 პრეზენტაციის შემდეგ ისაუბრე:
მოცემული სქემებისა და ინფორმაციის გამოყენებით მოსწავლეებმა • რა სტრატეგიები გამოიყენე/რა
35
უნდა იმსჯელონ ხელისუფლების ორი შტოს (საკანონმდებლო- ნაბიჯები გადადგი დავალებაზე
აღმასრულებელი) ურთიერთგავლენაზე; მუშაობის სხვადასხვა ეტაპზე; რას
აქტივობა: იმუშავეთ ჯგუფებში, სახელმძღვანელო, გვ.38 გააკეთებდი განსხვავებულად,
ხელახლა რომ იწყებდე კომპლექსურ
ჯგუფები ეცნობიან თითო სიტუაციას და მსჯელობენ, როგორ
იმოქმედა კონკრეტულმა გადაწყვეტილებამ სიტუაციის გმირებზე; დავალებაზე მუშაობას.

რეკომენდაცია მასწავლებელს: აქტივობის შეჯამებისას

რჩევა:
მოსწავლეებმა უნდა იმსჯელონ, თუ როგორია სხვადასხვა
ნაბიჯი1. გაეცანით სიტუაციას
სახელისუფლებო გადაწყვეტილების გავლენა მოქალაქეებზე;
ნაბიჯი2. გაეცანით ,,ბავშვის უფლებათა
კითხვების დახმარებით მივდივართ დასკვნამდე, რომ ყველა
კოდექსის“ მუხლი 69; 89; 90;
სახელისუფლებო გადაწყვეტილება აუცილებლად უკავშირდება
https://matsne.gov.ge/ka/document/view/4613
მოქალაქეებს, ზოგჯერ – ჩვენ და ზოგჯერ – სხვას. მაგრამ ამ 854?publication=1
გადაწყვეტილებების საბოლოო ადრესატები ყოველთვის ნაბიჯი 3. განსაზღვრე ხელისუფლების
მოქალაქეები და საზოგადოება არიან. სწორედ ამიტომ არის მათი თითოეული შტოს და სამოქალაქო
მონაწილეობა გადაწყვეტილებების მიღებაში აუცილებელი და სექტორის როლი ( რა უნდა გაეკეთებინა?
მნიშვნელოვანი. ასევე, ყურადღებას ვამახვილებთ პირიქით რა გააკეთა? ერთმანეთი როგორ
პროცესზე, რომ საზოგადოებაში არსებულ პრობლემებზე გააკონტროლეს?) შექმნილ სიტუაციაში;
ხელისუფლება დროულად და ადეკვატურად უნდა რეაგირებდეს.
აქვე, ვახსენებთ ქუჩაში მცხოვრები ბავშვების სიტუაციას, მეორე სიტუაცია
დავალებაში გამოკვეთილ პრობლემას – შესაბამისი სამედიცინო
სერვისების არარსებობას. აქ შეიძლება გავააქტიუროთ კითხვები: სასამართლომ მთავრობას ბავშვის
მხარდაჭერის უზრუნველყოფა
რესურსი: ,,ბავშვის უფლებათა კოდექსის“ მუხლი 69; 89; 90; დაავალა
https://matsne.gov.ge/ka/document/view/4613854?publication=1
ლ.ი. ფსიქიკური ჯანმრთელობის
• კანონებით არის თუ არა დაცული ბავშვთა/ პაციენტთა ცენტრში სამ თვეზე მეტია იმყოფება.
უფლებები? მისი გამოკეტვის ერთადერთი მიზეზი
• შესაბამისი კანონების არსებობა ხელისუფლების რომელი შტოს მისთვის საჭირო სერვისის
მოვალეობას შეადგენს? სტაციონარის გარეთ არარსებობა
• პარლამენტმა კანონების შექმნის გარდა, როგორ უნდა გახდა. ამ სარეაბილიტაციო სერვისის
გააკონტროლოს მათი შესრულება? გარეშე მოზარდის ოჯახი ვერ იცავდა
• მხოლოდ კანონები არის საკმარისი, რომ ისინი ამოქმედდეს? მის უსაფრთხოებას და სიცოცხლეს.
• რა უშლის ხელს ამ კანონების აღსრულებას? რესურსები ამიტომ იძულებული გახდა, ბავშვის

36
 (ინფრასტრუქტურული, ფინანსური, პროფესიული) ? გადასარჩენად სასწრაფო დახმარება
• საზოგადოების დაბალი ცნობიერება? საზოგადოების დაბალი გამოეძახა. სასწრაფომ იგი ფსიქიკური
აქტივობა? ჯანმრთელობის ცენტრში გადაიყვანა,
• როდის რჩებიან ბავშვები/ავადმყოფები დაუცველ რადგან მთელ საქართველოში სხვა
მდგომარეობაში? ალტერნატიული სერვისი არ
• აღმასრულებელ ხელისუფლებას რა მოვალეობა აკისრია ქუჩის მოიძებნა. ლ.ი ცენტრში სრულიად
ბავშვებთან, ბავშვების ჯანმრთელობის დაცვასთან იზოლირებული, ოჯახისგან
მიმართებით? მოწყვეტილი სტრესულ ვითარებაში
რესურსი : სასამართლო ხელისუფლება, სახელმძღვანელო, გვ 38-39 იყო და უარს ამბობდა დედის გარეშე
კვებაზე.
საქართველოს კონსტიტუცია, თავი მეექვსე, სასამართლო დედა ყველა უწყებას სთხოვდა ბავშვის
ხელისუფლება და პროკურატურა; გამოყვანაში დახმარებას და უარის
https://matsne.gov.ge/ka/document/view/30346?publication=36 მიღების გამო იძულებული გახდა,
მიემართა სასამართლოსთვის.
• რომელი სასამართლოებისგან შედგება სასამართლო
სასამართლომ გაითვალისწინა ოჯახის
ხელისუფლება საქართველოში?
და ამ საკითხებზე მომუშავე
• რა ფუნქცია აქვს საკონსტიტუციო სასამართლოს? საერთო
არასამთავრობო ორგანიზაციის
სასამართლოებს?
ადვოკატების მოთხოვნა: ლ.ი.-სთვის
• როგორია საერთო სასამართლოს სტრუქტურა?
ადეკვატური სარეაბილიტაციო
• როგორ ფორმირდება საკონსტიტუციო სასამართლო? საერთო
სერვისის შექმნამდე, მთავრობას
სასამართლოები?
დაავალა, ოჯახისთვის გამოეყოთ ორი
აქტივობა: ,,შექმენი მატიანე“, სახელმძღვანელო, გვ.41 პერსონალური ასისტენტი,
თერაპიული კვალიფიკაციით, 12
საათის განმავლობაში, უქმე დღეების
რეკომენდაციები მასწავლებელს: ორიენტირებისთვის შეიძლება ჩათვლით. ამ დახმარების
წარვმართოთ მცირე დისკუსია, რომელშიც მასწავლებელი საფუძველზე შეძლო ლ.ი.-მ
პირდაპირ ან ირიბად მიეხმარება, გაიხსენონ მომხდარი ამბები, სამედიცინო დაწესებულების
როგორ არ იცავდნენ მოქალაქეები ტრანსპორტით გადაადგილების დატოვება და ოჯახში დაბრუნება.
წესებს, როგორ ჯარიმდებოდნენ, როგორ აპროტესტებდნენ ამ სასამართლოს გადაწყვეტილება
ჯარიმების გადახდას, რაზეც სასამართლო მსჯელობდა და ასე წარმოადგენს უპრეცედენტო
შემდეგ. შემთხვევას და შეზღუდული
სახელმძღვანელოში მე-41 გვერდზე მოცემული სავარჯიშოებიდან შესაძლებლობის მქონე ბავშვისთვის

37
მოსწავლეს არჩევის საშუალება ეძლევა, მაგრამ თუ თქვენ დროის მართლმსაჯულების
მენეჯმენტი გაძლევთ საშუალებას, შეიძლება, ყველა დავალება ხელმისაწვდომობის, სიცოცხლის,
შესრულდეს. უსაფრთხოების და თანასწორობის
უფლების, თემში ცხოვრების
მით უფრო, რომ მესამე დავალებაში შეიძლება ,,შებრუნებული
შესაძლებლობის დაცვის მაგალითს.
საკლასო ოთახის“ მეთოდი გამოიყენოთ: მოსწავლეებმა ვიდეო შინ
ნახონ, ჩანიშვნები გააკეთონ და გაკვეთილი დისკუსიას, ანალიზს
დაეთმოს.
რესურსი: ხელისუფლების სამი შტო და ურთიერთმიმართებები
(ქეისი+სქემა), სახელმძღვანელო, გვ.40
• რა ფაქტი მოხდა?
• იყო თუ არა ეს კანონსაწინააღმდეგო ქმედება? რატომ ფიქრობთ
ასე?
• როგორ მოიქცა ოჯახი?
• რა შეიძლება ყოფილიყო ასეთი ქცევის მიზეზი? (დაბალი
ცნობიერება, ტრადიციები, სოციალური მდგომარეობა,
დაუსჯელობის სინდრომი...)
• როგორ მოიქცა სკოლა? სასამართლო?
• ეს შემთხვევა გამონაკლისია, თუ ხშირად მეორდება მსგავსი
ფაქტები?
• რაა უნდა გაკეთდეს, რომ კანონმა იმოქმედოს?
რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: ამ ქეისის განხილვის დროს
მოსწავლეებმა უნდა გაიცნობიერონ:
ა) რა როლი ეკუთვნის ამ/ამგვარ სიტუაციებში ხელისუფლების
თითოეულ შტოს?
ბ) რა გააკეთა თითოეულმა, რა უნდა გაეკეთებინა?
გ) როგორ გააკონტროლეს/ დააბალანსეს ერთმანეთის ქმედება?
მაგალითად: ადრეული ქორწინების შემთხვევაში სამართლებრივი
მხარე მოგვარებულია, გვაქვს საერთაშორისო ნორმების შესატყვისი
კანონმდებლობა. პარლამენტმა, მთავრობამ ეს საკითხები მოაგვარა
38
(მოამზადა და დაამტკიცა კანონები), მაგრამ ამოქმედება სრულად
ვერ ხერხდება. რა შეიძლება იყოს მიზეზი? აქ შეიძლება
აღვნიშნოთ, რომ აღმასრულებელი შტოს ზოგიერთი სტრუქტურა
ართმევს თავს მოვალეობას (სკოლა დროულად რეაგირებს),
სასამართლო ხელისუფლებასაც გამოაქვს მსჯავრი. ყველა შტო
თავისი პასუხისმგებლობის ნაწილს ასრულებს, მაგრამ ადრეული
ქორწინების შემთხვევები მაინც არის. ანუ კანონი საკმარისი არ
აღმოჩნდა და საჭიროა მოსახლეობის ცნობიერების დონის
ამაღლება, რაც სამივე შტოს მოვალეობაში შედის.
მაგალითად სხვა სიტუაციებში, ვთქვათ მეორე კომპლექსური
დავალებებისთვის მოცემულ სიტუაციაში, აღმასრულებელი
ხელისუფლება_მთავრობა გვევლინება სუსტ რგოლად და მისი
ქმედების დაბალანსებას ახდენს სასამართლო, როცა შესაბამისი
სერვისების შექმნამდე ლ.ი.-სთვის დამხმარე პერსონალის
გამოყოფას აკისრებს. ასეთი განხილვით მოსწავლეებს
დავეხმარებით ხელისუფლების დანაწილების არსის გაგებაში და
დავალების დამოუკიდებლად გადაწყვეტაში. არ დაგვავიწყდეს,
რომ ჩვენთვის მთავარი დაკვირვების საგანი ის სააზროვნო
პროცესებია, რომელსაც მოსწავლეები სწავლა-სწავლების დროს
გადიან,.
აქტივობა: იმუშავეთ ჯგუფებში, სახელმძღვანელო, გვ.40
ხელისუფლების ცალკეული შტოების საკითხების გავლის შემდეგ
მოსწავლეებმა უნდა შეასრულონ მოცემული დავალება.
რეკომენდაციები მასწავლებელს: იქმნება 3 ან 6 ჯგუფი, რომლებიც
ინაწილებენ ხელისუფლების შტოებს და აკეთებენ ,,თავისი“ შტოს
ფუნქციებისა და უფლებების (სხვა შტოების კონტროლის,
დაბალანსების) ჩამონათვალს, რაც მათ წინასწარ
ინდივიდუალურად უკვე აქვთ ჩანიშნული. მოსწავლეები ჯგუფში
ამთლიანებენ ინდივიდუალურ ნამუშევრებს, ჯგუფები
წარმოადგენენ პრეზენტაციას და წინასწარ ფლიპჩარტზე
გადატანილ სქემაზე (შეიძლება, თქვენ დაახვედროთ სქემის
39
ჩარჩო) გადააქვთ ჩანაწერები. სასურველია, ჯგუფებმა ჩანაწერები
სხვადასხვა ფერის მარკერებით გააკეთონ. ყველა ჯგუფს ან
ჯგუფების წყვილს (თუ 6 ჯგუფი იყო) გადააქვს შეთანხმებული
ტექსტი და საბოლოოდ ივსება სქემა. ეს აქტივობა ,,თოვლის
გუნდის“ მეთოდს იმეორებს: ჯერ იმუშავა ინდივიდმა, მერე _
ჯგუფმა ან ჯგუფებმა და ბოლოს კლასმა გაამთლიანა.
მასწავლებელი აკეთებს შეჯამებას და სქემის გამოყენებით ერთხელ
კიდევ განმარტავენ ხელისუფლების დანაწილების პრინციპის არსს
– სხვადასხვა შტო აკონტროლებს და აბალანსებს ერთმანეთს.
სქემის შესაქმნელად სხვადასხვა ხელისუფლების შენობების
რეალური ფოტოების (ჟურნალებიდან ამოღებული) გამოყენებაც
შეიძლება.
ამ სქემის დიზაინზეც თუ იზრუნებთ, ფაქტობრივად ერთი
საგნობრივი რესურსიც შეგემატებათ.

რესურსი: ნაფიც მსაჯულთა სასამართლო, სახელმძღვანელი, გვ 42-

44
• რას წარმოადგენს ნაფიც მსაჯულთა სასამართლო?
• ვინ არიან ნაფიცი მსაჯულები?
• როგორია მისი სტრუქტურა? რა გადაწყვეტილება გამოაქვს
ნაფიც მსაჯულთა სასამართლოს?
• რატომ ითვლება ის მოქალაქის პირდაპირი მონაწილეობის
მაგალითად?
• ვინ არ შეიძლება იყოს ნაფიცი მსაჯული?
აქტივობა: ზეპირი ვიქტორინა (წყვილები) (ეს აქტივობა
სახელმძღვანელოში არ არის!)
თქვენ და მეწყვილემ მოიფიქრეთ თითო კითხვა საქართველოში
ნაფიც მსაჯულთა შერჩევის წესის შესახებ და დაუსვით კლასს.
ასევე, თავად უპასუხეთ სხვების კითხვებს.
40
აქტივობა: სიტუაციის ანალიზი; (ეს აქტივობა სახელმძღვანელოში
არ არის!)
რესურსი: მოსწავლეთა ნაამბობი ისტორიები
გაიხსენეთ შემთხვევა, როცა ორ მეგობარს შორის კონფლიქტი
მოაგვარეთ, ან შეესწარით ასეთ სიტუაციას.
• როგორ მოხერხდა ეს ? იყო თუ არა კარგი გადაწყვეტილება?
• რა შეცვალა ამ ფაქტმა? რა ააცილეთ მეგობრებს! რა განცდა
გქონდათ ამის გამო?
რესურსი: მედიაცია– დავის გადაწყვეტის ალტერნატიული
ინსტრუმენტი, სახელმძღვანელო, გვ.44-45;
• რა არის მედიაცია?
• რა განასხვავებს მას სასამართლოსგან?
• რას ზოგავენ მხარეები კონფლიქტის ამ გზით მოგვარებისას?
• რა ეტაპებს მოიცავს მედიაციის პროცესი?
• შეიძლება თუ არა მისი გამოყენება ყოველდღიურ
კონფლიქტებში?

რესურსი : ,,ბავშვის უფლებათა კოდექსის“ მუხლი 35; მუხლი 41;

მუხლი 87; თავი XII- უფლებამოსილებანი ბავშვის უფლებების
დაცვისა და მხარდაჭერის სფეროებში
https://matsne.gov.ge/ka/document/view/4613854?publication=1

• ხელისუფლების რომელ შტოს რა უფლებამოსილებანი აქვს

ბავშვებთან მიმართებაში?
• რა ევალება პარლამენტს და როგორი მდგომარეობაა ქუჩაში
მცხოვრებ ბავშვებთან მიმართებით? (იმსჯელეთ თქვენი
დავალების სიტუაციის მაგალითზე)
• რა ევალება/შეუძლია მთავრობას და აკეთებს თუ არა ამას?

41
 • რა ევალება სასამართლოს და როგორ სრულდება?
• როგორ შეიძლება მათ გააკონტროლონ ერთმანეთის
მოქმედებები?

რეკომენდაციები მასწავლებელს: ამ აქტივობების შემდეგ

მოსწავლეები წარმოადგენენ თქვენ ან მათ მიერ შერჩეულ
დავალებებს და ისაუბრებენ მათ შესახებ.
საბოლოო შემაჯამებელ აქტივობაში თქვენ შეიძლება დამატებით
განუმარტოთ საკითხები, რომელთა გამოკვეთა თავად ვერ შეძლეს.
ეს შეიძლება ეხებოდეს ხელისუფლების ანგარიშვალდებულებას
ხალხთან, ხელისუფლების შტოების ერთმანეთთან მიმართებას,
არასამთავრობო ორგანიზაციების, მედიის, მოქალაქეთა
მონაწილეობას ხელისუფლების კონტროლს პროცესში.
სამიზნე ცნება და მასთან საკითხი/ები საკვანძო კომპლექსური დავალება
დაკავშირებული მკვიდრი (შუალედური სასწავლო მიზანი)
სამოქალაქო მონაწილეობის შეკითხვა/შეკითხვები
წარმოდგენები
ფორმები– საპარლამენტო და
(გრძელვადიანი სასწავლო
საპრეზიდენტო არჩევნები;
მიზანი)
ქვეცნება/ები • რატომ უნდა მივიღო
მონაწილეობა არჩევნებში?
არჩევნებში მონაწილეობა
მოხალისეობა
სამოქალაქო მონაწილეობა კომპლექსური დავალების განხორციელების ეტაპები (აქტივობები,
(შედეგები: 8, 9, 12, 13) რესურსები, შეკითხვები) კომპლექსური დავალების პირობა
1/4
ეტაპი I – კომპლექსური დავალების პირობის გაცნობა
1)დემოკრატიული (შემაჯამებელი დავალება)
საზოგადოება არის • როგორ მზადდება ელექტრონული პრეზენტაცია? თქვენი მიზანია, მოიკვლიოთ,
• რა რესურსები უნდა მოიმარაგოთ პრეზენტაციის ასაგებად? როგორია მოქალაქეთა ცნობიერება
სამოქალაქო საზოგადოება
• რა უნდა გაითვალისწინოთ (აუდიტორია, ტექსტის საარჩევნო პროცესებთან
რომელიც აქტიური
თანმიმდევრობა, საკვანძო ფრაზები, ვიზუალური მასალა: დაკავშირებით, რათა დანახულ
მოქალაქეებისგან შედგება; სქემები, ფოტოები, დიაგრამები)? საჭიროებებზე მორგებით იზრუნოთ

42
2)სამოქალაქო • როგორ მზადდება ბუკლეტი/ფლაერი? მათი ცნობიერების ამაღლებაზე.
მონაწილეობა • რა მასალები დაგჭირდებათ? მოამზადეთ კითხვარი (მაქსიმუმ, 10
საზოგადოებრივ • როგორ გაავრცელებთ? კითხვით) და გამოკითხეთ 5-7
ეტაპი II – კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობა ამომრჩეველი (ოჯახის წევრი,
საჭიროებებზე/ქვეყანაზე
მეზობელი, ახლობელი).
ზრუნვის საშუალებაა; რესურსი:
გააანალიზეთ რესპონდენტების
როგორ ვირჩევთ ხელისუფლებას? სახელმძღვანელო, გვ.48 პასუხები და გამოკვეთილი
3)აქტიური მოქალაქეები
• რატომ ტარდება არჩევნები? საჭიროებების მიხედვით მოამზადეთ
სხვადასხვა გზით
• არჩევნებში მონაწილეობა ჩვენი უფლებაა თუ მოვალეობა? პრეზენტაცია/ ბუკლეტი/ფლაერი
(სოციალური პროექტების თემაზე ,,არჩევნები - სამოქალაქო
• ვინ მონაწილეობენ არჩევნებში?
დაგეგმვა- • ვინ ირჩევს და ვის ირჩევენ პარლამენტში? მონაწილეობის პირდაპირი ფორმა;“
განხორციელებით, • ვის ეზღუდება არჩევნებში მონაწილეობის უფლება?
მოხალისეობრივი • რა ვადით ვირჩევთ? ნაშრომში/ ნაშრომის პრეზენტაციისას
რეკომენდაციები მასწავლებელს: ამ კითხვების გადანაწილებით ხაზგასმით წარმოაჩინეთ:
საქმიანობით,
შეიძლება ვამუშაოთ ჯგუფები და შემდეგ გავამთლიანოთ • როგორ მოქმედებენ საარჩევნო
ადვოკატირებით,
მიღებული ინფორმაცია. დამატებით რესურსად კი გამოვიყენოთ პროცესში აქტიური მოქალაქეები?
ლობირებით) ზრუნავენ რატომ? (მკვ.წ.1)
კონსტიტუციის შესაბამისი მუხლები.
საზოგადოებრივი • რატომ წარმოადგენს არჩევნებში
პრობლემების მონაწილეობა სამოქალაქო
მოგვარებაზე. ამ დროს რესურსი: მონაწილეობის გამორჩეულ ფორმას
ისინი თანამშრომლობენ და ქვეყანაზე და საზოგადოების
ვის ირჩევენ პირდაპირი არჩევნების გზით? ვის ირჩევენ
საჭიროებებზე ზრუნვის
ერთმანეთთან, არაპირდაპირი გზით? როგორ იღებს არჩევნებში მონაწილეობას
გამოხატულებას? (მკვ.წ.2)
საზოგადოებრივ პარტია? სახელმძღვანელო, გვ.48-49
• რა მსგავსება-განსხვავებაა
ინსტიტუტებთან, • ვის ვირჩევთ პირდაპირი არჩევნების გზით? სამოქალაქო მონაწილეობის
არასამთავრობო • როგორ ვირჩევთ პრეზიდენტს? აქამდე როგორ ფორმებს შორის _ არჩევნებსა
ორგანიზაციებთან, ვირჩევდით? (როგორც სამოქალაქო
სახელმწიფო • რა განსხვავებაა ძველსა და ახალ წესს შორის? მონაწილეობის პირდაპირ
სტრუქტურებთან; • ვინ შეიძლება გახდეს საქართველოს პრეზიდენტი? ფორმასა) და მოხალისეობას (
• კიდევ ვის ვირჩევთ არაპირდაპირი გზით? საარჩევნო ცნობიერების
4)სამოქალაქო ასამაღლებლად) შორის? ვისთან
• როგორ მონაწილეობენ არჩევნებში პოლიტიკური
მონაწილეობის დროს და რატომ ვთანამშრომლობთ
43
მნიშვნელოვანია სხვა პარტიები? არჩევნებში
ადამიანების ინტერესების მონაწილეობის/მოხალისეობის
აქტივობა: იმუშავეთ ჯგუფებში, სახელმძღვანელო, გვ.50
გათვალისწინება; დროს?(მკვ.წ.3)
რესურსი რატომ იმართება არჩევნები პერიოდულად? • რატომ არის აუცილებელი
5)სამოქალაქო სახელმძღვანელო, გვ.50-52 სამოქალაქო მონაწილეობის ნებისმიერ
მონაწილეობა გამორიცხავს • რატომ იმართება არჩევნები პერიოდულად? ფორმაში, მათ შორის არჩევნებში,
ძალადობრივ ქმედებებს. • რა მიზეზები განაპირობებს, რომ არჩევნები არ ტარდება მოქალაქეთა ნებაყოფლობითი
ყოველდღიურად? მონაწილეობა? (მკვ.წ. 5)
• რა მოხდებოდა, რომ 10 წელიწადში ერთხელ ვირჩევდეთ?
ყოველწლიურად ვირჩევდეთ?
პრეზენტაციის შემდეგ ისაუბრე:
აქტივობა: იმსჯელეთ, სახელმძღვანელო, გვ.51-52 • რა სტრატეგიები გამოიყენე/რა
აქტივობა: იმუშავეთ წყვილებში, სახელმძღვანელო, გვ.52 ნაბიჯები გადადგი დავალებაზე
რეკომენდაციები მასწავლებელს: ამ აქტივობებს შევაჯამებთ მუშაობის სხვადასხვა ეტაპზე; რას
დისკუსიით ,,რა უნდა იცოდეს ამომრჩეველმა არჩევნების გააკეთებდი განსხვავებულად,
შესახებ?“ სასურველია ერთ ან ორ მოსწავლეს ვთხოვოთ, ხელახლა რომ იწყებდე კომპლექსურ
დაიტანონ დაფაზე ან ფლიპჩარტზე საკვანძო ფრაზები. ქვემოთ დავალებაზე მუშაობას.
მოცემული კითხვების გააქტიურების შემდეგ თქვენი
შეხედულებისამებრ გადაწყვიტეთ, კვლევაზე
იდივიდუალურად ამუშავებთ მოსწავლეებს, ჯგუფებად თუ
ერთობლივად.

• როგორ ფიქრობთ, იციან ჩვენ გარშემო მყოფმა ამომრჩევლებმა

ეს ყველაფერი?
• რა შეიძლება გავაკეთოთ ამის დასადგენად?
• კვლევა თუ ჩაგიტარებიათ ან მიგიღიათ მონაწილეობა?
• როგორ უნდა მოვემზადოთ კვლევისთვის?
• როგორ დგება კვლევის კითხვარი?
• რას ვაკეთებთ გამოკითხვის შემდეგ?
• რა ინფორმაციას გვაძლევს პასუხების ანალიზი?

44
რესურსი: საარჩევნო პროცესებისა და მასში მონაწილეობის
ამსახველი სქემა; სახელმძღვანელო, გვ.54-55
• ვინ არის ჩართული წინასაარჩევნო პროცესებში?
• რას აკეთებენ პარტიები, კანდიდატები?
• რას აკეთებს საარჩევნო ადმინისტრაცია?
• რას აკეთებენ ამომრჩევლები?
• რას აკეთებენ ადგილობრივი და საერთაშორისო
დამკვირვებლები? რას აკეთებს მასმედია?
• რა ხდება არჩევნების დღეს, როგორ მოქმედებენ ეს აქტორები?
• რა ხდება არჩევნების შემდეგ?
• როგორ შეაფასებთ ამომრჩევლის მოქმედებას, რომელიც არ
მიდის არჩევნებზე და ამ პროცესის მიღმა რჩება??
რესურსი: ქალთა დისკრიმინაციის ყველა ფორმის აღმოფხვრის
კონვენცია, შესავალი
http://www.supremecourt.ge/files/upload-file/pdf/aqtebi9.pdf
• რას გულისხმობს ქალთა დისკრიმინაცია?
• როგორ აისახება საარჩევნო პროცესებზე ასეთი მიდგომა?
• მონაწილეობენ თუ არა საქართველოში ქალები
გადაწყვეტილების მიღების პროცესებში?
• რა უშლის ხელს ქალებს არჩეულნი იყვნენ გადაწყვეტილების
მიმღებ თანამდებობებზე?
აქტივობა: იმსჯელეთ , სახელმძღვანელო, გვ. 53
რეკომენდაცია მასწავლებელს: მოსწავლეები ამავე გვერდზე
მოცემულ სტატისტიკურ მონაცემებზე დაყრდნობით და წინა
რესურსის გათვალისწინებით მსჯელობენ სახელმძღვანელოში
მოცემულ კითხვებზე.
აქტივობა: იმუშავეთ ჯგუფებში, სახელმძღვანელო, გვ.56
მოსწავლეებს ვანაწილებთ 4 ჯგუფად და ვაძლევთ თითო
სიტუაციას. მათ უნდა გაანალიზონ სიტუაცია და იმსჯელონ,
არღვევენ თუ არა საარჩევნო კანონს სიტუაციის პერსონაჟები?

45
აქტივობა: დავალება, სახელმძღვანელო, გვ.56
რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: ამ დავალებას ვაძლევთ
საშინაოდ, ფაქტობრივად, მოსწავლემ მცირე კვლევა უნდა
განახორციელოს ახლობლებსა და მეზობლებში. შეიძლება მივცეთ
რეკომენდაცია, ამ მიზნით გამოიყენოს მისთვის ხელსაყრელი
ელექტრონული გამოკითხვის პლატფორმა. გამოკითხვის შედეგები
კი კლასში წარმოადგინოს,
სასურველია, წინარე ცოდნის გასააქტიურებლად და ახალ
საკითხზე გადასასვლელად გამოვიყენოთ 56-ე გვერდის ბოლოს
მოცემული ილუსტრაცია სლოგანით ,,დემოკრატიის წარმატება
დამოკიდებულია შენზე და ჩემზე“ და ისაუბრონ, როგორ ესმით ამ
ილუსტრაციის არსი.

რესურსი: დემოკრატიის ფორმები და ხელისუფლებასთან

თანამშრომლობა; სახელმძღვანელო, გვ.57-59
• არჩევნების გარდა, როგორ მონაწილეობენ მოქალაქეები ქვეყნის
მართვაში?
• შეუძლიათ თუ არა უშუალოდ მონაწილეობა გადაწყვეტილების
მიღებაში?
• როგორ და რატომ ტარდება რეფერენდუმი და რა ძალა აქვს მის
შედეგებს?
• ვინ ნიშნავს პლებისციტს და რა ძალა აქვს მის შედეგებს?
• ხელისუფლებასთან თანამშრომლობის რა ფორმებია
თქვენთვის ცნობილი?
• როგორ შეიძლება ხელისუფლებას მივმართოთ?
• რა არის პეტიცია?
• როგორ საკითხებს შეიძლება შეეხებოდეს ის?
• როგორ შეიძლება მივმართოთ პეტიციით საქართველოს
მთავრობას?

46
• რამდენი მოქალაქე უნდა აწერდეს ხელს პეტიციას, რომ ის
მთავრობის განხილვის საგნად იქცეს?
აქტივობა: იმუშავეთ ჯგუფებში, სახელმძღვანელო, გვ.60
რეკომენდაცია მასწავლებელს: პეტიციის საკითხებზე მუშაობისას
სასურველია, მოსწავლეებს მიეცეთ საშუალება ეწვიონ ამ პორტალს
https://ichange.gov.ge/ და გაერკვნენ მისი გამოყენების
შესაძლებლობებში, ასევე გადახედონ ღია და დახურულ
პეტიციებს, იმსჯელონ მათ აქტუალობაზე.

რესურსი: თქვენი როლი დემოკრატიულ სახელმწიფოში,

სახელმძღვანელო, გვ.60-62
• არჩევნებიდან არჩევნებამდე მოქალაქეებს რა ფორმით
შეუძლიათ მიიღონ მონაწილეობა გადაწყვეტილების მიღებაში?
• ეს მონაწილეობა ნებაყოფლობითია თუ სავალდებულო?
• რა უნდა ვიცოდეთ, რომ შევძლოთ ვიყოთ აქტიური
მოქალაქეები?
• რა დაგვჭირდება საზოგადოებრივი პრობლემების გადაჭრის
გზების მოსაძიებლად?
• სად უნდა მოვიპოვოთ ინფორმაცია?
• როგორ უნდა შევუსაბამოთ პრობლემას გადაჭრის ან
შემცირების გზები?
• რესურსები ყოველთვის ყოფნის საჭიროებებს?

აქტივობა– იმსჯელეთ; სახელმძღვანელო, გვ. 60

აქტივობა – დავალება, სახელმძღვანელო, გვ. 63

რეკომენდაცია მასწავლებელს: ,,დავალების“ რუბრიკის ქვეშ
მოცემულია ორი დავალება და აჯობებს ნახევარმა კლასმა ერთზე
იმუშაოს, ნახევარმა–მეორეზე. ეს დავალებები საშინაოდ მივცეთ
მოსწავლეებს. შესაძლებელია, თქვენ მიუთითოთ კონკრეტულ

47
პეტიციაზე.
თუ ინტერნეტის პრობლემა არსებობს, შესაძლებელია წინასწარ
ამობეჭდოთ პეტიციის ტექსტი და მახასიათებლები და ისე
შესთავაზოთ მოსწავლეებს. აქ ყურადღება გავამახვილოთ იმაზე,
თუ როგორ შეიძლება ძალიან კარგი ინიციატივა დარჩეს
რეაგირების გარეშე, თუ მხარდამჭერები ვერ შემოვიკრიბეთ.
ამიტომაც მოსწავლეებისგან შესაბამისი იდეების მოსმენა და
მსჯელობა მართებული იქნება.

რესურსი: რატომ და როგორ ვაკონტროლოთ ხელისუფლება,

სახელმძღვანელო, გვ.64-65
• დემოკრატიულ სახელმწიფოში მოქაალაქეს აქვს უფლება და
საშუალება აკონტროლოს ხელისუფლება?
• როგორ შეიძლება ეს კონტროლი განხორციელდეს?
• გვაინტერესებს თუ არა, რა გაკეთდა ხალხის საკეთილდღეოდ
დროის გარკვეულ მონაკვეთში?
• როგორ აკვირდება ხელისუფლება პრობლემებს და როგორ
რეაგირებს მასზე?
• რამდენად ზრუნავს ქალთა ჩართულობის პრობლემებზე?
• როგორ მონაწილეობენ მოქალაქეები კონტროლის პროცესში?
• დასწრებიხართ თუ არა რომელიმე საჯარო განხილვას?

აქტივობა– იმუშავეთ წყვილებში, სახელმძღვანელო, გვ. 64

რეკომენდაცია მასწავლებელს: საკითხის აღძვრისთვის უმჯობესი
იქნება ,,წყვილებში მუშაობის“ აქტივობით დავიწყოთ და
შემდეგ მივცეთ მოსწავლეებს საშუალება, გაეცნონ
სახელმძღვანელოში მოცემულ ინფორმაციას და შეადარონ
თავიანთ მოსაზრებებს იმავე თემაზე.
აქტივობა– იმუშავეთ ჯგუფებში, სახელმძღვანელო, გვ. 65

48
რესურსი:
აკონტროლებენ მოქალაქეები, სახელმძღვანელო, გვ. 65
გამჭვირვალობა და საჯაროობა, სახელმძღვანელო, გვ. 67
• სანამ რაიმეს შემოწმებას და დაზუსტებას დავიწყებთ, რა უნდა
ვიცოდეთ შემოწმების საგანზე?
• სად შეიძლება მოვიპოვოთ ჩვენთვის მნიშვნელოვანი
ინფორმაცია?
• გვაქვს ამ ინფორმაციის მოთხოვნის უფლება?
• ყველანაირი ინფორმაცია არის საჯარო? ვის ეკისრება
ვალდებულება, მოქალაქეებს მიაწოდოს საჯარო ინფორმაცია?
• რაში გამოგვადგება საჯარო ინფორმაცია?
• როგორ შეიძლება მოვითხოვოთ იგი?
• დემოკრატიის რომელი პრინციპი გვაძლევს უფლებას ვიყოთ
ინფორმირებულები?
• საჯაროობის პრინციპი არის თუ არა აბსოლუტური?

აქტივობა– მოდელირება-ბრიფინგი , სახელმძღვანელო, გვ.66

რეკომენდაცია მასწავლებელს: საკლასო სივრცის ორგანიზება

მოგიწევთ ბრიფინგის შესაბამისად . კლასი გადანაწილდება სამ
ჯგუფში, ,,სამინისტროს“ ჯგუფი დაიკავებს ადგილებს წინ
განლაგებულ მერხებთან. ..მოქალაქეთა“ ჯგუფი აუდიტორიად
მოწყობილ მერხებთან და ,,არბიტრები“ გვერდით მაგიდებთან.
მანამდე ყველას ეძლევა დრო, გადახედოს მითითებულ
დოკუმენტს და ჯგუფმა ჩამოაყალიბოს თავისი პოზიცია და
არგუმენტები.

49
სამიზნე ცნება და მასთან საკითხი/ები საკვანძო კომპლექსური დავალება
დაკავშირებული მკვიდრი (შუალედური სასწავლო მიზანი)
მედია - ,,მეოთხე შეკითხვა/შეკითხვები
წარმოდგენები
ხელისუფლება“
(გრძელვადიანი სასწავლო
მიზანი) ქვეცნება/ები რატომ და როგორ აკონტროლებს
გამოხატვის
მედია ხელისფლებას?
თავისუფლება;
დაგეგმვა;
დემოკრატია (ადამიანის კომპლექსური დავალების განხორციელების ეტაპები (აქტივობები, კომპლექსური დავალების პირობა 1/5
უფლებები, რესურსები, შეკითხვები)
სამართლებრივი წარმოიდგინე, რომ ჟურნალისტს,
ეტაპი I – კომპლექსური დავალების პირობის გაცნობა
დოკუმენტები, რომელმაც თქვენს
დემოკრატიის პრინციპები) • დაგიწერიათ წერილი, რომელშიც ვინმეს უფლებებს
ქალაქში/დაბაში/სოფელში
დაიცავდით?
(შედეგები: 3, 4, 13) სოციალურად დაუცველთა
• როგორი სტრუქტურა უნდა ჰქონდეს ასეთ წერილს?
1)ყველა ადამიანი იბადება • როგორ გესმით გამოთქმა ,,საპროტესტო მზაობა“?
მდგომარეობის შესახებ
თავისუფალი და ვიდეორეპორტაჟი მოამზადა,
ეტაპი II – კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობა საზოგადოებრივი ტელევიზიის
თანასწორი, საკუთარი
ღირსებითა და რესურსი : საინფორმაციო გადაცემაში
უფლებებით; მედია– ,,მეოთხე ხელისუფლება“, სახელმძღვანელო. გვ. 69-71 სიუჟეტის გაშვებაზე უარი უთხრეს
2)ადამიანს აქვს იმ მიზეზით, რომ ეს
მედიაწიგნიერების რაობა http://mastsavlebeli.ge/?p=29464
სამოქალაქო-პოლიტიკური, ხელისუფლებას არ მოეწონებოდა.
სოციალურ-ეკონომიკური • ჩამოთვალეთ თქვენთვის ცნობილი სამი ხელისუფლება; დაწერეთ წერილი ამ მაუწყებლობის
და კოლექტიური • რომელი დოკუმენტი ადასტურებს ამ შტოების ლეგიტიმურო- ხელმძღვანელობის მისამართით,
უფლებები; საქართველოს ბას/კანონიერებას? რომელშიც დაუსაბუთებთ მათი
კონსტიტუცია და • მედია წარმოადგენს ხელისუფლებას?
გადაწყვეტილების არაკანონიერებას
საერთაშორისო • რატომ უწოდებენ მედიას მეოთხე ხელისუფლებას?
და გადაწყვეტილების არშეცვლის
დოკუმენტები • ეს სამართლებრივი ფორმულირებაა, თუ შერქმეული სახელი?
• რატომ დაიმსახურა მედიამ ეს სახელი? შემთხვევაში მოქალაქეთა
(დეკლარაციები, საპროტესტო მზაობაზეც
კონვენციები) ამ • რა გავლენა აქვს მედიას ხელისუფლებაზე?
• როგორ და რატომ ახორციელებს მედია ხელისუფლების შეატყობინებთ.
უფლებების დაცვას
მონიტორინგსა და კონტროლს? წერილში/ წერილის
50
უზრუნველყოფს; • როგორი უნდა იყოს ხარისხანი მედიაპროდუქტი? პრეზენტაციისას ხაზგასმით
• რა შემთხვევაში შეიძლება ხელი შეეშალოს სიტყვის წარმოაჩინეთ:
3)დემოკრატიულ
თავისუფლებას? • ადამიანის რომელი უფლება
საზოგადოებაში/
• დემოკრატიულია თუ არა ეს ქმედება? დაირღვა/შეიზღუდა? რომელი
სახელმწიფოში ადამიანის
• ვის ინტერესებს იცავს მედია? უფლების დარღვევის საფრთხე
უფლებები უმთავრესი
• რა საშუალებები გააჩნია საამისოდ? შეიქმნა?(დემოკრ.-მკვ.წ.1; ინიც.
ღირებულებაა;
• ვინ ქმნის სოციალური მედიის კონტენტს/შინაარსს? მკვ.წ. 1;2;)
4)დემოკრატია ეფუძნება • სამოქალაქო ჟურნალისტიკას შეუძლია თუ არა აკონტროლოს • რა მიზანს ისახავდა რეპორტაჟის
ფუნდამენტურ პრინციპებს ხელისუფლება? კერძოდ, რომელი შტო? გამოქვეყნება და რა სარგებელს
(თანასწორობა, კანონის • ვინ არიან სოციალურად დაუცველი ადამიანები? მოუტანდა ქალაქს/სოფელს? რა
უზენაესობა, • რა პრობლემები აწუხებთ მათ? საფუძვლები და ბერკეტები
გამჭვირვალობა, • როგორ ფიქრობთ, რა განცდა უნდა ჰქონდეთ მათ მიმართ არსებობს ამ პრობ;ლემის
პასუხისმგებლობა, საზოგადოებას, მასმედიას, ხელისუფლებას? მოსაგვარებლად და ჟურნალისტის
ინკლუზიურობა, უფლების დასაცავად (
რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: ამ კითხვების საშუალებით
არაძალადობრივი დოკუმენტები,
შეგიძლიათ (როგორც ყველა სხვა შემთხვევაში) აქტივობები
მეთოდებით მოქმედება, ინსტიტუციები)(დემოკ.-მკვ.წ.3;
წარმართოთ ჯგუფური მუშაობის მეთოდით, დისკუსიით,
ტოლერანტობა), რომელთა ინიც.-მკვ.წ.3;)
გონებრივი იერიშით.
დაცვის გარეშეც • საჭიროების შემთხვევაში, რა
დემოკრატიული რესურსი – რომელიმე საინფორმაციო სააგენტოს ახალი ამბების მოქმედებებს გეგმავს თქვენი
სახელმწიფო რუბრიკიდან მიმდინარე საზოგადოებრივ მოვლენებზე საინიციატივო ჯგუფი
ფუნქციონირებას ვერ გამოქვეყნებული 3-4 ინფორმაცია. სოციალურად დაუცველებისა და
შეძლებს. ჟურნალისტის მხარდასაჭერად, რა
აქტივობა– ჯგუფური მუშაობა (ეს აქტივობა
ინიციატივა და მეწარმეობა სახელმძღვანელოში არ არის!) რესურსები გაგაჩნიათ. (ინიც.-
(შედეგები: 5, 6, 7) მკვ.წ.3;)
მოსწავლეები ჯგუფდებიან, ურიგდებათ ინფორმაციები და მათ • დემოკრატიის იმ კონკრეტული
1)პირადი/ უნდა იმსჯელონ, რამდენად აკმაყოფილებს ისინი სანდო პრინციპების არსი და მნიშვნელობა,
საზოგადოებრივი მედიაპროდუქტის კრიტერიუმებს? რატომ? რომელიც ამ სიტუაციაში
საჭიროებების განსაზღვრა
რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: ინტერნეტის დაირღვა;(დემოკ.-მკვ.წ. 4)
ნებისმიერი ინიციატივის
ხელმისაწვდომობის შემთხვევაში, მოსწავლეები თავად შეაჩევენ პრეზენტაციის შემდეგ ისაუბრე:
საფუძველია;
,,ნიუსს“, თუ ეს არ ხერხდება, შეიძლება ბოლო პერიოდის ჟურნალ- • რა სტრატეგიები გამოიყენეთ/რა
2)მეწარმე არის ადამიანი, გაზეთებიდან ამოვიღოთ ინფორმაციები. ნაბიჯები გადადგით
რომელსაც აქვს დავალებაზე მუშაობის

51
საზოგადოებისთის სხვადასხვა ეტაპზე; რას
სასარგებლო იდეა და მზად გააკეთებდით განსხვავებულად,
რესურსი: მედია-,,მეოთხე ხელისუფლება“ მასმედიის გავლენის ახლიდან რომ იწყებდეთ
არის რისკი გასწიოს
დამადასტურებელი ინფორმაციები, სახელმძღვანელო, გვ.72 კომპლექსურ დავალებაზე
საკუთარი იდეის
აქტივობა- იმსჯელეთ , სახელმძღვანელო, გვ. 73 მუშაობას.
განვითარებისთვის;
3)მკაფიო მიზნების რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: ეს სავარჯიშო დაიწყეთ •
დასახვა, რესურსებისა და მოსწავლის წიგნში (გვ. 72) ინფორმაციების განხილვით.
მოქმედებების დაგეგმვა და ა) მოსწავლეები გაეცნობიან მოცემულ ინფორმაციებს, იმსჯელებენ,
დროში განაწილება რა გავლენა იქონია მედიამ ხელისუფლებაზე? საზოგადოებაზე?
წარმატებული საქმიანობის ინდივიდზე? ვინ მიიღო სარგებელი?
აუცილებელი პირობაა;
ბ) თავად გაიხსენებენ ადგილობრივ ან ცენტრალურ დონეზე
4)მოქმედებებისგან მედიის გავლენით მოქალაქეების სასარგებლოდ შეცვლილ
მოსალოდნელი შედეგების სიტიაციას.
წინასწარ განსაზღვრა
გვეხმარება გ) მოიფიქრებენ მედიისთვის ერთ საკითხს, თემას, რომელიც
გაუთვალისწინებელი მოსახლეობის პრობლემის ადვოკატირებას საჭიროებს.
რისკების შემცირებაში; აქტივობა – ,,მოდელირება-ბრიფინგი.“ სახელმძღვანელო, გვ.73
5)გადაწყვეტილების რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: სახელმძღვანელოში
მიღებისას აუცილებელია დეტალურად არის აღწერილი აქტივობა, სიტყვიერადაც
ზნეობრივი და მიუთითეთ მოსწავლეებს, დაიცვან დროის ლიმიტი და ყურადღება
საკანონმდებლო ნორმების გაამახვილონ იმ საკითხებზე, რომლებიც შეზღუდული
გათვალისწინება; შედეგის შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებებს შეეხება, როგორ
მისაღებად პროცესზე გარანტიებს ქმნის მათი უფლებების დასაცავად კანონი, რა ხდება
დაკვირვებაა საჭირო. აღსრულების თვალსაზრისით?

აქტივობა: მუშაობა დოკუმენტებზე (ეს აქტივობა

სახელმძღვანელოში არ არის)
რესურსი: საქართველოს კონსტიტუცია, მუხლი 17; გვ. 256
სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების შესახებ

52
 • რა სამართლებრივი გარანტიები მოქმედებს გამოხატვის
თავისუფლებასთან დაკავშირებით?
• როდის იზღუდება სიტყვის თავისუფლება?
რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: მასწავლებლის გადასაწყვეტია,
ამ აქტივობას კლასში წარმართავს თუ დასახელებულ რესურსებსა
და გეზისმიმცემ კითხვებს მოსწავლეს დამოუკიდებელი
მუშაობისთვის გაუზიარებს.
სამიზნე ცნება და მასთან საკითხი/ები საკვანძო კომპლექსური დავალება
დაკავშირებული მკვიდრი (შუალედური სასწავლო მიზანი)
საგზაო მოძრაობის შეკითხვა/შეკითხვები
წარმოდგენები
უსაფრთხოება;
(გრძელვადიანი სასწავლო
მიზანი) ქვეცნება/ები • როგორ შეუძლია ერთ ადამიანს
ადვოკატირება; საზოგადოებისა და ქვეყნისთვის
საზოგადოებრივი საჭირო ცვლილებების
საჭიროებები; განხორციელება?
• როგორ და რატომ უნდა
ვითანაშრომლოთ ცენტრალურ
ხელისუფლებასთან
საზოგადოების სამომავლო
პერსპექტივისთვის?
კომპლექსური დავალების განხორციელების ეტაპები (აქტივობები, აირჩიეთ დავალება!
რესურსები, შეკითხვები) დავალება 1. 1/6
სამოქალაქო მონაწილეობა
(შედეგები: 8, 9, 12, 13) ეტაპი I – 1-ელი კომპლექსური დავალების პირობის გაცნობა
შენს ქალაქში/დაბაში/სოფელში
• რა კრიტერიუმებს უნდა აკმაყოფილებდეს წერილი? გამავალი საერთაშორისო მაგისტრალი
1)დემოკრატიული
• როგორი უნდა იყოს წერილის სტრუქტურა? საფრთხეს უქმნის ფეხით
საზოგადოება არის მოსიარულეებსა და მძღოლებს, ასევე
სამოქალაქო საზოგადოება • კონკრეტულად ხელისუფლების რომელ სტრუქტურას უნდა ამ გზაზე მოძრავ სატრანზიტო
რომელიც აქტიური მიმართოთ მოცემულ შემთხვევაში? მანქანებს. იმის გამო, რომ
• როგორ უნდა დავასაბუთოთ მასში აღწერილი პრობლემის დასახლებულ პუნქტში არ არის

53
მოქალაქეებისგან შედგება; აქტუალურობა და სარგებელი, რაც მის მოგვარებას მოჰყვება? მოწყობილი მიწისქვეშა გასასვლელი
• როგორ წარმოვადგინოთ ჩვენი მოსაზრება პრობლემის და მოსახლეობას მაგისტრალის
2)სამოქალაქო გადაჭრის გზებთან დაკავშირებით? გადაკვეთა უწევს, იქმნება რეალური
მონაწილეობა • როგორ გამოვხატოთ ჩვენი მზაობა პრობლემის მოგვარებაში საფრთხე, ხშირია ავტოსაგზაო
საზოგადოებრივ მოხალისეობრივი მონაწილეობისთვის? შემთხვევები, ფერხდება მოძრაობა.
საჭიროებებზე/ქვეყანაზე მე-2 კომპლექსური დავალების პირობის გაცნობა მოამზადე წერილი ცენტრალური
ზრუნვის საშუალებაა; ხელისუფლების სახელზე
• თქვენს თემში, სოფელში/ქალაქში ხშირად ხდება ავტოსაგზაო
მიწისქვეშა/მიწისზედა
შემთხვევები?
3)აქტიური მოქალაქეები გადასასვლელის მოწყობის თაობაზე.
სხვადასხვა გზით • თქვენი აზრით, რა განაპირობებს ასეთ შემთხვევებს? ნაშრომში/ნაშრომის წარდგენისას
(სოციალური პროექტების • რას ნიშნავს, თქვენი აზრით, ,,შავი წერტლი“? ხაზგასმით წარმოაჩინე:
დაგეგმვა- • რატომ გადაწყვიტეთ
• გზის მონაკვეთის აღწერილობაში რას მოიაზრებთ ( ზედაპირი, მოქალაქეებმა პრობლემის
განხორციელებით, სიგანე, ხილვადობა, შესაბამისი საგზაო ნიშნები, მკვეთრი ადვოკატირებაში ჩართვა და
მოხალისეობრივი მოსახვევი...)? როგორ აღწერთ? რამდენად არის
საქმიანობით, • რუკის ან ადგილის გეგმის შედგენის გამოცდილება თუ გაქვთ? გათვალისწინებული, როგორც
ადვოკატირებით, ადგილობრივი მოსახლეობის, ისე
• როგორ დგება სამოქმედო გეგმა ( ქმედებები, რესურსები,
ლობირებით) ზრუნავენ მძღოლების და ტვირთმზიდავი
პასუხისმგებელი პირები, ვადები)?
საზოგადოებრივი კომპანიების ინტერესები;
(სამოქ.მონაწ._მკვ.წ.1; მდგრ.-მკვ.წ1)
პრობლემების
ეტაპი II – კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობა • ვის საჭიროებაზე ზრუნვის
მოგვარებაზე. ამ დროს
გამოხატულებაა თქვენი აქტივობა და
ისინი თანამშრომლობენ აქტივობა– ,,იმსჯელეთ“, სახელმძღვანელო, გვ.76 საკითხის რა პრობლემის მოგვარება გაქვთ
ერთმანეთთან, აღძვრის მიზნით სახელმძღვანელოში მოცემული ილუსტრაციების განზრახული? (სამოქ.მონაწ._მკვ.წ.2)
საზოგადოებრივ მიხედვით, მოსწავლე აფასებს, ვინ არღვევს მოძრაობის წესებს. • რატომ მიიჩნიეთ ცენტრალური
ინსტიტუტებთან, • რა შეიძლება მოჰყვეს საგზაო უსაფრთხოების წესების ხელისუფლებისთვის წერილით
არასამთავრობო არცოდნას მძღოლისთვის? ფეხით მოსიარულეთათვის? მიმართვა (ადვოკატირება)
პრობლემის მოგვარების რაციონალურ
ორგანიზაციებთან, • რა ბერკეტები არსებობს ამ წესების დაცვისთვის (კანონები,
გზად;(სამოქ.მონაწ._მკვ.წ.3;
სახელმწიფო სტრუქტურები..)?
• რამდენად განაპირობებს
სტრუქტურებთან; • რომელ გზას ვუწოდებთ საერთაშორისო მაგისტრალს? მიწისქვეშა გადასასვლელის მოწყობა
დღეს, მომავალში ადამიანების
54
4)სამოქალაქო რა გავლენა შეიძლება ჰქონდეს ქვეყნის ეკონომიკაზე ასეთი ჯანმრთელობისა და სიცოცხლის
მონაწილეობის დროს მაგისტრალის არსებობას? უსაფრთხოებას; რამდენად აამაღლებს
მნიშვნელოვანია სხვა ამ მაგისტრალისადმი
მომხმარებლების ნდობას.
ადამიანების ინტერესების
რესურსი მეტი სიცოცხლისთვის; სახელმძღვანელო, გვ.76-78 (სამოქ.მონაწ._მკვ.წ.4; მდგრ.-მკვ.წ2)
გათვალისწინება;
• რას განსაზღვრავს საგზაო უსაფრთხოების ეროვნული პრეზენტაციის შემდეგ ისაუბრე:
სტრატეგია? • რა სტრატეგიები გამოიყენე/რა
5)სამოქალაქო
მონაწილეობა გამორიცხავს • თქვენი აზრით, საჭიროა თუ არა გამკაცრდეს კონტროლი და ნაბიჯები გადადგი დავალებაზე
ძალადობრივ ქმედებებს. მოთხოვნა ტრანსპორტის ტექნიკური მდგომარეობის მიმართ? მუშაობის სხვადასხვა ეტაპზე; რას
• რას გულისხმობს საგზაო მოძრაობის მონაწილეთა გააკეთებდი განსხვავებულად,
უსაფრთხოების გაუმჯობესება? ხელახლა რომ იწყებდე კომპლექსურ
• საჭიროდ მიგაჩნიათ საგზაო ინფრასტრუქტურის
დავალებაზე მუშაობას.
უსაფრთხოების გაუმჯობესება?
მდგრადი განვითარება
• როგორ ფიქრობთ, მძღოლებისთვის 100-ქულიანი სისტემის
(შედეგები: 7, 10, 11)
შემოღებამ მოძრაობის უსაფრთხოებაზე გავლენა იქონია?
1)რესურსების მოხმარებისას აქტივობა – ჯგუფური მუშაობა ( სახელმძღვანელოში არ არის) დავალება 2 1/7
მნიშვნელოვანია რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: კლასი დაყავით 4 ჯგუფად ,
საზოგადოების წარმოიდგინეთ, რომ ხართ
გაუნაწილეთ საკითხები:
ინტერესებისა და მომავლის ეკონომიკისა და მდგრადი
პირველი ჯგუფი - ,,შავი წერტილები“ განვითარების სამინისტროს
პერსპექტივის
მეორე ჯგუფი – 100-ქულიანი სისტემა თანამშრომელი, თქვენმა სამი
გათვალისწინება; ნისტრომ გამოსცა ბრძანება, რომელიც
მესამე ჯგუფი –,,ჭკვიანი კამერები“ საერთაშორისო და
2)ლოკალურ ქმედებებს
მეოთხე ჯგუფი – ტექნიკური ინსპექტირება; შიდასახელმწიფოებრივ გზებზე
გლობალური შედეგები
უსაფრთხო გადაადგილების
მოსდევს (მაგალითად, გააცანით ინსტრუქცია: თითოულმა ჯგუფმა უნდა წარმოადგინოს
უზრუნველყოფას ეხება.
გარემოზე ზრუნვა ერთი თავისი საკითხის არსი, გამოთქვას მოსაზრება, მისი ძლიერი და
ადგილობრივად იმავე პრობლემის
შეხედვით უმნიშვნელო სუსტი მხარეების შესახებ, თუ რამდენად უწყობს ხელს ეს მიდგომა
შესწავლისთვის თქვენ დაგევალათ,
მოქმედებებით იწყება (მაგ., ავტოშემთხვევების შემცირებასა და მძღოლების, მგზავრებისა და
ადილობრივი შსს სტრუქტურებიდან
ნაგვის ძირს არ დაყრა, ფეხით მოსიარულეთა უსაფრთხოებას.
და მოსახლეობიდან მოიძიოთ
პოლიერთილენის პარკზე ჯგუფს მიეცით თავისუფლება, თავად შეარჩიოს ინფორმაციის ინფორმაცია და მის საფუძველზე
უარის თქმა)). გადმოცემის ფორმა (პრეზენტაციით, პოსტერის შექმნით, მოამზადოთ თქვენივე
55
როლური თამაშით, ინფოგრაფიკით) ქალაქის/დაბის/სოფლის საგზაო
ქსელში არსებული ე.წ. ,,შავი
აქტივობა ,,იმსჯელეთ“ , სახელმძღვანელო, გვ.78-79
წერტილების“ ( ,,შავ წერტილად“
სახელმძღვანელოში მოცემულ სიტუაციაზე უნდა იმსჯელონ იქვე მიჩნევისთვის კმარა 3-4 შემთხვევაც,
მოცემული კითხვების მიხედვით. თუ დასახლებაში მოძრაობა
აქტივობა: დავალება; შევუერთდეთ კამპანიას მეტი ინტენსიური არ არის) აღწერილობა
სიცოცხლისთვის, სახელმძღვანელო, გვ.79 (სასურველია დაურთოთ რუკაც) და ამ
მონაკვეთის ინფრასტრუქტურის
რეკომენდაცია მასწავლებლისათვის: ეს დავალება შეასრულეთ თუ მოწესრიგების გეგმა (თქვენეული).
დროის მენეჯმენტი მოგცემთ საშუალებას. მოსწავლეები მოიტანენ
ფოტოებს –,,სიცოცხლე ერთ ფოტოში“ გამოფენენ და ისაუბრებენ ამ ნაშრომში ხაზგასმით წარმოაჩინეთ:
ფოტოს მათეულ აღქმაზე. • რამდენად მნიშვნელოვანია
რეგულაციების მომზადება ,,შავი
წერტილების“ ადგილობრივ საგზაო
რესურსი: შენი უფლებები და მოვალეობები საგზაო მოძრაობისას;
ქსელშიც მოწესრიგებისთვის? ამ
სახელმძღვანელო, გვ.80
გზებით მოსარგებლე მძღოლებისა და
• როდის ირღვევა ქვეითის უფლებები? მგზავრების ინტერესებისა და
• ტროტუარზე მანქანის დგომა დასაშვებია? კეთილდღეობისათვის?(მდგრ.-მკვ.წ. 1)
• ,,ზებრაზე“ ქვეითისთვის გზის დათმობა სავალდებულოა?
• გამონაბოლქვით ილახება ადამიანების უფლებები? • რა მნიშვნელობა აქვს ცალკეული
• კიდევ როდის ილახება ქვეითის უფლებები? რეგიონების ,,შავი წერტილების“
• რა ფუნქციები აქვს ,,ქვეითი SOS!” აპლიკაციას? გაუვნებლობას, მთელი საქართველოს
აქტივობა- იმსჯელეთ; სახელმძღვანელო, გვ.81 მასშტაბით, მგზავრთა შემდგომი
უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად.
რესურსი: შენ რა შეგიძლია გააკეთო... სახელმძღვანელო, გვ.84 (მდგრ.-მკვ.წ. 2)
• შეიძლება მობილურითა და ყურსასმენებით სარგებლობა
გზაზე გადასვლისას?
• რომელ სატრანსპორტო საშუალებას უნდა დაუთმო გზა?
პრეზენტაციის შემდეგ ისაუბრე:
• ,,სკეიტბორდით“ სარგებლობა ყველგან შეიძლება? • რა სტრატეგიები გამოიყენე/რა
აქტივობა –დისკუსია, სახელმძღვანელო, გვ.83 ნაბიჯები გადადგი დავალებაზე
მუშაობის სხვადასხვა ეტაპზე; რას
56
 1-ელ კომპლექსურ დავალებაზე ორიენტირებული აქტივობები გააკეთებდი განსხვავებულად,
რესურსი: კანონი საგზაო უსაფრთხოების შესახებ, 33-ე და 35 ხელახლა რომ იწყებდე კომპლექსურ
მუხლები. დავალებაზე მუშაობას.
https://matsne.gov.ge/ka/document/view/19198?publication=29
აქტივობა- დოკუმენტზე მუშაობა;
პრაქტიკული რჩევები:
აქტივობა- ჯგუფური სამუშაო გაეცანით ბრძანების ,,საერთაშორისო
ინსტრუქცია: კლასში იქმნება 4 ჯგუფი, რომლებიც და შიდასახელმწიფოებრივი
საპრეზენტაციოდ ამზადებენ საკითხს, რატომ განეკუთვნება მნიშვნელობის საავტომობილო
საგზაო უსაფრთხოება გლობალურ საკითხს და თითოეული გზებზე ,,შავი წერტილების“
მოქალაქის მიერ მოძრაობის წესების დაცვა რამდენად ქმნის აღმოფხვრისა და ამ გზებზე
უსაფრთხო ცხოვრების პირობას? ჯგუფმა მოსაზრებები უსაფრთხო გადაადგილების
კონკრეტული მაგალითებით უნდა გაამყაროს, რეალური უზრუნველყოფის მიზნით შესაბამისი
ცხოვრებიდან, ფილმიდან, ლიტერატურული ნაწარმოებიდან; ღონისძიებების განხორციელების
წესის დამტკიცების შესახებ“ დანართი
აქტივობა –დისკუსია N1;
• თქვენი აზრით, წარმოადგენს თუ არა პრობლემას დასახლებულ https://www.matsne.gov.ge/ka/document/
პუნქტზე გამავალი ავტომაგისტრალი გადასასვლელის გარეშე, view/5058264?publication=0
როგორც ფეხით მოსიარულეთათვის, ასევე მძღოლებისთვის? გაეცანით ვებ გვერდს:,,საქართველოს
• რეაგირების რა ფორმებს შეიძლება მიმართონ მოქალაქეებმა? ალიანსი ,,უსაფრთხო გზებისთვის“
• ადგილობრივ ხელისუფლებას უნდა მიმართონ თუ
ცენტრალურს (რადგან ცენტრალური მაგისტრალია და არა–
შიდა გზა)?

თემის ფარგლებში შედეგების მიღწევის ინდიკატორები

მოსწავლემ უნდა შეძლოს:

სოციალიზაცია (პიროვნება, ინდივიდი და საზოგადოება)

• სათემო აქტივობების დაგეგმვისას ცენტრალური ხელისუფლების ორგანოებთან თანამშრომლობის ფორმების (ინფორმაციის მოპოვება,
მონაწილეობა გადაწყვეტილების მიღების პროცესში) გააზრება (მოქ.საბ.1,3,4,5,8,9,12,13);
დემოკრატია (ადამიანის უფლებები, სამართლებრივი დოკუმენტები, დემოკრატიის პრინციპები)

57
 • სახელმწიფოს მოწყობის, ხელისუფლების დანაწილებისა და პოლიტიკური პროცესების გაანალიზება დემოკრატიის პრინციპების (ადამიანის
უფლებები (საარჩევნო უფლება, სამართლიანი სასამართლოს უფლება, მიმოსვლის და გამოხატვის თავისუფლება), თანასწორობა, სამართლიანი
არჩევნები, კანონის უზენაესობა, გამჭვირვალობა, პასუხისმგებლობა, ინკლუზიურობა, არაძალადობრივი მეთოდებით მოქმედება, ტოლერანტობა)
გათვალისწინებით (მოქ.საბ.3,4,7,9,10,11,12,13).
ინიციატივა და მეწარმეობა
• სახელმწიფოში არსებული სოციალური და ინფრასტრუქტურული პრობლემების (საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოება, საგანგებო სიტუაციები)
იდენტიფიცირება; საკუთარი ჩართულობით მათი გადაჭრის გზებისა და ამისათვის საჭირო რესურსების დაგეგმვა
(მოქ.საბ.1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13);
სამოქალაქო მონაწილეობა
• სახელმწიფოში მიმდინარე სოციალურ-ეკონომიკურ და პოლიტიკურ პროცესებით მოქალაქის დაინტერესების და მათში აქტიური მონაწილეობის
მნიშვნელობის გაცნობიერება (მოქ.საბ.2,6,8,9);
მდგრადი განვითარება
სახელმწიფოს მოწყობის, ხელისუფლების დანაწილებისა და პოლიტიკური პროცესების გაანალიზება მდგრადი განვითარებისა პრინციპების
გათვალისწინებით (მოქ.საბ.3, 7,9,10,11,12,13).

58
საათების სავარაუდო გადანაწილება

N საკითხის/პარაგრაფის დასახელება საათების მასწავლებლის შენიშვნა

რაოდენობა
კომპლექსური დავალება 1
1 დემოკრატიული სახელმწიფო 1
2 კონსტიტუცია– ფართო საზოგადოებრივი შეთანხმება 2

3 თავისუფლება, თანასწორობა და ადამიანის ღირსება 1

კომპლექსური დავალება 1
4 ხელისუფლების დანაწილება 3

5 ნაფიც მსაჯულთა სასამართლო და მედიაცია 2

კომპლექსური დავალება 1
6 როგორ ვირჩევთ ხელისუფლებას? 3
7 დემოკრატიის ფორმები და ხელისუფლებასთან თანამშრომლობა 1

8 რატომ და როგორ უნდა ვაკონტროლოთ ხელისუფლება? 2

კომპლექსური დავალება 1
9 მედია - ,,მეოთხე ხელისუფლება“ 2

კომპლექსური დავალება 1
10 მეტი სიცოცხლისთვის 2

11 შენი უფლებები და მოვალეობები საგზაო მოძრაობისას 1

59
საკითხი -- კონსტიტუცია–ფართო საზოგადოებრივი შეთანხმება

კომპლექსური დავალების პირობა --(დავალება 1/1

მოსწავლის სახელი და გვარი - - -- -- - - -- - - - -- - - - -- - - - -- - - - - --

კრიტერიუმი @ სამიზნე ცნება დემოკრატია სოციალიზაცია

აბსტრაქტული დონე მოსწავლე კომპლექსური დავალების საშუალებით გამოკვეთილ მაგალითებზე დაყრდნობით, ურთიერთდაკავშირებულად
მოსწავლეს სიღრმისეულად აქვს მსჯელობს საგნის ფარგლებში გააქტიურებულ ყველა სამიზნე ცნებაზე.
გააზრებული საკითხის არსი / კომპლექსური დავალების დასკვნებს აკავშირებს პირად გამოცდილებასთან, სხვა ცხოვრებისეულ სიტუაციებთან.
არსობრივი მახასიათებლები, რაც მას ამ მოსწავლის პროდუქტი/წარდგენა მოიცავს არამარტო მოცემულის/შეთავაზებულის გაგების ძირითად ასპექტებს
ცოდნის განზოგადებისა და მისი და მათ შორის კავშირებს/ მიმართებებს, არამედ განზოგადების გზით, იგი ამყარებს კავშირებს მოცემულის მიღმა
დეკონტექსტუალიზების/სხვა მსგავს ასპექტებთან; აყალიბებს სხვა საგანთან/სფეროსთან/ეპოქასთან/გარემოსთან დაკავშირებულ იდეებს,
მაგალითებთან შედარების საშუალებას სტრუქტურებს, განაზოგადებს საკითხს, გვიზიარებს ჰიპოთეზებს...
აძლევს. უკავშირებს განსახილველ შინაარსობრივად ტვირთავს ფრაზებს:,, თუ საკითხს განსხვავებული კუთხით შევხედავთ, დავინახავთ კავშირს
საკითხს საკუთარ პირად
სხვა სფეროსთან...“ ,, ამ საკითხებიდან გამომდინარე, მაქვს რამდენიმე იდეა...“ ,,
გამოცდილებას.

მიმართებითი დონე მოსწავლე მწყობრად და თანმიმდევრულად მოსწავლე მწყობრად და თანმიმდევრულად გადმოსცემს

მოსწავლეს ესმის განსახილველი გადმოსცემს დემოკრატიის ასპექტებს (ადამიანის სოციალიზაციის ცნების სხვადასხვა ასპექტს
საკითხის არსი; ხედავს უფლებები, სამართლებრივი დოკუმენტები, (პიროვნულ მახასიათებლებს, ადამიანის
ურთიერთმიმართებებს საკითხთან დემოკრატიის პრინციპები). გამოკვეთს კომპლექსური მოთხოვნილებებს, ურთიერთობას სხვადასხვა
დაკავშირებულ არსებით სტრუქტურულ დავალების შეფასების კრიტერიუმების / სამიზნე სოციალურ ჯგუფთან). გამოკვეთს კომპლექსური
ერთეულებს შორის. ცნების მკვიდრი წარმოდგენების საშუალებით დავალების შეფასების კრიტერიუმების / სამიზნე ცნების
განსაზღვრულ ნიუანსებს. მკვიდრი წარმოდგენების საშუალებით განსაზღვრულ
ნაშრომში ნათლად და თანმიმდევრულად არის ნიუანსებს.
ახსნილი მიზეზ-შედეგობრივი კავშირები მოქალაქის ნაშრომში თანმიმდევრულადაა ახსნილი კავშირი
უფლებებსა და მოვალეობებს შორის (რომ პიროვნულ ინტერესებს, მისწრაფებებს,
დემოკრატიის პრინციპების გათვალისწინებით, ურთიერთობებსა და აღიარებას შორის. გააზრებულად
ფართო საზოგადოება–ხალხი მონაწილეობს და მიზეზ-შედეგობრივად არის წარმოდგენილი
კონსტიტუციის შექმნაში/ცვლილებებში და შემდეგ მიმართება კონსტიტუციასა და ადამიანის
ყველას კონსტიტუციური ნორმების დაცვის განვითარებას შორის (საუბარია აღიარების
ვალდებულება აქვს.) საჭიროებასა და მნიშვნელობაზე. წერილში

60
 აღნიშნულია სიკეთესა და სარგებელზე, რომელსაც
საზოგადოება კონსტიტუციისგან იღებს.)
მულტისტრუქტურული დონე მოსწავლეს აქვს არაერთი ასოციაცია შესასწავლ მოსწავლეს აქვს არაერთი ასოციაცია შესასწავლ
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ რამდენიმე, საკითხთან მიმართებით, თუმცა იმავე საკითხთან საკითხთან მიმართებით, თუმცა იმავე საკითხთან
ერთმანეთთან დაუკავშირებელი, დაკავშირებით მის მიერ გადმოცემულ ამბებს არ აქვს დაკავშირებით მის მიერ გადმოცემულ ამბებს არ აქვს
უსისტემო ასოციაცია/წარმოდგენა მწყობრი, თანმიმდევრული სახე. მწყობრი, თანმიმდევრული სახე.
განსახილველ საკითხთან მოსწავლის ნაშრომში დასახელებულია რამდენიმე მოსწავლის ნაშრომში დასახელებულია, რამდენიმე
დაკავშირებით. მნიშვნელოვანი ასპექტი (ახსენებს დემოკრატიას, მნიშვნელოვანი ასპექტი (ჩამოთვლის პიროვნების
კონსტიტუციის განხილვებში მოქალაქეთა ინტერესებს, საჭიროებებს, ურთიერთობებს სხვა
მონაწილეობას, ახსენებს ცვლილებების ადამიანებთან , მაგრამ ვერ ახდენს ამ ასპექტების
შესაძლებლობას), მაგრამ ვერ არის თანმიმდევრული, სტრუქტურაში გაერთიანებას და წერილსაც და
ვერ ხსნის, რატომ არის კონსტიტუცია ფართო წარდგენასაც უფრო დანაწევრებული, ფრაგმენტული
საზოგადოებრივი შეთანხმების საგანი და რას ხასიათი აქვს..
ნიშნავს ეს მოქალაქისთვის.

უნისტრუქტურული დონე მოსწავლის მსჯელობა შესასწავლ საკითხთან მოსწავლის მსჯელობა შესასწავლ საკითხთან
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ ერთი დაკავშირებით შემოიფარგლება საკვანძო დაკავშირებით შემოიფარგლება საკვანძო
არასტრუქტურირებული სიტყვებზე/სათაურზე მარტივი და ლოგიკური სიტყვებზე/სათაურზე მარტივი და ლოგიკური
ასოციაცია/წარმოდგენა განსახილველ რეფლექსიით. რეფლექსიით.
საკითხთან დაკავშირებით. დავალებაში სწორად ასახელებს ერთ ასპექტს დავალებაში სწორად ასახელებს ერთ ასპექტს
(მაგალითად, კონსტიტუციას, ადამიანის ღირსებას, (მაგალითად, განათლების ან მოთხოვნილებების
სხვა უფლებებს), მაგრამ მსჯელობა ფრაგმენტული დაკმაყოფილების შესაძლებლობას), მაგრამ ეს
და არასტრუქტურირებულია. მსჯელობა ფრაგმენტული და
არასტრუქტურირებულია.

პრე-სტრუქტურული დონე მოსწავლე მართებულად ვერ იგებს საკითხთან მოსწავლე მართებულად ვერ იგებს საკითხთან
მოსწავლეს საკითხთან დაკავშირებით არ დაკავშირებულ შეკითხვებს / კომპლექსური დავალების დაკავშირებულ შეკითხვებს / კომპლექსური დავალების
აქვს რელევანტური ინფორმაცია. პირობას. პირობას.
მოსწავლეს არ აქვს პასუხი, ან მისი პასუხი საერთოდ მოსწავლეს არ აქვს პასუხი, ან მისი პასუხი საერთოდ
აცდენილია მოთხოვნებს/დავალების კრიტერიუმებს; აცდენილია მოთხოვნებს/დავალების კრიტერიუმებს;
დავალება არ შეასრულა, ვერ შეასრულა; პირობა დავალება არ შეასრულა, ვერ შეასრულა; პირობა
ადეკვატურად ვერ აღიქვა... ადეკვატურად ვერ აღიქვა...

61
საკითხი -- ხელისუფლების დანაწილება

კომპლექსური დავალების პირობა --(დავალება 1/2 და 1/3 _ საერთო ორივე დავალებისთვის)

მოსწავლის სახელი და გვარი - - -- -- - - -- - - - -- - - - -- - - - -- - - - - --

კრიტერიუმი @ სამიზნე ცნება დემოკრატია

აბსტრაქტული დონე მოსწავლე კომპლექსური დავალების საშუალებით გამოკვეთილ მაგალითებზე დაყრდნობით, ურთიერთდაკავშირებულად
მოსწავლეს სიღრმისეულად აქვს მსჯელობს საგნის ფარგლებში გააქტიურებულ ყველა სამიზნე ცნებაზე.
გააზრებული საკითხის არსი / კომპლექსური დავალების დასკვნებს აკავშირებს პირად გამოცდილებასთან, სხვა ცხოვრებისეულ სიტუაციებთან.
არსობრივი მახასიათებლები, რაც მას ამ მოსწავლის პროდუქტი/წარდგენა მოიცავს არამარტო მოცემულის/შეთავაზებულის გაგების ძირითად ასპექტებს
ცოდნის განზოგადებისა და მისი და მათ შორის კავშირებს/ მიმართებებს, არამედ განზოგადების გზით, იგი ამყარებს კავშირებს მოცემულის მიღმა
დეკონტექსტუალიზების/სხვა მსგავს ასპექტებთან; აყალიბებს სხვა საგანთან/სფეროსთან/ეპოქასთან/გარემოსთან დაკავშირებულ იდეებს,
მაგალითებთან შედარების საშუალებას სტრუქტურებს, განაზოგადებს საკითხს, გვიზიარებს ჰიპოთეზებს...
აძლევს. უკავშირებს განსახილველ შინაარსობრივად ტვირთავს ფრაზებს:,, თუ საკითხს განსხვავებული კუთხით შევხედავთ, დავინახავთ კავშირს
საკითხს საკუთარ პირად
სხვა სფეროსთან...“ ,, ამ საკითხებიდან გამომდინარე, მაქვს რამდენიმე იდეა...“ ,,
გამოცდილებას.

მიმართებითი დონე მოსწავლე მწყობრად და თანმიმდევრულად გადმოსცემს დემოკრატიის ასპექტებს (ადამიანის უფლებები,
მოსწავლეს ესმის განსახილველი სამართლებრივი დოკუმენტები, დემოკრატიის პრინციპები). გამოკვეთს კომპლექსური დავალების შეფასების
საკითხის არსი; ხედავს კრიტერიუმების / სამიზნე ცნების მკვიდრი წარმოდგენების საშუალებით განსაზღვრულ ნიუანსებს.
ურთიერთმიმართებებს საკითხთან ნაშრომში ნათლად და თანმიმდევრულად არის ახსნილი მიზეზ-შედეგობრივი კავშირები ხელისუფლების
დაკავშირებულ არსებით სტრუქტურულ დანაწილების პრინციპსა და დემოკრატიას, ხელისუფლების სხვადასხვა შტოების უფლებების გამიჯვნასა და
ერთეულებს შორის. ურთიერთკონტროლს შორის. (კონკრეტული ქეისების მიხედვით ხსნის, რა პასუხიმგებლობას ატარებს
თითოეული სახელისუფლებო შტო კონკრეტულ სიტუაციაში საკუთარ და სხვა შტოს ქმედებაზე. ამბობს, რომ
პარლამენტმა კანონები კი შექმნა, მაგრამ უნდა გაეკონტროლებინა აღმასრულებელი ხელისუფლება...) დავალება
ეპასუხება ყველა კრიტერიუმს ამომწურავად და თანმიმდევრულად.

მულტისტრუქტურული დონე მოსწავლეს აქვს არაერთი ასოციაცია შესასწავლ საკითხთან მიმართებით, თუმცა იმავე საკითხთან დაკავშირებით
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ რამდენიმე, მის მიერ გადმოცემულ ამბებს არ აქვს მწყობრი, თანმიმდევრული სახე.
ერთმანეთთან დაუკავშირებელი, მოსწავლის ნაშრომში დასახელებულია რამდენიმე მნიშვნელოვანი ასპექტი ( სწორად ახსენებს საკანონმდებლო,
უსისტემო ასოციაცია/წარმოდგენა აღმასრულებელ და სასამართლო ხელისუფლებას, ცალკე ასახელებს მათ ფუნქციებს, მაგრამ ვერ გამოკვეთს
განსახილველ საკითხთან მიმართებებს მათ შორის, ვერც ზოგადად, ვერც კონკრეტულ სიტუაციასთან კავშირში ), ვერ ხსნის
დაკავშირებით. ხელისუფლების დანაწილების პრინციპის არსს კონკრეტული ქეისების მაგალითზე და ვერც ზოგადად.

62
უნისტრუქტურული დონე მოსწავლის მსჯელობა შესასწავლ საკითხთან დაკავშირებით, შემოიფარგლება საკვანძო სიტყვებზე/სათაურზე
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ ერთი მარტივი და ლოგიკური რეფლექსიით.
არასტრუქტურირებული დავალებაში სწორად ასახელებს ერთ ასპექტს (მაგალითად, საკანონმდებლო ხელისუფლებას, ჩამოთვლის მის
ასოციაცია/წარმოდგენა განსახილველ ფუნქციებს, მაგრამ ვერ ამყარებს კავშირს ხელისუფლების სხვა შტოებთან... კონკრეტულ ქეისებთან ...) მსჯელობა
საკითხთან დაკავშირებით. ზედაპირული და არასტრუქტურირებულია.

პრე-სტრუქტურული დონე მოსწავლე მართებულად ვერ იგებს საკითხთან დაკავშირებულ შეკითხვებს / კომპლექსური დავალების პირობას.
მოსწავლეს საკითხთან დაკავშირებით არ მოსწავლეს არ აქვს პასუხი, ან მისი პასუხი საერთოდ აცდენილია მოთხოვნებს/დავალების კრიტერიუმებს;
აქვს რელევანტური ინფორმაცია. დავალება არ შეასრულა, ვერ შეასრულა; პირობა ადეკვატურად ვერ აღიქვა...

63
klasi მე-9
moswavlis saxeli, gvari

Tema ცენტრალური ხელისუფლება – შემაჯამებელი დავალება 1/4

სამიზნე ცნება –სამოქალაქო მონაწილეობა

davalebis piroba თქვენი მიზანია, მოიკვლიოთ, როგორია მოქალაქეთა ცნობიერება საარჩევნო პროცესებთან დაკავშირებით, რათა
დანახულ საჭიროებებზე მორგებით იზრუნოთ მათი ცნობიერების ამაღლებაზე. მოამზადეთ კითხვარი (მაქსიმუმ, 10 კითხვით) და
გამოკითხეთ 5-7 ამომრჩეველი (ოჯახის წევრი, მეზობელი, ახლობელი).
გააანალიზეთ რესპონდენტების პასუხები და გამოკვეთილი საჭიროებების მიხედვით მოამზადეთ პრეზენტაცია/ ბუკლეტი/ფლაერი თემაზე
,,არჩევნები - სამოქალაქო მონაწილეობის პირდაპირი ფორმა;“

Sefasebis kriteriumebi qulebi komentari

• როგორ მოქმედებენ საარჩევნო პროცესში აქტიური 2

მოქალაქეები? რატომ? (მკვ.წ.1)
• რატომ წარმოადგენს არჩევნებში მონაწილეობა სამოქალაქო 2
მონაწილეობის გამორჩეულ ფორმას და ქვეყანაზე და
საზოგადოების საჭიროებებზე ზრუნვის გამოხატულებას?
(მკვ.წ.2)
• რა მსგავსება-განსხვავებაა სამოქალაქო მონაწილეობის 3
ფორმებს შორის _ არჩევნებსა (როგორც სამოქალაქო
მონაწილეობის პირდაპირ ფორმასა) და მოხალისეობას (
საარჩევნო ცნობიერების ასამაღლებლად) შორის? ვისთან და
რატომ ვთანამშრომლობთ არჩევნებში
მონაწილეობის/მოხალისეობის დროს? (მკვ.წ.3)

• რატომ არის აუცილებელი სამოქალაქო მონაწილეობის 3

ნებისმიერ ფორმაში, მათ შორის არჩევნებში, მოქალაქეთა
ნებაყოფლობითი მონაწილეობა? (მკვ.წ. 5)

64
საკითხი ----მასმედია ¬- „მეოთხე ხელისუფლება“;-

კომპლექსური დავალება 1/5

მოსწავლის სახელი და გვარი - - -- -- - - -- - - - -- - - - -- - - - -- - - - - --

კრიტერიუმი @ სამიზნე ცნება ინიციატივა და მეწარმეობა დემოკრატია

აბსტრაქტული დონე მოსწავლე კომპლექსური დავალების საშუალებით გამოკვეთილ მაგალითებზე დაყრდნობით, ურთიერთდაკავშირებულად
მოსწავლეს სიღრმისეულად აქვს მსჯელობს საგნის ფარგლებში გააქტიურებულ ყველა სამიზნე ცნებაზე.
გააზრებული საკითხის არსი / კომპლექსური დავალების დასკვნებს აკავშირებს პირად გამოცდილებასთან, სხვა ცხოვრებისეულ სიტუაციებთან.
არსობრივი მახასიათებლები, რაც მას ამ მოსწავლის პროდუქტი/წარდგენა მოიცავს არამარტო მოცემულის/შეთავაზებულის გაგების ძირითად
ცოდნის განზოგადებისა და მისი ასპექტებს და მათ შორის კავშირებს/ მიმართებებს, არამედ განზოგადების გზით, იგი ამყარებს კავშირებს
დეკონტექსტუალიზების/სხვა მსგავს მოცემულის მიღმა ასპექტებთან; აყალიბებს სხვა საგანთან/სფეროსთან/ეპოქასთან/გარემოსთან დაკავშირებულ
მაგალითებთან შედარების საშუალებას იდეებს, სტრუქტურებს, განაზოგადებს საკითხს, გვიზიარებს ჰიპოთეზებს...
აძლევს. უკავშირებს განსახილველ შინაარსობრივად ტვირთავს ფრაზებს:,, თუ საკითხს განსხვავებული კუთხით შევხედავთ, დავინახავთ კავშირს
საკითხს საკუთარ პირად
სხვა სფეროსთან...“ ,, ამ საკითხებიდან გამომდინარე, მაქვს რამდენიმე იდეა...“ ,,
გამოცდილებას.

მიმართებითი დონე მოსწავლე მწყობრად და თანმიმდევრულად მოსწავლე მწყობრად და თანმიმდევრულად

მოსწავლეს ესმის განსახილველი გადმოსცემს ინიციატივა და მეწარმეობის ასპექტებს ( გადმოსცემს დემოკრატიის ასპექტებს (ადამიანის
საკითხის არსი; ხედავს საზოგადოებრივი საჭიროება, იდეა, მიზანი, გზები, უფლებები, სამართლებრივი დოკუმენტები,
ურთიერთმიმართებებს საკითხთან რესურსები...) გამოკვეთს კომპლექსური დავალების დემოკრატიის პრინციპები). გამოკვეთს
დაკავშირებულ არსებით სტრუქტურულ შეფასების კრიტერიუმების / სამიზნე ცნების მკვიდრი კომპლექსური დავალების შეფასების
ერთეულებს შორის. წარმოდგენების საშუალებით განსაზღვრულ კრიტერიუმების / სამიზნე ცნების მკვიდრი
ნიუანსებს. წარმოდგენების საშუალებით განსაზღვრულ
დავალებაში ასახულია არამარტო თემისა და სამიზნე ნიუანსებს.
ცნების საკვანძო ასპექტები, არამედ ნაშრომში ნათლად და თანმიმდევრულად არის
სტრუქტურირებულად არის წარმოდგენილი კავშირი ახსნილი მიზეზ-შედეგობრივი კავშირები
მათ შორის. წერილში საუბარია საინიციატივო გამოკვეთილ ასპექტებს – სოციალურად დაუცველთა
ჯგუფის მიზნებზე, მიღწევის
65 გზებსა და უფლებების, გამოხატვის თავისუფლების,
საშუალებებზე. წარმოაჩენილია რა შედეგის ინფორმაციის გავრცელების უფლების რეალიზების
მოლოდინი აქვთ, რა თანმიმდევრობით გეგმავენ შეზღუდვასა და არადემოკრატიულ ქმედებებს
 ქმედებებს. აღნიშნულია, რომ მათი ქმედებები შორის. აღნიშნულია, როგორ ირღვევა ადამიანის
კანონისა და ზნეობის ფარგლებშია დაგეგმლი. უფლებები და რა პოზიციას იკავებენ მოქალაქეები,
როცა მედიას ეზღუდება უფლება გაავრცელოს
ობიექტური ინფორმაცია. ამ უფლებების გარანტია
არის კონსტიტიტუცია და კანონი მედიის შესახებ.
მულტისტრუქტურული დონე მოსწავლეს აქვს არაერთი ასოციაცია მედიის მოსწავლეს აქვს არაერთი ასოციაცია მედიის
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ რამდენიმე, დანიშნულების საკითხთან მიმართებით, თუმცა იმავე დანიშნულებასთან მიმართებით, თუმცა იმავე
ერთმანეთთან დაუკავშირებელი, საკითხთან დაკავშირებით მის მიერ გადმოცემულ საკითხთან დაკავშირებით მის მიერ გადმოცემულ
უსისტემო ასოციაცია/წარმოდგენა ამბებს არ აქვს მწყობრი, თანმიმდევრული სახე. ამბებს არ აქვს მწყობრი, თანმიმდევრული სახე.
განსახილველ საკითხთან მოსწავლე ჩამოთვლის რამდენიმე ასპექტს, მოსწავლის ნაშრომში დასახელებულია,რამდენიმე
დაკავშირებით. საინიციატივო ჯგუფის მიზანებს, ასახელებს მნიშვნელოვანი ასპექტი ( სწორად ახსენებს
აქტივობებს, რესურსებს, მაგრამ გეგმას არ აქვს კონსტიტუციის მეორე თავს, ახსენებს კანონის
თანმიმდევრული ხასიათი, ვერ გამოკვეთს უზენაესობას, გამოხატვის თავისუფლებას, მაგრამ
მოსალოდნელ შედეგებსა და რისკებს. ვერ ახდენს მათ შორის კავშირს ვერ გამოკვეთავს. წერილში არ
ნაშრომის სტრუქტურირებულ წარმოდგენას და ჩანს საინიციატივო ჯგუფის მოთხოვნათა
მიმართებებს ვერ წარმოაჩენს. სამართლებრივი საფუძვლები.

უნისტრუქტურული დონე მოსწავლის მსჯელობა მედიასთან დაკავშირებით მოსწავლის მსჯელობა მედიასთან დაკავშირებით
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ ერთი შემოიფარგლება საკვანძო სიტყვებზე/სათაურზე შემოიფარგლება საკვანძო სიტყვებზე/სათაურზე
არასტრუქტურირებული მარტივი და ლოგიკური რეფლექსიით. მარტივი და ლოგიკური რეფლექსიით.
ასოციაცია/წარმოდგენა განსახილველ მოსწავლის ნამუშევარი არის ძალიან მოკლე, ახსენებს დავალებაში სწორად ასახელებს ერთ ასპექტს
საკითხთან დაკავშირებით. აქივობის მიზანს, აქტივობებს, მაგრამ კრიტერიუმებს (მაგალითად, კონსტიტუციის შესაბამის მუხლს,
ვერ ეპასუხება. ადამიანის ღირსებას) მაგრამ მსჯელობა
ზედაპირულია.
პრე-სტრუქტურული დონე მოსწავლე მართებულად ვერ იგებს საკითხთან მოსწავლე მართებულად ვერ იგებს საკითხთან
მოსწავლეს საკითხთან დაკავშირებით არ დაკავშირებულ შეკითხვებს / კომპლექსური დავალების დაკავშირებულ შეკითხვებს / კომპლექსური დავალების
აქვს რელევანტური ინფორმაცია. პირობას. პირობას.
მოსწავლეს არ აქვს პასუხი, ან მისი პასუხი საერთოდ მოსწავლეს არ აქვს პასუხი, ან მისი პასუხი საერთოდ
აცდენილია მოთხოვნებს/დავალების კრიტერიუმებს; აცდენილია მოთხოვნებს/დავალების კრიტერიუმებს;
დავალება არ შეასრულა, ვერ შეასრულა; პირობა დავალება არ შეასრულა, ვერ შეასრულა; პირობა
ადეკვატურად ვერ აღიქვა... ადეკვატურად ვერ აღიქვა...

66
საკითხი -საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოება;

კომპლექსური დავალება 1/6

მოსწავლის სახელი და გვარი - - -- -- - - -- - - - -- - - - -- - - - -- - - - - --

კრიტერიუმი @ სამიზნე ცნება სამოქალაქო მონაწილეობა მდგრადი განვითარება

აბსტრაქტული დონე მოსწავლე კომპლექსური დავალების საშუალებით გამოკვეთილ მაგალითებზე დაყრდნობით, ურთიერთდაკავშირებულად
მოსწავლეს სიღრმისეულად აქვს მსჯელობს საგნის ფარგლებში გააქტიურებულ ყველა სამიზნე ცნებაზე.
გააზრებული საკითხის არსი / კომპლექსური დავალების დასკვნებს აკავშირებს პირად გამოცდილებასთან, სხვა ცხოვრებისეულ სიტუაციებთან.
არსობრივი მახასიათებლები, რაც მას მოსწავლის პროდუქტი/წარდგენა მოიცავს არამარტო მოცემულის/შეთავაზებულის გაგების ძირითად
ამ ცოდნის განზოგადებისა და მისი ასპექტებს და მათ შორის კავშირებს/ მიმართებებს, არამედ განზოგადების გზით, იგი ამყარებს კავშირებს
დეკონტექსტუალიზების/სხვა მსგავს მოცემულის მიღმა ასპექტებთან; აყალიბებს სხვა საგანთან/სფეროსთან/ეპოქასთან/გარემოსთან დაკავშირებულ
მაგალითებთან შედარების საშუალებას იდეებს, სტრუქტურებს, განაზოგადებს საკითხს, გვიზიარებს ჰიპოთეზებს...
აძლევს. უკავშირებს განსახილველ შინაარსობრივად ტვირთავს ფრაზებს:,, თუ საკითხს განსხვავებული კუთხით შევხედავთ, დავინახავთ კავშირს
საკითხს საკუთარ პირად
სხვა სფეროსთან...“ ,, ამ საკითხებიდან გამომდინარე, მაქვს რამდენიმე იდეა...“
გამოცდილებას.

მიმართებითი დონე მოსწავლე მწყობრად და თანმიმდევრულად მოსწავლე მწყობრად და თანმიმდევრულად

მოსწავლეს ესმის განსახილველი გადმოსცემს სამოქალაქო მონაწილეობის გადმოსცემს მდგრადი განვითარების კონცეფციის
საკითხის არსი; ხედავს არსს, მიზნებს, გზებსა და საშუალებებს. გამოკვეთს ადეკვატურ ასპექტს (მომავლის პერსპექტივაზე
ურთიერთმიმართებებს საკითხთან კომპლექსური დავალების შეფასების კრიტერიუმების ორიენტირება, ლოკალური მოქმედებების და მათი
დაკავშირებულ არსებით / სამიზნე ცნების მკვიდრი წარმოდგენების შედეგების მიზეზ-შედეგობრიობა). გამოკვეთს
სტრუქტურულ ერთეულებს შორის. საშუალებით განსაზღვრულ ნიუანსებს. კომპლექსური დავალების შეფასების
დავალებაში ასახულია არამარტო თემისა და სამიზნე კრიტერიუმების / სამიზნე ცნების მკვიდრი
ცნების საკვანძო ასპექტები, არამედ წარმოდგენების საშუალებით განსაზღვრულ
სტრუქტურირებულად არის წარმოდგენილი ნიუანსებს.
სამოქალაქო მონაწილეობის აქტიური ფორმის – ნაშრომში ნათლად და თანმიმდევრულად არის
ადვოკატირების ეტაპები, ახსნილია მიზეზ- ახსნილი, მიზეზ-შედეგობრივი კავშირები
შედეგობრივი კავშირი საჭიროებას, გადაჭრის გზებსა გამოკვეთილ ასპექტებს – ლოკალურ ქმედებებსა და
და შედეგებს შორის. გლობალურ შედეგებს შორის (საუბარია, საგზაო
უსაფრთხოებაზე, რომელიც ადგილობრივ და
საერთაშორისო საზოგადოებას უქმნის პრობლემას
და მასზე ზრუნვა სამომავლო პერსპექტივაზე
67
 ზრუნვას ნიშნავს. )
მულტისტრუქტურული დონე მოსწავლეს აქვს არაერთი ასოციაცია შესასწავლ მოსწავლეს აქვს არაერთი ასოციაცია შესასწავლ
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ რამდენიმე, საკითხთან მიმართებით, თუმცა იმავე საკითხთან საკითხთან მიმართებით, თუმცა იმავე საკითხთან
ერთმანეთთან დაუკავშირებელი, დაკავშირებით დაკავშირებით
უსისტემო ასოციაცია/წარმოდგენა მის მიერ გადმოცემულ ამბებს არ აქვს მწყობრი, მის მიერ გადმოცემულ ამბებს არ აქვს მწყობრი,
განსახილველ საკითხთან თანმიმდევრული სახე. თანმიმდევრული სახე.
დაკავშირებით. მოსწავლე ჩამოთვლის რამდენიმე ასპექტს, ახდენს მოსწავლის ნაშრომში დასახელებულია, რამდენიმე
მათ სწორ იდენტიფიცირებას (გამოკვეთს პრობლემას, მნიშვნელოვანი ასპექტი (ასახელებს ლოკალურ
საუბრობს ჯანმრთელობისა და სიცოცხლის ქმედებებს, მდგრადი განვითარების მიზნებს,
საფრთხეებზე, ადგილობრივ ხელისუფლებაზე, უსაფრთხოებას...), მაგრამ ვერ ამყარებს მიმართებებს
მაგრამ ვერ ახდენს ნაშრომის სტრუქტურირებულ ამ ასპექტებს შორის, არ არის თხრობაში
წარმოდგენას და მოცემულობას ვერ ამთლიანებს. თანმიმდევრული. ვერ გამოკვეთს, როგორ
უკავ/შირდება ეს
ასპექტები ერთმანეთს და ლოკალური ქმედებები –
სამომავლო – პერსპექტივებს

მდგრადუნისტრუქტურული დონე მოსწავლის მსჯელობა შესასწავლ საკითხთან მოსწავლის მსჯელობა შესასწავლ საკითხთან
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ ერთი დაკავშირებით შემოიფარგლება საკვანძო დაკავშირებით შემოიფარგლება საკვანძო
არასტრუქტურირებული სიტყვებზე/სათაურზე მარტივი და ლოგიკური სიტყვებზე/სათაურზე მარტივი და ლოგიკური
ასოციაცია/წარმოდგენა განსახილველ რეფლექსიით. რეფლექსიით.
საკითხთან დაკავშირებით. მოსწავლის ნამუშევარი არის ძალიან მოკლე, ახსენებს დავალებაში სწორად ასახელებს ერთი ასპექტს
ადვოკატირებას, ცდილობს არსის ახსნას, (მაგალითად რა საფრთხეებს ქმნის მაგისტრალი
ზედაპირულად და ფრაგმენტულად. გადასავლელის გარეშე,), მაგრამ მსჯელობა
ზედაპირული და არასტრუქტურირებულია. არ არის
ამომწურავი.
პრე-სტრუქტურული დონე მოსწავლე მართებულად ვერ იგებს საკითხთან მოსწავლე მართებულად ვერ იგებს საკითხთან
მოსწავლეს საკითხთან დაკავშირებით დაკავშირებულ შეკითხვებს / კომპლექსური დავალების დაკავშირებულ შეკითხვებს / კომპლექსური დავალების
არ აქვს რელევანტური ინფორმაცია. პირობას. პირობას.
მოსწავლეს არ აქვს პასუხი, ან მისი პასუხი საერთოდ მოსწავლეს არ აქვს პასუხი, ან მისი პასუხი საერთოდ
აცდენილია მოთხოვნებს/დავალების კრიტერიუმებს; აცდენილია მოთხოვნებს/დავალების კრიტერიუმებს;
დავალება არ შეასრულა, ვერ შეასრულა; პირობა დავალება არ შეასრულა, ვერ შეასრულა; პირობა
ადეკვატურად ვერ აღიქვა... ადეკვატურად ვერ აღიქვა...

68
საკითხი - საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოება;

კომპლექსური დავალება 1/7

მოსწავლის სახელი და გვარი - - -- -- - - -- - - - -- - - - -- - - - -- - - - - --

კრიტერიუმი @ სამიზნე ცნება მდგრადი განვითარება

აბსტრაქტული დონე მოსწავლე კომპლექსური დავალების საშუალებით გამოკვეთილ მაგალითებზე დაყრდნობით,

მოსწავლეს სიღრმისეულად აქვს ურთიერთდაკავშირებულად მსჯელობს საგნის ფარგლებში გააქტიურებულ ყველა სამიზნე ცნებაზე.
გააზრებული საკითხის არსი / კომპლექსური დავალების დასკვნებს აკავშირებს პირად გამოცდილებასთან, სხვა ცხოვრებისეულ სიტუაციებთან.
არსობრივი მახასიათებლები, რაც მას ამ მოსწავლის პროდუქტი/წარდგენა მოიცავს არამარტო მოცემულის/შეთავაზებულის გაგების ძირითად
ცოდნის განზოგადებისა და მისი ასპექტებს და მათ შორის კავშირებს/ მიმართებებს, არამედ განზოგადების გზით, იგი ამყარებს კავშირებს
დეკონტექსტუალიზების/სხვა მსგავს მოცემულის მიღმა ასპექტებთან; აყალიბებს სხვა საგანთან/სფეროსთან/ეპოქასთან/გარემოსთან
მაგალითებთან შედარების საშუალებას დაკავშირებულ იდეებს, სტრუქტურებს, განაზოგადებს საკითხს, გვიზიარებს ჰიპოთეზებს...
აძლევს. უკავშირებს განსახილველ შინაარსობრივად ტვირთავს ფრაზებს:,, თუ საკითხს განსხვავებული კუთხით შევხედავთ, დავინახავთ
საკითხს საკუთარ პირად
კავშირს სხვა სფეროსთან...“ ,, ამ საკითხებიდან გამომდინარე, მაქვს რამდენიმე იდეა...“
გამოცდილებას.

მიმართებითი დონე მოსწავლე მწყობრად და თანმიმდევრულად გადმოსცემს მდგრადი განვითარების კონცეფციის ადეკვატურ
მოსწავლეს ესმის განსახილველი ასპექტებს (მომავლის პერსპექტივაზე ორიენტირება, ლოკალური მოქმედებების და მათი შედეგების მიზეზ-
საკითხის არსი; ხედავს შედეგობრიობა). გამოკვეთს კომპლექსური დავალების შეფასების კრიტერიუმების / სამიზნე ცნების მკვიდრი
ურთიერთმიმართებებს საკითხთან წარმოდგენების საშუალებით განსაზღვრულ ნიუანსებს.
დაკავშირებულ არსებით სტრუქტურულ
ერთეულებს შორის. ნაშრომში ნათლად და თანმიმდევრულად არის ახსნილი, მიზეზ-შედეგობრივი კავშირები მუნიციპალური
გზების ,,შავ წერტილებსა“ და მთლიანად საგზაო უსაფრთხოებას შორის. ლოკალურად აღმოფხვრილი
საფრთხეები მთლიანობაში შეადგენენ საერთო უსაფრთხოების სამომავლო პერსპექტივას, აღნიშნავს ის თავის
ნაშრომში.

მულტისტრუქტურული დონე მოსწავლეს აქვს არაერთი ასოციაცია შესასწავლ საკითხთან მიმართებით, თუმცა იმავე საკითხთან
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ რამდენიმე, დაკავშირებით მის მიერ გადმოცემულ ამბებს არ აქვს მწყობრი, თანმიმდევრული სახე.
ერთმანეთთან დაუკავშირებელი, მოსწავლის ნაშრომში დასახელებულია, რამდენიმე მნიშვნელოვანი ასპექტი (ასახელებს პრობლემას, აღწერს
უსისტემო ასოციაცია/წარმოდგენა მომხდარ შემთხვევებს, ინფრასტრუქტურას..), მაგრამ ვერ ამყარებს მიმართებებს ამ ასპექტებს შორის, არ არის
განსახილველ საკითხთან თხრობაში თანმიმდევრული. ვერ გამოკვეთს, როგორ უკავშირდება ეს ასპექტები ერთმანეთს და საჭირო
დაკავშირებით. ლოკალური ქმედებები –სამომავლო პერსპექტივებს
69
უნისტრუქტურული დონე მოსწავლის მსჯელობა შესასწავლ საკითხთან დაკავშირებით შემოიფარგლება საკვანძო სიტყვებზე/სათაურზე
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ ერთი მარტივი და ლოგიკური რეფლექსიით.
არასტრუქტურირებული დავალებაში სწორად ასახელებს ერთი ასპექტს (მაგალითად, ,,შავი წერტილების“ მახასიათებლებს
ასოციაცია/წარმოდგენა განსახილველ ჩამოთვლის, მაგრამ ვერ აღიქვამს კავშირს ადგილობრივ საფრთხეებსა და ხელისუფლების რეაგირებას შორის.
საკითხთან დაკავშირებით.

პრე-სტრუქტურული დონე მოსწავლე მართებულად ვერ იგებს საკითხთან დაკავშირებულ შეკითხვებს / კომპლექსური დავალების პირობას.
მოსწავლეს საკითხთან დაკავშირებით არ მოსწავლეს არ აქვს პასუხი, ან მისი პასუხი საერთოდ აცდენილია მოთხოვნებს/დავალების კრიტერიუმებს;
აქვს რელევანტური ინფორმაცია. დავალება არ შეასრულა, ვერ შეასრულა; პირობა ადეკვატურად ვერ აღიქვა...

70
თემატური ბლოკი: მოქალაქე, სახელმწიფო და გლობალური პროცესები

თემა: ეკონომიკა და სახელმწიფო საათების სავარაუდო რაოდენობა - 11 (+4)

თემასთან დაკავშირებული მკვიდრი წარმოდგენები:

• შრომის დანაწილება ქვეყნის ეკონომიკის განვითარებას უწყობს ხელს; ყველა პროფესია საჭირო და დასაფასებელია;
• ჩვენ, როგორც მომხმარებლებს, გარკვეული უფლებები და პასუხისმგებლობები გვაქვს;
• სესხის აღებამდე რეალისტურად უნდა ავწონ-დავწონოთ ჩვენი სურვილები და შესაძლებლობები, ყურადღებით გავეცნოთ
ხელშეკრულებას და ერთმანეთს შევადაროთ სხვადასხვა შემოთავაზება;
• დაზღვევა გვეხმარება ფინანსური რისკების შემცირებაში ან თავიდან არიდებაში;
• პასუხისმგებლიანი ფინანსური გადაწყვეტილებები ჩემი მომავალი კეთილდღეობის საფუძველია;
გადახდილი გადასახადები სახელმწიფო ბიუჯეტში მიდის და მოსახლეობის კეთილდღეობას ხმარდება.

ქვეცნებები:თემატური საკვანძო შეკითხვები

• რატომ არსებობს სხვადასხვა პროფესია? რატომ ინაწილებენ ადამიანები შრომას?
• რა უფლებები და პასუხისმგებლობები გვაქვს ჩვენ, როგორც მომხმარებლებს?
• რატომ არის მნიშვნელოვანი სამსახურის დაწყებისას შრომითი ხელშეკრულების გაფორმება?
• როგორ უნდა ავწონ-დავწონოთ ფინანსურ მომსახურებასთან/პროდუქტთან დაკავშირებული რისკები და შესაძლებლობები?
• რატომ უნდა მოვეპყროთ პასუხისმგებლობით ნასესხებ ფულს? რატომ არის საჭირო გავერკვე სესხის პირობებში გადაწყვეტილების
მიღებამდე? რა შედეგები შეიძლება მოჰყვეს ფინანსური ვალდებულებისთვის თავის არიდებას?
• როგორ ვირჩევთ ფინანსურ მომსახურებას/პროდუქტს? როგორ და რატომ ვურთიერთობთ ფინანსურ ორგანიზაციებთან?
• რატომ არსებობს ეროვნული ბანკი?
• როგორ დაგვეხმარება დაზღვევა ფინანსური რისკების თავიდან არიდებაში?
• რატომ ვიხდით გადასახადებს? რაში ხარჯავს სახელმწიფო ჩვენ მიერ გადახდილ გადასახადებს?

თემის ფარგლებში დასამუშავებელი საკითხები:

71
 1. პროფესიები – როგორ ვაკეთებ არჩევანს?
2. სახელმწიფო ბიუჯეტი და გადასახადები;
3. ფინანსური ორგანიზაციები და მომსახურებები;
4. მომხმარებელთა უფლებები და პასუხისმგებლობები–საბანკო სექტორი;

5. რისკები და დაზღვევა.

სამიზნე ცნება და მასთან საკითხი/ები: საკვანძო კომპლექსური დავალება

დაკავშირებული მკვიდრი (შუალედური სასწავლო მიზანი)
პროფესიები – როგორ შეკითხვა/შეკითხვები
წარმოდგენები
(გრძელვადიანი სასწავლო ვაკეთებ არჩევანს?
მიზანი) ქვეცნება/ები • რატომ არსებობს სხვადასხვა
პროფესია? როგორ
სოციალური კონტაქტები
ნაწილდება შრომა?
• როგორ ავირჩიოთ პროფესია?
პიროვნული ინტერესები
• რატომ არის მნიშვნელოვანი
აღიარების მოთხოვნილება
სამსახურის დაწყებისას
შრომითი ხელშეკრულების
გაფორმება?
სოციალიზაცია კომპლექსური დავალების განხორციელების ეტაპები (აქტივობები, დავალების პირობა 2/1
(პიროვნება, ინდივიდი რესურსები, შეკითხვები)
და საზოგადოება) წარმოიდგინე, რომ უკვე
ეტაპი I – კომპლექსური დავალების პირობის გაცნობა
ზრდასრული ადამიანი ხარ და 10
(შედეგები: 1, 2)
• რა არის დღიური? თუ გიწარმოებია დღიური? წელია კონკრეტული
1) ადამიანი არის • რა შეიძლება აღწეროს დღიურში ადამიანმა? პროფესიით/ხელობით მუშაობ.
პიროვნება, საკუთარი • გიფიქრია შენს მომავალ პროფესიაზე? მოამზადე შენი ,,დღიურის“ 3-4 დღის
• როცა ოცნებობ, წარმოიდგენ ხოლმე, როგორ მიაღწევ წარმატებას ამონარიდი, რომელშიც აღწერ: შენს
მსოფლმხედველობითა
პროფესიაში? ვინაობას, პროფესიას, თანამდებობას,
(იდეები, ღირებულებები)
• რა მოჰყვება ამ წარმატებას? სამუშაო ადგილს, სამუშაოს

72
და მისწრაფებებით; მას მისამართს;
აქვს საკუთარი ეტაპი II – კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობა
პიროვნების თავისუფალი რჩევა: გარდა პირობაში მოცემული
აქტივობა: იმსჯელეთ. სახელმძღვანელო, გვ. 87
ინფორმაციისა, დღიურშივე ასახე
განვითარების უფლება; რესურსი: მოსწავლეთა ნაამბობი ცხოვრებისეული მაგალითები კრიტერიუმების შესაბამისი
2) ადამიანს გააჩნია • თქვენი აზრით, რატომ გვაქვს ამდენი განსხვავებული ინფორმაციაც;
სხვადასხვა პროფესია?
• გახსენდებათ თუ არა ისეთი პროფესიები, რომლებიც აღარ ნაშრომში/ ნაშრომის პრეზენტაციისას
(ფიზიოლოგიური,
არსებობს? ხაზგასმით წარმოაჩინე:
უსაფრთხოების, • რატომ აირჩიე აღნიშნული
• როგორ ფიქრობთ, რატომ მიეცა ისინი დავიწყებას?
სოციალური კონტაქტების • რა კავშირს ხედავთ ადამიანის საჭიროებებსა და პროფესიებს პროფესია/ხელობა და რა გზის
და სხვა) შორის? (სწავლა, მუშაობა) გავლა მოგიხდა
მოთხოვნილებები, • პროფესიის არჩევისას უნდა დაფიქრდე თუ არა, რამდენად მის დასაუფლებლად; როგორ
რომელთა მოთხოვნადია ან რამდენად მოთხოვნადი იქნება მომავალში ეს გაამართლა შენმა მოლოდინმა; რა
დაკმაყოფილების გარეშე პროფესია?
ცვლილებებს გეგმავ და რატომ; (
• ადამიანის კეთილდღეობა დამოკიდებულია თუ არა მისი
ის ვერ შეძლებს მკვ.წ.1.2.)
პროფესიის აქტუალობაზე? მის პროფესიონალიზმზე?
პიროვნულ განვითარებას; • პიროვნული თვისებები და
• რამდენად არის დამოკიდებული სახელმწიფოს ეკონომიკის
განვითარება იმ დარგების განვითარებაზე, რომლებზეც მახასიათებლები, რომელიც
3)სხვა ადამიანებთან/
მოთხოვნა არსებობს ქვეყნის შიგნით და ქვეყნის გარეთ? სჭირდება ამ საქმეს
სოციალურ ჯგუფებთან
პროფესიონალიზმის მისაღწევად;
/ინსტიტუციებთან რესურსი: რა უნდა გაითვალისწინოთ პროფესიის არჩევისას, ( მკვ.წ.1)
ურთიერთობა ადამიანს სახელმძღვანელო, გვ.87-88
• როგორ მოგცა
პიროვნულ
• რა მახასიათებლები განაპირობებს ადამიანის წარმატებულ პროფესიამ/ხელობამ შენი
განვითარებაში უწყობს დასაქმებას?
მოთხოვნილებებისა და
ხელს; • რა უნდა გაითვალისწინოს პროფესიის არჩევისას/შეცვლისას
საჭიროებების დაკმაყოფილების
ადამიანმა?
4)ასერტულობა • სად და როგორ შეიძლება გავიგოთ მეტი ინფორმაცია საშუალება (დაასახელე
(ადამიანის უნარი სასურველი პროფესიის რთულ მხარეებზე? მაგალითი/ები)?( მკვ.წ.2)
თამამად გამოხატოს • შეიძლება პიროვნული თვისებების გამო ვერ დაეუფლო • ურთიერთობები კოლეგებთან,
საკუთარი აზრი სხვისი რომელიმე პროფესიას? მომხმარებლებთან,
• რა იცით იმ პროფესიის სირთულეებზე, რომელიც თქვენს
73
შეურაცხყოფის გარეშე) ინტერესს იწვევს? ხელმძღვანელებთან,
ხელს უწყობს პიროვნების ხელქვეითებთან (დაასახელეთ
და სოციუმის ჰარმონიულ რესურსი: განათლების გარდა, რა შეიძლება დაგვეხმაროს მაგალითები);(მკვ.წ.3;4;)
სამსახურის მოძებნში? სახელმძღვანელო, გვ.88
ურთიერთობას.
• როგორ უნდა მოემზადოს დამწყები სპეციალისტი
დასაქმებისთვის? პრეზენტაციის შემდეგ ისაუბრე:
• რას მატებს მას სტაჟირება ან მოხალისეობა პროფესიული • რა სტრატეგიები გამოიყენე/რა
მიმართულებით? ნაბიჯები გადადგი დავალებაზე
აქტივობა - დავალება; სახელმძღვანელო, გვ.89 მუშაობის სხვადასხვა ეტაპზე;
რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: შეიძლება საშინაოდაც მივცეთ. რას გააკეთებდი
განსხვავებულად, ხელახლა რომ
იწყებდე კომპლექსურ
რესურსი: შრომითი ურთიერთობები; სახელმძღვანელო, გვ.90-91
დავალებაზე მუშაობას.
• ვინ არიან შრომითი ურთიერთობის მხარეები?
• რა გარანტია არსებობს სახელმწიფოში შრომის თავისუფლების
რეალიზებისთვის?
• რა სამართლებრივი დოკუმენტები არეგულირებს შრომით
ურთიერთობებს?
• რა არეგულირებს კონკრეტული დამსაქმებლისა და
დასაქმებულის ურთიერთობას?
• რა გაერთიანებები იქმნება დასაქმებულთა შრომითი უფლებების
დასაცავად?
• როგორ მონაწილეობს არასამთავრობო სექტორი შრომის დაცვის
პრობლემების მოგვარებაში?
აქტივობა: იმუშავეთ წყვილებში; სახელმძღვანელო, გვ. 91
რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: ამ სავარჯიშოს შემდეგ
მოსწავლეებს გააცანით შრომითი ხელშეკრულების/კონტრაქტის
ფორმა, ნიმუში მოცემულია ქვემოთ, დანართი 1-ის სახით.
სასურვლია, თუ რამდენიმე ეგზემპლარს ამობეჭდავთ ან
ხელშეკრულების ფაილს პროექტორის საშუალებით გახსნით

74
 ეკრანზე , რომ პუნქტობრივად განიხილოთ.
აქტივობა: იმსჯელეთ; სახელმძღვანელო, გვ.92

აქტივობა - მოდელირება–შრომითი ხელშეკრულება;

სახელმძღვანელო, გვ.93
რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: ამ დავალებით

ერთგვარად შეაჯამებთ კომპლექსურამდე განვლილ პერიოდს.

თუ მრავალრიცხოვანი კლასი გყავთ, სჯობს 4 ჯგუფი შექმნათ და
ორ წყვილად ამუშაოთ, რადგან მრავალრიცხოვან ჯგუფებში სრული
ჩართულობა რთულდება.
სამიზნე ცნება და მასთან საკითხი/ები: საკვანძო კომპლექსური დავალება
დაკავშირებული მკვიდრი (შუალედური სასწავლო მიზანი)
სახელმწიფო ბიუჯეტი; შეკითხვა/შეკითხვები
წარმოდგენები
გადასახადები;
(გრძელვადიანი სასწავლო
მიზანი) ქვეცნება/ები რატომ ვიხდით გადასახადებს?
მეწარმე რატომ და როგორ ვაკონტროლოთ,
ინიციატივა როგორ ხარჯავს სახელმწიფო ჩვენ
ზრუნვა
მიერ გადახდილ გადასახადებს?
ინიციატივა და კომპლექსური დავალების განხორციელების ეტაპები (აქტივობები, აირჩიეთ დავალება
მეწარმეობა (შედეგები: 5, რესურსები, შეკითხვები)
6, 7) კომპლექსური დავალება 1 2/2
ეტაპი I –
1)პირადი/
1-ელი კომპლექსური დავალების პირობის გაცნობა წარმოიდგინე, რომ შენ და შენი
საზოგადოებრივი
საჭიროებების რესურსი: სასწავლო ვიდეო ბლოგის შექმნაზე თანამოაზრეები გაერთიანდით
განსაზღვრა ნებისმიერი https://teams.microsoft.com/–#/apps/7729b9d9-42c3-456d-bc05- საინიციატივო ჯგუფში, რომელმაც
ინიციატივის e59bccad6a52/sections/ შექმნა თემატური ბლოგი; ბლოგი
EL.GE%20Identifier მიზნად ისახავს, აამაღლოს

75
საფუძველია; • რა არის ბლოგი? საზოგადოების ცნობიერების დონე
• რომელ პლატფორმაზე შეიძლება მისი შექმნა? სახელმწიფო ბიუჯეტის
2)მეწარმე არის ადამიანი,
• რა ფუნქციები აქვს? ფორმირებასთან და მასში
რომელსაც აქვს
• როგორ იწერება და ქვეყნდება პოსტები? მოქალაქეთა ჩართულობის
საზოგადოებისთის
შესაძლებლობებთან დაკავშირებით.
სასარგებლო იდეა და
მე-2 კომპლექსური დავალების პირობის გაცნობა თქვენ გადაწყვიტეთ გაუწიოთ
მზად არის რისკი გასწიოს
რესურსი: ვიდეოადვოკატირება_აქტიური მოქალაქის ლობირება ბიუჯეტში ქუჩაში
საკუთარი იდეის
სახელმძღვანელო მცხოვრებ ბავშვებზე
განვითარებისთვის;
https://civics.ge/social-media/ თავი მე-3; გვ. 52-57; 73-78; ორიენტირებული პროექტების
3)მკაფიო მიზნების • რა არის პოსტერი? მხარდაჭერას;
დასახვა, რესურსებისა და • შეგიქმნიათ პოსტერი?
მოქმედებების დაგეგმვა შენ დაგევალა ბლოგზე
• რა მიზანს ემსახურება პოსტერი?
და დროში განაწილება გამოსაქვეყნებლად მოამზადო
• როგორ ვარჩევთ ტექსტსა და ვიზუალურ მასალას?
წარმატებული ბავშვთა თავშესაფრის მოწყობის
საქმიანობის • რა რის ვიდეო? გადაგიღიათ?
სამოქმედო გეგმა (100-150 სიტყვა),
აუცილებელი პირობაა; • როგორ ვიღებთ? რომელიც ბიუჯეტის დაგეგმვაში
• როგორ ვამონტაჟებთ? ჩართვის დროს თქვენი პოზიციის
4)მოქმედებებისგან
მოსალოდნელი ეტაპი II – კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობა გასამყარებლად გამოგადგებათ.
შედეგების წინასწარ ნაშრომში/ნაშრომის პრეზენტაციისას
განსაზღვრა გვეხმარება ხაზგასმით წარმოაჩინეთ:
რესურსი: სახელმწიფო ბიუჯეტი; სახელმძღვანელო, გვ.96-98 • რატომ არის საჭირო მოქალაქეთა
გაუთვალისწინებელი
რისკების შემცირებაში; • როგორ ვიქცევით, როცა გვინდა განვსაზღვროთ, ჩართულობა ბიუჯეტის
ფინანსურად შევძლებთ თუ არა რაიმე ჩანაფიქრის დაგეგმვის, მისი პრიორიტეტების
5)გადაწყვეტილების განსაზღვრის პროცესში?
მიღებისას აუცილებელია განხორციელებას?
• როგორ საზღვრავს ოჯახი, დროის გარკვეულ მონაკვეთში (ერთ (ინიციატ.-მკვ.წ.1.2.; სამოქ.
ზნეობრივი და მონაწ.-მკვ.წ. 1)
საკანონმდებლო თვეში, ერთ წელიწადში) შეძლებს თუ არა/ვერ საოჯახო
ხარჯებთან გამკლავებას? • რაში მდგომარეობს თქვენი
ნორმების სფეროს (თავშესაფარი)
გათვალისწინება; შედეგის • როგორ იქცევა ოჯახი, თუ მათი შემოსავალი ნაკლებია
ხარჯებზე? პრიორიტეტულობა (რომელი
მისაღებად პროცესზე სფეროების დაფინანსების
დაკვირვებაა საჭირო. • რა არის ბიუჯეტი?
• რას წარმოადგენს სახელმწიფო ბიუჯეტი და ვისზე არის ის შემცირების ხარჯზე ვარაუდობთ
დამოკიდებული? თანხის გამოთავისუფლებას) და

76
 • რომელ ბიუჯეტებს აერთიანებს/ მოიცავს საქართველოს რა ქმედებებს მოიცავს თქვენი
საბიუჯეტო სისტემა? ინიციატივა? (ინიციატ.-მკვ.წ.2;
სამოქალაქო
• საიდან ივსება სახელმწიფო ბიუჯეტი? სამოქ. მონაწ.-მკვ.წ.3)
მონაწილეობა (შედეგები:
• ვინ არიან გადამხდელები? • რა მიზანი აქვს თავშესაფრის
8, 9, 12, 13) • რომელი სტრუქტურა/სტრუქტურებია პასუხისმგებელი მოწყობის პროექტებს, როგორია
ბიუჯეტის შედგენაზე, დამტკიცებასა და მართვაზე? ქმედებების, რესურსებისა დ ა
1)დემოკრატიული
• თუ გადამხდელები მოქალაქეები არიან, აქვთ თუ არა მათ დროის გადანაწილების
საზოგადოება არის უფლება აკონტროლონ, როგორ ნაწილდება და რამდენად გეგმა?(ინიციატ.-3;)
სამოქალაქო ეფექტურად იხარჯება მათი გადასახადებით შედგენილი • რა შედეგების მოლოდინი გაქვთ
საზოგადოება რომელიც ბიუჯეტი? და ბავშვების რომელ საჭიროებას
აქტიური • თუ შემოსავალი და ხარჯები ტოლია, როგორ ბიუჯეტთან გვაქვს მოაგვარებს მათი მიღწევა? რა
მოქალაქეებისგან საქმე? რისკები შეიძლება ახლდეს
• როგორი შეიძლება იყოს ბიუჯეტი შემოსავლებისა და პროექტის მსვლელობას და
შედგება;
ხარჯების მეტ-ნაკლებობის მიხედვით? რა არის სეკვესტრი? როგორია მათი თავიდან
2)სამოქალაქო აცილების გზები? (ინიციატ.-
აქტივობა - იმსჯელეთ, სახელმძღვანელო, გვ.98
მკვ.წ.4; სამოქ. მონაწ.-მკვ.წ.4)
მონაწილეობა
საზოგადოებრივ
რესურსი: რაში ხარჯავს მთავრობა სახელმწიფო ბიუჯეტის ფულს? რჩევები:
საჭიროებებზე/ქვეყანაზე მუშაობის დაწყებამდე:
სახელმძღვანელო, გვ.99
ზრუნვის საშუალებაა; ნაბიჯი 1. 99 გვერდზე გაეცანი,,რაში
• თქვენი აზრით, რაში ხარჯავს სახელმწიფო ბიუჯეტს? ხარჯავს მთავრობა სახელმწიფო
3)აქტიური მოქალაქეები • იღებს თუ არა ამ ხარჯვიდან სარგებელს ყველა მოქალაქე? ბიუჯეტის ფულს?“ ,,ბიუჯეტის
სხვადასხვა გზით • თქვენ რომ ანაწილებდეთ ბიუჯეტს, რომელი მიმართულების პრიორიტეტული მიმართულებებს;“
დაფინანსებაზე იტყოდით უარს, ან პირიქით, რომელ ნაბიჯი 2. ეწვიე ,,ბიუჯეტის
(სოციალური პროექტების გამჭვირვალობისა და ჩართულობის
მიმართულებას დაამატებდით? რატომ?
დაგეგმვა- სისტემის“ ვებგვერდის აპლიკაციას
• როგორ შემიძლია მონაწილეობა მივიღო ბიუჯეტის განხილვისა
განხორციელებით, ,,მოქალაქეთა გამოკითხვის შედეგები
და მონიტორინგის პროცესში? პრიორიტეტების მიხედვით“
მოხალისეობრივი
აქტივობა - იმსჯელეთ, სახელმძღვანელო, გვ.99 https://ebtps.mof.ge/ka/BudgetGraphics
საქმიანობით, ნაბიჯი 3. გაიხსენე წინა თემაში
ადვოკატირებით, რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: მოსწავლეები მსჯელობით შესრულებულ დავალებაში (გვ 30 )
ლობირებით) ზრუნავენ მიდიან დასკვნამდე, რომ მოქალაქეებს აქვთ უფლება აკონტროლონ აღწერილი ქუჩაში მცხოვრები
ბიუჯეტი, რომელიც მათივე გადასახადებით არის შედგენილი. ბავშვების პრობლემები და ასახე
საზოგადოებრივი
გეგმაში მოქმედებები, რომელიც
77
პრობლემების რესურსი: ,,ბიუჯეტის გამჭვირვალობისა და ჩართულობის სისტემის“ საჭირო იქნება მათთვის
მოგვარებაზე. ამ დროს ვებგვერდის აპლიკაცია ,,მოქალაქეთა გამოკითხვის შედეგები თავშესაფრის მოსაწყობად.
პრიორიტეტების მიხედვით“ https://ebtps.mof.ge/ka/BudgetGraphics პრეზენტაციის შემდეგ ისაუბრე:
ისინი თანამშრომლობენ
• რა სტრატეგიები
ერთმანეთთან, • რა შესაძლებლობას იძლევა ეს პლატფორმა?
• რა ინფორმაცია შეიძლება მივიღოთ ბიუჯეტზე? გამოიყენე/რა ნაბიჯები
საზოგადოებრივ
• თქვენ რომელ მიმართულებების დაფინანსებას მიანიჭებდით გადადგი დავალებაზე
ინსტიტუტებთან,
უპირატესობას? მუშაობის სხვადასხვა
არასამთავრობო
რესურსი: გადასახადები; სახელმძღვანელო, გვ.101 ეტაპზე; რას გააკეთებდი
ორგანიზაციებთან,
განსხვავებულად, ხელახლა
სახელმწიფო • რა სამართლებრივი რეგულაცია არსებობს გადასახადებთან
დაკავშირებით? რომ იწყებდე კომპლექსურ
სტრუქტურებთან;
• რა ტიპის გადასახადები არსებობს? დავალებაზე მუშაობას.
4)სამოქალაქო • ვინ და რა ოდენობით იხდის საშემოსავლო გადასახადს?
მონაწილეობის დროს მოგების გადასახადს? დამატებული ღირებულების გადასახადს? სამიზნე ცნება - სამოქალაქო
აქციზს? იმპორტის გადასახადს? მონაწილეობა
მნიშვნელოვანია სხვა
• ვინ იხდის ქონების გადასახადს? კომპლექსური დავალება 2 2/3
ადამიანების ინტერესების წარმოიდგინე, რომ შენ, როგორც
• ვისზე ვრცელდება შეღავათები გადასახადებზე?
გათვალისწინება; მოხალისეს, გსურს მოქალაქეებს
აქტივობა -იმუშავეთ წყვილებში; სახელმძღვანელო, გვ.102
აუმაღლო ცნობიერება
5)სამოქალაქო აქტივობა - იმსჯელეთ; სახელმძღვანელო, გვ.104 გადასახადების კეთილსინდისიერად
მონაწილეობა
აქტივობა - დავალება (საშინაოდ); სახელმძღვანელო, გვ.105 გადახდის მნიშვნელობაზე,
გამორიცხავს
დაეხმარო მათ გაიაზრონ, რომ ეს
ძალადობრივ ქმედებებს. რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: სასურველია შესრულდეს გადასახადები ჩვენი და ჩვენივე
ორივე დავალება. პასუხებს შეაჯამებთ კლასში; მოსწავლეები თანამოქალაქეების კეთილდღეობაზე
თვალნათლივ, საკუთარი ოჯახის მაგალითზე დაინახავენ, რა ზრუნვას ემსახურება. ამ მიზნით, შენ
წვლილი შეაქვთ ბიუჯეტში და რა სარგებელს იღებენ; გადასახადის რომელიმე, ერთ
რესურსი: ვის ეკისრება გადასახადების ტვირთი? სახელმძღვანელო, სახეობაზე უნდა შექმნა პოსტერი
გვ.106-109 (ხელნაკეთი ან ელექტრონული)
/ვიდეორგოლი.
• მარგარეტ ტეტჩერის აზრით, რა უნდა გააკეთოს მშობელმა, რომ
შვილმა გადასახადის არსი შეიცნოს?
ნაშრომში/ნაშრომის პრეზენტაციისას
• თუ თქვენი მშობელი ზუსტად ასე მოიქცეოდა, უფრო ადრე
ხაზგასმით წარმოაჩინე:
დაინტერესდებოდით გადასახადების საკითხით?
78
• რისკენ მოუწოდებს მოქალაქეებს ტეტჩერის ნათქვამი? • საზოგადოების რომელი
• თქვენი აზრით, რატომ არიან ვალდებულები მოქალაქეები საჭიროების მოგვარებაზეა
აკონტროლონ, თუ როგორ ხარჯავენ საჯარო მოხელეები ორიენტირებული
ბიუჯეტს? პოსტერი/ვიდეო და რა მიზანს
აქტივობა - იმსჯელეთ; სახელმძღვანელო, გვ.106 ისახავს შენი მოხალისეობრივი
აქტივობა – იმუშავეთ ჯგუფებში; სახელმძღვანელო, გვ.106-107 აქტივობა? (მკვ.1.2.)
• რატომ არის პირდაპირი კავშირი
რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: სიტუაციური ამოცანის
განხილვისთვის, დროის დაზოგვის მიზნით, ჯგუფური მუშაობა გადასახადების კეთილსინდისიერ
მოხერხებული იქნება. გადახდასა და ჩვენი
საზოგადოების საჭიროებების
რესურსი: გადასახადების სახეობები; სახელმძღვანელო, გვ.108-109
დაკმაყოფილებას შორის? (მკვ.წ.3)
• რა სახეობის გადასახადები არსებობს და რით განსხვავდება
• როგორ აისახება ურჩი
პირდაპირი და არაპირდაპირი გადასახადები ?
გადამხდელის ქცევა სხვა
• რა ბერკეტებს იყენებს სახელმწიფო ურჩი გადამხდელების
მიმართ? ადამიანების ინტერესებზე?
(მკვ.წ.4)
აქტივობა- იმუშავეთ წყვილებში; სახელმძღვანელო, გვ.109 • რატომ არის გადასახადების
შესახებ მოქალაქეთა ცნობიერების
აქტივობა - დავალება; სახელმძღვანელო, გვ.109
ამაღლებაზე ზრუნვა სამოქალაქო
რეკომენდაცია მასწავლებელს: გნებავთ მოსწავლეებს მიეცით ჩართულობა, ხოლო
კომპლექსური დავალების არჩევანი, გნებავთ თავად შეურჩიეთ
გადასახადების გადახდა -
ერთ-ერთი.
მოქალაქის მოვალეობა? (მკვ.წ.2. 3)
რაც შეეხება პირველი დავალების პროდუქტს, ცხადია, შეფასების პრეზენტაციის შემდეგ ისაუბრე:
დროს ჩვენ არ უნდა გვქონდეს ზუსტი და დასაბუთებული • რა სტრატეგიები გამოიყენე/რა
სამოქმედო გეგმის მოლოდინი. მთავარია, მოსწავლემ სწორად
ნაბიჯები გადადგი დავალებაზე
წარმოაჩინოს პრობლემა/საჭიროებები და მათ შეუსაბამოს
მუშაობის სხვადასხვა ეტაპზე;
ქმედებები, რომლებისთვისაც, ასევე სავარაუდოდ, განსაზღვრავს
რესურსებს, იმსჯელებს ვადებზე, რისკებზე და მათი არიდების რას გააკეთებდი
გზებზე; განსხვავებულად, ხელახლა რომ
იწყებდე კომპლექსურ

79
 დავალებაზე მუშაობას.
რესურსი
ვიდეოადვოკატირება_აქტიური
მოქალაქის სახელმძღვანელო
https://civics.ge/social-media/ თავი მე-3;
გვ. 52-57; 73-78;- ვიდეოს
მომზადების წესები;

საკითხი/ები: საკვანძო კომპლექსური დავალება

(შუალედური სასწავლო მიზანი)
სამიზნე ცნება და მასთან ფინანსური ორგანიზაციები შეკითხვა/შეკითხვები
დაკავშირებული მკვიდრი მომსახურებები;
წარმოდგენები
ქვეცნება/ები • როგორ ვირჩევთ ფინანსურ
(გრძელვადიანი სასწავლო
მომსახურებას/პროდუქტს?
მიზანი)
როგორ და რატომ
სოციალური პროექტები;
ვურთიერთობთ ფინანსურ
ზრუნვა ორგანიზაციებთან?
• როგორ უნდა ავწონ-დავწონოთ
ფინანსურ
მომსახურებასთან/პროდუქტთან
დაკავშირებული რისკები და
შესაძლებლობები?
• რატომ უნდა მოვეპყროთ
პასუხისმგებლობით ნასესხებ
ფულს?

სამოქალაქო კომპლექსური დავალების განხორციელების ეტაპები (აქტივობები, კომპლექსური დავალების პირობა

მონაწილეობა (შედეგები: რესურსები, შეკითხვები) 2/4
8, 9, 12, 13) (შემაჯამებელი დავალება)
ეტაპი I – კომპლექსური დავალების პირობის გაცნობა
გამოკითხე შენ გარშემო 5-6
1)დემოკრატიული • ბუკლეტის დამზადების გამოცდილება თუ გაქვთ? ზრდასრული ადამიანი იმის
80
 საზოგადოება არის • როგორ უნდა იყოს ტექსტი შედგენილი დასადგენად, თუ რამდენად ერკვევა
სამოქალაქო (სტრუქტურირებული)? ფინანსური ორგანიზაციების (
საზოგადოება • ვიზუალური მასალა დაგჭირდებათ? ბანკების, მიკროსაფინანსოების)
• რა საშუალება (ფერები, რუბრიკები, სხვადასხვა ზომის პროდუქტებში და მათი შერჩევის
რომელიც აქტიური
შრიფტი...) გამოიყენება ინფორმაციის გამოსაყოფად? წესებში, რისკებში, რომელიც ახლავს
მოქალაქეებისგან
• როგორ უნდა მოემზადო გამოკითხვის ჩასატარებლად? ფინანსური ვალდებულებების
შედგება; • როგორ კითხვარს მოამზადებ? აღებას. გააანალიზე მათი პასუხები
და გამოკვეთილი საჭიროებების
2)სამოქალაქო
გათვალისწინებით, მოამზადე და
მონაწილეობა გაავრცელე საინფორმაციო ბუკლეტი.
საზოგადოებრივ ნაშრომში/ნაშრომის პრეზენტაციისას
ეტაპი II – კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობა
საჭიროებებზე/ქვეყანა ხაზგასმით წარმოაჩინეთ:
აქტივობა–იმუშავეთ წყვილებში; სახელმძღვანელო, გვ.111 • რომელი საზოგადოებრივი
ზე ზრუნვის
საშუალებაა; რესურსი: ფინანსური ორგანიზაციების მომსახურება; პრობლემის მოგვარებას ისახავს
სახელმძღვანელო, გვ.111-113 მიზნად ფინანსური
3)აქტიური მოქალაქეები ორგანიზაციების პროდუქტებზე
• თუ წინა სიტუაციიდან ვიმსჯელებთ, როგორ მიდგომას
სხვადასხვა გზით და მათ თანამდევ რისკებზე
ვხვდებით ფულთან მიმართებაში?
(სოციალური • სად ინახავენ ფულს ადამიანები, რომლებსაც დანაზოგი თანხის საინფორმაციო ბუკლეტის
პროექტების მოგროვება სურთ? მომზადება? (მკვ.წ.2)
დაგეგმვა- • რას აკეთებენ ადამიანები, რომლებსაც რაიმე საკითხის • ვისთან და რატომ
განხორციელებით, მოსაგვარებლად თანხა არ ჰყოფნით?
ითანამშრომლეთ
მოხალისეობრივი • სად სესხულობენ ფულს?
• როგორ მოძრაობს ფული ბანკში? მოხალისეობრივი აქტივობების
საქმიანობით, (გამოკითხვის, ბუკლეტის
• რას იღებს მეანაბრე და რას იხდის მსესხებელი?
ადვოკატირებით, • რა საბანკო პროდუქტები არსებობს? მომზადება-გავრცელების) დროს?
ლობირებით) • რა იცით მათ შესახებ? (მკვ.წ. 3)
ზრუნავენ • რა შესაძლებლობებს ქმნის ინტერნეტი საბანკო სერვისების • რა გავლენას იქონიებს ბუკლეტის
საზოგადოებრივი მისაღებად?
გაცნობა გარშემომყოფთა
პრობლემების • თქვენი აზრით, ახლავს რისკები ამ სერვისების გამოყენებას?
ფინანსური რისკების
მოგვარებაზე. ამ დროს არიდებაზე/შემცირებაზე?
ისინი (მკვ.წ.3)
81
 თანამშრომლობენ რესურსი: როგორ შევარჩიოთ ბანკი? სახელმძღვანელო, გვ.116-118 • ხომ არ შეიცავს ბუკლეტის
ერთმანეთთან, • როგორ შეიძლება განვსაზღვროთ, არის თუ არა ბანკი სანდო? შინაარსი საფინანსო
საზოგადოებრივ • რა მახასიათებლის მიხედვით განისაზღვრება ხელსაყრელი ორგანიზაციების, მათი
ინსტიტუტებთან, საპროცენტო განაკვეთი? პროდუქტების ანტირეკლამას?
არასამთავრობო • როგორია ბანკის პირობები გადახდის ვადების დარღვევის (მკვ.წ.4)
ორგანიზაციებთან, შემთხვევაში? როგორ შეგვიძლია დავაფიქსიროთ ჩვენი
პრეტენზიები? პრეზენტაციის შემდეგ ისაუბრე:
სახელმწიფო
• რას ამოწმებენ, სანამ სესხზე დაგთანხმდებოდნენ? • რა სტრატეგიები
სტრუქტურებთან;
• რატომ გვჭირდება ხელშეკრულების გულდასმით წაკითხვა?
გამოიყენე/რა ნაბიჯები
• რა რისკები ახლავს თავდებობას?
4)სამოქალაქო გადადგი დავალებაზე
• სად იყრის თავს მოქალაქის საკრედიტო ისტორია?
მონაწილეობის დროს მუშაობის სხვადასხვა
• რა მნიშვნელობა აქვს ბანკებს ქვეყნის ეკონომიკისათვის?
მნიშვნელოვანია სხვა ეტაპზე; რას გააკეთებდი
აქტივობა - იმსჯელეთ; სახელმძღვანელო, გვ.117
ადამიანების განსხვავებულად, ხელახლა
ინტერესების რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: აქტივობა იმსჯელეს რომ იწყებდე კომპლექსურ
გათვალისწინება; შეჯამებისას უკუკავშირის სახით გააცანით სესხის ხელშეკრულების
დავალებაზე მუშაობას.
ნიმუში, რომელიც მატრიცის ბოლოს, დანართი 3-ის სახითაა
5)სამოქალაქო წარმოდგეილი.
მონაწილეობა 118-ე გვერდზე მოცემული სტატისტიკის საფუძველზე შეიძლება
გამორიცხავს მოაწყოთ მცირე დისკუსია:
ძალადობრივ
ქმედებებს. • რა რისკები ახლავს იპოთეკური სესხების 70%-ს?
• თავის დროზე ინფორმირებულობას შეეძლო თუ არა
შეემცირებინა ეს პროცენტი?
აქტივობა- გონებრივი იერიში კითხვაზე:
• სწორად მიგაჩნიათ თუ არა, რომ 18 წლამდე ახალგაზრდას არ
აქვს სესხის აღების, ან თავდებობის უფლება? რატომ?
აქტივობა : იმუშავეთ ჯგუფში, სახელმძღვანელო, გვ.121

82
სამიზნე ცნება და მასთან საკითხი/ები: საკვანძო კომპლექსური დავალება
დაკავშირებული მკვიდრი (შუალედური სასწავლო მიზანი)
მომხმარებელთა უფლებები და შეკითხვა/შეკითხვები
წარმოდგენები
პასუხისმგებლობები–
(გრძელვადიანი სასწავლო
მიზანი) საბანკო სექტორი
ქვეცნება/ები • რა ფუნქცია- მოვალეობები
აქვს ეროვნულ ბანკს?
მომხმარებლის უფლებები;
• რა უფლებები და
მომხმარებლის პასუხისმგებლობები გვაქვს
პასუხისმგებლობები; ჩვენ,
როგორც მომხმარებლებს?
დემოკრატია (ადამიანის კომპლექსური დავალების განხორციელების ეტაპები (აქტივობები, კომპლექსური დავალება 2/5
უფლებები, რესურსები, შეკითხვები) წარმოიდგინე, რომ ეროვნულ ბანკში
სამართლებრივი ხარ სტაჟირებაზე და ექსპერტის
ეტაპი I – კომპლექსური დავალების პირობის გაცნობა
დოკუმენტები, დამხმარის ფუნქციას ასრულებ. შენმა
დემოკრატიის • როგორ იწერება ანგარიში შესწავლილი ქეისის შესახებ?
ხელმძღვანელმა გადმოგცა ქეისი
პრინციპები) • თქვენი აზრით, რა უნდა აისახოს დავალებით
გათვალისწინებულ ნაშრომში – იქნება ის ანგარიში თუ (იხილეთ ქვემოთ), რომელიც ერთ-
(შედეგები: 3, 4, 13) ერთი ბანკისა და მისი მომხმარებლის
დასკვნა?
1)ყველა ადამიანი • რა ცოდნა გჭირდება ასეთი პროდუქტის შესაქმნელად? - თეონას ურთიერთობაში წამოჭრილ
იბადება თავისუფალი და პრობლემებს ასახავს. შენ უნდა
თანასწორი, საკუთარი ეტაპი II – კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობა დაწერო ანგარიში/დასკვნა როდის
ღირსებითა და
რესურსი: მომხმარებელთა უფლებები და პასუხისმგებლობები; და ვისი უფლებები და
უფლებებით;
სახელმძღვანელო, გვ.125 პასუხისმგებლობები არის
2)ადამიანს აქვს
• რა წარმოადგენს ეროვნული ბანკის მთავარ მიზანს? დარღვეული ამ ისტორიაში.
სამოქალაქო-
• რა კავშირია ეროვნული ბანკის ფუნქციასა და მოსახლეობის
პოლიტიკური, ნაშრომში/ ნაშრომის წარდგენისას
ინტერესებს შორის?
სოციალურ-
• რა ბერკეტები შეუძლია აამოქმედოს ეროვნულმა ბანკმა ხაზგასმით წარმოაჩინეთ:
ეკონომიკური და
ფინანსური ორგანიზაციების მიერ დადგენილი წესების
კოლექტიური უფლებები; • რამდენად არის ამ სიტუაციაში
დარღვევის შემთხვევაში?
საქართველოს
• როგორ იცავს ეროვნული ბანკი საფინანსო სექტორის დაცული მომხმარებლის
83
კონსტიტუცია და მომხმარებელთა უფლებებს? თავისუფალი არჩევანის გაკეთების
საერთაშორისო • როგორ შეიძლება იქნეს თავიდან აცილებული მომხმარებლის უფლება? სხვა უფლებები?
დოკუმენტები უფლებების შელახვა? (დაასახელეთ კონკრეტული
(დეკლარაციები, • როგორი ინფორმაცია უნდა მიაწოდონ საფინანსო
არგუმენტები);(მკვ.წ.1)
კონვენციები) ამ ორგანიზაციებმა მომხმარებელს?
უფლებების დაცვას • რომელი უფლებები დაირღვა ამ
უზრუნველყოფს; რესურსი:
შემთხვევაში და რომელი
3)დემოკრატიულ ეთიკის პრინციპებისა და პროფესიული ქცევის სტანდარტების სამართლებრივი დოკუმენტებით
საზოგადოებაში/ კოდექსი კომერციული ბანკებისთვის, მე-3 მუხლის ,,დ“ პუნქტი არის ეს უფლებები დაცული?
სახელმწიფოში https://www.nbg.gov.ge/cp/uploads/legal–acts/etikis–principebi/etikis–
(მკვ.წ.2)
ადამიანის უფლებები principebi.pdf
უმთავრესი • როგორ იცავს (ან არღვევს)
აქტივობა: ჯგუფური მუშაობა (სახელმძღვანელოში არ არის!)
ღირებულებაა;
გაეცანით კოდექსის ამ განაკვეთს და მოამზადეთ ბანკის კონკრეტული
4)დემოკრატია ეფუძნება ბანკი/თანამშრომელი
თანამშრომლის სამახსოვრო;
ფუნდამენტურ მომხმარებლის უფლებებს;
პრინციპებს რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: სასურველია, მოსწავლეებს
განმარტე უფლებების დაცვის
(თანასწორობა, კანონის ჰქონდეთ ინტერნეტზე წვდომა, წინააღმდეგ შემთხვევაში,
უზენაესობა, მოგიწევთ მოამზადოთ ამონარიდის იმდენი ეგზემპლარი, რამდენი საშუალებები/მექანიზმები;
გამჭვირვალობა, ჯგუფიც გეყოლებათ. (მკვ.წ.2.3.)
პასუხისმგებლობა, რესურსი: მომხმარებელთა უფლებები და პასუხისმგებლობები;
ინკლუზიურობა, სახელმძღვანელო, გვ.126 • რამდენად არის დაცული კანონის
არაძალადობრივი უზენაესობა, როგორც
• ეკისრება თუ არა მომხმარებელს პასუხისმგებლობა
მეთოდებით მოქმედება, დემოკრატიის ერთ-ერთი
ფინანსური ორგანიზაციის წინაშე?
ტოლერანტობა), პრინციპი და რაში მდგომარეობს
• რა უნდა იცოდეს მომხმარებელმა თავისი უფლებების შესახებ,
რომელთა დაცვის ამ პრინციპის არსი და
როცა ფინანსურ ორგანიზაციაში მიდის?
გარეშეც დემოკრატიული
• რა შეადგენს მომხმარებლის მოვალეობებს? მნიშვნელობა? (მკვ.წ.4)
სახელმწიფო
• არის თუ არა მისი მოვალეობა შესარჩევი პროდუქტის შესახებ
ფუნქციონირებას ვერ პრეზენტაციის შემდეგ ისაუბრე:
ინფორმაციის მოკითხვა?
შეძლებს. • რა სტრატეგიები
• შედის თუ არა მომხმარებლის მოვალეობაში ხელშეკრულების
პირობების გაცნობა-გააზრება,? გამოიყენე/რა ნაბიჯები
• არის თუ არა მომხმარებელი ვალდებული დაიცვას გადადგი დავალებაზე
84
 ხელშეკრულებაში დადასტურებული პირობები? მუშაობის სხვადასხვა
• თუ პრეტენზია გაუჩნდა თავისი უფლების დარღვევასთან ეტაპზე; რას გააკეთებდი
დაკავშირებით, შეუძლია განაცხადოს ბანკის განსხვავებულად, ხელახლა
ხელმძღვანელობასთან , ეროვნული ბანკის შესაბამის
რომ იწყებდე კომპლექსურ
სამსახურთან?
დავალებაზე მუშაობას.

რესურსი: რას აკეთებს სახელმწიფო მომხმარებლის უფლებების

დასაცავად; სახელმძღვანელო, გვ.126-127
• შეადგენს თუ არა მომხმარებლის უფლებების დაცვა
სახელმწიფოს მოვალეობას?
• რა სამართლებრივ საფუძველზე ახორციელებს სახელმწიფო
მომხმარებლის უფლებების დაცვას?
• როდის არის დასჯადი მომხმარებლის მოტყუება?
• რა უფლებები აქვთ მომხმარებლებს?
• შესაძლებელია თუ არა მოქალაქემ იქონიოს გავლენა
მომხმარებლის უფლებების დაცვის პროცესებზე? როგორ?

აქტივობა-იმუშავეთ წყვილებში; სახელმძღვანელო, გვ 127

აქტივობა: იმსჯელეთ. სახელმძღვანელო, გვ.128-129
რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: ამის შემდეგ იწყება
კომპლექსური დავალებების წარდგენა. დავალების პასუხებზე
უკუკავშირისთვის ამ თემატური მატრიცის ბოლოში გთავაზობთ
დანართი 2._ ,,თეონას ისტორია“ სწორი პასუხებით
(მასწავლებლისთვის).
სამიზნე ცნება და მასთან საკითხი/ები: საკვანძო კომპლექსური დავალება
დაკავშირებული მკვიდრი (შუალედური სასწავლო მიზანი)
რისკები და დაზღვევა შეკითხვა/შეკითხვები
წარმოდგენები
(გრძელვადიანი სასწავლო
მიზანი) ქვეცნება/ები • როგორ დაგვეხმარება
დაზღვევა ფინანსური
85
 მოქალაქეთა უსაფრთხოება რისკების თავიდან არიდებაში?
(ჯანმრთელობის, ფინანსური )

მდგრადი განვითარება კომპლექსური დავალების განხორციელების ეტაპები (აქტივობები, კომპლექსური დავალება 1

(შედეგები: 7, 10, 11) რესურსები, შეკითხვები) 2/6
წარმოიდგინე, რომ შენ სადაზღვევო
ეტაპი I
1)რესურსების აგენტი ხარ და ამჯერად
მოხმარებისას 1-ელი კომპლექსური დავალების პირობის გაცნობა აგროდაზღვევის მიმართულებით
მნიშვნელოვანია • როგორი უნდა იყოს მიმართვის ტექსტი? მუშაობ. მოამზადე მიმართვის
• უნდა გაითვალისწინო თუ არა, ვის უნდა მიმართო, სად უნდა ტექსტი (150+ სიტყვა), რომლითაც
საზოგადოების
შედგეს შეხვედრა? გლეხებს/ფერმერებს (აირჩიე,
ინტერესებისა და
• გამოგადგება თუ არა ხანგრძლივი, სალექციო ტექსტი? რომელიმე სამიზნე ჯგუფი –
მომავლის პერსპექტივის მევენახეები, მეხილეები,
• რაზე მოგიწევთ ყურადღების მიპყრობა?
გათვალისწინება; მე-2 კომპლექსური დავალების პირობის გაცნობა მეციტრუსეები და ასე შემდეგ)
მიმართავ, რომ ისინი, მომავლის
2)ლოკალურ ქმედებებს • რა საქმიანობას ეწევა სარეკლამო ბიურო? პერსპექტივის გათვალისწინებით,
გლობალური შედეგები • რა არის რეკლამის მიზანი? რისკების დაზღვევის სიკეთეში
მოსდევს (მაგალითად, • შეიძლება თუ არა რეკლამამ შეცდომაში შეიყვანოს დაარწმუნო,
გარემოზე ზრუნვა ერთი მომხმარებელი? რა შეიძლება მოჰყვეს ამას? ნაშრომში/ნაშრომის პრეზენტაციისას
შეხედვით უმნიშვნელო • შეგიქმნია კომიქსი? სარეკლამო კომიქსი? ხაზგასმით წარმოაჩინეთ:
მოქმედებებით იწყება • კომიქსს ჰყავს პერსონაჟები? • რა ხარჯები და რისკები ახლავს
(მაგ., ნაგვის ძირს არ • როგორ უნდა შეარჩიო ფრაზები, რომლებსაც ფიქრობენ ან გლეხების/ფერმერების
დაყრა, პოლიერთილენის ამბობენ ისინი?
საქმიანობას? როგორია
პარკზე უარის თქმა)). • როგორ ფიქრობ, კომიქსში სიტყვას მეტი მნიშვნელობა აქვს თუ
რესურსების დაზოგვის
ვიზუალურ მხარეს, მაგალითად, გარემოს, პერსონაჟის
გარეგნობას? თუ ორივეს ერთად? სამომავლო პერსპექტივა? (მკვ.წ.1)
• როგორ შეიძლება დღეს
ეტაპი II – კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობა გაღებული მცირე დანახარჯებით
დიდი
რესურსი: დაზღვევა; სახელმძღვანელო, გვ.132-137
ზარალის საფრთხის თავიდან
• გიფიქრიათ, რომ ხანდახან მოულოდნელი ცვლილებები ხდება აცილება/შემცირება? (მკვ.წ.1.2.)

86
 ცხოვრებაში?
• რა რისკები ახლავს ცხოვრებას? პანდემიის რისკებზე წინასწარ პრეზენტაციის შემდეგ ისაუბრე:
იყო საუბარი? • რა სტრატეგიები გამოიყენე/რა
• არსებობს მოსალოდნელი და მოულოდნელი რისკები? ნაბიჯები გადადგი დავალებაზე
• უმკლავდება თუ არა ადამიანი ყოველთვის ამ რისკებს და მისგან მუშაობის სხვადასხვა ეტაპზე;
მიღებულ ზიანს, ზარალს?
რას გააკეთებდი
• რა სისტემა შექმნეს ადამიანებმა ზარალის შესამცირებლად?
განსხვავებულად, ხელახლა რომ
• გისარგებლიათ სადაზღვევო სისტემით?
• რაში და როგორ გვეხმარება დაზღვევა? იწყებდე კომპლექსურ
• გვიქმნის თუ არა დაზღვევა მეტ გარანტიას სამომავლო დავალებაზე მუშაობას.
პერსპექტივისთვის?
• რა ტიპის დაზღვევა არსებობს?
• რას იტყვით დაზღვევის სახეებისა და თითოეულის კომპლექსური დავალება 2
მახასიათებლების შესახებ? 2/7
• რას გულისხმობს ჯანმრთელობის დაზღვევა?
• რას და როგორ აზღვევს აგროდაზღვევა? წარმოიდგინე, რომ სარეკლამო
• რას მოიცავს სადაზღვევო ხელშეკრულება? ბიურო გაქვს და სადაზღვევო
რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: თემასთან დაკავშირებული კომპანიამ ჯანმრთელობის
მასალა საკმაოდ მოცულობითი და მოზაიკურია, ამიტომ ასარჩევად დაზღვევის პოპულარიზაციისათვის
გთავაზობთ ალტერნატიულ ვარიანტებს: 4-5-სცენიანი კომიქსი შეგიკვეთა. შენ
შეგიძლია აირჩიო: ხელით შექმნი
ა)მოცემული კითხვების გარშემო შეგიძლიათ წარმართოთ
კომიქსს თუ რომელიმე ციფრული
აქტივობები თქვენთვის სასურველი მეთოდებით: კითხვების
რესურსის (ვთქვათ, ,,ვსწავლობთ
ნაწილი გონებრივი იერიშით გაააქტიუროთ, ნაწილი დისკუსიით,
თამაშით“ ან Minecraft-is
სხვადასხვა დიაგრამით და ასე შემდეგ. ბ) შეგიძლიათ შექმნათ
გამოყენებით. შენ შეგიძლია გადადგა
,,სადაზღვევო აგენტების“ მცირე ჯგუფები, რომლებიც დაზღვევის
უფრო თამამი ნაბიჯიც და ანიმაცია
სხვადასხვა სახეს გაეცნობიან, გაიაზრებენ ინფორმაციას და
მოამზადო. აუცილებელი მოთხოვნაა,
მომხმარებლის მოსაზიდად მიმართვას მოამზადებენ.
რომ შენმა პროდუქტმა
პრეზენტაციას კი როლური თამაშის მეთოდით წარმოადგენენ:
მომხმარებელს ჯანმრთელობის და
რეკლამირებას გაუწევენ დაზღვევის იმ სახეს, რომელზედაც
მისი დაზღვევის სამომავლო
იმუშავეს.
სარგებლიანობა დაანახოს.
გ) (აუცილებელი!) შექმენით 4 ჯგუფი, 2 იმუშავებს ჯანმრთელობის ნაშრომში/ნაშრომის პრეზენტაციისას

87
დაზღვევაზე, 2 – აგროდაზღვევაზე. მოამზადებენ პრეზენტაციებს: ხაზგასმით წარმოაჩინეთ:
რატომ არის ეს დაზღვევა მნიშვნელოვანი, დაასახელებენ • რატომ უნდა იზრუნოს ადამიანმა
მაგალითებს; განიხილავენ საკითხს მომავლის პერსპექტივაში; ეს საკუთარ ჯანმრთელობაზე, მის
დავალება იქნება კომპლექსურისთვის მზადების კიდევ ერთი დაზღვევაზე პირადი და
აქტივობა;
საზოგადოებრივ ინტერესებისა და
დ) (ინდივიდუალური) შინაური ცხოველების ან სამოქალაქო მომავლის პერსპექტივის
პასუხისმგებლობის დაზღვევის თემაზე შექმენით კომიქსი. გათვალისწინებით? (მკვ.წ.1)
აქტივობა - იმუშავეთ ჯგუფებში; სახელმძღვანელო, გვ. 136
• დღეს გაღებული მცირე
რესურსი: დაზღვევა საქართველოში; სახელმძღვანელო, გვ.138-139
ფინანსები როგორ აგვარიდებს/
• როგორია საქართველოში სადაზღვევო კომპანიების სპექტრი? შეგვიმცირებს ჯანმრთელობასთან
• არსებობს თუ არა, გარდა კერძო კომპანიებისა, სახელმწიფო დაკავშირებულ რისკებს და
დაზღვევაც?
დანახარჯებს
• რას გულისხმობს საყოველთაო დაზღვევა?
სამომავლოდ?(მკვ.წ.2)
• ვინ არიან საყოველთაო დაზღვევით მოსარგებლეები
(ბენეფიციარები)?
• ვინ ვერ ისარგებლებს საყოველთაო დაზღვევით? პრეზენტაციის შემდეგ ისაუბრე:
• რა სტრატეგიები გამოიყენე
აქტივობა - დავალება (საშინაოდ); სახელმძღვანელო, გვ.139 ნაბიჯები გადადგი დავალება
რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: ყველა ამ აქტივობით მუშაობის სხვადასხვა ეტაპზე; რ
მოსწავლეებს ამზადებთ კომპლექსური დავალებისათვის და ისინი გააკეთებდი განსხვავებულა
პარალელურად მუშაობენ კიდეც დავალებაზე, რადგან ეს სასწავლო ხელახლა რომ იწყებდე კომპლექს
ერთეული არ არის ხანგრძლივი და პროცესი არ შეყოვნდეს. დავალებაზე მუშაობას.
როგორც სხვა შემთხვევაში, სადაც ასარჩევი დავალება გვქონდა, •
აქაც, სჯობს ვიმოქმედოთ დემოკრატიული მიდგომებით და
მოსწავლეებს მივცეთ არჩევანის საშუალება თუ, რა თქმა უნდა,
რაიმე პედაგოგიური განზრახვით არ მიგაჩნიათ საჭიროდ, რომ
თავად მიუთითოთ, თუ რომელ დავალებას შეასრულებს.

88
თემის ფარგლებში შედეგების მიღწევის ინდიკატორები

მოსწავლემ უნდა შეძლოს:

სოციალიზაცია (პიროვნება, ინდივიდი და საზოგადოება)
• ფინანსურ-ეკონომიკურ ინსტიტუტებთან ურთიერთობის სწორი ფორმების გაანალიზება (მოქ.საბ.1,3,4,5,6, 7,8,9,12,13);
დემოკრატია, დემოკრატიის პრინციპები (ადამიანის უფლებები, სამართლებრივი დოკუმენტები, დემოკრატიის პრინციპები)
• მომხმარებლის უფლებებისა და პასუხისმგებლობების, ასევე მომხმარებლის უფლებების (შრომისა და მეწარმეობის თავისუფლება,
საკუთრების უფლება) დაცვის მექანიზმების გაანალიზება (მოქ.საბ.1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13);
ინიციატივა
• გააანალიზოს, თუ რა ფაქტორების გათვალისწინებით იკვეთება პრიორიტეტები სახელმწიფო ბიუჯეტის დაგეგმვისას (მოქ.საბ. 2, 4, 5,
6, 7, 10, 11, 12, 13);
სამოქალაქო მონაწილეობა
• სახელმწიფოში არსებულ ეკონომიკურ ურთიერთობებში საკუთარი ჩართულობის მნიშვნელობისა და გზების გაცნობიერება
(მოქ.საბ.1,2,3,4,5,6, 7,8,9,10,11,12);
მდგრადი განვითარება
• ფინანსური გადაწყვეტილებების განხილვისას მდგრადი განვითარების პრინციპების გათვალისწინება (მოქ.საბ.5,6, 7, 8, 10, 11, 13).

89
საათების სავარაუდო გადანაწილება

N საკითხის/პარაგრაფის დასახელება საათების მასწავლებლის შენიშვნა

რაოდენობა
კომპლექსური დავალება 1
1 პროფესიები–როგორ ვაკეთებ არჩევანს? 1

2 შრომითი ურთიერთობები 1
კომპლექსური დავალება 1
3 სახელმწიფო ბიუჯეტი 2

4 გადასახადები 1

კომპლექსური დავალება 1
5 ფინანსური ორგანიზაციების მომსახურება 1

6 როგორ შევარჩიო ბანკი? 1

კომპლექსური დავალება 1
7 მომხმარებელთა უფლებები და პასუხისმგებლობები 1

კომპლექსური დავალება 1
8 დაზღვევა 1

90
დანართი 1

შრომითი ხელშეკრულება

ქ. თბილისი --------------- წელი

ერთის მხრივ, დამსაქმლების დასახელება (მისამართი - -------, საიდენტიფიკაციო კოდი --------- ) მისი ხელმძღვანელის (სახელი, გვარი) სახით
(შემდგომში „დამსაქმებელი“) და მეორეს მხრივ, სახელი, გვარი (შემდგომში „დასაქმებული“), მცხოვრები -

პირადი # ---

ვდებთ წინამდებარე შრომით ხელშეკრულებას შემდეგი პირობებით:

მუხლი 1. ხელშეკრულების საგანი

„დამსაქმებელი“ იღებს «დასაქმებულს“ მენეჯერის თანამდებობაზე, ხოლო „დასაქმებული“ კისრულობს ვალდებულებას, შეასრულოს ამ
ხელშეკრულებით მისთვის დაკისრებული სამუშაო იმ მოცულობითა და წესით, რომელიც განსაზღვრულია ამ ხელშეკრულებით, შრომის
შინაგანაწესით და თანამდებობრივი ინსტრუქციით.
მუხლი 2. „დასაქმებულის“ მიერ შესასრულებელი სამუშაოები (ფუნქციები)
2.1. „დასაქმებულს“ ევალება პირადად შეასრულოს სამუშაო
2.2. „დასაქმებულის“ მიერ შესასრულებელი სამუშაოების (ფუნქციების) ჩამონათვალი განისაზღვრება თანამდებობრივი ინსტრუქციით.
მუხლი 3. მხარეთა უფლებები და მოვალეობები
3.1. თანამდებობაზე ყოფნის დროს „დასაქმებულს“ უფლება აქვს:
ა) დამსაქმებლისაგან მოითხოვოს ამ ხელშეკრულებით გათვალისწინებული პირობების, შრომის შინაგანაწესისა და მოქმედი კანონმდებლობის
დაცვა;
ბ) დამსაქმებლისაგან მოითხოვოს შრომის უსაფრთხო პირობების შექმნა და დაცვა;
გ) ისარგებლოს შვებულებით, დასვენებით, შესვენებით და უქმე დღეებით ამ ხელშეკრულების და მოქმედი კანონმდებლობის შესაბამისად;

91
 დ) უარი განაცხადოს იმ სამუშაოს, დავალების ან მითითების შესრულებაზე, რომელიც ეწინააღმდეგება კანონს, ან აშკარა და არსებით საფრთხეს
უქმნის მისი ან მესამე პირის სიცოცხლეს, ჯანმრთელობას და საკუთრებას.
3.2. თანამდებობაზე ყოფნის დროს „დასაქმებული“ ვალდებულია:
ა) შეასრულოს მასზე დაკისრებული ფუნქციები კეთილსინდისიერად, დროულად და მაღალ პროფესიულ დონეზე;
ბ) განუხრელად დაიცვას დამსაქმებლის წესდება, შრომის შინაგანაწესი და დამსაქმებლის სხვა აქტები;
გ) განუხრელად დაიცვას შრომის შინაგანაწესი და თანამდებობრივი ინსტრუქცია;
დ) არ გაავრცელოს დამსაქმებლის კონფიდენციალური ინფორმაცია, რომელიც მისთვის ცნობილი გახდა სამუშაოს შესრულებისას.
3.3. „დამსაქმებელს“უფლება აქვს:
ა) მოითხოვოს „დასაქმებულისგან“ დაკისრებული ვალდებულების ჯეროვნად და კეთილსინდისიერად შესრულება;
ბ) დაადგინოს შრომის შინაგანაწესი საქართველოს მოქმედი კანონმდებლობით დადგენილი წესით;
გ) „დასაქმებულისაგან“ მოითხოვოს ამ ხელშეკრულებით და შრომის შინაგანაწესით
გათვალისწინებული პირობების დაცვა;
დ) კანონმდებლობით დადგენილი წესით, მოითხოვოს „დასაქმებულისაგან“ ზეგანაკვეთური სამუშაოსშესრულება შესაბამისი ანაზღაურებით.
ე) გამოიყენოს შრომის შინაგანაწესითა და მოქმედი კანონმდებლობით ნებადართული სხვა უფლებები.
ვ) საკუთარი შეხედულებით შრომის შედეგების მიხედვით მისცეს „დასაქმებულს“
დანამატი, ჯილდო ან პრემია.
3.4. „დამსაქმებელი“ ვალდებულია:
ა) დაიცვას ამ ხელშეკრულებით და მოქმედი კანონმდებლობით განსაზღვრული პირობები;
ბ) თავისი შესაძლებლობების ფარგლებში, „დასაქმებულს“ შეუქმნას ნორმალური მუშაობისათვის საჭირო სამუშაო პირობები;
გ) „დასაქმებულს“ შეუქმნას შრომის უსაფრთხო პირობები;
დ) დროულად და სრულად უზრუნველყოს «დასაქმებულისთვის“ შრომის ანაზღაურების მიცემა.
მუხლი 4. შრომის ანაზღაურება (ხელფასი)
4.1. შესრულებული სამუშაოსათვის „დასაქმებულს“ ეძლევა შრომის ანაზღაურება
(ხელფასი), რომლის ოდენობა შეადგენს –––––––– ლარს.
4.2. შრომის ანაზღაურება (ხელფასი) გაიცემა ყოველთვიურად, ყოველი მომდევნო თვის 5 რიცხვამდე.
4.3. შრომის ანაზღაურების (ხელფასის) გაცემა ხდება უნაღდო ანგარიშსწორებით.
4.4. „დამსაქმებელი“ დაუკავებს „დასაქმებულს“ საშემოსავლო გადასახადს საგადასახადო კანონმდებლობით დადგენილი წესით.
მუხლი 5. სამუშაო დრო, შესვენების დრო, შვებულება

92
5.1. „დასაქმებულის“ ძირითადი სამუშაო დრო განისაზღვრება 8 საათიანი სამუშაო დღით, 5 დღიანი სამუშაო კვირით. დასვენების დღეებია შაბათი და
კვირა.
5.2. „დასაქმებულს“ უფლება აქვს ისარგებლოს 1 საათიანი შესვენებით სამუშაო დღის განმავლობაში.
5.3. „დასაქმებულს“ უფლება აქვს არ იმუშაოს საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილ უქმე დღეებში.
5.4. „დასაქმებულს“ უფლება აქვს ისარგებლოს ანაზღაურებადი შვებულებით წელიწადში 24 სამუშაო დღის ოდენობით.
5.5. „დასაქმებულს“ უფლება აქვს ისარგებლოს ანაზღაურების გარეშე შვებულებით წელიწადში 15 სამუშაო დღის ოდენობით. ამ უფლების
გამოსაყენებლად
«დასაქმებულმა“ 2 (ორი) კვირით ადრე უნდა გააფრთხილოს «დამსაქმებელი“;
მუხლი 6. მხარეთა პასუხისმგებლობა
მხარეები პასუხისმგებელი არიან ერთმანეთის წინაშე ვალდებულებების შეუსრულებლობით წარმოშობილი ზიანისთვის, თუ იგი დაუძლეველი
ძალის მოქმედებით არ იყო გამოწვეული.
მუხლი 7. შრომითი ხელშეკრულების მოქმედების შეჩერება და შეწყვეტა
წინამდებარე შრომითი ხელშეკრულების მოქმედების შეჩერება და შეწყვეტა ხდება
მოქმედი კანონმდებლობითა და შრომის შინაგანაწესით დადგენილი საფუძვლებითა და წესით.
მუხლი 8. დავა
მხარეთა შორის წარმოშობილი დავის გადაწყვეტა ხდება მოქმედი კანონმდებლობით დადგენილი წესით.
მუხლი 9. ცვლილებები და დამატებები
ხელშეკრულების არსებითი პირობების შეცვლა შესაძლებელია ორივე მხარის შეთანხმების საფუძველზე წერილობითი ფორმით.
მუხლი 10. დასკვნითი დებულებები
10.1. საკითხები, რომლებიც არ არის განსაზღვრული წინამდებარე ხელშეკრულებით წესრიგდება მოქმედი კანონმდებლობითა და დამსაქმებლის
შრომის შინაგანაწესით.
10.2. ხელშეკრულება შედგენილია ორი თანაბარი იურიდიული ძალის მქონე
ეგზემპლიარად და ინახება მხარეებთან.

მხარეთა ხელმოწერები

„დამსაქმებელი“ „დასაქმებული“

––––––––––––––––––––––– ––––––––––––––––––––––

93
დანართი 2

თეონას ისტორია
როდესაც თეონა 16 წლის გახდა, კომპიუტერის საყიდლად ფულის შეგროვება გადაწყვიტა. თეონამ დაიწყო შაბათ-კვირას სანაყინეში
ნახევარ განაკვეთზე მუშაობა და ამ გზით ფულის გამომუშავება. სანამ მუშაობას დაიწყებდა, თეონას საკუთარი ფული არასოდეს ჰქონია,
გარდა იმ შემთხვევებისა, როდესაც ჯიბის ფულს მშობლები აძლევდნენ, ან ახლობლები ჩუქნიდნენ მცირე თანხას დაბადების დღეზე.
შესაბამისად, აქამდე თეონა ფულს ყოველთვის სახლში ინახავდა. მაგრამ ახლა, რადგანაც თეონამ მუშაობა დაიწყო, მას რეგულარული
შემოსავალი გაუჩნდა და გაიაზრა, რომ ფულის სახლში შენახვას სჯობს მისი უფრო უსაფრთხო ადგილას დაგროვება და სარგებლის მიღება.
სწორედ ამიტომ თეონამ დეპოზიტის გახსნა გადაწყვიტა და სთხოვა დედას, ბანკში გაჰყოლოდა.

თეონამ და დედამ გაისეირნეს ქალაქში და პირველივე ბანკში შევიდნენ, რომელიც გზად შემოხვდათ. „რა აზრი აქვს სხვა ბანკების
მოძებნას?“- გაიფიქრა თეონამ, „ეს ბანკიც ზუსტად ისე გამოიყურება, როგორც ნებისმიერი სხვა ბანკი.“ არასწორია: თეონას
პასუხისმგებლობაა არჩევანის გაკეთებამდე ესტუმროს რამდენიმე ბანკს და ერთმანეთს შეადაროს სხვადასხვა შემოთავაზება.

თეონა ერთ–ერთ ოპერატორთან (კონსულტანტთან) მივიდა და უთხრა, რომ დეპოზიტის გახსნა სურდა. წარბშეკრულმა კონსულტანტმა
ჯერ თეონას შეხედა, შემდეგ – თეონას დედას. „თუ დეპოზიტის გახსნა გინდოდა, შეგეძლო თავად არ მოსულიყავი და მარტო დედა
გამოგეშვა. ასე ყველანი ნაკლებ დროს დავკარგავდით!“ – ამოიხვნეშა კონსულტანტმა და თეონას საჩვენებელი თითით სკამისაკენ მიუთითა:
„აქ დაჯექი და არ იხმაურო. როდესაც რომელიმე თანამშრომელი გათავისუფლდება, დაგეხმარება.“ თეონა ისე მოიქცა, როგორც
კონსულტანტმა უთხრა. არასწორია: ბანკის კონსულტანტი თეონას არაეთიკურად ეპყრობა.

ერთი საათის შემდეგ მეორე კონსულტანტი მივიდა თეონასთან და თეონას დედასთან და მათ ხელით ანიშნა, კაბინეტში გამომყევითო.
კაბინეტში, კვლავაც უსიტყვოდ, კონსულტანტმა თეონას და თეონას დედას სკამზე მიანიშნა, დასხედითო. ამის შემდეგ კონსულტანტმა
ამოიღო უჯრიდან უამრავი ფორმა, თეონას დედას გახედა, და უთხრა: როგორც გავიგე, გოგონასთვის დეპოზიტის გახსნა გსურთ. ძალიან
კარგი. მოდი, თეონას სახელზე 1–წლიანი დეპოზიტი გავხსნათ. მე თქვენგან თეონას შესახებ გარკვეული ინფორმაცია დამჭირდება. გთხოვთ,
სწრაფ–სწრაფად მიპასუხოთ, ძალიან დაკავებული ვარ. არასწორია: ბანკის კონსულტანტი არღვევს თეონას უფლებას, გამოხატოს საკუთარი
აზრი და თავად აირჩიოს პროდუქტი.
კონსულტანტმა ფორმები მაგიდაზე დაალაგა და მათი შევსება დაიწყო. პერიოდულად იგი მარტივ შეკითხვებს უსვამდა თეონას დედას –
გოგონას სახელი? ასაკი? მისამართი? რა თანხით გსურთ გოგონას დეპოზიტის გახსნა? ტელეფონის ნომერი?

მიუხედავად იმისა, რომ თეონა ძალიან დაბნეული და მორიდებული იყო, მაინც მოუხმო სიმამაცეს და ჰკითხა კონსულტანტს: „უკაცრავად,
ჩემს დეპოზიტზე რა საპროცენტო განაკვეთი მეკუთვნის? ყოველ კვირას შემიძლია დავამატო დეპოზიტზე თანხა თუ ყოველ თვე?“ ამ
შეკითხვებზე კონსულტანტმა უპასუხა: „გთხოვ, ნუ მაწყვეტინებ. ვიცი, რასაც ვაკეთებ; ზუსტად ისეთივე დეპოზიტს გაგიხსნი, როგორსაც
სხვა არასრულწლოვანს ვუხსნი. თანაც, შენ რა იცი საპროცენტო განაკვეთის და თანხის დამატების შესახებ? დეტალებს დედასთან გავივლი.“

94
არასწორია: ბანკის კონსულტანტი არღვევს თეონას უფლებას, მიიღოს სრული, ზუსტი, ადვილად გასაგები და თავისდროული ინფორმაცია
და ამასთან, თავად აირჩიოს პროდუქტი.
თეონას აინტერესებდა, ბანკი აპირებდა თუ არა თეონას პერსონალური მონაცემების დაცვას, თუმცა მოერიდა კითხვის დასმა. არასწორია:
თეონას პასუხისმგებლობაა, თავად იზრუნოს პერსონალური მონაცემების დაცვაზე. ამრიგად, მან ბანკს უნდა ჰკითხოს, თუ როგორ დაიცავს
ბანკი მის პერსონალურ მონაცემებს.
როგორც იქნა, თეონამ მოიკრიბა მთელი თავისი გამბედაობა და იკითხა: „უკაცრავად, ჩემს დეპოზიტზე რა საპროცენტო განაკვეთი
მეკუთვნის? ყოველ კვირას შემიძლია დავამატო დეპოზიტზე თანხა თუ ყოველ თვე?“ ამ შეკითხვებზე კონსულტანტმა უპასუხა: „გთხოვ, ნუ
მაწყვეტინებ. ვიცი რასაც ვაკეთებ; ზუსტად ისეთივე დეპოზიტს გაგიხსნი, როგორსაც სხვა არასრულწლოვანს ვუხსნი. თანაც, შენ რა იცი
საპროცენტო განაკვეთის და თანხის დამატების შესახებ? დეტალებს დედასთან გავივლი.“ ამაზე თეონას არაფერი უთქვამს. არასწორია: მისი
პასუხისმგებლობაა, დასვას რაც შეიძლება მეტი შეკითხვა, გაეცნოს შემოთავაზებული პროდუქტის ყველა პირობას და შეადაროს ეს
პროდუქტი სხვა პროდუქტებს. მომავალში თეონას მოუწევს შეძენილი პროდუქტის ყველა პირობის შესრულება. ამრიგად,
ხელშეკრულებაზე ხელის მოწერამდე აუცილებელია, რომ მან მიიღოს ამომწურავი პასუხები.
ამის შემდეგ, კონსულტანტმა თეონას დედას ძალიან მოკლედ და რთული ტერმინებით აუხსნა დეპოზიტის რამდენიმე პირობა. როდესაც
თეონას დედა მას კითხვებს უსვამდა, კონსულტანტი უკმაყოფილო სახით ძალიან მოკლე პასუხებს სცემდა. ბოლოს, კონსულტანტმა თეონას
დედას უთხრა: „ყველა საბუთი შევსებულია. აქ მომიწერეთ ხელი, შემდეგ კი შეგიძლიათ მოლარესთან მიხვიდეთ და გადასცეთ თანხა,
რომლის შეტანაც გსურთ დეპოზიტზე.“ თეონას დედისთვის, და მით უმეტეს თეონასთვის, ბევრი რამ კვლავაც ბუნდოვანი იყო; გოგონას
სურდა კონსულტანტისთვის ეკითხა, თუ შეეძლო წაეკითხა იმ დოკუმენტი, რომელსაც დედა ხელს აწერდა, მაგრამ კონსულტანტმა ხელით
ანიშნა, ამისთვის არ მცალიაო და დასძინა, მთავარია, დედას ძირითადი პირობები ესმისო. არასწორია: ბანკის კონსულტანტი არღვევს
თეონას უფლებას, მიიღოს სრული, უტყუარი, დროული და გასაგები ინფორმაცია და ამასთან, უპატივცემულოდ ეპყრობა გოგონას.

სალაროში თანხის გადახდის შემდეგ თეონა და თეონას დედა კონსულტანტთან დაბრუნდნენ, რომელმაც თეონას დედას უთხრა: „ახლა
შეგიძლიათ წახვიდეთ და იცოდეთ, რომ სანამ 1 წელი არ გავა, თანხა არ გამოიტანოთ ბავშვის დეპოზიტიდან!“ არასწორია: ბანკის
კონსულტანტმა დაარღვია თეონას უფლება მიიღოს სრული, ზუსტი, ადვილად გასაგები და თავისდროული ინფორმაცია.

ბანკიდან გასვლისას თეონას და თეონას დედას ფილიალის მმართველი შეხვდათ. ფილიალის მმართველი თავაზიანად მიესალმა
მომხმარებლებს და მიმართა: „ძალიან მიხარია, რომ ახალგაზრდა მომხმარებლებს ვხედავ. იმედია, დღეს ჩვენს ბანკში კარგი მომსახურება
მიიღეთ!“ „დიახ, ყველაფერმა კარგად ჩაიარა,“ – უპასუხა თეონამ. გოგონას არ სურდა საკუთარი უკმაყოფილების გამოხატვა არასწორია:
თეონას პასუხისმგებლობაა ბანკს გულწრფელი შეფასება დროულად მიაწოდოს და ამ გზით დაიცვას თავისი უფლებები.

თეონა და თეონას დედა სახლში წავიდნენ. რამდენიმე თვეში თეონას უფროს დას, რომელიც 20 წლის არის, დაურეკეს და მოახსენეს, თუ რა
თანხა დაგროვადა თეონას დეპოზიტზე. არასწორია: ბანკმა სათანადოდ არ დაიცვა თეონას პერსონალური მონაცემები და მის დას
შეატყობინა თეონას ფინანსური ინფორმაცია.

95
დანართი 3.

sesxis xelSekruleba
QTbilisi, ___ ____________, ---------- w.

მუხლი 1. xelSekrulebis mxareebi

es xelSekruleba dadebulia mxareebs Soris:
---------------------------------s, dab. --------------- piradi/pasportis #--------------, misamarTi: --------------------------------------,
SemdegSi: `gamsesxebeli~-
da
---------------------------------s, dab. --------------- piradi/pasportis #--------------, misamarTi: ---------------------------------------,
SemdegSi: `msesxebeli~-
მუხლი 2. xelSekrulebis sagani
gamsesxebeli gascems sesxs fuladi saxiT msesxebelze.

მუხლი 3. sesxis gacemis pirobebi

(1) gamsesxeblis mier msesxebelze gacemuli sesxis pirobebi:
1. odenoba _ ________ (____________________) lari;
2. vada _ -------------;
3. sargebeli _ wliuri ----%;
4. dabrunebis vada _ etapobrivad, TandarTuli grafikis mixedviT;
5. miznobrioba _ uZravi nivTis SeZenis Tanadafinanseba (mdebare ------------- quCa, b.---- -------kv.m.);
(2) sesxi gaicema am xelSekrulebis dadebisTanave, mTlianad.

96
 მუხლი 4. mxareTa ufleba-movaleobebi
(1) gamsesxebeli valdebulia:
 gadasces msesxebels sesxi am xelSekrulebis me-3 punqtiT gansazRvruli pirobebiT;
 msesxebelze sesxis gacemis Sesaxeb informacia ar miawodos mesame pirebs;
 miiRos sesxis Tanxa, gadaxdili am xelSekrulebiT dadgenili odenobiT.
(2) msesxebeli valdebulia:
 gamoiyenos sesxi daniSnulebiT (miznobrivad);
 am xelSekrulebiT gansazRvruli vadis Sesabamisad daubrunos gamsesxebels igive raodenobis fuladi erTeuli,
TandarTuli grafikis Sesabamisad;
 gadauxados gamsesxebels SeTanxmebuli sesxiT sargeblobis sargebeli;
 gacemuli sesxis Tanxis TanamonawileobiT SeZenili uZravi nivTi gamoiyenos am xelSekrulebiT gacemuli sesxis
uzrunvelsayofad, rac niSnavs SeZenili uZravi nivTis ipoTekiT datvirTvas gamsesxeblis sasargeblod, araugvianes
sesxis gacemidan erTi kviris vadaSi. ipoTekis xelSekrulebis dadebaze an/da sxva raime formiT uzrunvelyofis
gamoyenebaze Tavis arideba miiCneva msesxeblis mier valdebulebis darRvevad da gamsesxebeli uflebamosili iqneba
maSinve moiTxovos sesxis Tanxis erTianad dabruneba.
(3) msesxebeli uflebamosilia vadaze adre daabrunos sesxi da mas sesxis vadaze adre dabrunebisaTvis ar daekisreba
sajarimo Tanxis gadaxda, xolo sargebels (procents) ixdis sargeblobis vadis mixedviT.
(4) gamsesxebels ufleba aqvs vadaze adre moiTxovis sesxis dabruneba Tu msesxeblis qonebrivi mdgomareoba
uaresdeba, am xelSekrulebis მუხლი 7 dadgenili wesiT.
(5) TiToeuli mxare valdebulia daicvas am xelSekrulebidan gamomdinare konfidencialuri informacia.
(6) sesxis gacema dasturdeba am xelSekrulebaze xelmoweriT, xolo misi dabruneba mxareebis mier unda dadasturdes
werilobiTi dokumentiT.

97
 მუხლი 5. mxareTa pasuxismgebloba da davis gadawyveta
(1) TiToeuli mxare pasuxs agebs am xelSekrulebiT nakisri valdebulebis mTlianad an nawilobriv
SeusruleblobisaTvis.
(2) msesxebeli valdebulia sesxis Sesabamisi etapis gadaxdis vadis gadacilebisaTvis gadauxados gamsesxebels
pirgasamtexlo TiToeul vadagadacilebul dReze, gadasaxdeli Tanxis 0,01%-s odenobiT.
(3) TiToeuli mxare am xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli valdebulebebis mTlianad an nawilobriv Seusruleblobis
gamo pasuxismgeblobisagan Tavisufldeba, Tu valdebulebis Seusrulebloba gamowveulia dauZleveli Zalis
(fors-maJoruli garemoebebi) an meore mxaris bralis Sedegad.
(4) dauZleveli Zalad miiCneva iseTi faqtis an garemoebis arseboba, ris gamoc xelSekrulebis mxare ver asrulebs
valdebulebas, kerZod:
 xanZari da afeTqeba, miwisZvra, wyaldidoba da sxva stiqiuri ubedureba;
 samxedro ajanyeba, omi.
(5) am xelSekrulebidan gamomdinare dava mxareebs Soris wydeba SeTanxmebiT, xolo SeuTanxmeblobis SemTxvevaSi,
saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT sasamarTlos mier.

მუხლი 6. saxelSekrulebo vada

(1) xelSekruleba ZalaSi Sedis mxareTa xelmoweris momentidan.
(2) sesxi gacemulia ----- wlis vadiT, xolo misi dabruneba etapobrivad gansazRvrulia am xelSekrulebis danarTiT.

მუხლი 7. xelSekrulebis Sewyveta

(1) xelSekruleba vadaze adre SeiZleba Sewydes:
1. mxareTa SeTanxmebiT;
2. sesxisa da sargeblis vadaze adre dafarviT;
98
 3. Tu msesxebeli Tavs aridebs ipoTekis xelSekrulebis dadebas;
4. gamsesxeblis moTxovniT, Tu msesxeblis qonebrivi mdgomareoba uaresdeba. qonebrivi mdgomareobis gauaresebad
miiCneva, Tu msesxebeli ar ixdis Sesabami etapiT, grafikiT gaTvaliswinebul gadasaxdels (sesxis nawilsa da
sargebels).
(2) Tu gamsesxebeli ar gascems msesxebelze sesxs an gadaacilebs gacemis vadas an gascems SeTanxmebulze mcire
odenobiT, maSin msesxebels ufleba aqvs calmxrivad Sewyvitos xelSekruleba sesxis gacemis vadis dadgomidan 1
Tvis Semdeg. aseT SemTxvevaSi msesxebels ar ekisreba procentis gadaxda miRebul sesxze. xelSekrulebis
calmxrivi Sewyvetis Sesaxeb msesxebelma werilobiT unda acnobos gamsesxebels Sewyvetis safuZvlis miTiTebiT da
srulad daabrunos sesxis is nawili, rac man ukve miiRo.

მუხლი 8. damatebiTi pirobebi

(1) winamdebare xelSekruleba Sedgenilia 2 egzemplarad, romelTac aqvT Tanabari iuridiuli Zala, romelic
gadaecemaT mxareebs.
(2) xelSekrulebaSi cvlilebebis Setana xdeba urTierTSeTanxmebis safuZvelze, werilobiTi formiT axali
xelSekrulebis dadebiT.

მუხლი 9. mxareTa xelmowera

(1) gamsesxebeli: (2) msesxebeli:

--------------------------- ____________________ ________________________
__________________________

99
sesxis gadaxdis grafiki

# გadaxdis TariRi gadasaxdeli Tanxa

_______________________ ___________________________

100
 შეფასების ინსტრუმენტები

საკითხი -- პროფესიები _ როგორ ვაკეთებ არჩევანს?

კომპლექსური დავალება 2/1

მოსწავლის სახელი და გვარი - - -- -- - - -- - - - -- - - - -- - - - -- - - - - --

კრიტერიუმი @ სამიზნე ცნება სოციალიზაცია

აბსტრაქტული დონე მოსწავლე კომპლექსური დავალების საშუალებით გამოკვეთილ მაგალითებზე დაყრდნობით, ურთიერთდაკავშირებულად
მოსწავლეს სიღრმისეულად აქვს მსჯელობს საგნის ფარგლებში გამოკვეთილ ყველა სამიზნე ცნებაზე.
გააზრებული საკითხის არსი / არსობრივი უკავშირებს კომპლექსური დავალების საშუალებით გამოკვეთილ მოცემულობას პირად გამოცდილებას და სხვა ცხოვრებისეულ
მახასიათებლები, რაც მას ამ ცოდნის სიტუაციებს.
განზოგადებისა და მისი მოსწავლის დავალება და პასუხები შესაბამისობაშია არამარტო დავალების კრიტერიუმებთან, არამედ სცდება მას და საკითხი სხვა
დეკონტექსტუალიზების/სხვა მსგავს სამიზნე ცნებებთან, ცხოვრებისეულ კონტექსტებთან კავშირში განიხილება: ეხება ახალ პროფესიებს, რომელიც მოსდევს
მაგალითებთან შედარების საშუალებას ტექნოლოგიების სწრაფ განვითარებას, გამოთქვამს ორიგინალურ ვარაუდებს მომავლის სამუშაო სივრცის ორგანიზების,
აძლევს. უკავშირებს განსახილველ დამსაქმებლსა და დასაქმებულს შორის ურთიერთობის, ანაზღაურების სისტემის შესახებ.( იყენებს ფრაზებს, ,,თუ საკითხს
საკითხს საკუთარ პირად გამოცდილებას. მომავლის პერსპექტივიდან შევხედავთ, ყველაფერი იცვლება, მათ შორის, ადამიანის და საზოგადოების ურთიერთმიმართებაც, ის
უფრო ჰარმონიული და მზრუნველი გახდება“)
მიმართებითი დონე მოსწავლე მწყობრად და თანმიმდევრულად გადმოსცემს სოციალიზაციის ცნების სხვადასხვა ასპექტს (პიროვნულ მახასიათებლებს,
მოსწავლეს ესმის განსახილველი ადამიანის მოთხოვნილებებს, ურთიერთობას სხვადასხვა სოციალურ ჯგუფთან). გამოკვეთს კომპლექსური დავალების შეფასების
საკითხის არსი; ხედავს კრიტერიუმების / სამიზნე ცნების მკვიდრი წარმოდგენების საშუალებით განსაზღვრულ ნიუანსებს.
ურთიერთმიმართებებს საკითხთან ნაშრომში თანმიმდევრულადაა ახსნილი კავშირი პიროვნულ ინტერესებს, მისწრაფებებს, პროფესიულ არჩევანსა და აღიარებას
დაკავშირებულ არსებით სტრუქტურულ შორის. გააზრებულად და მიზეზ-შედეგობრივად არის წარმოდგენილი მიმართება შრომითი ურთიერთობების განსაზღვრულობასა
ერთეულებს შორის. და სტაბილურ და ჰარმონიზებულ სამუშაო გარემოს შორის. (საუბარია აღიარების საჭიროებაზე და ჯილდო-წახალისების
მნიშვნელობაზე. დღიურში აღნიშნულია სიკეთესა და სარგებელზე, რომელსაც საზოგადოება პროფესიონალებისგან იღებს.)
მულტისტრუქტურული დონე მოსწავლეს აქვს არაერთი ასოციაცია შესასწავლ საკითხთან მიმართებით, თუმცა იმავე საკითხთან დაკავშირებით
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ რამდენიმე, მის მიერ გადმოცემულ ამბებს არ აქვს მწყობრი, თანმიმდევრული სახე.
ერთმანეთთან დაუკავშირებელი, მოსწავლის ნაშრომში დასახელებულია, რამდენიმე მნიშვნელოვანი ასპექტი (ჩამოთვლის პიროვნების ინტერესებს, საჭიროებებს,
უსისტემო ასოციაცია/წარმოდგენა ურთიერთობებს სხვა ადამიანებთან , მიკუთვნებულობის საჭიროებას, კეთილდღეობას, მაგრამ ვერ ახდენს ამ ასპექტების
განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით. სტრუქტურაში გაერთიანებას და დღიურსაც და წარდგენასაც უფრო დანაწეერებული, ფრაგმენტული ხასიათი აქვს..
უნისტრუქტურული დონე მოსწავლის მსჯელობა შესასწავლ საკითხთან დაკავშირებით შემოიფარგლება საკვანძო სიტყვებზე/სათაურზე მარტივი და
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ ერთი ლოგიკური რეფლექსიით.
არასტრუქტურირებული დავალებაში სწორად ასახელებს ერთ ასპექტს (მაგალითად, სწავლას პროფესიის მისაღებად, ყურადღებას ამახვილებს მის ხარისხზე)
ასოციაცია/წარმოდგენა განსახილველ მაგრამ ეს სასურველი შინაარსისგან მოწყვეტილი რჩება, არ ვითარდება.
საკითხთან დაკავშირებით.
პრე-სტრუქტურული დონე მოსწავლე სწორად ვერ იგებს საკითხთან დაკავშირებულ შეკითხვებს / კომპლექსური დავალების პირობას.
მოსწავლეს საკითხთან დაკავშირებით არ მოსწავლეს არ აქვს პასუხი, ან მისი პასუხი საერთოდ აცდენილია მოთხოვნებს/დავალების კრიტერიუმებს;
აქვს რელევანტური ინფორმაცია. დავალება არ შეასრულა/ვერ შეასრულა;
პირობას აცდენილია, ადექვატურად ვერ აღიქვა...

101
საკითხი - სახელმწიფო ბიუჯეტი

კომპლექსური დავალება 2/2

მოსწავლის სახელი და გვარი - - -- -- - - -- - - - -- - - - -- - - - -- - - - - --

კრიტერიუმი @ სამიზნე ცნება სამოქალაქო მონაწილეობა ინიციატივა და მეწარმეობა

აბსტრაქტული დონე მოსწავლე კომპლექსური დავალების საშუალებით გამოკვეთილ მაგალითებზე დაყრდნობით, ურთიერთდაკავშირებულად
მოსწავლეს სიღრმისეულად აქვს მსჯელობს საგნის ფარგლებში გააქტიურებულ ყველა სამიზნე ცნებაზე.
გააზრებული საკითხის არსი / კომპლექსური დავალების დასკვნებს აკავშირებს პირად გამოცდილებასთან, სხვა ცხოვრებისეულ სიტუაციებთან.
არსობრივი მახასიათებლები, რაც მას მოსწავლის პროდუქტი/წარდგენა მოიცავს არამარტო მოცემულის/შეთავაზებულის გაგების ძირითად ასპექტებს
ამ ცოდნის განზოგადებისა და მისი და მათ შორის კავშირებს/ მიმართებებს, არამედ განზოგადების გზით, იგი ამყარებს კავშირებს მოცემულის მიღმა
დეკონტექსტუალიზების/სხვა მსგავს ასპექტებთან; აყალიბებს სხვა საგანთან/სფეროსთან/ეპოქასთან/გარემოსთან დაკავშირებულ იდეებს,
მაგალითებთან შედარების საშუალებას სტრუქტურებს, განაზოგადებს საკითხს, გვიზიარებს ჰიპოთეზებს...
აძლევს. უკავშირებს განსახილველ შინაარსობრივად ტვირთავს ფრაზებს:,, თუ საკითხს განსხვავებული კუთხით შევხედავთ, დავინახავთ კავშირს
საკითხს საკუთარ პირად
სხვა სფეროსთან...“ ,, ამ საკითხებიდან გამომდინარე, მაქვს რამდენიმე იდეა...“
გამოცდილებას.

მიმართებითი დონე მწყობრად და თანმიმდევრულად გადმოსცემს სამოქალაქო მკაფიოდ გამოავლენს სამეწარმეო უნარ-ჩვევებს (განსაზღვრავს
მოსწავლეს ესმის განსახილველი მონაწილეობის არსს, მიზნებს, გზებსა და საშუალებებს. საჭიროებებს, აყალიბებს მოქმედების/პროექტის იდეას, მიზანს,
საკითხის არსი; ხედავს გამოკვეთს კომპლექსური დავალების შეფასების მისი მიღწევის დროში გაწერილ გეგმას და საჭირო რესურსების
კრიტერიუმების / სამიზნე ცნების მკვიდრი წარმოდგენების ჩამონათვალს, ასევე მონიტორინგის მექანიზმს). გამოკვეთს
ურთიერთმიმართებებს საკითხთან
საშუალებით განსაზღვრულ ნიუანსებს. კომპლექსური დავალების შეფასების კრიტერიუმების / სამიზნე
დაკავშირებულ არსებით
დავალებაში ასახული თემისა და სამიზნე ცნების საკვანძო ცნების მკვიდრი წარმოდგენების საშუალებით განსაზღვრულ
სტრუქტურულ ერთეულებს შორის. ასპექტები სტრუქტურირებულად და ნიუანსებს.
ურთიერთმიმათებაშია წარმოდგენილი; ხსნის სამოქალაქო ნაშრომში ნათლად და თანმიმდევრულად არის ახსნილი,
მონაწილეობის მნიშვნელობას, მიზეზ-შედეგობრივ მიზეზ-შედეგობრივი კავშირები ინიციატივის მიზანს,
კავშირს ხელისუფლების კონტროლს, პრიორიტეტებზე განხორციელების ეტაპებს და რესურსებს შორის.
დაფუძნებულ ბიუჯეტს და საზოგადოებრივ ინტერესებს წარმოჩენილია რისკები და მათი არიდების გზები. ნაშრომი
შორის. თანმიმდევრულია, კარგად ჩანს მიმართებები.
მულტისტრუქტურული დონე აქვს არაერთი ასოციაცია შესასწავლ საკითხთან მიმართებით, აქვს არაერთი ასოციაცია შესასწავლ საკითხთან მიმართებით,
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ რამდენიმე, თუმცა იმავე საკითხთან დაკავშირებით თუმცა იმავე საკითხთან დაკავშირებით
ერთმანეთთან დაუკავშირებელი, მის მიერ გადმოცემულ ამბებს არ აქვს მწყობრი, მის მიერ გადმოცემულ ამბებს არ აქვს მწყობრი,
თანმიმდევრული სახე. თანმიმდევრული სახე.
უსისტემო ასოციაცია/წარმოდგენა
მოსწავლე ჩამოთვლის რამდენიმე ასპექტს, ახდენს მათ მოსწავლის ნაშრომში დასახელებულია, რამდენიმე
განსახილველ საკითხთან
სწორ იდენტიფიცირებას (გამოკვეთს პრობლემას, მნიშვნელოვანი ასპექტი (აღწერს პრობლემას, ასახელებს
102
დაკავშირებით. ბიუჯეტის არამიზნობრივ ხარჯებზე, სამოქალაქო ქმედებებს, ასახელებს მოლოდინებს,..), მაგრამ ვერ ამყარებს
მონაწილეობის მნიშვნელობაზე, მაგრამ ვერ ახდენს მიმართებებს ამ ასპექტებს შორის.
ნაშრომის სტრუქტურირებულ წარმოდგენას და
მოცემულობას ვერ ამთლიანებს.
უნისტრუქტურული დონე მსჯელობა შესასწავლ საკითხთან დაკავშირებით მსჯელობა შესასწავლ საკითხთან დაკავშირებით
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ ერთი შემოიფარგლება საკვანძო სიტყვებზე/სათაურზე მარტივი და შემოიფარგლება საკვანძო სიტყვებზე/სათაურზე მარტივი და
არასტრუქტურირებული ლოგიკური რეფლექსიით. ლოგიკური რეფლექსიით.
მოსწავლის ნამუშევარი არის ძალიან მოკლე, ახსენებს დავალებაში წარმოაჩენს ერთი ასპექტს (მაგალითად
ასოციაცია/წარმოდგენა განსახილველ
მოქალაქის როლს, ცდილობს არსის ახსნას, სამოქმედო გეგმას, მის ჩამონათვალსა და ვადებს, მაგრამ არ
საკითხთან დაკავშირებით.
ჩანს სხვა კომპონენტები...) . მსჯელობა ზედაპირული და
ზედაპირულად და ფრაგმენტულად. არასტრუქტურირებულია. არ არის ამომწურავი.
პრე-სტრუქტურული დონე მოსწავლე მართებულად ვერ იგებს საკითხთან მოსწავლე მართებულად ვერ იგებს საკითხთან დაკავშირებულ
მოსწავლეს საკითხთან დაკავშირებით დაკავშირებულ შეკითხვებს / კომპლექსური დავალების შეკითხვებს / კომპლექსური დავალების პირობას.
არ აქვს რელევანტური ინფორმაცია. პირობას. მოსწავლეს არ აქვს პასუხი, ან მისი პასუხი საერთოდ
მოსწავლეს არ აქვს პასუხი, ან მისი პასუხი საერთოდ აცდენილია მოთხოვნებს/დავალების კრიტერიუმებს;
აცდენილია მოთხოვნებს/დავალების კრიტერიუმებს; დავალება არ შეასრულა, ვერ შეასრულა; პირობა
დავალება არ შეასრულა, ვერ შეასრულა; პირობა ადეკვატურად ვერ აღიქვა...
ადეკვატურად ვერ აღიქვა...

103
საკითხი -- გადასახადები

კომპლექსური დავალება 2/3

მოსწავლის სახელი და გვარი - - -- -- - - -- - - - -- - - - -- - - - -- - - - - --

კრიტერიუმი @ სამიზნე ცნება სამოქალაქო მონაწილეობა

აბსტრაქტული დონე მოსწავლე კომპლექსური დავალების საშუალებით გამოკვეთილ მაგალითებზე დაყრდნობით, ურთიერთდაკავშირებულად
მოსწავლეს სიღრმისეულად აქვს მსჯელობს საგნის ფარგლებში გამოკვეთილ ყველა სამიზნე ცნებაზე.
გააზრებული საკითხის არსი / არსობრივი უკავშირებს კომპლექსური დავალების საშუალებით გამოკვეთილ მოცემულობას პირად გამოცდილებას და სხვა
მახასიათებლები, რაც მას ამ ცოდნის ცხოვრებისეულ სიტუაციებს.
განზოგადებისა და მისი მოსწავლის დავალებაში ასახულია არამარტო კრიტერიუმებთან სრულად შესაბამისი, თანმიმდევრული და გააზრებული
დეკონტექსტუალიზების/სხვა მსგავს პასუხები, არამედ საკითხი უფრო ფართო პერსპექტივაშია წარმოდგენილი: მოსწავლე გამოთქვამს მოსაზრებას, რომ
მაგალითებთან შედარების საშუალებას გადასახადები მომავალში ნებაყოფლობითი იქნება, რადგან ადამიანები გახდებიან სოლიდარულები და იზრუნებენ
აძლევს. უკავშირებს განსახილველ საკითხს ერთმანეთზე, სახელმწიფოზე.
საკუთარ პირად გამოცდილებას.
მიმართებითი დონე მოსწავლე მწყობრად და თანმიმდევრულად გადმოსცემს სამოქალაქო მონაწილეობის არსს, მიზნებს, გზებსა და საშუალებებს.
მოსწავლეს ესმის განსახილველი საკითხის გამოკვეთს კომპლექსური დავალების შეფასების კრიტერიუმების / სამიზნე ცნების მკვიდრი წარმოდგენების საშუალებით
არსი; ხედავს ურთიერთმიმართებებს განსაზღვრულ ნიუანსებს.
საკითხთან დაკავშირებულ არსებით დავალებაში ასახული თემისა და სამიზნე ცნების საკვანძო ასპექტები სტრუქტურირებულად და ურთიერთმიმათებაშია
სტრუქტურულ ერთეულებს შორის. წარმოდგენილი; ხსნის სამოქალაქო მონაწილეობის მნიშვნელობას, მიზეზ-შედეგობრივ კავშირს ბიუჯეტსა და გადასახადებს,
ბიუჯეტსა და სოციალურ სერვისებს, სახელმწიფოს, ხელისუფლების ფუნქციონირების პროცესს შორის.
მულტისტრუქტურული დონე მოსწავლეს აქვს არაერთი ასოციაცია შესასწავლ საკითხთან მიმართებით, თუმცა იმავე საკითხთან დაკავშირებით
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ რამდენიმე, მის მიერ გადმოცემულ ამბებს არ აქვს მწყობრი, თანმიმდევრული სახე.
ერთმანეთთან დაუკავშირებელი, მოსწავლე ჩამოთვლის რამდენიმე ასპექტს, ახდენს მათ სწორ იდენტიფიცირებას (გამოკვეთს პრობლემას, საუბრობს
უსისტემო ასოციაცია/წარმოდგენა სამოქალაქო ჩართულობის სხვადასხვა ფორმებზე, მაგრამ ვერ ახდენს ნაშრომის სტრუქტურირებულ წარმოდგენას და
განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით. მოცემულობას ვერ ამთლიანებს.

უნისტრუქტურული დონე მოსწავლის მსჯელობა შესასწავლ საკითხთან დაკავშირებით შემოიფარგლება საკვანძო სიტყვებზე/სათაურზე მარტივი და
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ ერთი ლოგიკური რეფლექსიით.
არასტრუქტურირებული მოსწავლის ნამუშევარი არის ძალიან მოკლე, ახსენებს სამოქალაქო კონტროლს, ცდილობს არსის ახსნას,
ასოციაცია/წარმოდგენა განსახილველ ზედაპირულად და ფრაგმენტულად.
საკითხთან დაკავშირებით.
პრე-სტრუქტურული დონე მოსწავლე მართებულად ვერ იგებს საკითხთან დაკავშირებულ შეკითხვებს / კომპლექსური დავალების პირობას.
მოსწავლეს საკითხთან დაკავშირებით არ მოსწავლეს არ აქვს პასუხი, ან მისი პასუხი საერთოდ აცდენილია მოთხოვნებს/დავალების კრიტერიუმებს;
აქვს რელევანტური ინფორმაცია. დავალება არ შეასრულა/ვერ შეასრულა; აცდენილია, პირობა ადეკვატურად ვერ აღიქვა...

104
Tema ეკონომიკა და სახელმწიფო – შემაჯამებელი დავალება 2/4

სამიზნე ცნება= სამოქალაქო მონაწილეობა

davalebis piroba: გამოკითხე შენს გარშემო 5-6 ზრდასრული ადამიანი იმის დასადგენად, თუ რამდენად ერკვევა ფინანსური
ორგანიზაციების ( ბანკებთან, საფინანსო ორგანიზაციებთან) პროდუქტებში და მათი შერჩევის წესებში, რისკებში, რომელიც ახლავს
ფინანსური ვალდებულებების აღებას. გააანალიზე მათი პასუხები და გამოკვეთილი საჭიროებების გათვალისწინებით, მოამზადე
საინფორმაციო ბუკლეტი;

Sefasebis kriteriumebi qulebi komentari

• რომელი საზოგადოებრივი პრობლემის 3

მოგვარებას ისახავს მიზნად ფინანსური
ორგანიზაციების პროდუქტებზე და მათ
თანამდევ რისკებზე საინფორმაციო
ბუკლეტის მომზადება? (მკვ.წ.2)
• ვისთან და რატომ ითანამშრომლეთ 3
მოხალისეობრივი აქტივობების
(გამოკითხვის, ბუკლეტის მომზადება-
გავრცელების) დროს? (მკვ.წ. 3)
• რა გავლენას იქონიებს ბუკლეტის გაცნობა 2
გარშემომყოფთა ფინანსური რისკების
არიდებაზე/შემცირებაზე? (მკვ.წ.3)
• ხომ არ შეიცავს ბუკლეტის შინაარსი 2
საფინანსო ორგანიზაციების, მათი
პროდუქტების ანტირეკლამას? (მკვ.წ.4)

105
საკითხი -- მომხმარებელთა უფლებები და პასუხისმგებლობები
კომპლექსური დავალება 2/5

მოსწავლის სახელი და გვარი - - -- -- - - -- - - - -- - - - -- - - - -- - - - - --

კრიტერიუმი @ სამიზნე ცნება დემოკრატია

აბსტრაქტული დონე მოსწავლე კომპლექსური დავალების პროდუქტში გამოკვეთილ დასკვნებზე დაყრდნობით,

მოსწავლეს სიღრმისეულად აქვს ურთიერთდაკავშირებულად მსჯელობს საგნის ფარგლებში არსებულ სხვა სამიზნე ცნებებზე. უკავშირებს
გააზრებული საკითხის არსი / კომპლექსური დავალების საშუალებით გამოკვეთილ მოცემულობას პირად გამოცდილებას და სხვა
არსობრივი მახასიათებლები, რაც მას ამ ცხოვრებისეულ სიტუაციებს.
ცოდნის განზოგადებისა და მისი
დეკონტექსტუალიზების/სხვა მსგავს დავალებაში ასახულია არამარტო კრიტერიუმებთან სრულად შესაბამისი, თანმიმდევრული და გააზრებული
მაგალითებთან შედარების საშუალებას პასუხები, არამედ ეს საკითხი უფრო ფართო პერსპექტივაში მდგრად განვითარებასთან, სამომავლო
აძლევს. უკავშირებს განსახილველ პერსპექტივებთან კავშირში განიხილება (იყენებს ფრაზებს, ,,თუ საკითხს მომავლის პერსპექტივიდან შევხედავთ,
საკითხს საკუთარ პირად მომხმარებლის უფლებას ვეღარავინ დაარღვევს, რადგან თავად ,,თეონა“ იქნება ინფორმირებული და მომთხოვნი,
გამოცდილებას. ამას მომწოდებლები, იმავე საფინანსო ორგანიზაციებშიც მიხვდებიან...“..)

მიმართებითი დონე მოსწავლე მწყობრად და თანმიმდევრულად გადმოსცემს დემოკრატიის ასპექტებს (ადამიანის უფლებები,
მოსწავლეს ესმის განსახილველი სამართლებრივი დოკუმენტები, დემოკრატიის პრინციპები). გამოკვეთს კომპლექსური დავალების შეფასების
საკითხის არსი; ხედავს კრიტერიუმების / სამიზნე ცნების მკვიდრი წარმოდგენების საშუალებით განსაზღვრულ ნიუანსებს.
ურთიერთმიმართებებს საკითხთან ნაშრომში ნათლად და თანმიმდევრულად არის ახსნილი მიზეზ-შედეგობრივი კავშირები მომხმარებლის
დაკავშირებულ არსებით სტრუქტურულ უფლებებსა და მოვალეობებს შორის, გამოკვეთილია საფინანსო ორგანიზაციის მხრიდან მომხმარებლის
ერთეულებს შორის. უფლებების დარღვევის მომენტები და მისი წინაპირობები; გამოკვეთილია ორმხრივი პასუხიმგებლობის
საჭიროება; ყურადღებას ამახვილებს პერსონალური ინფორმაციის დაცვის ვალდებულებაზე, როგორც
საკონსტიტუციო ნორმაზე.
მულტისტრუქტურული დონე მოსწავლეს აქვს არაერთი ასოციაცია შესასწავლ საკითხთან მიმართებით, თუმცა იმავე საკითხთან დაკავშირებით
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ რამდენიმე, მის მიერ გადმოცემულ ამბებს არ აქვს მწყობრი, თანმიმდევრული სახე.
ერთმანეთთან დაუკავშირებელი, მოსწავლის ნაშრომში დასახელებულია რამდენიმე მნიშვნელოვანი ასპექტი ( სწორად ახსენებს, მომხმარებლის
უსისტემო ასოციაცია/წარმოდგენა უფლებებს, ახსენებს მის მოვალეობებს, პერსონალურ ინფორმაციას, არჩევანის უფლებას... ), მაგრამ არ არის
განსახილველ საკითხთან თანმიმდევრული, ვერ ამთლიანებს საკითხს.
დაკავშირებით.
უნისტრუქტურული დონე მოსწავლის მსჯელობა შესასწავლ საკითხთან დაკავშირებით შემოიფარგლება საკვანძო სიტყვებზე/სათაურზე
106
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ ერთი მარტივი და ლოგიკური რეფლექსიით.
არასტრუქტურირებული დავალებაში სწორად ასახელებს ერთ ასპექტს (მაგალითად, მომხმარებლის უფლებებს), მაგრამ მსჯელობა
ასოციაცია/წარმოდგენა განსახილველ ფრაგმენტული და არასტრუქტურირებულია.
საკითხთან დაკავშირებით.

პრე-სტრუქტურული დონე მოსწავლე მართებულად ვერ იგებს საკითხთან დაკავშირებულ შეკითხვებს / კომპლექსური დავალების პირობას.
მოსწავლეს საკითხთან დაკავშირებით არ არ აქვს პასუხი, ან მისი პასუხი საერთოდ აცდენილია მოთხოვნებს/დავალების კრიტერიუმებს;
აქვს რელევანტური ინფორმაცია. დავალება არ შეასრულა/ვერ შეასრულა; აცდენილია, პირობა ადეკვატურად ვერ აღიქვა...

107
საკითხი - რისკები და დაზღვევა
კომპლექსური დავალება 2/6
მოსწავლის სახელი და გვარი - - -- -- - - -- - - - -- - - - -- - - - -- - - - - --

კრიტერიუმი @ სამიზნე ცნება მდგრადი განვითარება

აბსტრაქტული დონე
მოსწავლეს სიღრმისეულად აქვს მოსწავლე კომპლექსური დავალების საშუალებით გამოკვეთილ მაგალითებზე დაყრდნობით,
გააზრებული საკითხის არსი / ურთიერთდაკავშირებულად მსჯელობს საგნის ფარგლებში გამოკვეთილ ყველა სამიზნე ცნებაზე.
არსობრივი მახასიათებლები, რაც უკავშირებს კომპლექსური დავალების მოცემულობას პირად გამოცდილებას და სხვა ცხოვრებისეულ
მას ამ ცოდნის განზოგადებისა და სიტუაციებს.
მისი დეკონტექსტუალიზების/სხვა მოსწავლის დავალებაში ასახულია არამარტო კრიტერიუმებთან სრულად შესაბამისი, თანმიმდევრული და
მსგავს მაგალითებთან შედარების გააზრებული პასუხები, არამედ საკითხი უფრო ფართო პერსპექტივაშია გააზრებული: მოსწავლე აღნიშნავს, რომ
საშუალებას აძლევს. უკავშირებს ,,როგორც შემიძლია ვივარაუდო“ გამოთქვამს თავის ვარაუდს, ვთქვათ, რომ მომავალში ადამიანები ყველაფერს
განსახილველ საკითხს საკუთარ დააზღვევენ, რომ ფუჭი შრომა და უმიზნო დანახარჯები არ გასწიონ.
პირად გამოცდილებას.
მიმართებითი დონე მოსწავლე მწყობრად და თანმიმდევრულად გადმოსცემს მდგრადი განვითარების კონცეფციის ადეკვატურ
მოსწავლეს ესმის განსახილველი ასპექტებს (მომავლის პერსპექტივაზე ორიენტირება, ლოკალური მოქმედებების და მათი შედეგების მიზეზ-
საკითხის არსი; ხედავს შედეგობრიობა). გამოკვეთს კომპლექსური დავალების შეფასების კრიტერიუმების / სამიზნე ცნების მკვიდრი
ურთიერთმიმართებებს საკითხთან წარმოდგენების საშუალებით განსაზღვრულ ნიუანსებს.
დაკავშირებულ არსებით
სტრუქტურულ ერთეულებს შორის. ნაშრომში ნათლად და თანმიმდევრულად არის ახსნილი, მიზეზ-შედეგობრივი კავშირები არსებულ რისკებს, მათ
დაზღვევასა და ადამიანის მშვიდ, უშფოთველ სამომავლო პერსპექტივას, ეკონომიკურ მდგრადობას შორის.
ლოკალურად აღმოფხვრილი საფრთხეები მთლიანობაში შეადგენენ საერთო უსაფრთხოების სამომავლო
პერსპექტივას, აღნიშნავს ის თავის ნაშრომში.
მულტისტრუქტურული დონე მოსწავლეს აქვს არაერთი ასოციაცია შესასწავლ საკითხთან მიმართებით, თუმცა იმავე საკითხთან დაკავშირებით
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ მის მიერ გადმოცემულ ამბებს არ აქვს მწყობრი, თანმიმდევრული სახე.
რამდენიმე, ერთმანეთთან მოსწავლის ნაშრომში დასახელებულია რამდენიმე მნიშვნელოვანი ასპექტი (ასახელებს ბუნებრივ რისკებს,
დაუკავშირებელი, უსისტემო სოფლის მეურნეობის თავისებურებას, დაზღვევას, მაგრამ ვერ ამყარებს მიმართებებს ამ ასპექტებს შორის, არ
ასოციაცია/წარმოდგენა არის თხრობაში თანმიმდევრული. ვერ გამოკვეთს, როგორ უკავ/შირდება ეს ასპექტები ერთმანეთს და საჭირო
განსახილველ საკითხთან ლოკალური ქმედებები –სამომავლო – პერსპექტივებს
დაკავშირებით.

108
უნისტრუქტურული დონე მოსწავლის მსჯელობა შესასწავლ საკითხთან დაკავშირებით შემოიფარგლება საკვანძო სიტყვებზე/სათაურზე
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ ერთი მარტივი და ლოგიკური რეფლექსიით.
არასტრუქტურირებული დავალებაში სწორად ასახელებს ერთი ასპექტს (მაგალითად, დაზღვევას, რომელიც მუდამ სასარგებლოა
ასოციაცია/წარმოდგენა სოფლის მეურნეობაში), მაგრამ ვერ გამოკვეთს წინაპირობას, ვერ აკავშირებს ერთმანეთთან.
განსახილველ საკითხთან
დაკავშირებით.
პრე-სტრუქტურული დონე მოსწავლე მართებულად ვერ იგებს საკითხთან დაკავშირებულ შეკითხვებს / კომპლექსური დავალების პირობას.
მოსწავლეს საკითხთან მოსწავლეს არ აქვს პასუხი, ან მისი პასუხი საერთოდ აცდენილია მოთხოვნებს/დავალების კრიტერიუმებს;
დაკავშირებით არ აქვს დავალება არ შეასრულა/ვერ შეასრულა; აცდენილია, პირობა ადეკვატურად ვერ აღიქვა...
რელევანტური ინფორმაცია.

109
საკითხი - რისკები და დაზღვევა
კომპლექსური დავალება 2/7
მოსწავლის სახელი და გვარი - - -- -- - - -- - - - -- - - - -- - - - -- - - - - --
კრიტერიუმი @ სამიზნე ცნება მდგრადი განვითარება

აბსტრაქტული დონე მოსწავლე კომპლექსური დავალების საშუალებით გამოკვეთილ მაგალითებზე დაყრდნობით,

მოსწავლეს სიღრმისეულად ურთიერთდაკავშირებულად მსჯელობს საგნის ფარგლებში გამოკვეთილ ყველა სამიზნე ცნებაზე.
აქვს გააზრებული საკითხის
არსი / არსობრივი უკავშირებს კომპლექსური დავალების მოცემულობას პირად გამოცდილებას და სხვა ცხოვრებისეულ სიტუაციებს.
მახასიათებლები, რაც მას ამ მოსწავლის დავალებაში ასახულია არამარტო კრიტერიუმებთან სრულად შესაბამისი, თანმიმდევრული და
ცოდნის განზოგადებისა და გააზრებული პასუხები, არამედ საკითხი უფრო ფართო პერსპექტივაშია გააზრებული: კომიქსებში ასახულია
მისი მოსაზრება, რომ მომავალში ადამიანები ყველაფერს დააზღვევენ, რომ ჯანმრთელობის პრობლემის არსებობისას
დეკონტექსტუალიზების/სხვა გარანტირებული სამედიცინო მომსახურება მიიღონ.
მსგავს მაგალითებთან
შედარების საშუალებას აძლევს.
უკავშირებს განსახილველ
საკითხს საკუთარ პირად
გამოცდილებას.
მიმართებითი დონე მოსწავლე მწყობრად და თანმიმდევრულად გადმოსცემს მდგრადი განვითარების კონცეფციის ადეკვატურ
მოსწავლეს ესმის ასპექტებს (მომავლის პერსპექტივაზე ორიენტირება, ლოკალური მოქმედებების და მათი შედეგების მიზეზ-
განსახილველი საკითხის არსი; შედეგობრიობა). გამოკვეთს კომპლექსური დავალების შეფასების კრიტერიუმების / სამიზნე ცნების მკვიდრი
ხედავს ურთიერთმიმართებებს წარმოდგენების საშუალებით განსაზღვრულ ნიუანსებს.
საკითხთან დაკავშირებულ
არსებით სტრუქტურულ ნაშრომში ნათლად და თანმიმდევრულად არის ახსნილი მიზეზ-შედეგობრივი კავშირები ჯანმრთელობის
ერთეულებს შორის. გარანტირებულ დაცვასა და ბედნიერების , მდგრადობის განცდას შორის. კომიქსის პერსონაჟებიც და
პრეზენტატორიც ჯანმრთელობას ყველაზე მაღალ ღირებულებად წარმოაჩენენ, რაც კავშირშია, რისკების
დაღვევასთან და უშფოთველი მომავლის პერსპექტივასთან.
მულტისტრუქტურული დონე მოსწავლეს აქვს არაერთი ასოციაცია შესასწავლ საკითხთან მიმართებით, თუმცა იმავე საკითხთან დაკავშირებით
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ მის მიერ გადმოცემულ ამბებს არ აქვს მწყობრი, თანმიმდევრული სახე.
რამდენიმე, ერთმანეთთან მოსწავლის ნაშრომში დასახელებულია რამდენიმე მნიშვნელოვანი ასპექტი (ჯანმრთელობის მნიშვნელობა,
დაუკავშირებელი, უსისტემო დაზღვევის მნიშვნელობა, მდგრადი კეთილდღეობა ..), მაგრამ ვერ იკვეთება მიმართებები ამ ასპექტებს შორის, არ
ასოციაცია/წარმოდგენა არის თანმიმდევრული არც სლაიდის სცენები და არც წარდგენა.
განსახილველ საკითხთან
დაკავშირებით.

110
უნისტრუქტურული დონე მოსწავლის მსჯელობა შესასწავლ საკითხთან დაკავშირებით შემოიფარგლება საკვანძო სიტყვებზე/სათაურზე
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ მარტივი და ლოგიკური რეფლექსიით.
ერთი არასტრუქტურირებული დავალებაში სწორად ასახელებს ერთ ასპექტს (მაგალითად, წარმოდგენილია სცენა ჯანმრთელობის რისკებზე,
ასოციაცია/წარმოდგენა მაგრამ ეს ფრაგმენტულობა სათქმელამდე ვერ მიდის;
განსახილველ საკითხთან
დაკავშირებით.
პრე-სტრუქტურული დონე მოსწავლე მართებულად ვერ იგებს საკითხთან დაკავშირებულ შეკითხვებს / კომპლექსური დავალების პირობას.
მოსწავლეს საკითხთან მოსწავლეს არ აქვს პასუხი, ან მისი პასუხი საერთოდ აცდენილია მოთხოვნებს/დავალების კრიტერიუმებს;
დაკავშირებით არ აქვს დავალება არ შეასრულა/ვერ შეასრულა; აცდენილია, პირობა ადეკვატურად ვერ აღიქვა...
რელევანტური ინფორმაცია.

111
თემატური ბლოკი: მოქალაქე, სახელმწიფო და გლობალური პროცესები

თემა: სამშვიდობო პროცესები საათების სავარაუდო რაოდენობა – 14

(+4)

თემასთან დაკავშირებული მკვიდრი წარმოდგენები:

• ადამიანის უფლებების დაცვა და სამშვიდობო პროცესების უზრუნველყოფა საერთაშორისო ორგანიზაციების (მაგ., გაერო, სტრასბურგის
სასამართლო) მთავარი ამოცანაა;
• ადამიანის ფუნდამენტური უფლებების დარღვევა კაცობრიობის წინააღმდეგ ჩადენილი დანაშაულია;
თავდასხმითი ომის გამოცხადებით სახელმწიფო საკუთარი მოქალაქეების უფლებებსაც არღვევს;
• ომსაც აქვს შეზღუდვები;
• საერთაშორისო საფრთხეების (ტერორიზმი. ტრეფიკინგი, ფუნდამენტალიზმი) წინააღმდეგ წარმატებული ბრძოლა ადამიანების,
სახელმწიფოებისა და საერთაშორისო ორგანიზაციების ერთობლივი ძალისხმევითაა შესაძლებელი;
• პასიურობა და ნიჰილიზმი ადამიანის უფლებათა დარღვევის წინააღმდეგ ბრძოლას ართულებს;
• გაეროს ბავშვის უფლებათა კომიტეტში ბავშვს უფროსებისაგან დამოუკიდებლად შეუძლია განცხადების გაგზავნა.

თემატური საკვანძო შეკითხვები

• რატომ განვითარდა ადამიანის უფლებათა დამცველი ორგანიზაციები მეორე მსოფლიო ომის შემდგომ პერიოდში? რატომ არსებობს
საერთაშორისო ჰუმანიტარული ორგანიზაციები?
• რატომ შეუძლიათ ქალებს სამშვიდობო პროცესებში პოზიტიური როლის შესრულება?
• რატომ აქცევს ძალადობის მიმართ ტოლერანტული დამოკიდებულება ადამიანს/საზოგადოებას/ საერთაშორისო საზოგადოებას
მოძალადედ? რატომ არის აუცილებელი მოვლენებისთვის (აგრესია/ძალადობა) საკუთარი სახელის დარქმევა?
• რატომ არის მართლმსაჯულება (სახელმწიფო და საერთაშორისო დონეზე) მშვიდობის წინაპირობა?
• რატომ წარმოადგენს ამა თუ იმ ქვეყანაში მიმდინარე შეიარაღებული კონფლიქტი ყველა ქვეყნის პრობლემას?
• რატომ არის ამა თუ იმ სახელმწიფოს მხრიდან აგრესიული/მილიტარისტული პოლიტიკა საკუთარი მოქალაქეების უფლებების დარღვევა?
• რატომ აგებს სახელმწიფო პასუხს მისი, თუნდაც ერთი თავისი მოქალაქის უფლებების დარღვევის შემთხვევაში?
• რატომ ხდება არაეფექტური ადამიანის უფლებათა დამცველი ორგანიზაციების საქმიანობა მოქალაქის პასიურობის შემთხვევაში?

112
• როგორ შემიძლია მონაწილეობა სამშვიდობო პროცესებში?
თემის ფარგლებში დასამუშავებელი საკითხები:
1. გაერო;
2. საქართველო და ევროპის კავშირი;
3. საერთაშორისო საფრთხეები;
4. მიგრაციის თანამედროვე გამოწვევები;
5. საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართალი;
6. საქართველო სამშვიდობო და ჰუმანიტარულ მისიებში;
სამიზნე ცნება და მასთან საკითხი/ები საკვანძო კომპლექსური დავალება (შუალედური სასწავლო
დაკავშირებული მკვიდრი მიზანი)
წარმოდგენები (გრძელვადიანი გაერო; შეკითხვა/შეკითხვები
სასწავლო მიზანი)
მდგრადი განვითარების
მიზნები;
ქვეცნება/ები • რატომ განვითარდა ადამიანის
ინიციატივა მდგრადი უფლებათა დამცველი
განვითარების კუთხით; ორგანიზაციები მეორე მსოფლიო
ომის შემდგომ პერიოდში?
ინკლუზიურობა-გენდერი; • რატომ შეუძლიათ ქალებს
სამშვიდობო პროცესებში
პოზიტიური როლის შესრულება?
ინიციატივა და მეწარმეობა კომპლექსური დავალების განხორციელების ეტაპები (აქტივობები, აირჩიეთ დავალება
(შედეგები: 5, 6, 7) რესურსები, შეკითხვები) დავალება 1 3/1
1)პირადი/ საზოგადოებრივი ეტაპი I – წარმოიდგინე, რომ შენ გაეროს კეთილი
საჭიროებების განსაზღვრა ნების ელჩი ხარ და გაეროს
1-ლი კომპლექსური დავალების პირობის გაცნობა
ნებისმიერი ინიციატივის წარმომადგენლობაში უნდა წარმოთქვა
საფუძველია; • გამოსულხართ სადმე სიტყვით? სიტყვა, რომელიც მდგრადი განვითარების
2)მეწარმე არის ადამიანი, • კარგად გამოგივიდათ? რომელიმე მიზანთან (5;16;17–აირჩიე
რომელსაც აქვს • როგორ ფიქრობთ, საჭიროა წინასწარ დაწერო შენი გამოსვლა? ერთი) იქნება დაკავშირებული და
საზოგადოებისთის • რა უნდა გაითვალისწინო, რომ დააინტერესო მსმენელები? თანამოაზრეების შემოკრებაზე
სასარგებლო იდეა და • პრობლემა, რომელზეც ელაპარაკები, უნდა იყოს თუ არა ორიენტირებული; თქვენ გეძლევათ
მზად არის რისკი გასწიოს მნიშვნელოვანი მათთვისაც? შესაძლებლობა, გააგონოთ მსოფლიოს
113
 საკუთარი იდეის • საჭიროა თუ არა ემოციების გამოწვევა? თქვენი ხმა და შეცვალოთ იგი!
განვითარებისთვის; • საჭიროა, თავი აგრძნობინო მიმართვის ადრესატებად? მოამზადეთ გამოსვლის ტექსტი (150-200
3) მკაფიო მიზნების დასახვა, სიტყვა)
რესურსებისა და მე-2 კომპლექსური დავალების პირობის გაცნობა
მოქმედებების დაგეგმვა ნაშრომში/ნაშრომის პრეზენტაციისას
და დროში განაწილება • ხატვა თუ გიყვარს? ხაზგასმით წარმოაჩინეთ:
წარმატებული • როგორ არის შესაძლებელი სათქმელის ნახატში გადმოცემა? • რომელი კონკრეტული საჭიროება
საქმიანობის აუცილებელი • როგორი ნახატები მოგწონდათ პატარაობაში? დაედო საფუძვლად თქვენს გამოსვლას?
პირობაა; • ბავშვებისთვის მიმზიდველი ნახატების შესაქმნელად (ინიც._მკვ.წ.1)
4) მოქმედებებისგან აუცილებელია გამორჩეული სამხატვრო უნარები? • საზოგადოებისთვის სასარგებლო რა
მოსალოდნელი შედეგების • განსხვავების ადვილად აღქმისთვის შეიძლება თუ არა ერთ იდეას ახმოვანებთ და როგორ
წინასწარ განსაზღვრა ბარათზე ასახო სასურველი და არასასურველი სიტუაცია? მოაგვარებს ის პრობლემას? (ინიც.-
გვეხმარება • რა დაგჭირდება მარტივი მოთხრობის შესაქმნელად? მკვ.წ.2)
გაუთვალისწინებელი • რაში დაგეხმარება ბავშვებისთვის საყვარელი პერსონაჟები და • რა რესურსები (ადამიანური,
რისკების შემცირებაში; ცოტა ფანტაზია? ფინანსური, დროითი) მიგაჩნიათ
5) გადაწყვეტილების • როგორი სიტყვები უნდა გამოიყენო საბავშვო მოთხრობაში? საჭიროდ; როგორია მოსალოდნელი
მიღებისას აუცილებელია რეკომენდაციები მასწავლებლისთვის: თუ საჭიროებას დაინახავთ,
შედეგები, რისკები; (ინიც.3.4.)
ზნეობრივი და შეიძლება მარტივი მინიშნება:,,ბასტი“ და ,,ბუბუ“ არიან • რამდენად შეესაბამება თქვენი იდეა
საკანონმდებლო ნორმების მოთხრობის პერსონაჟები და ხშირად კამათობენ, წყლის გაეროს სამართლებრივ და ზნეობრივ
გათვალისწინება; შედეგის მოფრთხილება-დაზოგვა უფრო მნიშვნელოვანია თუ
მისაღებად პროცესზე
ნორმებს, მდგრადი განვითარების
ენერგიის? ბოლოს თანხმდებიან, რომ ორივე მნიშვნელოვანია მიზნებს (კონკრეტულად) (ინიც.-
დაკვირვებაა საჭირო.
და ჯილდოებს უწესებენ ერთმანეთს სწორი ქმედებისთვის; მკვ.წ.5.) (მდგრად.2)
ეტაპი II – კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობა • რამდენად გათვალისწინებულია
მდგრადი განვითარება აქტივობა: იმსჯელეთ; სახელმძღვანელო, გვ.144 საზოგადოების ინტერესები და
(შედეგები: 7, 10, 11)
სამომავლო პერსპექტივა; (მდგრად.-
მკვ.წ.1)
1)რესურსების მოხმარებისას რესურსი: გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია;
მნიშვნელოვანია სახელმძღვანელო, გვ. 144-145 პრეზენტაციის შემდეგ ისაუბრე:
საზოგადოების • რა სტრატეგიები გამოიყენე/რა
• რა იცით გაეროს შესახებ, რას ნიშნავს ეს სახელი?
ინტერესებისა და • როდის და რატომ წარმოიშვა ამ ორგანიზაციის შექმნის იდეა? ნაბიჯები გადადგი დავალებაზე
მომავლის პერსპექტივის • მეორე მსოფლიო ომის შედეგებმა რა გავლენა იქონია მუშაობის სხვადასხვა ეტაპზე; რას
საერთაშორისო საზოგადოებაზე? გააკეთებდი განსხვავებულად,
114
 გათვალისწინება; • რა წარმოადგენს გაეროს მისიას? ხელახლა რომ იწყებდე კომპლექსურ
• როგორ არის გათვალისწინებული გაეროს პრინციპებში დავალებაზე მუშაობას.
2) ლოკალურ ქმედებებს თანასწორობის, მშვიდობიანი თანამშრომლობის, ძალისმიერი
გლობალური შედეგები ქმედებებისგან თავშეკავების, მაგრამ მოძალადეთა მიმართ დავალება 2 3/2
მოსდევს (მაგალითად, მშვიდობიანი პრევენციული და იძულებითი მეთოდების
გარემოზე ზრუნვა ერთი გამოყენება? წარმოიდგინე, რომ შენ და შენი მეგობრები
შეხედვით უმნიშვნელო • ვინ არის გაერთიანებული ამ ორგანიზაციაში? ახორციელებთ პროექტს ,,რჩევები უმცროს
მოქმედებებით იწყება (მაგ., • ერევა თუ არა გაერო ქვეყნების შიდასახელმწიფოებრივ მეგობრებს“, რომლის მიზანსაც საბავშო
ნაგვის ძირს არ დაყრა, საქმეებში? როდიდან და როგორ თანამშრომლობენ ბაღის 5-6 წლის ჯგუფის
პოლიერთილენის პარკზე საქართველო და გაერო? აღსაზრდელებისთვის მდგრადი
უარის თქმა)). • რა გსმენიათ გაეროს მიმართ კრიტიკული განწყობების შესახებ? განვითარების მიზნების შესაბამისი
• თქვენ რას ფიქრობთ ამ მიმართებით? უნარების განვითარება წარმოადგენს.
რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: ამ კითხვებით წარმართულ შეარჩიე მდგრადი განვითარების ერთი
სხვა აქტივობებთან ერთად მოსწავლეებს სთხოვეთ, უპასუხონ მიზანი, მოიფიქრე, როგორ შეგიძლია
კითხვას: გაეროს მისიაში გამოყოფილ მიმართულებებს შორის, მუყაოს ბარათებზე შესრულებული
პირადად მისთვის რომელია უფრო მნიშვნელოვანი და რატომ? მარტივი ნახატებით ან პატარა
მოთხრობით ბავშვებს აუხსნა, რა უნდა
გააკეთოს ან არ გააკეთოს, რომ მას და მის
რესურსი: მშვიდობის გზა ადამიანის უფლებების დაცვაზე გადის;
შვილებს უსაფრთხო მომავალი ჰქონდეთ.
სახელმძღვანელო, გვ. 145
ნაშრომში/ნაშრომის პრეზენტაციისას
• როგორ ახსნით ამ ნათქვამს, რომ მშვიდობის გზა ადამიანის ხაზგასმით წარმოაჩინე:
უფლებების დაცვაზე გადის? • რომელი კონკრეტული საჭიროება
• როგორ აისახება ომი და მასშტაბური კონფლიქტი ადამიანის დაედო საფუძვლად შენს პროდუქტს;
უფლებებზე? მათი უსაფრთხოებისა და მდგრადობის (ინიც.-მკვ.წ.1.)
განცდაზე? • რამდენად სასარგებლოა
• რა წინააღმდეგობაა ადამიანის უფლებებსა და მშვიდობას საზოგადოებისთვის შენი იდეა და
შორის? როგორ შეუწყობს ხელს პრობლემის
• რატომ შემუშავდა ,,ადამიანის უფლებათა საყოველთაო მოგვარების ეს ლოკალური მცდელობა
დეკლარაცია“ სწორედ მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ? გლობალურ შედეგებს? (ინიც.-მკვ.წ.2.
• მიგაჩნიათ, რომ ომის დროს შეიძლება დაცული იყოს
მდგრ.-მკვ.წ.2)
ადამიანის უფლებები?
• რომელი ფილმი ან ნაწარმოები გახსენდებათ, როცა ომის დროს • რა რესურსები (მატერიალური,
115
 დაირღვა ადამიანის უფლებები? დროითი) დაგჭირდა და კიდევ
• როგორი დოკუმენტია ,,ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დაგჭირდება (თუ რეალურად მიხვალ
დეკლარაცია“? ბავშვებთან); როგორია მოსალოდნელი
• იცავს თუ არა დეკლარაცია ადამიანის უფლებებს თავისი შედეგები, რისკები; როგორ
მოქალაქეობის ქვეყნის საზღვრებს მიღმაც? დააკვირდები შედეგებს? (ინიც.-
• რა განაპირობებს, რომ ეს დოკუმენტი დღესაც, ოცდამეერთე
მკვ.წ.3.4)
საუკუნეშიც აქტუალურია?
• რა დარღვევები ხდება დღესაც და რატომ ჭირს ამ • რამდენად შეესაბამება შენი იდეა
საერთაშორისო შეთანხმების პირობების დაცვა, თუმცა მას 200- სამართლებრივ და ზნეობრივ ნორმებს,
მდე ქვეყანა იზიარებს? (ბავშვებისთვის, თქვენთვის) ხომ არ
აქტივობა–იმუშავეთ წყვილებში; სახელმძღვანელო. გვ.147 არის ზიანის მომტანი; როგორ
შეესაბამება მათ სამომავლო
პერსპექტივას; (ინიც.-მკვ.წ.5. მდგრ.-1)
რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: სიტუაციების გაანალიზების
და მსჯელობის დროს მოსწავლეები უნდა დავაფიქროთ იმაზე, პრეზენტაციის შემდეგ ისაუბრე:
რომ ხშირად ადამიანებს ახსოვთ თავიანთი უფლებები, მაგრამ • რა სტრატეგიები გამოიყენე/რა
ნაკლებად ახსოვთ თავიანთი მოვალეობები, რომ ,,ჩვენი
ნაბიჯები გადადგი დავალებაზე
თავისუფლება მთავრდება იქ, სადაც სხვისი უფლება იწყება“.
მუშაობის სხვადასხვა ეტაპზე; რას
აქვე გთავაზობთ სწორი პასუხების ვარიანტს: გააკეთებდი განსხვავებულად,
ხელახლა რომ იწყებდე კომპლექსურ
სიტუაცია 1. გიას შეეზღუდა ინფორმაციის გონივრულ ვადაში
დავალებაზე მუშაობას.
მიღების უფლება, მისთვის კოლეჯს წინასწარ უნდა ეცნობებინა
ჩათვლის თარიღი; კოლეჯის ადმინისტრაცია ვალდებულია,
განცხადებით მიმართვის შემთხვევაში სტუდენტს ჩათვლის ახალი
თარიღი დაუნიშნოს.

სიტუაცია 2. უფროსკლასელების უფლება შეკრებისა და

გამოხატვის თავისუფლების თვალსაზრისით დარღვეულად
ჩაითვლებოდა, რომ არა მათი მხრიდან სხვათა უფლებების
დარღვევა. ,,ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაციის“ 29
მუხლის მეორე პუნქტი: ,, უფლებებისა და თავისუფლებების
განხორციელებებისას შეზღუდვის ქვეშ მოიაზრება ის საზღვრები,
116
რომლებიც აუცილებელია, რათა უზრუნველყოფილ იქნეს სხვების
უფლებათა ჯეროვანი აღიარება და პატივისცემა და
დაკმაყოფილდეს ზნეობის, საზოგადოებრივი წესრიგისა და
საერთო კეთილდღეობის სამართლიანი მოთხოვნები
დემოკრატიულ საზოგადოებაში.“

სიტუაცია 3. აღმსარებლობის თავისუფლება შელახულად

ჩაითვლებოდა იმ შემთხვევაში, თუ ამ ჯგუფის წევრები სხვა
ადამიანებისთვის საზიანო ქმედებებს არ განახორციელებდნენ,
რაც ამ ინფორმაციის მიხედვით დადასტურებულია.

სიტუაცია 4. ამ შემთხვევაში დაცვის ქმედება იყო მართებული,

რადგან არავის აქვს უფლება შეიჭრას კერძო სივრცეში და ჩაერიოს
სხვა ადამიანის პირად ცხოვრებაში. თუმცა საჯარო პირის
პერსონალური მონაცემები საჯარო შეიძლება იყოს, მაგრამ არის
პირადი ცხოვრების მხარე (და ეს ჯანმრთელობის პრობლემებსაც
ეხება), რომელთა შესახებ ინფორმაციის მოპოვება და გავრცელება
მათი სურვილის გაუთვალისწინებლად არაკანონიერია.

რესურსი: რატომ ინარჩუნებს დეკლარაცია მნიშვნელობას?

(მეორე ნაწილი); სახელმძღვანელო, გვ. 146
• ცნობილია თუ არა ადამიანის უფლებათა საყოველთაო
დეკლარაცია ადამიანების უმრავლესობისათვის?
• საკმარისია თუ არა, რომ ადამიანებმა წაიკითხონ დეკლარაცია?
• ხომ არ ფიქრობთ, რომ თითოეული ჩვენგანის აქტივობა ამ
მიმართებით უკეთეს გარემოს შექმნის?
• როგორ შეიძლება დაგვეხმაროს მოქალაქეებს ეს დეკლარაცია?
• რა შეგვიძლია გავაკეთოთ ჩვენ?
• რა შეუძლია გააკეთოს სამოქალაქო საზოგადოებამ?
• როგორ იცავს გაერო ბავშვთა უფლებებს?
• შეუძლია თუ არა ბავშვს უფროსებისაგან დამოუკიდებლად

117
 მიმართოს გაეროს ბავშვთა უფლებათა კომიტეტს?
აქტივობა–დავალება 2; ( საშინაოდ!) სახელმძღვანელო, გვ.149

რესურსი: მდგრადი განვითარების მიზნები; სახელმძღვანელო, გვ.

150
• როგორ ფიქრობთ, მსოფლიოში რამდენი ადამიანია, მათ შორის
ბავშვიც, რომელთა სიცოცხლეს საფრთხეს უქმნის ომები,
ტერორიზმი, შიმშილი, წყურვილი, უსახლკარობა?
• კიდევ რა პრობლემები აწუხებს კაცობრიობას?
• რა იცი მდგრადი განვითარების მიზნებზე?
• რატომ უწოდებენ მის მიზნებს ,,უნივერსალურ დღის წესრიგს“?
• რა პერიოდზეა გათვლილი იგი და რა მიზნებს მოიცავს?
• იზიარებს თუ არა საქართველო ამ დღის წესრიგს?

რესურსი: შენ რის გაკეთება შეგიძლია მდგრადი განვითარების

მიზნების მისაღწევად? სახელმძღვანელო, გვ. 151
• არსებობს თუ არა ჩვენ გარშემოც ის პრობლემები, რომელთა
მოგვარება მდგრადი განვითარების მიზნებშია ასახული?
• დაასახელეთ მაგალითები.
• შესაძლებელია თუ არა ამ პრობლემების მოგვარება მხოლოდ
კანონების მიღებით, ხელისუფლების მცდელობით?
• შესაძლებელია თუ არა ამ მიზნების მიღწევა მოქალაქეების
მონაწილეობის, თითოეული ადამიანის მცდელობისა და
ზრუნვის გარეშე,?
• რა შემიძლია გავაკეთო მე? თუ დაფიქრებულხართ ამაზე?

აქტივობა– იმსჯელეთ; სახელმძღვანელო. გვ.152

აქტივობა–იმუშავეთ წყვილებში (ან ინდივიდუალურად!);
სახელმძღვანელო. გვ.152

118
 რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: დავალების შესრულებამდე
მოსწავლეებს სთხოვეთ გაეცნონ ,,ეს საინტერესოა“-ს რუბრიკის
ქვეშ მოცემულ გაეროს კეთილი ნების ელჩის მსახიობ ემა
უოთსონის ემოციურ გამოსვლას გაეროში, რომელიც გენდერული
სტერეოტიპების დაძლევის აუცილებლობაზე და ამ პროცესში
ყველა მოქალაქის პასუხისმგებლობაზე საუბრობს. ეს ინფორმაცია
შეგიძლიათ გამოიყენოთ ერთგვარ ნიმუშადაც N1 დავალების
პროდუქტის შესაქმნელად. ყურადღება გაუმახვილეთ
რიტორიკულ შეკითხვაზე ,,თუ არა მე, მაშინ ვინ? თუ არა ახლა,
მაშინ როდის?“ რომელიც მოქალაქეობრივი პასუხისმგებლობის
განცდის გაღვივებას ემსახურება.
აქტივობა: დისკუსია, სახელმძღვანელო, გვ.154-155
სამიზნე ცნება და მასთან საკითხი/ები საკვანძო კომპლექსური დავალება (შუალედური
დაკავშირებული მკვიდრი სასწავლო მიზანი)
საქართველო და შეკითხვა/შეკითხვები
წარმოდგენები
(გრძელვადიანი სასწავლო ევროპის კავშირი
მიზანი) ქვეცნება/ები • რატომ განვითარდა ადამიანის
უფლებათა დამცველი
ორგანიზაციები მეორე
სამოქალაქო უსაფრთხოება; მსოფლიო ომის შემდგომ
მომავლის პერსპექტივა; პერიოდში?
• რატომ არის მართლმსაჯულება
(სახელმწიფო და საერთაშორისო
დონეზე) უსაფრთხოების
წინაპირობა?
მდგრადი განვითარება კომპლექსური დავალების განხორციელების ეტაპები (აქტივობები, დავალების პირობა 3/3
(შედეგები: 7, 10, 11) რესურსები, შეკითხვები)
ეტაპი I – კომპლექსური დავალების პირობის გაცნობა თქვენმა კლასმა დაგეგმა
1)რესურსების მოხმარებისას კედლის/ელექტრონული გაზეთის
მნიშვნელოვანია • წაგიკითხავთ ინტერვიუ-გამოკითხვა? მომზადება თემაზე ,,საქართველოს
საზოგადოების • რა განასხვავებს მას ინტერვიუსგან? ევროპული არჩევანი“. შეთანხმებული
• როცა ერთსა და იმავე კითხვაზე პასუხს ორი ან რამდენიმე
119
 ინტერესებისა და მომავლის რესპონდენტი სცემს, როგორ ინფორმაციას იღებს მკითხველი? გეგმის მიხედვით, გაზეთში უნდა
პერსპექტივის • ეძლევა მას შედარების საშუალება? განთავსდეს:
გათვალისწინება; • როგორ იწერება სტატია? • ინტერვიუ-გამოკითხვა_,,რა ვიცით
• როგორია მისი სტრუქტურა? ევროპულ ღირებულებებზე“ (წინასწარ
2)ლოკალურ ქმედებებს • წერილი სხვა დროსაც დაგიწერიათ? მოამზადეთ 2 კითხვა და გამოკითხეთ
გლობალური შედეგები • რა ფუნქცია აქვს გზამკვლევს? 4-5 თანაკლასელი, თანასკოლელი);
მოსდევს (მაგალითად, • სტატია - ,,საქართველო-ევროკავშირის
რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: თქვენთვის გიზიარებთ
გარემოზე ზრუნვა ერთი შეთანხმება ასოცირების შესახებ“ (რა
რესურსს, რომელიც სტატიის მომზადების წესებს ეხება და
შეხედვით უმნიშვნელო სარგებელს მიიღებს საქართველო
მოქმედებებით იწყება (მაგ., თავად წარმოადგენს სტატიის ნიმუშს.
მდგრადი განვითარებისა და
ნაგვის ძირს არ დაყრა, http://mastsavlebeli.ge/?p=171
სტაბილურობის გაზრდის კუთხით);
პოლიერთილენის პარკზე ასევე შეგიძლიათ, მოსწავლეებს გაუზიაროთ გამარტივებული
• წერილი-გზამკვლევი – ,,როდის და
უარის თქმა)). რჩევები სტატიის მოსამზადებლად: როგორ მივმართავთ სტრასბურგის
http://www.rogor.ge/article_1103_rogor-davwerot-kargi- სასამართლოს?“
statia.html • წერილი - ,,ევროპული
რაც შეეხება წერილს, განსხვავებით სტატიისაგან წერილი განათლებისთვის“ – (რჩევები
არ ითხოვს ანალიზს, ჩაღრმავებას, არგუმენტებს, ევროპაში სწავლის მსურველებს ან
მოსაზრებებს. მასში წარმოდგენილი საკითხის შესახებ ავტორის გეგმები ამ მიმართებით)
ინფორმაცია ზუსტად და თანმიმდევრულად უნდა იყოს
აირჩიე, რომელიმე მათგანი.
მოწოდებული. არსებითად იგივე მახასიათებლები აქვს გაითვალისწინე, რომ საგაზეთო
,,წერილი-გზამკვლევსაც“. მასალის მოცულობა დაახლოებით, 200
ეტაპი II – კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობა სიტყვა უნდა იყოს, სასურველია
რესურსი: ევროპის კავშირი; სახელმძღვანელო, გვ. 157 იზრუნო მის ვიზუალურ მხარეზეც
საქართველო-ევროკავშირის შეთანხმება ასოცირების შესახებ, (ფოტო, სქემა, ნახატი...)
სახელმძღვანელო, გვ.159-160
ნაშრომში/ნაშრომის პრეზენტაციისას
• რა იცით ევროპის კავშირის შესახებ? ხაზგასმით წარმოაჩინე:
• როგორი გაერთიანებაა და რა ღირებულებებს აღიარებს? • რამდენად არის გათვალისწინებული
• რა კრიტერიუმებს უნდა აკმაყოფილებდეს სახელმწიფო, რომ საზოგადოების ინტერესები და
ევროკავშირის კანდიდატად მიიღონ? სამომავლო პერსპექტივა?(მკვ.წ.1)
• რა იცით ,,ასოცირების შეთანხმების შესახებ“? • საკითხი/პროცესი, რომელზეც წერთ,
• როგორ განიხილავს ეს ხელშეკრულება საქართველოს როგორ გავლენას იქონიებს
არსებულ კონფლიქტებს? მოქალაქეების სტაბილურობასა და
120
აქტივობა– იმუშავეთ წყვილებში; სახელმძღვანელო. გვ.157 უსაფრთხოებაზე? (მკვ.წ.2)
აქტივობა_ იმსჯელეთ; სახელმძღვანელო, გვ158
პრეზენტაციის შემდეგ ისაუბრე:
რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: ეს აქტივობა შესაძლებელია • რა სტრატეგიები გამოიყენე/რა
გამოვიყენოთ წინარე ცოდნის შემოწმების და მოსწავლის ცოდნის ნაბიჯები გადადგი დავალებაზე
ტრანსფერის უნარის შემოწმებისთვისაც, რადგან საკითხები, მუშაობის სხვადასხვა ეტაპზე; რას
რომლებიც წინა ორ თემაში ისწავლებოდა, მოიცავდა ასოცირების
გააკეთებდი განსხვავებულად,
ხელშეკრულებასთან დაკავშირებულ ასპექტებსაც. ამავე დროს,
ხელახლა რომ იწყებდე კომპლექსურ
შეიძლება ვიმსჯელოთ, როგორ აისახება საერთაშორისო
ვალდებულებები ჩვენი ქვეყნის კანონმდებლობაზე და როგორ დავალებაზე მუშაობას.
ინერგება ცხოვრების სხვადასხვა სფეროში. საბოლოოდ კი ეს
შედეგები/შეუსრულებლობა ეხება პიროვნებას. მაგალითად,
სურსათის, მედიკამენტების ხარისხზე ზრუნვის ვალდებულება,
რომელიც სახელმწიფომ ასოცირების ხელშეკრულების
ფარგლებში, მომხმარებლის უფლებების კონტექსტში გააქტიურა,
ეხება ყველა მომხმარებელს. აქედან გამომდინარე, ჩვენ, როგორც
მოქალაქეები, უნდა ვგრძნობდეთ ვალდებულებას, დარღვევის
შემთხვევაში, მოვახდინოთ რეაგირება, მივცეთ მსვლელობა;

რესურსი: მიგრაციის და სავიზო რეჟიმის ლიბერალიზაცია;

სახელმძღვანელო, გვ.160-161
• ევროპის კავშირთან სავიზო რეჟიმის ლიბერალიზაცია რა
შესაძლებლობას ქმნის საქართველოს მოქალაქეებისთვის?
• რომელ ქვეყნებში შეუძლიათ უვიზოდ შესვლა საქართველოს
მოქალაქეებს?
• რა ვადებია ამისთვის განსაზღვრული?
• უვიზო რეჟიმით შესვლა იძლევა დასაქმების უფლებასაც?
აქტივობა– იმსჯელეთ; სახელმძღვანელო. გვ.161
რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: მოსწავლეები გაავლებენ
პარალელებს მათთვის ცნობილ ისტორიებთან, რაც საჭიროა

121
 ნასწავლის ცხოვრებასთან დაკავშირების თვალსაზრისით,

რესურსი: ასოცირების შეთანხმების სხვადასხვა სფეროები;

სახელმძღვანელო, გვ. 162-163
• რა სფეროების რეფორმირებას გულისხმობს ასოცირების
ხელშეკრულება?
• რა იცვლება ეკონომიკის მიმართულებით?
• შეუძლია თუ არა ქართველ მეწარმეს თავისი პროდუქტის
გატანა ევროკავშირის შიდა ბაზარზე?
• როგორ სტანდარტებს უნდა აკმაყოფილებდეს ეს პროდუქტი?
აქტივობა– იმსჯელეთ; სახელმძღვანელო. გვ. 162
რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: სასურველია მოსწავლეები
დამატებით გაეცნონ იმ ელექტრონულ რესურსებს, რომელიც
მითითებულია სახელმძღვანელოში და მიიღონ დამატებითი
ინფორმაცია მათთვის საინტერესო მიმართულებებზე.
აქტივობა– დავალება; სახელმძღვანელო. გვ. 163

რესურსი: ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლო

(სტრასბურგის სასამართლო); სახელმძღვანელო, გვ. 164- 166
• ყოველდღიურ საუბრებში მოგისმენიათ გამოთქმა
,,სტრასბურგში გიჩივლებო...“?
• რა იცით ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოზე?
სტრასბურგის სასამართლოზე?
• სინამდვილეში, ვინ შეიძლება მიმართოს სტრასბურგის
სასამართლოს?
• რა შემთხვევაში შეიძლება მიმართონ?
• რომელი კონვენციის საფუძველზე მოქმედებს სტრასბურგის
სასამართლო?
122
• ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენცია რომელ უფლებებს
იცავს და რა აკრძალვებს აწესებს?
• როგორია საჩივრის მიღების პირობები და პროცედურა?
• ვინ არის პასუხისმგებელი სასამართლოს გადაწყვეტილებებზე?
• რა იცით ევროპის საბჭოს შესახებ?
• დაასახელეთ სტრასბურგის სასამართლოს გადაწყვეტილება,
რომელიც საქართველოს ეხება.
• როგორ მიგაჩნიათ, ჩადენილი დანაშაულის რეაგირების გარეშე
დატოვება, ქმნის თუ არა წინაპირობას ასეთივე ქმედებების
გამეორებისთვის?
• მართლმსაჯულება, სახელმწიფო თუ საერთაშორისო დონეზე,
რატომ ქმნის მშვიდობის წინაპირობას?
აქტივობა – იმუშავეთ ჯგუფებში; სახელმძღვანელო. გვ. 167
რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: სტრასბურგის სასამართლოს
სწავლებისას ვახსენებთ ევროპის საბჭოს, რომელმაც შეიმუშავა
,,ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენცია“ (,,ადამიანის
უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენცია“)
და რომელზეც ხელმომწერია 47 ქვეყანა. ამ კონვენციის
საფუძველზე შეიქმნა ადამიანის უფლებათა ევროპულ
სასამართლო და ის ასოცირდება ევროპის საბჭოსთან და არა
ევროპის კავშირთან. ზოგჯერ, მოსწავლეებს მინიშნება
სჭირდებათ, რომ ორივე მათგანი აღიარებს დემოკრატიულ
ღირებულებებს, ადამიანის უფლებათა საყოველთაო
დეკლარაციის პრინციპებს, მაგრამ სხვადასხვა საერთაშორისო
(ევროპულ) გაერთიანებას წარმოადგენს.

123
სამიზნე ცნება და მასთან საკითხი/ები საკვანძო კომპლექსური დავალება (შუალედური
დაკავშირებული მკვიდრი სასწავლო მიზანი)
საერთაშორისო საფრთხეები – შეკითხვა/შეკითხვები
წარმოდგენები
ტრეფიკინგი;
(გრძელვადიანი სასწავლო
მიზანი) ქვეცნება/ები: • რატომ არის აუცილებელი
მოვლენებისთვის
რისკები, რესურსები;
(აგრესია/ძალადობა) საკუთარი
მოხალისეობა, სახელის დარქმევა?
ცნობიერების ამაღლება; • როგორ შემიძლია მონაწილეობ
სამშვიდობო
პროცესებში?
ინიციატივა და მეწარმეობა კომპლექსური დავალების განხორციელების ეტაპები (აქტივობები, დავალების პირობა: 3/4
(შედეგები: 5, 6, 7) რესურსები, შეკითხვები) (შემაჯამებელი დავალება)
1)პირადი/ საზოგადოებრივი ეტაპი I – კომპლექსური დავალების პირობის გაცნობა დაგეგმე საერთაშორისო საფრთხეების,
საჭიროებების განსაზღვრა კერძოდ, ტრეფიკინგის და მისი
ნებისმიერი ინიციატივის • მოგიმზადებიათ ბუკლეტი სხვა დავალების შესრულებისას,
საფუძველია;
პრევენციის შესახებ ცნობიერების
საერთოდ?
ამაღლებითი პროექტი.
2)მეწარმე არის ადამიანი, • რა გამოგივიდათ კარგად? რა გაგიჭირდათ?
მოხალისეობრივად ჩაატარე კვლევა,
რომელსაც აქვს • მიზნის, შინაარსის, ფორმის მიხედვით შეიძლება თუ არა
საზოგადოებისთის მოამზადე და თემში გაავრცელე
განსხვავდებოდეს ბუკლეტები?
სასარგებლო იდეა და მზად საინფორმაციო ბუკლეტი, რომელშიც
• თქვენი აზრით, რა განასხვავებს საინფორმაციო ბუკლეტსა და
არის რისკი გასწიოს საკუთარი ასახული იქნება ტრეფიკინგის რისკები და
იდეის განვითარებისთვის; სარეკლამო ბუკლეტს?
ფორმები, პრევენციის და სამართლებრივი
• ზუსტ, გადამოწმებულ ინფორმაციას აქვს თუ არა დიდი
3)მკაფიო მიზნების დასახვა, რეგულაციის გზები და მექანიზმები;
რესურსებისა და მოქმედებების მნიშვნელობა?
ტრეფიკინგის მსხვერპლთა
დაგეგმვა და დროში ეტაპი II – კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობა
განაწილება წარმატებული
რეაბილიტაციის შესაძლებლობები;
საქმიანობის აუცილებელი
რესურსი: საერთაშორისო საფრთხეები; სახელმძღვანელო, გვ. პროექტში/ პროექტის პრეზენტაციისას
პირობაა; 169 ხაზგასმით წარმოაჩინე:
4)მოქმედებებისგან • რატომ შეიქმნა საერთაშორისო უფლებადამცველი • რა მიზანს ემსახურება შენი
მოსალოდნელი შედეგების ორგანიზაციები იმ ფონზე, როცა გლობალურად მოაზროვნე ინიციატივა და რატომ გადაწყვიტე
წინასწარ განსაზღვრა
ადამიანები მეორე მსოფლიო ომის სასტიკი შედეგებით მისი ქცევა მოხალისეობრივ სათემო
გვეხმარება პროექტად? (ინიც.მკვ.წ.2; სამოქ.მონაწ.-
შეშფოთდნენ?
124
 გაუთვალისწინებელი • შემცირდა თუ არა მას შემდეგ ძალადობა, კონფლიქტები, მკვ.წ.1;2)
რისკების შემცირებაში;
სისასტიკე და მსხვერპლი? • როგორ დაგეგმე კვლევა და ბუკლეტი,
5)გადაწყვეტილების მიღებისას • რა მდგომარეობაა დღეს, 21-ე საუკუნის მსოფლიოში? რა რესურსები და ვადები შეუსაბამე
აუცილებელია ზნეობრივი და • რა ახალმა საფრთხეებმა იჩინა თავი? დაგეგმილ ქმედებებს?(ინიც.მკვ.წ.3)
საკანონმდებლო ნორმების
გათვალისწინება; შედეგის
• შეეხო თუ არა გლობალიზაცია ორგანიზებული დანაშაულის • ტრეფიკინგის პრევენციისთვის
მისაღებად პროცესზე ფორმებსაც? რომელი საკითხები და რა
დაკვირვებაა საჭირო. • რა რისკები წარმოშვა ტექნოლოგიურმა პროგრესმა თანმიმდევრობით წარმოადგინე
სამოქალაქო მონაწილეობა დანაშაულის ძველი და ახალი ფორმების საერთაშორისო ბუკლეტში? რა შედეგს ელოდები მისი
(შედეგები: 8, 9, 12, 13)
საფრთხეებად ქცევის თვალსაზრისით? გავრცელების შემდეგ? (ინიც.მკვ.წ.4;)
• რომელ საერთაშორისო საფრთხეებს დაასახელებდით? • ვისთან ითანამშრომლეთ
1)დემოკრატიული • რომელი ტერორისტული აქტი გახსენდებათ? (დირექციასთან, სკოლის
საზოგადოება არის • ძირითადად რის საფუძველზე ვითარდება ტერორიზმი? თვითმმართველობასთან, თემთან...)?
სამოქალაქო საზოგადოება • რა კავშირია ტერორიზმსა და ფუნდამენტალიზმს შორის? რატომ იყო მნიშვნელოვანი ეს
რომელიც აქტიური ექსტრემიზმს შორის? თანამშრომლობა?(სამოქ. მონაწ.-
მოქალაქეებისგან შედგება; • როგორ რეაგირებს საქართველოს სისხლის სამართლის მკვ.წ.3)
კოდექსი ამ ტიპის დანაშაულებზე? პრეზენტაციის შემდეგ ისაუბრე:
2)სამოქალაქო მონაწილეობა • მიგაჩნიათ, რომ ეს კაცობრიობის წინაშე ჩადენილი • რა სტრატეგიები გამოიყენე/რა
საზოგადოებრივ დანაშაულია? ნაბიჯები გადადგი დავალებაზე
საჭიროებებზე/ქვეყანაზე აქტივობა – იმსჯელეთ; სახელმძღვანელო. გვ.169 მუშაობის სხვადასხვა ეტაპზე; რას
ზრუნვის საშუალებაა; აქტივობა – იმსჯელეთ; სახელმძღვანელო. გვ.170 გააკეთებდი განსხვავებულად,
3)აქტიური მოქალაქეები აქტივობა – დავალება (1;2;3); სახელმძღვანელო. გვ.171 ხელახლა რომ იწყებდე
სხვადასხვა გზით კომპლექსურ დავალებაზე
რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: სახელმძღვანელოში 171-ე
(სოციალური პროექტების გვერდზე მოცემული სამი დავალებიდან არჩევანი თქვენ მუშაობას.
დაგეგმვა-განხორციელებით, გეკუთვნით, მაგრამ სასურველია, თუ მესამე დავალებას არ
მოხალისეობრივი შეარჩევთ, მისი კითხვები სხვა ტიპის აქტივობისთვის–კითხვა-
საქმიანობით, პასუხი, დისკუსია... გამოიყენოთ, რომ მოსწავლეებს
ადვოკატირებით, ტოტალიტარიზმისა და ავტორიტარიზმის საფრთხეებზეც
ლობირებით) ზრუნავენ მოუწიოთ დაფიქრება.
საზოგადოებრივი
პრობლემების მოგვარებაზე.
ამ დროს ისინი

125
 თანამშრომლობენ რესურსი: რა უნდა ვიცოდეთ ადამიანით ვაჭრობის შესახებ;
ერთმანეთთან, სახელმძღვანელო, გვ. 172
საზოგადოებრივ
• რა გსმენიათ ადამიანით ვაჭრობის შესახებ?
ინსტიტუტებთან, • დღეს თუ ვაჭრობენ ადამიანებით?
არასამთავრობო • ადამიანით ვაჭრობის რა სახეები არსებობს მსოფლიოში?
ორგანიზაციებთან, • საქართველოს მოქალაქეებს თუ ეხებათ ეს პრობლემა?
სახელმწიფო • ტრეფიკინგს თუ ზღუდავს სახელმწიფოებს შორის საზღვრები?
სტრუქტურებთან; აქტივობა– იმუშავეთ ჯგუფებში; სახელმძღვანელო. გვ.173

4)სამოქალაქო მონაწილეობის
დროს მნიშვნელოვანია სხვა რესურსი: რა უნდა ვიცოდეთ ადამიანით ვაჭრობის შესახებ;;
ადამიანების ინტერესების სახელმძღვანელო, გვ. 174-178
გათვალისწინება;
• რატომ არის ხშირი ტრეფიკინგი (შრომითი და სექსუალური
5)სამოქალაქო მონაწილეობა ექსპლოატაციის ფორმით) სამოდელო ინდუსტრიაში?
გამორიცხავს ძალადობრივ • როგორ ახერხებენ ამ სფეროში დასაქმების მსურველთა
ქმედებებს. მოტყუებას დამნაშავეები?
• შეიძლება თუ არა ადამიანი იქცეს საკუთარი
დაუფიქრებლად ხელმოწერილი ხელშეკრულების
მსხვერპლად?
• თქვენი აზრით, ვინ უნდა დაიცვას მათი უფლებები?
• არ ფიქრობთ, რომ პირველ რიგში, თავად კეთილსინდისიერი
სამოდელო ბიზნესი და მოქალაქეები უნდა ამხელდნენ ასეთ
დანაშაულს?
• რომელი საერთაშორისო დოკუმენტები ავალდებულებს
სახელმწიფოებს ტრეფიკინგის წინააღმდეგ ბრძოლას?
• რა საფრთხეების შემცველია ინტერნეტი, განსაკუთრებით
ბავშვებისთვის?
• იღებს თუ არა საქართველო საერთაშორისო მიდგომათა
გაზიარების პასუხისმგებლობას?
• რა სერვისებია შეთავაზებული ტრეფიკინგის
მსხვერპლთათვის?

126
 • ისჯება თუ არა კანონით ქვეყნის შიგნით შრომითი
ექსპლუატაცია?
• ვინ და რატომ განეკუთვნება ტრეფიკინგის მსხვერპლად
ქცევის მაღალი რისკის ჯგუფს?
• რა შეიძლება გააკეთოს საზოგადოებამ, მოქალაქემ
ტრეფიკინგის პრევენციისა და საჭიროების შემთხვევაში
დამნაშავეთა მხილებისთვის?
აქტივობა– იმსჯელეთ; სახელმძღვანელო. გვ.174
აქტივობა -იმსჯელეთ; სახელმძღვანელო, გვ.177
აქტივობა– იმუშავეთ ჯგუფებში; სახელმძღვანელო. გვ.178
აქტივობა– იმუშავეთ ჯგუფებში; სახელმძღვანელო. გვ.179
აქტივობა– დავალება 2 (საშინაოდ); სახელმძღვანელო. გვ.177

სამიზნე ცნება და მასთან საკითხი/ები საკვანძო კომპლექსური დავალება (შუალედური

დაკავშირებული მკვიდრი მიგრაციის შეკითხვა/შეკითხვები სასწავლო მიზანი)
წარმოდგენები
(გრძელვადიანი სასწავლო თანამედროვე გამოწვევები;
მიზანი) ქვეცნება/ები როგორ და რატომ ქმნის
ადამიანის მოთხოვნილებები, არალეგალური მიგრაცია საფრთხეს
საჭიროებები; პიროვნების, საზოგადოების
განვითარებისთვის?

სოციალიზაცია (პიროვნება, კომპლექსური დავალების განხორციელების ეტაპები (აქტივობები, კომპლექსური დავალების პირობა: 3/5
ინდივიდი და საზოგადოება) რესურსები, შეკითხვები)
(შედეგები: 1, 2) ეტაპი I – კომპლექსური დავალების პირობის გაცნობა შენს მეგობარს ძალიან სურს, რომ ოჯახს
ფინანსური პრობლემების გადაწყვეტაში
1) ადამიანი არის პიროვნება, რესურსი: როგორ შევქმნათ კომიქსი (წერილი)
დაეხმაროს და ევროპაში სამუშაოდ წასვლა
საკუთარი http://mastsavlebeli.ge/?p=26391
გადაწყვიტა. შენ იცი, რა რისკების
მსოფლმხედველობითა ვიდეოგაკვეთილი
შემცველია არალეგალური მიგრანტობა.
127
 (იდეები, ღირებულებები) https://www.youtube.com/watch?v=KiqvGiG5mJc ახსნამ და კამათმა მას აზრი ვერ
და მისწრაფებებით; მას აქვს შეაცვლევინა, მაგრამ შენთან შეხვედრებს
• რა არის კომიქსი? გაინტერესებს?
საკუთარი პიროვნების თავს არიდებს.
• თუ შეგიქმნია?
თავისუფალი შეიცვალე სტრატეგია, მოამზადე წერილი/
• როგორ ფიქრობ, კარგი საშუალებაა შენი აზრის თვალსაჩინოდ
განვითარების უფლება; /რამდენიმე სცენიანი კომიქსი, რომელშიც
(ვიზუალურად) გამოხატვისთთვის?
სათქმელს მშვიდად და დამაჯერებლად
• რა საშუალებები არსებობს კომიქსის შესაქმნელად?
2) ადამიანს გააჩნია აუხსნი.
• ფურცელი და ფანქარი/ები გირჩევნია, თუ ელექტრონული?
სხვადასხვა
(ფიზიოლოგიური, რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: წერილთან დაკავშირებით ნაშრომში/ნაშრომის პრეზენტაციისას
უსაფრთხოების, შეახსენეთ მოსწავლეებს 1/1 დავალებაში მეგობრისათვის ხაზგასმით წარმოაჩინე:
სოციალური კონტაქტების მიწერილი წერილი. • რა სირთულეებთან იქნება
და სხვა) მოთხოვნილებები, ეტაპი II – კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობა დაკავშირებული არალეგალის ყოფნა,
რომელთა როცა პრობლემების პირისპირ (ენის
დაკმაყოფილების გარეშე ის ბარიერი, ახლობლებისგან მოწყვეტა,
რესურსი: მიგრაციის თანამედროვე გამოწვევები;
ვერ შეძლებს პიროვნულ შფოთვა, მძიმე სამუშაო...) აღმოჩნდება?
სახელმძღვანელო, გვ. 181-185
განვითარებას; (მკვ.წ. 2)
• რამდენად გააქტიურდა მიგრაციის პროცესი მსოფლიოში? • რა რისკები შეიძლება შეექმნას მის
3)სხვა ადამიანებთან/ • როგორი ტენდენციაა საქართველოში: მატების? კლების? ღირსებას, ღირებულებებს უკანონო
სოციალურ ჯგუფებთან • რა განაპირობებს მიგრაციის ზრდას? რა მიზეზები არსებობს? მიგრაციაში და როგორ იმოქმედებს ეს
/ინსტიტუციებთან • რა საფრთხეებს წარმოშობს მიგრაცია, როცა ის არალეგალურია? მასზე, მის ოჯახზე? (მკვ.წ. 1)
ურთიერთობა ადამიანს • რა შესაძლებლობები არსებობს ლეგალური მიგრაციისთვის? • კანონიერ ინსტიტუციებთან
პიროვნულ განვითარებაში • როგორი პრობლემები შეიძლება შეექმნას სამუშაოს მაძიებელ (მიგრაციის თემაზე მომუშავე
უწყობს ხელს; არალეგალურ მიგრანტს? ორგანიზაციებთან) თანამშრომლობა,
• როგორია განათლების მიზნით მიგრაციის შესაძლებლობები? როგორც შესაძლებლობის გაზრდისა
4)ასერტულობა (ადამიანის • რა უნდა გაითვალისწინოს ახალგაზრდამ განათლების მიზნით და რისკების შემცირების გზა.
უნარი თამამად გამოხატოს გამგზავრებამდე ? (მკვ.წ. 3)
საკუთარი აზრი სხვისი • როგორ ზრუნავს სახელმწიფო დაბრუნებულ მოქალაქეებზე?
შეურაცხყოფის გარეშე) ხელს აქტივობა– იმსჯელეთ; სახელმძღვანელო. გვ.182 პრეზენტაციის შემდეგ ისაუბრე:
უწყობს პიროვნების და აქტივობა–დებატები; სახელმძღვანელო. გვ.186 • რა სტრატეგიები გამოიყენე/რა
სოციუმის ჰარმონიულ ნაბიჯები გადადგი დავალებაზე
აქტივობა – დავალება (საშინაოდ) სახელმძღვანელო, გვ,186
ურთიერთობას. მუშაობის სხვადასხვა ეტაპზე; რას
რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: დისკუსიის შეჯამებისას გააკეთებდი განსხვავებულად,
128
ყურადღებას ვამახვილებთ იმაზე, რომ არალეგალური მიგრაციის ხელახლა რომ იწყებდე კომპლექსურ
დროს მიგრანტს ექმნება დიდი რისკი, აღმოჩნდეს დაუცველ დავალებაზე მუშაობას.
სიტუაციაში, რადგან ცნობილია, რომ მიგრანტები
სამართალდამცველებს ერიდებიან და ამით სარგებლობენ
ბოროტმოქმედები. საბოლოოდ უწევს დეპორტაცია და
დაბრუნებულიც მსხვერპლად რჩება, რადგან სტერეოტიპების
გავლენით, მის მიმართ საზოგადოება არ არის შემწყნარებლური.
ამიტომაც არ ამხელს, რა მოხდა, არ ამხელს დამნაშავეებს და
ჩნდება ახალი მსხვერპლი. მაშინ, როცა საჭიროა ხმის ამაღლება,
დამნაშავის მხილება. საზოგადოებაც მისი განკითხვის ნაცვლად,
დამნაშავის გამოვლენით და დანაშაულის აღკვეთით უნდა
დაინტერესდეს.

რესურსი: იძულებით გადაადგილებული პირები;

სახელმძღვანელო, გვ. 187-190
• ვინ არიან დევნილები?
• საცხოვრებელი ადგილი სურვილით შეიცვალეს თუ
იძულებით?
• როგორ ზრუნავს მათზე სახელმწიფო?
• რას ადასტურებს კვლევები: სურთ უკან დაბრუნება?
• რა განცდებს იწვევს დევნილთა ჩანაწერები?
• რა აქვთ მათ საერთო?
რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: ამ თემასთან დაკავშირებით
შეგიძლიათ მოსწავლეებს სთხოვოთ დაწერონ ესე ,,დევნილთა
სევდა“
რესურსი: საერთაშორისო დაცვის ქვეშ მყოფ პირთა უფლებრივი
მდგომარეობა საქართველოში; სახელმძღვანელო, გვ. 188-191
• ვინ არიან საერთაშორისო დაცვის ქვეშ მყოფი პირები?
• რა იცით მათ შესახებ?
• ვინ არიან ლტოლვილები?ჰუმანიტარული სტატუსის მქონენი?
129
 დროებითი დაცვის ქვეშ მყოფი პირები?
• რომელი საერთასორისო დოკუმენტი იცავს მათ უფლებებს?
• რა უფლებებით სარგებლობენ ისინი ჩვენს ქვეყანაში?
• აქვთ თუ არა დღეს საქართველოს მოქალაქეებს
შესაძლებლობა, მიიღონ ლტოლვილის სტატუსი ევროპაში?
აქტივობა– იმსჯელეთ; სახელმძღვანელო. გვ. 189
აქტივობა– დისკუსია; სახელმძღვანელო. გვ. 191
რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: დევნილობისა და
ლტოლვილობის საკითხი სენსიტიური თემებია და თუ თქვენს
საკლასო ოთახში არიან ამ სტატუსის მოსწავლეები, მოგიწევთ
განსაკუთრებული სიფრთხილის გამოჩენა, რომ სასწავლო
პროცესი ზრუნვისა და სოლიდარობის განცდით წარიმართოს .
სამიზნე ცნება და მასთან საკითხი/ები: საკვანძო კომპლექსური დავალება (შუალედური
დაკავშირებული მკვიდრი შეკითხვა/შეკითხვები სასწავლო მიზანი)
საერთაშორისო
წარმოდგენები
(გრძელვადიანი სასწავლო ჰუმანიტარული სამართალი;
მიზანი)
ქვეცნება/ები: რატომ განვითარდა ადამიანის
საერთაშორისო სამართალი უფლებათა დამცველი ორგანიზაციებ
მეორე მსოფლიო ომის შემდგომ
პერიოდში?
• რატომ არსებობს საერთაშორისო
ჰუმანიტარული
ორგანიზაციები?
დემოკრატია (ადამიანის კომპლექსური დავალების განხორციელების ეტაპები (აქტივობები, კომპლექსური დავალების პირობა 3/6
უფლებები, სამართლებრივი რესურსები, შეკითხვები) წარმოიდგინეთ, რომ ოცდამეერთე
დოკუმენტები, დემოკრატიის
ეტაპი I – კომპლექსური დავალების პირობის გაცნობა საუკუნიდან წერილი ( 200სიტყვა +) უნდა
პრინციპები)
• გაიხსენეთ, როგორ დაწერეთ წინა წერილი პიანისტი მისწეროთ ანრი დიუნანს, უამბეთ, რა
(შედეგები: 3, 4, 13) ხდება იმ პრობლემების მიმართულებით,
მეგობარისათვის? რა გაგიჭირდათ? რა გაგიიოლდათ?
130
1)ყველა ადამიანი იბადება • დაფიქრდით, გარდა შინაარსისა, რით იქნება თქვენი წერილი რისთვისაც მან წითელი ჯვრის
თავისუფალი და თანასწორი, განსხვავებული იმ ეპოქის წერილებისაგან? (წერის საშუალება, საერთაშორისო მოძრაობას დაუდო
საკუთარი ღირსებითა და ფურცელი, ლექსიკა, სტილი...) სათავე. რა დარჩა უცვლელი, რა შეიცვალა.
უფლებებით; ეტაპი II – კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობა კიდევ რის შეცვლას ისურვებდით
2)ადამიანს აქვს სამოქალაქო- აქტივობა: იმსჯელეთ; სახელმძღვანელო, გვ.193 სამომავლოდ?
პოლიტიკური, სოციალურ-
ნაშრომში/ ნაშრომის პრეზენტაციისას
ეკონომიკური და
კოლექტიური უფლებები; ხაზგასმით წარმოაჩინეთ:
რესურსი: საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართალი; ;
საქართველოს კონსტიტუცია • რას დაუდო სათავე დიუნანმა ომის
სახელმძღვანელო, გვ. 194-195; 196-197
და საერთაშორისო დროს მშვიდობიანი მოსახლეობის,
დოკუმენტები • რა იცით უკანასკნელ ათწლეულებში საქართველოში მომხდარი დაჭრილებისა და ტყვეების
(დეკლარაციები, საომარი მოქმედებების შესახებ? ღირსებისა და უფლებების დაცვის
კონვენციები) ამ უფლებების • შეეხო თუ არა ეს ომები მშვიდობიან მოსახლეობას? მიმართულებით და როგორ არიან
დაცვას უზრუნველყოფს; • ვისთვის ადგენს წესებს საერთაშორისო ჰუმანიტარული
დაცული ეს ჯგუფები დღეს;
3)დემოკრატიულ სამართალი?
(მკვ.წ.1)
საზოგადოებაში/ • ვის იცავს საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართალი?
სახელმწიფოში ადამიანის • საიდან იღებს სათავეს საერთაშორისო ჰუმანიტარული • ვის და რომელ უფლებებს იცავს
უფლებები უმთავრესი სამართალი? ჟენევის კონვენციები და რა
ღირებულებაა; • როგორია შეფარდება სამხედროებსა და მშვიდობიან მექანიზმები არსებობს მათი
4)დემოკრატია ეფუძნება მოსახლეობას შორის, ომის დროს დაღუპულთა საერთო
დაცვისთვის საერთაშორისო და
ფუნდამენტურ პრინციპებს რაოდენობაში?
(თანასწორობა, კანონის
სახელმწიფო დონეზე (მკვ.წ. 2.3)
• ვინ არიან ჟენევის კონვენციების დაცვის ობიექტები?
უზენაესობა, გამჭვირვალობა, • იცვლება/ვითარდება თუ არა, საერთაშორისო ჰუმანიტარული • დემოკრატიის რომელი
პასუხისმგებლობა, სამართალი ?
ინკლუზიურობა, პრინციპის/ების დაცვას ემსახურება
• ვის იცავს ის განსაკუთრებულად?
არაძალადობრივი საერთაშორისო ჰუმანიტარული
• ვინ ისჯება ამ ნორმების დარღვევისთვის: ბრძანების გამცემი თუ
მეთოდებით მოქმედება, სამართალი, ამ პრიციპის არსი და
ტოლერანტობა), რომელთა შემსრულებელი?
მნიშვნელობა ომის დროსაც.
დაცვის გარეშეც
(მკვ.წ.4)
დემოკრატიული აქტივობა– იმსჯელეთ; სახელმძღვანელო. გვ. 194
სახელმწიფო პრეზენტაციის შემდეგ ისაუბრე:
ფუნქციონირებას ვერ
• რა სტრატეგიები გამოიყენე/რა
შეძლებს. რესურსი: ეს საინტერესოა; სახელმძღვანელო, გვ.196
ნაბიჯები გადადგი დავალებაზე
• რა იცით ანრი დიუნანის შესახებ? როდის ცხოვრობდა?
131
 • რა ჰუმანიტარული ქმედებების ორგანიზატორად იქცა ის? მუშაობის სხვადასხვა ეტაპზე; რას
• სად და რა მიზნით შეიქმნა წითელი ჯვრის საერთაშორისო გააკეთებდი განსხვავებულად,
კომიტეტი? ხელახლა რომ იწყებდე
• როგორია დღეს ამ ორგანიზაციის როლი და ფუნქცია?
კომპლექსურ დავალებაზე
• ფასდება თუ არა ანრი დუნანის ქმედება, როგორც სამოქალაქო
მუშაობას.
აქტივიზმი?

სამიზნე ცნება და მასთან საკითხი/ები საკვანძო კომპლექსური დავალება (შუალედური

დაკავშირებული მკვიდრი საქართველო სამშვიდობო შეკითხვა/შეკითხვები სასწავლო მიზანი)
წარმოდგენები ჰუმანიტარულ მისიებში;
(გრძელვადიანი სასწავლო
მიზანი)
ქვეცნებები • რატომ წარმოადგენს ამა თუ იმ
საერთაშორისო სამართალი; ქვეყანაში მიმდინარე
შეიარაღებული კონფლიქტი
ადამიანის უფლებები. ყველა ქვეყნის პრობლემას?
დემოკრატია (ადამიანის კომპლექსური დავალების განხორციელების ეტაპები (აქტივობები, კომპლექსური დავალების პირობა 3/7
უფლებები, სამართლებრივი რესურსები, შეკითხვები) წარმოიდგინე, შენ სამშვიდობო მისიის
დოკუმენტები, დემოკრატიის
პრინციპები) ეტაპი I – კომპლექსური დავალების პირობის გაცნობა ჯარისკაცი ხარ და ჟურნალისტმა
(შედეგები: 3, 4, 13) • რესპონდენტი თუ ყოფილხართ? გადმოგიგზავნა კითხვები (დავალების
• თქვენ თუ ჩაგიწერიათ ინტერვიუ? ქვემოთ მოცემული კრიტერიუმები
1)ყველა ადამიანი იბადება
თავისუფალი და თანასწორი, • სანამ კითხვას უპასუხებ, რა უნდა გააკეთო? მიიჩნიე კითხვებად) ინტერვიუსთვის.
საკუთარი ღირსებითა და ეტაპი II – კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობა პასუხი უნდა გაეცეს კითხვებს, რომლებიც
უფლებებით; ჩვენი ქვეყნის ჰუმანიტარულ მისიებში
2)ადამიანს აქვს სამოქალაქო- მონაწილეობა-არმონაწილეობის თემაზე
პოლიტიკური, სოციალურ- რესურსი: ნატოს ძირითადი ამოცანები; ნატო და საქართველო;
საზოგადოებაში ტრიალებს. იმედია,
ეკონომიკური და კოლექტიური გვ. 199-200
უფლებები; საქართველოს საინტერესო და საქმიან ინტერვიუს
კონსტიტუცია და • რა მიზნით შეიქმნა ჩრდილოეთ ატლანტიკის ხელშეკრულების წარმოადგენ.
საერთაშორისო დოკუმენტები ორგანიზაცია–ნატო? დაწერე მხოლოდ პასუხები –სულ, 200
(დეკლარაციები, კონვენციები) ამ • როდის გახდა მნიშვნელოვანი საქართველოსთვის
უფლებების დაცვას
სიტყვა.
132
უზრუნველყოფს; უსაფრთხოების უზრუნველყოფა? ინტერვიუში/ინტერვიუს წარდგენისას
3)დემოკრატიულ • რატომ გამოხატა საქართველომ ნატოსთან თანამშრომლობის ხაზგასმით ისაუბრე:
საზოგადოებაში/ სახელმწიფოში სურვილი? • რა პირადი და საზოგადოებრივი
ადამიანის უფლებები • როგორ არის დაცული პარტნიორთა თანასწორობის პრინციპი
უმთავრესი ღირებულებაა;
საჭიროების გამო გადაწყვიტე
ალიანსის საქმიანობაში? მისიაში მონაწილეობა; (დემოკ.-
4)დემოკრატია ეფუძნება • ნატოში მუდმივი სამხედრო ძალების არ ყოლის პირობებში რა
ფუნდამენტურ პრინციპებს მკვ.წ.1)
ვალდებულება ეკისრება ყოველ წევრ სახელმწიფოს?
(თანასწორობა, კანონის
უზენაესობა, გამჭვირვალობა, • რა წარმოადგენს საქართველოს უსაფრთხოებისთვის • რომელი გრძელვადიანი მიზნებით
პასუხისმგებლობა, უპირველეს ამოცანას? ახსნი შენს რისკიან
ინკლუზიურობა, • რომელი მიმართულებით შეუქმნის გარანტიებს გადაწყვეტილებას? (დემოკ.-მკვ.წ.2.
არაძალადობრივი მეთოდებით
საქართველოს ნატოსა და ევროკავშირში გაერთიანება? მდგრ.-მკვ.წ.1)
მოქმედება, ტოლერანტობა),
რომელთა დაცვის გარეშეც • როგორ აღიქმება ნატოს მიერ მის ერთ-ერთ წევრ
დემოკრატიული სახელმწიფო სახელმწიფოზე თავდასხმა? • როგორ დაგეგმე მისიაში
ფუნქციონირებას ვერ შეძლებს. აქტივობა– იმსჯელეთ; სახელმძღვანელო. გვ. 200 წამოსვლა და რა დაგჭირდა
რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: საკითხის შეჯამების დროს საამისოდ ( წვრთნა,
ყურადღებას ვამახვილებთ იმაზე, რომ 2008 წლის ჯანმრთელობის პრევენცია, ოჯახის
მდგრადი განვითარება
პლებისციტით, ნატოში გაწევრიანებას მხარი დაუჭირა წევრების თანამოაზრეებად ქცევა,
(შედეგები: 7, 10, 11)
მონაწილეთა 77%-მა, რადგან ქვეყნის სამხედრო, ემოციების მართვა)?(დემოკრ.-მკვ.წ.
1)რესურსების მოხმარებისას პოლიტიკური და ეკონომიკური უსაფრთხოებისთვის ეს 22მდგრ.-მკვ.წ.2)
მნიშვნელოვანია შექმნის გარანტიებს. პარტნიორობა კი არის ორმხრივი და
საქართველოც ასრულებს იმ ვალდებულებებს, რაც ამ • როგორ ზრუნავ პირად და
საზოგადოების ინტერესებისა
მიზნისკენ მიმავალ გზაზე აუცილებელია. თანამებრძოლების
და მომავლის პერსპექტივის
უსაფრთხოებაზე, რა
გათვალისწინება; რესურსი: მონაწილეობა სამშვიდობო მისიებში;
სახელმძღვანელო, გვ. 201-202 განსაკუთრებული მოქმედებები
2)ლოკალურ ქმედებებს დაგეგმე? (მდგრ.-მკვ.წ.1)
გლობალური შედეგები • რა წარმოადგენს ნატოს სამშვიდობო მისიების მიზანს?
მოსდევს (მაგალითად, • როგორ და როდის იყენებს ნატო სამხედრო ტექნიკას? • რამდენად კანონიერი და
გარემოზე ზრუნვა ერთი • როგორ ფიქრობთ, ლახავს თუ არა აგრესიის ობიექტების ზნეობრივია თქვენი სამშვიდობო
შეხედვით უმნიშვნელო გარდა საკუთარი მოქალაქეების უფლებებს სახელმწიფო, მისია და შეგაქვთ თუ არა წვლილი
მოქმედებებით იწყება (მაგ., რომელიც აგრესიულ/მილიტარისტურ პოლიტიკას ეწევა? საერთაშორისო საფრთხეების
ნაგვის ძირს არ დაყრა, • ექმნება თუ არა საფრთხე მათ სიცოცხლეს, ჯანმრთელობას, შემცირებაში ?(დაასახელე
პოლიერთილენის პარკზე არგუმენტები) (დემოკ.-მკვ.წ.2.
ქონებას, განვითარებას, იზღუდება თუ არა თავისუფალი
133
უარის თქმა)). გადაადგილების უფლება და ასე შემდეგ ? მდგრ.-მკვ.წ.2)
• რას ფიქრობთ სამშვიდობო მისიებში ქართული მხარის
მონაწილეობაზე? პრეზენტაციის შემდეგ ისაუბრე:
• რა სტრატეგიები გამოიყენე/რა

რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: ამ საკითხის შესწავლისას ნაბიჯები გადადგი დავალებაზე

აქცენტი უნდა გაკეთდეს იმაზე, რომ შეიარაღებული მუშაობის სხვადასხვა ეტაპზე; რას
კონფლიქტები არღვევს მოქალაქეების უფლებებს, იმ გააკეთებდი განსხვავებულად,
მოქალაქეებისაც, რომლებიც აგრესიის წამომწყებ ქვეყანაში ხელახლა რომ იწყებდე
ცხოვრობენ. ამიტომაც მათ ინტერესებშიც შედის, რაც შეიძლება კომპლექსურ დავალებაზე
ნაკლები დანაკარგით და დროულად დარეგულირდეს მუშაობას.
კონფლიქტი. სამშვიდობო და ჰუმანიტარული მისიები თავიანთ
ამოცანებს ამ ჭრილში ასრულებენ.

რესურსი: რატომ წარმოადგენს ამა თუ იმ ქვეყანაში მიმდინარე

შეიარაღებული კონფლიქტი ყველა ქვეყნის პრობლემას?;
სახელმძღვანელო, გვ. 201-204
• როგორ არის ჩართული საქართველო ამ მისიებში?
• რა სარგებელს იღებს ქვეყანა ამ მისიებში მონაწილეობით, ახლო
და სამომავლო პერსპექტივაში?
• მიზანშეწონილია თუ არა აღმკვეთი ღონისძიებების
ჩატარება დღევანდელი საერთაშორისო საფრთხეების,
ტერორიზმის პირობებში? ტერორიზმს აქვს საზღვრები?
რატომ?
• შესაძლებელია თუ არა იმ ქვეყნებში დაზარალდნენ სხვა
ქვეყნის მოქალაქეები?
• უნდა აიღოს თუ არა პასუხისმგებლობა საერთაშორისო
საზოგადოებამ ამგვარი პრობლემების დარეგულირებაზე?
აქტივობა–დისკუსია; სახელმძღვანელო. გვ.204
აქტივობა – ზეპირი ინტერვიუ (სახელმძღვანელოში(არ არის!)
მოსწავლეებს ვაძლევთ ინსტრუქციას, მოიფიქრონ და
134
 თანაკლასელებს დაუსვან ერთი კითხვა, რომელიც საკითხის
გავლის შემდეგ მათთვის გაუგებარი ან ბუნდოვანი დარჩა.
რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: ვაჯამებთ იმ საკითხებზე
ყურადღების გამახვილებით, რომლებიც ჩვენი ქვეყნისთვის
ახლოვადიან პერსპექტივაში სამხედრო ძალების
პროფესიონალიზმის ამაღლებას, ხოლო გრძელვადიან
პერსპექტივაში ევროპაში ინტეგრაციის დაჩქარების
უკავშირდება. მთლიანობაში კი ჩვენი ქვეყნის მდგრადი
განვითარებისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია.
თემის ფარგლებში შედეგების მიღწევის ინდიკატორები
მოსწავლემ უნდა შეძლოს:

სოციალიზაცია (პიროვნება, ინდივიდი, საზოგადოება)

• მიგრაციის თანამედროვე გამოწვევებზე (ლტოლვილობა, დევნილობა, თავშესაფრის მაძიებლები, ჰუმანიტარული სტატუსის მქონე
პირები) მსჯელობისას ემპათიისა და შემწყნარებლობის გამოვლენა (მოქ.საბ.1,2,3,4);
დემოკრატია (ადამიანის უფლებები, სამართლებრივი დოკუმენტები, დემოკრატიის პრინციპები)
• სამშვიდობო პროცესების გაანალიზება დემოკრატიის პრინციპების (ადამიანის უფლებები, თანასწორობა, კანონის უზენაესობა,
გამჭვირვალობა, პასუხისმგებლობა, ინკლუზიურობა, არაძალადობრივი მეთოდებით მოქმედება, ტოლერანტობა) გათვალისწინებით
(მოქ.საბ.1,2,3,4,10,11,13).
ინიციატივა და მეწარმეობა
• საერთაშორისო საფრთხეებისა (ტრეფიკინგი, ფუნდამენტალიზმი, ტერორიზმი, ექსტრემიზმი, რადიკალიზმი, ავტორიტარიზმი,
ტოტალიტარიზმი, შეიარაღებული კონფლიქტი) და მიგრაციის თანამედროვე გამოწვევების (ლტოლვილობა, დევნილობა, თავშესაფრის
მაძიებლები, ჰუმანიტარული სტატუსის მქონე პირები) იდენტიფიცირება; მათი გადაჭრის შესაძლო გზებსა და ამისთვის საჭირო
რესურსებზე მსჯელობა (მოქ.საბ.1,2,3,4,5,6,7, 8,9,10,11,12,13);
სამოქალაქო მონაწილეობა
• სამშვიდობო პროცესებში მოქალაქის აქტიური მონაწილეობის მნიშვნელობის გაცნობიერება (მოქ.საბ.2,6,8,9);
მდგრადი განვითარება
• სამშვიდობო პროცესების გაანალიზება მდგრადი განვითარების პრინციპების გათვალისწინებით (მოქ.საბ.1,2,3,10,11,13).

135
საათების სავარაუდო გადანაწილება

N საკითხის/პარაგრაფის დასახელება საათების მასწავლებლის შენიშვნა

რაოდენობა
კომპლექსური დავალება 1
1 გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია 1

2 მდგრადი განვითარების მიზნები 1

კომპლექსური დავალება 1
3 ევროპის კავშირი 2

4 ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლო 1

კომპლექსური დავალება 1
5 საერთაშორისო საფრთხეები 1

6 რა უნდა ვიცოდეთ ადამიანით ვაჭრობის შესახებ 1

კომპლექსური დავალება 1
7 მიგრაციის თანამედროვე გამოწვევები 1

იძულებით გადაადგილებული პირები 1

8 კომპლექსური დავალება 1
საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართალი 1

9 კომპლექსური დავალება 1
საქართველო სამშვიდობო და ჰუმანიტარულ 1
მისიებში

136
შეფასების რუბრიკები

საკითხი - გაერო

კომპლექსური დავალება 3/1

მოსწავლის სახელი და გვარი - - -- -- - - -- - - - -- - - - -- - - - -- - - - - --

კრიტერიუმი @ სამიზნე მდგრადი განვითარება ინიციატივა და მეწარმეობა

ცნება

აბსტრაქტული დონე მოსწავლე კომპლექსური დავალების საშუალებით გამოკვეთილ მაგალითებზე დაყრდნობით, ურთიერთდაკავშირებულად
მოსწავლეს სიღრმისეულად მსჯელობს საგნის ფარგლებში გააქტიურებულ ყველა სამიზნე ცნებაზე.
აქვს გააზრებული საკითხის კომპლექსური დავალების დასკვნებს აკავშირებს პირად გამოცდილებასთან, სხვა ცხოვრებისეულ სიტუაციებთან.
არსი / არსობრივი მოსწავლის პროდუქტი/წარდგენა მოიცავს არამარტო მოცემულის/შეთავაზებულის გაგების ძირითად ასპექტებს და
მახასიათებლები, რაც მას ამ მათ შორის კავშირებს/ მიმართებებს, არამედ განზოგადების გზით, იგი ამყარებს კავშირებს მოცემულის მიღმა
ცოდნის განზოგადებისა და
მისი ასპექტებთან; აყალიბებს სხვა საგანთან/სფეროსთან/ეპოქასთან/გარემოსთან დაკავშირებულ იდეებს, სტრუქტურებს,
დეკონტექსტუალიზების/სხვა განაზოგადებს საკითხს, გვიზიარებს ჰიპოთეზებს...
მსგავს მაგალითებთან შინაარსობრივად ტვირთავს ფრაზებს:,, თუ საკითხს განსხვავებული კუთხით შევხედავთ, დავინახავთ კავშირს სხვა
შედარების საშუალებას
სფეროსთან...“ ,, ამ საკითხებიდან გამომდინარე, მაქვს რამდენიმე იდეა...“ ,,
აძლევს. უკავშირებს
განსახილველ საკითხს
საკუთარ პირად
გამოცდილებას.
მიმართებითი დონე მოსწავლე მწყობრად და თანმიმდევრულად გადმოსცემს მოსწავლე მკაფიოდ გამოავლენს სამეწარმეო უნარ-ჩვევებს
მოსწავლეს ესმის მდგრადი განვითარების კონცეფციის ადეკვატურ ასპექტს (განსაზღვრავს საჭიროებებს, აყალიბებს მოქმედების/პროექტის
განსახილველი საკითხის (მომავლის პერსპექტივაზე ორიენტირება, ლოკალური იდეას, მიზანს, მისი მიღწევის დროში გაწერილ გეგმას და საჭირო
არსი; ხედავს რესურსების ჩამონათვალს, ასევე მონიტორინგის მექანიზმს).
მოქმედებების და მათი შედეგების მიზეზ-შედეგობრიობა).
ურთიერთმიმართებებს გამოკვეთს კომპლექსური დავალების შეფასების კრიტერიუმების /
გამოკვეთს კომპლექსური დავალების შეფასების
საკითხთან დაკავშირებულ სამიზნე ცნების მკვიდრი წარმოდგენების საშუალებით
არსებით სტრუქტურულ კრიტერიუმების / სამიზნე ცნების მკვიდრი წარმოდგენების განსაზღვრულ ნიუანსებს.
ერთეულებს შორის. საშუალებით განსაზღვრულ ნიუანსებს. მოსწავლის პასუხი მოიცავს არამარტო სამიზნე ცნების,
მოსწავლის პასუხი მოიცავს არამარტო სამიზნე ცნების, თემის საკვანძო ასპექტების ჩამონათვალს, არამედ მათ
თემის საკვანძო ასპექტების ჩამონათვალს, არამედ მათ შორის კავშირებს/ მიმართებებს. (მაგალითად, საუბრობს,
შორის კავშირებს/ მიმართებებს. (მაგალითად, რომ მდგრადი განვითარების მე-5 მიზნის შესაბამისად
გენდერის თემაზე საუბრისას ერთმანეთს უკავშირებს მსოფლიო თანამეგობრობის მიზნად ქცეული გენდერული
ქალთა და გოგნათა არათანაბარ შესაძლებლობებს თანასწორობის მისაღწევად, საჭიროა დაბალგანვითარებად
137
 განათლების თვალსაზრისით და შემდგომში მათ ქვეყნებში შეიქმნას ქალთა განათლების მხარდამჭერი
ეკონომიკურ არამდგრადობას, რაც ქალს სამსახურის პროგრამები, გაცვლითი პროგრამები, გამოკვეთს შემდგომ
არქონის გამო ქმარზე დამოკიდებულს ხდის, ეს კი , ეტაპს, როცა მათ დასაქმება დასჭირდებათ, ასახელებს
სამწუხაროდ, ხშირად მოძალადის მძევლად აქცევს და რესურსებს. ) ცალკეული ასპექტების ინტეგრაციით
მომავლის პერსპექტივას უკარგავს... ) ცალკეული მიღწეულია გამთლიანებული დასკვნები, გაგება.
ასპექტების ინტეგრაციით მიღწეულია
გამთლიანებული დასკვნები, გაგება.
მულტისტრუქტურული მოსწავლეს აქვს არაერთი ასოციაცია შესასწავლ საკითხთან მოსწავლეს აქვს არაერთი ასოციაცია შესასწავლ საკითხთან
დონე მიმართებით, თუმცა იმავე საკითხთან დაკავშირებით მიმართებით, თუმცა იმავე საკითხთან დაკავშირებით
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ მის მიერ გადმოცემულ ამბებს არ აქვს მწყობრი, მის მიერ გადმოცემულ ამბებს არ აქვს მწყობრი, თანმიმდევრული
რამდენიმე, ერთმანეთთან თანმიმდევრული სახე. სახე.
დაუკავშირებელი, უსისტემო მოსწავლის პასუხში წამოწეულია რამდენიმე მნიშვნელოვანი მოსწავლის პასუხში წამოწეულია რამდენიმე მნიშვნელოვანი
ასოციაცია/წარმოდგენა ასპექტი (მაგალითად, ქალთა განათლების საკითხი, ასპექტი (მაგალითად, ქალების დასაქმების საჭიროება , მათი
განსახილველ საკითხთან ეკონომიკური პრობლემები, ძალადობა, ადრეული ეკონომიკური გაძლიერება, განათლება ), მაგრამ ისინი განიხილება
დაკავშირებით. ქორწინება)), მაგრამ ისინი განიხილება განცალკევებულად, განცალკევებულად, არ ჩანს კავშირები /მიმართებები მათ შორის,
არ ჩანს კავშირები /მიმართებები მათ შორის, გაგება არის გაგება არის ზედაპირული.
ზედაპირული. შეიძლება ერთ-ერთი, ან ყველა ასპექტი გააზრებული აქვს, მაგრამ
შეიძლება ერთ-ერთი, ან ყველა ასპექტი გააზრებული აქვს, მათ გამთლიანებას, კავშირებს, მიმართებებს ვერ ახერხებს.
მაგრამ მათ გამთლიანებას, კავშირებს, მიმართებებს ვერ
ახერხებს.
უნისტრუქტურული დონე მოსწავლის მსჯელობა შესასწავლ საკითხთან დაკავშირებით მოსწავლის მსჯელობა შესასწავლ საკითხთან დაკავშირებით
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ შემოიფარგლება საკვანძო სიტყვებზე/სათაურზე მარტივი და შემოიფარგლება საკვანძო სიტყვებზე/სათაურზე მარტივი და
ერთი ლოგიკური რეფლექსიით. ლოგიკური რეფლექსიით.
არასტრუქტურირებული მოსწავლის პასუხი არის ძალიან მოკლე და მოიცავს მოსწავლის პასუხი არის ძალიან მოკლე და მოიცავს
ასოციაცია/წარმოდგენა
მხოლოდ ერთ მნიშვნელოვან ასპექტს( მაგალითად, მხოლოდ ერთ მნიშვნელოვან ასპექტს( მაგალითად,
განსახილველ საკითხთან
დაკავშირებით. ეკონომიკურ სიდუხჭირეს ), აქვს ზედაპირული გაგება, რესურსების საჭიროებას... ), აქვს ზედაპირული გაგება,
თუმცა შეიძლება ასრულებდეს მარტივ თუმცა შეიძლება ასრულებდეს მარტივ პროცედურებსაც.
პროცედურებსაც.
პრე-სტრუქტურული დონე მოსწავლე მართებულად ვერ იგებს საკითხთან მოსწავლე მართებულად ვერ იგებს საკითხთან დაკავშირებულ
მოსწავლეს საკითხთან დაკავშირებულ შეკითხვებს / კომპლექსური დავალების შეკითხვებს / კომპლექსური დავალების პირობას.
დაკავშირებით არ აქვს პირობას. მოსწავლეს არ აქვს პასუხი, ან მისი პასუხი საერთოდ აცდენილია
რელევანტური ინფორმაცია. მოსწავლეს არ აქვს პასუხი, ან მისი პასუხი საერთოდ მოთხოვნებს/დავალების კრიტერიუმებს;
აცდენილია მოთხოვნებს/დავალების კრიტერიუმებს; დავალება არ შეასრულა, ვერ შეასრულა; პირობა ადეკვატურად ვერ
დავალება არ შეასრულა, ვერ შეასრულა; პირობა აღიქვა...
ადეკვატურად ვერ აღიქვა...

138
საკითხი - გაერო

კომპლექსური დავალება 3/2

მოსწავლის სახელი და გვარი - - -- -- - - -- - - - -- - - - -- - - - -- - - - - --

კრიტერიუმი @ სამიზნე ცნება მდგრადი ინიციატივა და მეწარმეობა

აბსტრაქტული დონე მოსწავლე კომპლექსური დავალების საშუალებით გამოკვეთილ მაგალითებზე დაყრდნობით, ურთიერთდაკავშირებულად
მოსწავლეს სიღრმისეულად აქვს მსჯელობს საგნის ფარგლებში გააქტიურებულ ყველა სამიზნე ცნებაზე.
გააზრებული საკითხის არსი / კომპლექსური დავალების დასკვნებს აკავშირებს პირად გამოცდილებასთან, სხვა ცხოვრებისეულ სიტუაციებთან.
არსობრივი მახასიათებლები, რაც მოსწავლის პროდუქტი/წარდგენა მოიცავს არამარტო მოცემულის/შეთავაზებულის გაგების ძირითად ასპექტებს
მას ამ ცოდნის განზოგადებისა და მათ შორის კავშირებს/ მიმართებებს, არამედ განზოგადების გზით, იგი ამყარებს კავშირებს მოცემულის მიღმა
და მისი
დეკონტექსტუალიზების/სხვა ასპექტებთან; აყალიბებს სხვა საგანთან/სფეროსთან/ეპოქასთან/გარემოსთან დაკავშირებულ იდეებს,
მსგავს მაგალითებთან შედარების სტრუქტურებს, განაზოგადებს საკითხს, გვიზიარებს ჰიპოთეზებს...
საშუალებას აძლევს. უკავშირებს შინაარსობრივად ტვირთავს ფრაზებს:,, თუ საკითხს განსხვავებული კუთხით შევხედავთ, დავინახავთ კავშირს
განსახილველ საკითხს საკუთარ
სხვა სფეროსთან...“ ,, ამ საკითხებიდან გამომდინარე, მაქვს რამდენიმე იდეა...“ ,,
პირად გამოცდილებას.

მიმართებითი დონე მოსწავლე მწყობრად და თანმიმდევრულად გადმოსცემს მოსწავლე მკაფიოდ გამოავლენს სამეწარმეო უნარ-ჩვევებს
მოსწავლეს ესმის განსახილველი მდგრადი განვითარების კონცეფციის ადეკვატურ ასპექტს (განსაზღვრავს საჭიროებებს, აყალიბებს მოქმედების/პროექტის
საკითხის არსი; ხედავს (მომავლის პერსპექტივაზე ორიენტირება, ლოკალური იდეას, მიზანს, მისი მიღწევის დროში გაწერილ გეგმას და
ურთიერთმიმართებებს საჭირო რესურსების ჩამონათვალს, ასევე მონიტორინგის
მოქმედებების და მათი შედეგების მიზეზ-შედეგობრიობა).
საკითხთან დაკავშირებულ მექანიზმს). გამოკვეთს კომპლექსური დავალების შეფასების
გამოკვეთს კომპლექსური დავალების შეფასების
არსებით სტრუქტურულ კრიტერიუმების / სამიზნე ცნების მკვიდრი წარმოდგენების
ერთეულებს შორის. კრიტერიუმების / სამიზნე ცნების მკვიდრი წარმოდგენების საშუალებით განსაზღვრულ ნიუანსებს.
საშუალებით განსაზღვრულ ნიუანსებს. მოსწავლის პასუხი მოიცავს არამარტო სამიზნე ცნების,
თემის საკვანძო ასპექტების ჩამონათვალს, არამედ მათ
მოსწავლის პასუხი მოიცავს არამარტო სამიზნე ცნების,
შორის კავშირებს/ მიმართებებს. (მაგალითად, გამოკვეთს
თემის საკვანძო ასპექტების ჩამონათვალს, არამედ მათ
საჭიროებას-პატარების ცნობიერების ამაღლებას წყლის
შორის კავშირებს/ მიმართებებს. (მაგალითად, მე-6
რესურსის გამოყენებასთან მიმართებით, საუბრობს
მიზნიდან გამომდინარე, წყლის რესურსთან
სამოქმედო გეგმაზე, გამოყოფს ეტაპებს, ჩამოთვლის
დაკავშირებით, დაზოგვის მიზნით სამომხმარებლო
საჭირო რესურსებს, თანამონაწილეებს; ასახელებს
ჩვევების შეძენა და პატარების ყურადღების მიპყრობა
ვისთან ითანაშრომლებს. ) ცალკეული ასპექტების
მათ სამომავლო პერსპექტივაზე. მათთის გასაგებად
ინტეგრაციით მიღწეულია გამთლიანებული დასკვნები,
139
 ნახატებით ჩვენება, როგორია უდაბნო და როგორია გაგება.
ოაზისი, რა პრობლემა იჩენს თავს და რა უნდა
გააკეთონ წყლის მოსაფრთხილებლად– ლოკალური
ქმედებები-გლობალური /შედეგები) ცალკეული
ასპექტების ინტეგრაციით მიღწეულია
გამთლიანებული დასკვნები, გაგება.
მულტისტრუქტურული დონე მოსწავლეს აქვს არაერთი ასოციაცია შესასწავლ საკითხთან მოსწავლეს აქვს არაერთი ასოციაცია შესასწავლ საკითხთან
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ მიმართებით, თუმცა იმავე საკითხთან დაკავშირებით მიმართებით, თუმცა იმავე საკითხთან დაკავშირებით
რამდენიმე, ერთმანეთთან მის მიერ გადმოცემულ ამბებს არ აქვს მწყობრი, მის მიერ გადმოცემულ ამბებს არ აქვს მწყობრი,
დაუკავშირებელი, უსისტემო თანმიმდევრული სახე. თანმიმდევრული სახე.
ასოციაცია/წარმოდგენა მოსწავლის პასუხში წამოწეულია რამდენიმე მნიშვნელოვანი მოსწავლის პასუხში წამოწეულია რამდენიმე მნიშვნელოვანი
განსახილველ საკითხთან ასპექტი (მაგალითად, წყლის ხარჯის შემცირება, წყლის ასპექტი (მაგალითად, ასახელებს იდეას, რესურსებს,
დაკავშირებით. კრიზისი; მდინარეების დაბინძურება... ), მაგრამ ისინი აქტივობებს, .. ), მაგრამ ისინი განიხილება განცალკევებულად,
განიხილება განცალკევებულად, არ ჩანს კავშირები არ ჩანს კავშირები /მიმართებები მათ შორის, გაგება არის
/მიმართებები მათ შორის, გაგება არის ზედაპირული. ზედაპირული.
შეიძლება ერთერთი, ან ყველა ასპექტი გააზრებული აქვს, შეიძლება ერთერთი, ან ყველა ასპექტი გააზრებული აქვს,
მაგრამ მათ გამთლიანებას, კავშირებს, მიმართებებს ვერ მაგრამ მათ გამთლიანებას, კავშირებს, მიმართებებს ვერ
ახერხებს. ახერხებს.
უნისტრუქტურული დონე მოსწავლის მსჯელობა შესასწავლ საკითხთან დაკავშირებით მოსწავლის მსჯელობა შესასწავლ საკითხთან დაკავშირებით
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ ერთი შემოიფარგლება საკვანძო სიტყვებზე/სათაურზე მარტივი და შემოიფარგლება საკვანძო სიტყვებზე/სათაურზე მარტივი და
არასტრუქტურირებული ლოგიკური რეფლექსიით. ლოგიკური რეფლექსიით.
ასოციაცია/წარმოდგენა მოსწავლის პასუხი არის ძალიან მოკლე და მოიცავს მოსწავლის პასუხი არის ძალიან მოკლე და მოიცავს
განსახილველ საკითხთან
მხოლოდ ერთ მნიშვნელოვან ასპექტს( მაგალითად, მხოლოდ ერთ მნიშვნელოვან ასპექტს( მაგალითად,
დაკავშირებით.
საუბრობს დაბინძურებულ მდინარეებზე, ბავშვების ასახელებს ილუსტრაციების შექმნას, მაგრამ არ ჩანს
მიერ ნარჩენების გადაყრაზე... ), აქვს ზედაპირული რატომ, როგორ და რისთვის ), აქვს ზედაპირული გაგება,
გაგება, თუმცა შეიძლება ასრულებდეს მარტივ თუმცა შეიძლება ასრულებდეს მარტივ პროცედურებსაც.
პროცედურებსაც.

პრე-სტრუქტურული დონე მოსწავლე მართებულად ვერ იგებს საკითხთან მოსწავლე მართებულად ვერ იგებს საკითხთან დაკავშირებულ
მოსწავლეს საკითხთან დაკავშირებულ შეკითხვებს / კომპლექსური დავალების შეკითხვებს / კომპლექსური დავალების პირობას.
დაკავშირებით არ აქვს პირობას. მოსწავლეს არ აქვს პასუხი, ან მისი პასუხი საერთოდ
რელევანტური ინფორმაცია. მოსწავლეს არ აქვს პასუხი, ან მისი პასუხი საერთოდ აცდენილია მოთხოვნებს/დავალების კრიტერიუმებს;
აცდენილია მოთხოვნებს/დავალების კრიტერიუმებს; დავალება არ შეასრულა, ვერ შეასრულა; პირობა ადეკვატურად
დავალება არ შეასრულა, ვერ შეასრულა; პირობა ვერ აღიქვა...
ადეკვატურად ვერ აღიქვა...

140
საკითხი -საქართველო და ევროპის კავშირი

კომპლექსური დავალება 3/3

მოსწავლის სახელი და გვარი - - -- -- - - -- - - - -- - - - -- - - - -- - - - - --

კრიტერიუმი @ სამიზნე ცნება მდგრადი განვითარება

აბსტრაქტული დონე მოსწავლე კომპლექსური დავალების საშუალებით გამოკვეთილ მაგალითებზე დაყრდნობით, ურთიერთდაკავშირებულად
მოსწავლეს სიღრმისეულად აქვს მსჯელობს საგნის ფარგლებში გააქტიურებულ ყველა სამიზნე ცნებაზე.
გააზრებული საკითხის არსი / კომპლექსური დავალების დასკვნებს აკავშირებს პირად გამოცდილებასთან, სხვა ცხოვრებისეულ სიტუაციებთან.
არსობრივი მახასიათებლები, რაც მოსწავლის პროდუქტი/წარდგენა მოიცავს არამარტო მოცემულის/შეთავაზებულის გაგების ძირითად ასპექტებს და
მას ამ ცოდნის განზოგადებისა მათ შორის კავშირებს/ მიმართებებს, არამედ განზოგადების გზით, იგი ამყარებს კავშირებს მოცემულის მიღმა
და მისი
დეკონტექსტუალიზების/სხვა ასპექტებთან; აყალიბებს სხვა საგანთან/სფეროსთან/ეპოქასთან/გარემოსთან დაკავშირებულ იდეებს, სტრუქტურებს,
მსგავს მაგალითებთან შედარების განაზოგადებს საკითხს, გვიზიარებს ჰიპოთეზებს...
საშუალებას აძლევს. უკავშირებს შინაარსობრივად ტვირთავს ფრაზებს:,, თუ საკითხს განსხვავებული კუთხით შევხედავთ, დავინახავთ კავშირს სხვა
განსახილველ საკითხს საკუთარ
სფეროსთან...“ ,, ამ საკითხებიდან გამომდინარე, მაქვს რამდენიმე იდეა...“ ,,
პირად გამოცდილებას.

მიმართებითი დონე მოსწავლე მწყობრად და თანმიმდევრულად გადმოსცემს მდგრადი განვითარების კონცეფციის ადეკვატურ ასპექტს (მომავლის
მოსწავლეს ესმის განსახილველი პერსპექტივაზე ორიენტირება, ლოკალური მოქმედებების და მათი შედეგების მიზეზ-შედეგობრიობა). გამოკვეთს კომპლექსური
საკითხის არსი; ხედავს დავალების შეფასების კრიტერიუმების / სამიზნე ცნების მკვიდრი წარმოდგენების საშუალებით განსაზღვრულ ნიუანსებს.
ურთიერთმიმართებებს
საკითხთან დაკავშირებულ
მოსწავლის პასუხი მოიცავს არამარტო სამიზნე ცნების, თემის საკვანძო ასპექტების ჩამონათვალს, არამედ მათ შორის
არსებით სტრუქტურულ
ერთეულებს შორის. კავშირებს/ მიმართებებს. (მაგალითად, თუ ირჩევს წერილ-გზამკვლევს ,,როდის და როგორ უნდა მივმართოთ
სტრასბურგის სასამართლოს?“ მასში გამოკვეთს, რა გავლენა აქვს ამ ინსტიტუციას საზოგადოებისთვი, რომ ეს არის
მოქალაქეთა და სახელმწიფოთა სამართლიანი სასამართლოსთვის მიმართვის შესაძლებლობა, რაც დაკავშირებულია
სამომავლო პერსპექტივის მიმართ იმედიანი დამოკიდებულების ჩამოყალიბებათან, რომ საერთაშორისო დონეზე
სამართლის აღდგენის ყველა შემთხვევა არის ლოკალური ქმედება მდგრადი უსაფრთხოებისთვის.) ცალკეული
ასპექტების ინტეგრაციით მიღწეულია გამთლიანებული დასკვნები, გაგება.

მულტისტრუქტურული დონე მოსწავლეს აქვს არაერთი ასოციაცია შესასწავლ საკითხთან მიმართებით, თუმცა იმავე საკითხთან დაკავშირებით
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ მის მიერ გადმოცემულ ამბებს არ აქვს მწყობრი, თანმიმდევრული სახე.
რამდენიმე, ერთმანეთთან მოსწავლის პასუხში წამოწეულია რამდენიმე მნიშვნელოვანი ასპექტი (სასამართლოში მიმართვის წესი, ვის შეუძლია მიმართოს,
დაუკავშირებელი, უსისტემო ნახსენებია სამართლიანი სასამართლოც... ), მაგრამ ისინი განიხილება განცალკევებულად, არ ჩანს კავშირები /მიმართებები მათ

141
ასოციაცია/წარმოდგენა შორის, გაგება არის ზედაპირული.
განსახილველ საკითხთან შეიძლება ერთერთი, ან ყველა ასპექტი გააზრებული აქვს, მაგრამ მათ გამთლიანებას, კავშირებს, მიმართებებს ვერ ახერხებს.
დაკავშირებით.

უნისტრუქტურული დონე მოსწავლის მსჯელობა შესასწავლ საკითხთან დაკავშირებით შემოიფარგლება საკვანძო სიტყვებზე/სათაურზე მარტივი და
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ ერთი ლოგიკური რეფლექსიით.
არასტრუქტურირებული მოსწავლის პასუხი არის ძალიან მოკლე და მოიცავს მხოლოდ ერთ მნიშვნელოვან ასპექტს( მაგალითად,
ასოციაცია/წარმოდგენა
სასამართლოს თვის მიმართვის წესი) , მაგრამ აქვს ზედაპირული გაგება, თუმცა შეიძლება ასრულებდეს მარტივ
განსახილველ საკითხთან
დაკავშირებით. პროცედურებსაც (ჩამოთვლის ,,ადამიანის უფლებათა ევროპულ კონვენციაზე ხელმომწერ სახელმწიფოებს)

პრე-სტრუქტურული დონე მოსწავლე მართებულად ვერ იგებს საკითხთან დაკავშირებულ შეკითხვებს / კომპლექსური დავალების პირობას.
მოსწავლეს საკითხთან მოსწავლეს არ აქვს პასუხი, ან მისი პასუხი საერთოდ აცდენილია მოთხოვნებს/დავალების კრიტერიუმებს;
დაკავშირებით არ აქვს დავალება არ შეასრულა, ვერ შეასრულა; პირობა ადეკვატურად ვერ აღიქვა...
რელევანტური ინფორმაცია.

142
klasi მე-9
moswavlis saxeli, gvari

Tema: სამშვიდობო პროცესები – შემაჯამებელი დავალება 3/4

სამიზნე ცნება -ინიციატივა და მეწარმეობა, სამოქალაქო მონაწილეობა

davalebis piroba: დაგეგმე საერთაშორისო საფრთხეების, კერძოდ, ტრეფიკინგის და მისი პრევენციის შესახებ ცნობიერების
ამაღლებითი პროექტი. მოხალისეობრივად ჩაატარე კვლევა, მოამზადე და თემში გაავრცელე საინფორმაციო ბუკლეტი, რომელშიც
ასახული იქნება ტრეფიკინგის რისკები და ფორმები, პრევენციის და სამართლებრივი რეგულაციის გზები და მექანიზმები;
ტრეფიკინგის მსხვერპლთა რეაბილიტაციის შესაძლებლობები;

Sefasebis kriteriumebi qulebi komentari

• რა მიზანს ემსახურება შენი ინიციატივა და რატომ გადაწყვიტე მისი 3

ქცევა მოხალისეობრივ სათემო პროექტად?(ინიც.მკვ.წ.2; სამოქ.მონაწ.-
მკვ.წ.1;2)

• როგორ დაგეგმე კვლევა და ბუკლეტი, რა რესურსები და ვადები 2

შეუსაბამე დაგეგმილ ქმედებებს?(ინიც.მკვ.წ.3)
• ტრეფიკინგის პრევენციისთვის რომელი საკითხები და რა 2
თანმიმდევრობით წარმოადგინე ბუკლეტში? რა შედეგს ელოდები
მისი გავრცელების შემდეგ? (ინიც.მკვ.წ.4;)
• ვისთან ითანამშრომლეთ (დირექციასთან, სკოლის 3
თვითმმართველობასთან, თემთან...)? რატომ იყო მნიშვნელოვანი ეს
თანამშრომლობა?(სამოქ. მონაწ.-მკვ.წ.3)

143
საკითხი -- მიგრაციის თანამედროვე გამოწვევები
კომპლექსური დავალება 3/5

მოსწავლის სახელი და გვარი - - -- -- - - -- - - - -- - - - -- - - - -- - - - - --

კრიტერიუმი @ სამიზნე ცნება სოციალიზაცია

აბსტრაქტული დონე მოსწავლე კომპლექსური დავალების საშუალებით გამოკვეთილ მაგალითებზე დაყრდნობით, ურთიერთდაკავშირებულად
მოსწავლეს სიღრმისეულად აქვს მსჯელობს საგნის ფარგლებში გააქტიურებულ ყველა სამიზნე ცნებაზე.
გააზრებული საკითხის არსი / კომპლექსური დავალების დასკვნებს აკავშირებს პირად გამოცდილებასთან, სხვა ცხოვრებისეულ სიტუაციებთან.
არსობრივი მახასიათებლები, რაც მოსწავლის პროდუქტი/წარდგენა მოიცავს არამარტო მოცემულის/შეთავაზებულის გაგების ძირითად ასპექტებს და
მას ამ ცოდნის განზოგადებისა და
მათ შორის კავშირებს/ მიმართებებს, არამედ განზოგადების გზით, იგი ამყარებს კავშირებს მოცემულის მიღმა
მისი დეკონტექსტუალიზების/სხვა
მსგავს მაგალითებთან შედარების ასპექტებთან; აყალიბებს სხვა საგანთან/სფეროსთან/ეპოქასთან/გარემოსთან დაკავშირებულ იდეებს, სტრუქტურებს,
საშუალებას აძლევს. უკავშირებს განაზოგადებს საკითხს, გვიზიარებს ჰიპოთეზებს...
განსახილველ საკითხს საკუთარ შინაარსობრივად ტვირთავს ფრაზებს:,, თუ საკითხს განსხვავებული კუთხით შევხედავთ, დავინახავთ კავშირს სხვა
პირად გამოცდილებას. სფეროსთან...“ ,, ამ საკითხებიდან გამომდინარე, მაქვს რამდენიმე იდეა...“

მიმართებითი დონე მოსწავლე მწყობრად და თანმიმდევრულად გადმოსცემს სოციალიზაციის ცნების სხვადასხვა ასპექტს (პიროვნულ
მოსწავლეს ესმის განსახილველი მახასიათებლებს, ადამიანის მოთხოვნილებებს, ურთიერთობას სხვადასხვა სოციალურ ჯგუფთან). გამოკვეთს კომპლექსური
საკითხის არსი; ხედავს დავალების შეფასების კრიტერიუმების / სამიზნე ცნების მკვიდრი წარმოდგენების საშუალებით განსაზღვრულ ნიუანსებს.
ურთიერთმიმართებებს საკითხთან მოსწავლის პასუხი მოიცავს არამარტო სამიზნე ცნების, თემის საკვანძო ასპექტების ჩამონათვალს, არამედ მათ შორის
დაკავშირებულ არსებით კავშირებს/ მიმართებებს. (მაგალითად, კომიქსის ერთ სცენაში ასახავს, როგორი მოწყენილია მისი მეგობარი და
სტრუქტურულ ერთეულებს შორის.
როგორ ფიქრობს, რომ ყველა მოენატრა და ახსენდება მისი რჩევები, როგორ ნატრობს, იცოდეს ენა, რომ იქაც
გაიჩინოს მეგობრები და იზოლაციაში არ იყოს, მეორე სცენაში ასახულია, როგორ ცდილობს მისი პასპორტის ხელში
ჩაგდებას ვიღაც მატყუარა, ხოლო ბოლო სცენაში_ მეგობარს გახარებული სახე აქვს, რადგან დაბრუნდა, სამსახურიც
იშოვა და ოჯახსაც ეხმარება. წარდგენის დროს კომიქსის ავტორი განმარტავს ურთიერთობების მნიშვნელობას,
მეგობრისადმი ზრუნვის აუცილებლობას, რომ მას საფრთხე აარიდოს)) ცალკეული ასპექტების ინტეგრაციით
მიღწეულია გამთლიანებული დასკვნები, გაგება.
მულტისტრუქტურული დონე მოსწავლეს აქვს არაერთი ასოციაცია შესასწავლ საკითხთან მიმართებით, თუმცა იმავე საკითხთან დაკავშირებით
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ მის მიერ გადმოცემულ ამბებს არ აქვს მწყობრი, თანმიმდევრული სახე.
რამდენიმე, ერთმანეთთან მოსწავლის პასუხში წამოწეულია რამდენიმე მნიშვნელოვანი ასპექტი (მაგალითად, მეგობრის პრობლემა, მატროობით
დაუკავშირებელი, უსისტემო გამოწვეული განცდები, ტრფიკიორთა ტიპური ქცევები...), მაგრამ ისინი განიხილება განცალკევებულად, არ ჩანს კავშირები
ასოციაცია/წარმოდგენა /მიმართებები მათ შორის, გაგება არის ზედაპირული.
განსახილველ საკითხთან შეიძლება ერთ-ერთი, ან ყველა ასპექტი გააზრებული აქვს, მაგრამ მათ გამთლიანებას, კავშირებს, მიმართებებს ვერ ახერხებს.
დაკავშირებით.
უნისტრუქტურული დონე მოსწავლის მსჯელობა შესასწავლ საკითხთან დაკავშირებით შემოიფარგლება საკვანძო სიტყვებზე/სათაურზე მარტივი და
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ ერთი ლოგიკური რეფლექსიით.
არასტრუქტურირებული მოსწავლის პასუხი არის ძალიან მოკლე და მოიცავს მხოლოდ ერთ მნიშვნელოვან ასპექტს( მაგალითად,
ასოციაცია/წარმოდგენა
ტრეფიკინგის საფრთხეებს ), აქვს ზედაპირული გაგება, თუმცა შეიძლება ასრულებდეს მარტივ პროცედურებსაც.
განსახილველ საკითხთან
დაკავშირებით.
144
პრე-სტრუქტურული დონე მოსწავლე მართებულად ვერ იგებს საკითხთან დაკავშირებულ შეკითხვებს / კომპლექსური დავალების პირობას.
მოსწავლეს საკითხთან მოსწავლეს არ აქვს პასუხი, ან მისი პასუხი საერთოდ აცდენილია მოთხოვნებს/დავალების კრიტერიუმებს;
დაკავშირებით არ აქვს დავალება არ შეასრულა, ვერ შეასრულა; პირობა ადეკვატურად ვერ აღიქვა...
რელევანტური ინფორმაცია.

145
საკითხი -- საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართალი
კომპლექსური დავალება 3/6

მოსწავლის სახელი და გვარი - - -- -- - - -- - - - -- - - - -- - - - -- - - - - --

კრიტერიუმი @ სამიზნე ცნება დემოკრატია

აბსტრაქტული დონე მოსწავლე კომპლექსური დავალების საშუალებით გამოკვეთილ მაგალითებზე დაყრდნობით, ურთიერთდაკავშირებულად
მოსწავლეს სიღრმისეულად აქვს მსჯელობს საგნის ფარგლებში გააქტიურებულ ყველა სამიზნე ცნებაზე.
გააზრებული საკითხის არსი / კომპლექსური დავალების დასკვნებს აკავშირებს პირად გამოცდილებასთან, სხვა ცხოვრებისეულ სიტუაციებთან.
არსობრივი მახასიათებლები, რაც მოსწავლის პროდუქტი/წარდგენა მოიცავს არამარტო მოცემულის/შეთავაზებულის გაგების ძირითად ასპექტებს და
მას ამ ცოდნის განზოგადებისა მათ შორის კავშირებს/ მიმართებებს, არამედ განზოგადების გზით, იგი ამყარებს კავშირებს მოცემულის მიღმა
და მისი ასპექტებთან; აყალიბებს სხვა საგანთან/სფეროსთან/ეპოქასთან/გარემოსთან დაკავშირებულ იდეებს, სტრუქტურებს,
დეკონტექსტუალიზების/სხვა განაზოგადებს საკითხს, გვიზიარებს ჰიპოთეზებს...
მსგავს მაგალითებთან შედარების შინაარსობრივად ტვირთავს ფრაზებს:,, თუ საკითხს განსხვავებული კუთხით შევხედავთ, დავინახავთ კავშირს სხვა
საშუალებას აძლევს. უკავშირებს სფეროსთან...“ ,, ამ საკითხებიდან გამომდინარე, მაქვს რამდენიმე იდეა...“
განსახილველ საკითხს საკუთარ
პირად გამოცდილებას.

მიმართებითი დონე მოსწავლე მწყობრად და თანმიმდევრულად გადმოსცემს დემოკრატიის ასპექტებს (ადამიანის უფლებები, სამართლებრივი
მოსწავლეს ესმის განსახილველი დოკუმენტები, დემოკრატიის პრინციპები). გამოკვეთს კომპლექსური დავალების შეფასების კრიტერიუმების / სამიზნე ცნების
საკითხის არსი; ხედავს მკვიდრი წარმოდგენების საშუალებით განსაზღვრულ ნიუანსებს.
ურთიერთმიმართებებს
საკითხთან დაკავშირებულ მოსწავლის პასუხი მოიცავს არამარტო სამიზნე ცნების, თემის საკვანძო ასპექტების ჩამონათვალს, არამედ მათ შორის
არსებით სტრუქტურულ კავშირებს/ მიმართებებს. (მაგალითად, წერილში წერს, როგორ რეგულირდება დღეს (საერთაშორისო ჰუმანიტარული
ერთეულებს შორის. სამართლით) ომის დროს მშვიდობიანი მოსახლეობის, ტყვეებისა და დაჭრილების უსაფრთხოება, რომ კანონით
ისინის დაცულნი არიან, მაგრამ მაინც ირღვევა მათი უფლებები, ახსენებს ჟენევის განახლებულ დოკუმენტებს,
უყვება თამედროვე საქართველოს ომების ამბავს...ამ პერიოდს ადარებს დიუნანის პერიოდს და აღწერს, რომ
მსხვერპლი გაიზარდა მშვიდობიან მოსახლეობაში, მიუხედავად უამრავი მწარე გაკვეთილისა, კაცობრიობას ხშირად
ავიწყდება ომის წესების დაცვა, საერთოდ კი ოცნებობს დროზე, როცა ომები საერთოდ აღარ იქნება.) ცალკეული
ასპექტების ინტეგრაციით მიღწეულია გამთლიანებული დასკვნები, გაგება.
მულტისტრუქტურული დონე მოსწავლეს აქვს არაერთი ასოციაცია შესასწავლ საკითხთან მიმართებით, თუმცა იმავე საკითხთან დაკავშირებით
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ მის მიერ გადმოცემულ ამბებს არ აქვს მწყობრი, თანმიმდევრული სახე.
მოსწავლის პასუხში წამოწეულია რამდენიმე მნიშვნელოვანი ასპექტი (მაგალითად, წითელი ჯვრის საერთაშორისო ორგანიზაციის
146
რამდენიმე, ერთმანეთთან საქმიანობა, ომის მსხვერპლთა ამბავი, სამშვიდობო პროცესები მსოფლიოში, ), მაგრამ ისინი განიხილება განცალკევებულად, არ
დაუკავშირებელი, უსისტემო ჩანს კავშირები /მიმართებები მათ შორის, გაგება არის ზედაპირული.
ასოციაცია/წარმოდგენა შეიძლება ერთერთი, ან ყველა ასპექტი გააზრებული აქვს, მაგრამ მათ გამთლიანებას, კავშირებს, მიმართებებს ვერ ახერხებს.
განსახილველ საკითხთან
დაკავშირებით.

უნისტრუქტურული დონე მოსწავლის მსჯელობა შესასწავლ საკითხთან დაკავშირებით შემოიფარგლება საკვანძო სიტყვებზე/სათაურზე მარტივი და
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ ერთი ლოგიკური რეფლექსიით.
არასტრუქტურირებული მოსწავლის პასუხი არის ძალიან მოკლე და მოიცავს მხოლოდ ერთ მნიშვნელოვან ასპექტს( მაგალითად, ასახელებს
ასოციაცია/წარმოდგენა ომის დროს დაღუპული მშვიდობიანი მოსახლეობის სტატისტიკას), აქვს ზედაპირული გაგება, თუმცა შეიძლება
განსახილველ საკითხთან ასრულებდეს მარტივ პროცედურებსაც. (ჩამოთვალოს მიმდინარე შეიარაღებული კონფლიქტები...)
დაკავშირებით.

პრე-სტრუქტურული დონე მოსწავლე მართებულად ვერ იგებს საკითხთან დაკავშირებულ შეკითხვებს / კომპლექსური დავალების პირობას.
მოსწავლეს საკითხთან მოსწავლეს არ აქვს პასუხი, ან მისი პასუხი საერთოდ აცდენილია მოთხოვნებს/დავალების კრიტერიუმებს;
დაკავშირებით არ აქვს დავალება არ შეასრულა, ვერ შეასრულა; პირობა ადეკვატურად ვერ აღიქვა...
რელევანტური ინფორმაცია.

147
საკითხი -- საქართველო საერთაშორისო და ჰუმანიტარულ მისიებში

კომპლექსური დავალება 3/7

მოსწავლის სახელი და გვარი - - -- -- - - -- - - - -- - - - -- - - - -- - - - - --

კრიტერიუმი @ სამიზნე ცნება მდგრადი განვითარება დემოკრატია

აბსტრაქტული დონე მოსწავლე კომპლექსური დავალების საშუალებით გამოკვეთილ მაგალითებზე დაყრდნობით, ურთიერთდაკავშირებულად
მოსწავლეს სიღრმისეულად აქვს მსჯელობს საგნის ფარგლებში გააქტიურებულ ყველა სამიზნე ცნებაზე.
გააზრებული საკითხის არსი / კომპლექსური დავალების დასკვნებს აკავშირებს პირად გამოცდილებასთან, სხვა ცხოვრებისეულ სიტუაციებთან.
არსობრივი მახასიათებლები, რაც მას ამ მოსწავლის პროდუქტი/წარდგენა მოიცავს არამარტო მოცემულის/შეთავაზებულის გაგების ძირითად ასპექტებს
ცოდნის განზოგადებისა და მისი
და მათ შორის კავშირებს/ მიმართებებს, არამედ განზოგადების გზით, იგი ამყარებს კავშირებს მოცემულის მიღმა
დეკონტექსტუალიზების/სხვა მსგავს
მაგალითებთან შედარების საშუალებას ასპექტებთან; აყალიბებს სხვა საგანთან/სფეროსთან/ეპოქასთან/გარემოსთან დაკავშირებულ იდეებს,
აძლევს. უკავშირებს განსახილველ სტრუქტურებს, განაზოგადებს საკითხს, გვიზიარებს ჰიპოთეზებს...
საკითხს საკუთარ პირად შინაარსობრივად ტვირთავს ფრაზებს:,, თუ საკითხს განსხვავებული კუთხით შევხედავთ, დავინახავთ კავშირს
გამოცდილებას.
სხვა სფეროსთან...“ ,, ამ საკითხებიდან გამომდინარე, მაქვს რამდენიმე იდეა...“

მიმართებითი დონე მოსწავლე მწყობრად და თანმიმდევრულად მოსწავლე მწყობრად და თანმიმდევრულად გადმოსცემს

მოსწავლეს ესმის განსახილველი გადმოსცემს მდგრადი განვითარების კონცეფციის დემოკრატიის ასპექტებს (ადამიანის უფლებები, სამართლებრივი
საკითხის არსი; ხედავს ადეკვატურ ასპექტს (მომავლის პერსპექტივაზე დოკუმენტები, დემოკრატიის პრინციპები). გამოკვეთს
ურთიერთმიმართებებს საკითხთან
ორიენტირება, ლოკალური მოქმედებების და მათი კომპლექსური დავალების შეფასების კრიტერიუმების / სამიზნე
დაკავშირებულ არსებით სტრუქტურულ
შედეგების მიზეზ-შედეგობრიობა). გამოკვეთს ცნების მკვიდრი წარმოდგენების საშუალებით განსაზღვრულ
ერთეულებს შორის.
კომპლექსური დავალების შეფასების კრიტერიუმების / ნიუანსებს.
სამიზნე ცნების მკვიდრი წარმოდგენების საშუალებით
განსაზღვრულ ნიუანსებს. მოსწავლის პასუხი მოიცავს არამარტო სამიზნე ცნების, თემის
საკვანძო ასპექტების ჩამონათვალს, არამედ მათ შორის
მოსწავლის პასუხი მოიცავს არამარტო სამიზნე
კავშირებს/ მიმართებებს. (მაგალითად, აღნიშნავს, რომ
ცნების, თემის საკვანძო ასპექტების ჩამონათვალს,
მისთვის არავის დაუძალებია მისიაში წამოსვლა და ეს მისი
არამედ მათ შორის კავშირებს/ მიმართებებს.
გააზრებული არჩევანი იყო და ამის უფლება ჰქონდა. რაც
148
 (მაგალითად, არგუმენტირებულად საუბრობს რა შეეხება სამშვიდობო მისიების კანონიერებასა და
კავშირი აქვს სამშვიდობო მისიებს მშვიდობის ზნეობრიობას, ეს მისიები ბევრად მეტ მსხვერპლს არიდებს
მდგრადობასთან, რომ საერთაშორისო კაცობრიობას, ვიდრე ვინმეს წარმოუდგენია, ის
თანამეგობრობა ამ გზას განსაკუთრებულ შესაბამისობაშია საერთაშორისო დოკუმენტებთან და
შემთხვევებში მიმართავს ტერორიზმისა და ზნეობრივადაც გამართლებულად მიიჩნევს... ) ცალკეული
ომების აღსაკვეთად და საქართველოს თავისი ასპექტების ინტეგრაციით მიღწეულია გამთლიანებული
წვლილი შეაქვს ამ საქმეში, რაც ჩვენი ქვეყნის დასკვნები, გაგება.
უსაფრთხოების გარანტიებს ამყარებს; უკავშირებს
თავის გადაწყვეტილებას, რომ პროფესიული
წინსვლისთვის და ეკონომიური
თვალსაზრისითაც მას სამომავლო პერსპექტივას
უქმნის ეს არჩევანი,) ცალკეული ასპექტების
ინტეგრაციით მიღწეულია გამთლიანებული
დასკვნები, გაგება.
მულტისტრუქტურული დონე მოსწავლეს აქვს არაერთი ასოციაცია შესასწავლ მოსწავლეს აქვს არაერთი ასოციაცია შესასწავლ საკითხთან
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ რამდენიმე, საკითხთან მიმართებით, თუმცა იმავე საკითხთან მიმართებით, თუმცა იმავე საკითხთან დაკავშირებით
ერთმანეთთან დაუკავშირებელი, დაკავშირებით მის მიერ გადმოცემულ ამბებს არ აქვს მწყობრი, თანმიმდევრული
უსისტემო ასოციაცია/წარმოდგენა მის მიერ გადმოცემულ ამბებს არ აქვს მწყობრი, სახე.
განსახილველ საკითხთან თანმიმდევრული სახე. მოსწავლის პასუხში წამოწეულია რამდენიმე მნიშვნელოვანი
დაკავშირებით. მოსწავლის პასუხში წამოწეულია რამდენიმე ასპექტი (მაგალითად, ახსენებს ტერორისტებს, როგორ
მნიშვნელოვანი ასპექტი (მაგალითად, საუბრობს საერთაშორისო საფრთხის წყაროს, საუბრობს მათ უკანონო
ლტოლვილებზე, რომლებიც იძულებულნი არიან ქნედედებებზე, მსხვერპლზე; საუბრობს ასოცირების
დატოვონ თავიანთი ქვეყანა, საუბრობს თავის ხელშეკრულებით ნაკისრ ვალდებულებებზე, სახელმწიფოს წინაშე
თანამებრძოლებზე, რომლებიც იქაურ ბავშვებს მოვალეობაზე...), მაგრამ ისინი განიხილება განცალკევებულად, არ
ეხმარებიან, საუბროს ნატოში გაწევრიანების შესახებ), ჩანს კავშირები /მიმართებები მათ შორის, გაგება არის ზედაპირული.
მაგრამ ისინი განიხილება განცალკევებულად, არ ჩანს შეიძლება ერთ-ერთი, ან ყველა ასპექტი გააზრებული აქვს, მაგრამ
კავშირები /მიმართებები მათ შორის, გაგება არის მათ გამთლიანებას, დაკავშირებას, მიმართებებს ვერ ახერხებს.
ზედაპირული.
შეიძლება ერთ-ერთი, ან ყველა ასპექტი გააზრებული
აქვს, მაგრამ მათ გამთლიანებას, დაკავშირებას,
მიმართებებს ვერ ახერხებს.
უნისტრუქტურული დონე მოსწავლის მსჯელობა შესასწავლ საკითხთან მოსწავლის მსჯელობა შესასწავლ საკითხთან დაკავშირებით
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ ერთი დაკავშირებით შემოიფარგლება საკვანძო შემოიფარგლება საკვანძო სიტყვებზე/სათაურზე მარტივი და
არასტრუქტურირებული სიტყვებზე/სათაურზე მარტივი და ლოგიკური ლოგიკური რეფლექსიით.
ასოციაცია/წარმოდგენა განსახილველ რეფლექსიით. მოსწავლის პასუხი არის ძალიან მოკლე და მოიცავს მხოლოდ
საკითხთან დაკავშირებით. მოსწავლის პასუხი არის ძალიან მოკლე და ერთ მნიშვნელოვან ასპექტს( მაგალითად, ჰყვება , როგორ
მოიცავს მხოლოდ ერთ მნიშვნელოვან ასპექტს( მიიღება გადაწყვეტილება შეიარაღებულ ჩარევაზე.), აქვს

149
 მაგალითად, ახსენებს უმუშევრობას და ახლა ზედაპირული გაგება, თუმცა შეიძლება ასრულებდეს მარტივ
დასაქმებულია, ოჯახს ეხმარება... ), აქვს პროცედურებსაც.
ზედაპირული გაგება, თუმცა შეიძლება
ასრულებდეს მარტივ პროცედურებსაც.

პრე-სტრუქტურული დონე მოსწავლე მართებულად ვერ იგებს საკითხთან მოსწავლე მართებულად ვერ იგებს საკითხთან დაკავშირებულ
მოსწავლეს საკითხთან დაკავშირებით დაკავშირებულ შეკითხვებს / კომპლექსური დავალების შეკითხვებს / კომპლექსური დავალების პირობას.
არ აქვს რელევანტური ინფორმაცია. პირობას. მოსწავლეს არ აქვს პასუხი, ან მისი პასუხი საერთოდ აცდენილია
მოსწავლეს არ აქვს პასუხი, ან მისი პასუხი საერთოდ მოთხოვნებს/დავალების კრიტერიუმებს;
აცდენილია მოთხოვნებს/დავალების კრიტერიუმებს; დავალება არ შეასრულა, ვერ შეასრულა; პირობა ადეკვატურად ვერ
დავალება არ შეასრულა, ვერ შეასრულა; პირობა აღიქვა...
ადეკვატურად ვერ აღიქვა...

150
თემატური ბლოკი: მოქალაქე, სახელმწიფო და გლობალური პროცესები

თემა: გარემოს დაცვა საათების სავარაუდო რაოდენობა – 8 (+4)

თემასთან დაკავშირებული მკვიდრი წარმოდგენები:

• ბუნებრივი და კულტურული მემკვიდრეობის განზრახ დაზიანება კაცობრიობის წინააღმდეგ ჩადენილ დანაშაულს უტოლდება;
• გარემოს დაცვა იგივე ჩვენი სიცოცხლისა და ჯანმრთელობის დაცვაა;
• ჩვენს ლოკალურ ქმედებებს შეიძლება გლობალური შედეგები მოჰყვეს (მაგ. მდინარის დაბინძურება − მსოფლიო ოკეანის
დაბინძურება);
• გლობალური ეკოლოგიური პრობლემების მოგვარება ინდივიდის, ერთი შეხედვით, უმნიშვნელო ქმედებებზეა დამოკიდებული (მაგ.,
პოლიეთილენის პარკზე უარის თქმა);
გარემოს დაცვაზე ბევრი საერთაშორისო ორგანიზაცია ზრუნავს.

თემატური საკვანძო შეკითხვები

• რატომ აწყდებიან დაბრკოლებებს გარემოს დამცველი საერთაშორისო ორგანიზაციები მუშაობის პროცესში?

• რატომ არის მნიშვნელოვანი ნარჩენების შემცირება და მათი მეორადი გადამუშავება?
• უნდა მივიჩნიოთ თუ არა კულტურული და ბუნებრივი მემკვიდრეობის ძეგლების განზრახ დაზიანება კაცობრიობის წინააღმდეგ
მიმართულ დანაშაულად?
• როგორ შემიძლია ხელი შევუწყო გარემოს დაცვას საერთაშორისო დონეზე

თემის ფარგლებში დასამუშავებელი საკითხები:

1. კლიმატის ცვლილება
2. ენერგიის ალტერნატიული წყაროები
3. ენერგოეფექტურობა
4. მწვანეთა მოძრაობა
5. იუნესკო

151
სამიზნე ცნება და მასთან საკითხი/ები საკვანძო შეკითხვა/შეკითხვები კომპლექსური დავალება (შუალედური
დაკავშირებული მკვიდრი სასწავლო მიზანი)
წარმოდგენები (გრძელვადიანი კლიმატის ცვლილება
სასწავლო მიზანი)
ქვეცნება/ები • რატომ არის მნიშვნელოვანი
ნარჩენების შემცირება და
მოხალისეობა მათი მეორადი
რესურსების დაზოგვა გადამუშავება?
სამოქმედო გეგმა • რა შემიძლია გავაკეთო ამ
მიმართულებით?
სამოქალაქო მონაწილეობა კომპლექსური დავალების განხორციელების ეტაპები (აქტივობები, კომპლექსური დავალების
(შედეგები: 8, 9, 12, 13) რესურსები, შეკითხვები) პირობა: 4/1
გარემოს დამცველთა შორის დღეს
1)დემოკრატიული საზოგადოება
არის სამოქალაქო საზოგადოება ეტაპი I – კომპლექსური დავალების პირობის გაცნობა აქტუალურია დევიზი: შეამცირე,
რომელიც აქტიური რესურსი: ინსტრუქციები სამოქალაქო განათლების საკლასო ხელახლა გამოიყენე, გადაამუშავე
მოქალაქეებისგან შედგება; პროექტისთვის; https://civics.ge/classroom-projects/ (Reduce, Reuse, Recycle). ამ
რა იცით და რა კითხვა გაქვთ საკლასო პროექტზე? დევიზის გათვალისწინებით,
2)სამოქალაქო მონაწილეობა • როგორ დგება სამოქმედო გეგმა ? შეადგინე შენი
საზოგადოებრივ • რა კომპონენტებს შეიცავს? პერსონალური/ოჯახური/საკლასო
საჭიროებებზე/ქვეყანაზე ზრუნვის • სჭირდება თუ არა ყველა საქმეს და მათ შორის პროექტს
საშუალებაა;
პროექტის სამოქმედო გეგმა,
იმის დაგეგმვა, თუ რას ვაკეთებთ მიზნის მისაღწევად, რა
ვადაში გავაკეთებთ, რა რესურსები დაგვჭირდება, ვისთან რომელშიც კონკრეტულად
3)აქტიური მოქალაქეები სხვადასხვა აისახება, როდის, რას, რა
ვითანამშრომლებთ?
გზით (სოციალური პროექტების რესურსების გამოყენებით
• რა შედეგს მივიღებთ და როგორ გადავამოწმებთ ჩვენს
დაგეგმვა-განხორციელებით, შედეგებს? გააკეთებთ, ვინ იქნებიან
მოხალისეობრივი საქმიანობით, • თქვენი აზრით, რის დაცვას გულისხმობს გარემოს თანამოაზრეები და რა შედეგს
ადვოკატირებით, ლობირებით) დაცვა? ელოდები.
ზრუნავენ საზოგადოებრივი • რატომ უნდა ვხარჯოთ რესურსები დაზოგვით? რა
პრობლემების მოგვარებაზე. ამ გეგმაში/გეგმის პრეზენტაციისას
კავშირშია ეს გარემოსთან?
დროს ისინი თანამშრომლობენ ხაზგასმით წარმოაჩინე:
ერთმანეთთან, საზოგადოებრივ • რომელ საჭიროებას უკავშირდება
ეტაპი II – კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობა
ინსტიტუტებთან, არასამთავრობო შენი არჩევანი და რით იქნება

152
 ორგანიზაციებთან, სახელმწიფო რესურსი: კლიმატის ცვლილება; სახელმძღვანელო, გვ.209-212 შენი პროექტი სასარგებლო
სტრუქტურებთან; შენთვის, საზოგადოებისთვის;
• რა იცით კლიმატის შესახებ სხვა საგნებიდან?
• რა გავლენის მოხდენა შეუძლია კლიმატს ადამიანებზე, როგორ შემოიკრებ
4)სამოქალაქო მონაწილეობის დროს
მნიშვნელოვანია სხვა ადამიანების
ყველა ცოცხალ არსებაზე? თანამონაწილეებს (ოჯახიდან,
• კლიმატის კრიზისი – რას ნიშნავს ეს სიტყვები თქვენთვის? სკოლიდან, თემიდან...) (ინიც.-
ინტერესების გათვალისწინება;
• რა საფრთხეებს ქმნის ეს კრიზისი? მკვ.წ.1.2; სამოქ. მონაწ. -
5)სამოქალაქო მონაწილეობა • როგორია ჩვენი გარემო ? ამ ინფორმაციის ცოდნის
მკვ.წ.1.2.3)
გამორიცხავს ძალადობრივ მოპოვებისს უფლება თუ აქვთ მოქალაქეებს?
ქმედებებს. • როცა ინფორმაცია გაქვს პრობლემაზე, უნდა დაიწყო თუ • რა მიზნებს ემსახურება
არა ზრუნვა მის მოსაგვარებლად? აქტივობები და რამდენად არის
ინიციატივა და მეწარმეობა (შედეგები: 5,
6, 7) • შეიძლება ვინმემ თქვას, რომ კლიმატი ჩემი პრობლემა არ ორიენტირებული სამომავლო
1)პირადი/ საზოგადოებრივი არის? პერსპექტივაზე, როგორ გეგმავ
საჭიროებების განსაზღვრა ნებისმიერი • რატომ იქცა ეს გარემო საერთაშორისო ზრუნვის საგნად? რესურსებისა და ქმედებების
ინიციატივის საფუძველია; • რაზე ამახვილებს ყურადღებას ,,ორჰუსის კონვენცია“?
გადანაწილებას დროში? (ინიც.-
2)მეწარმე არის ადამიანი, რომელსაც გაეროს კლიმატის ცვლილებების ,,პარიზის შეთანხმება“?
მკვ.წ.3; სამოქ. მონაწ.-მკვ.წ.2;
აქვს საზოგადოებისთის სასარგებლო • როგორ იზიარებს საქართველო ამ პასუხისმგებლობებს?
იდეა და მზად არის რისკი გასწიოს
• შეუძლიათ თუ არა ჯერ კიდევ ადამიანებს ნეგატიური მდგრად. განვით. -1)
საკუთარი იდეის განვითარებისთვის;
პროცესების შენელება, შეჩერება? • რა მიმართება იკვეთება თქვენს
3)მკაფიო მიზნების დასახვა, პროექტსა და გლობალურ
რესურსებისა და მოქმედებების აქტივობა – იმსჯელეთ; სახელმძღვანელო, გვ.209
დაგეგმვა და დროში განაწილება მიზნებს შორის? პროცესზე
წარმატებული საქმიანობის დაკვირვების/ მონიტორინგის რა
აუცილებელი პირობაა; რესურსი: ჰაერის დაბინძურება; ნარჩენების შემცირება და ფორმას გამოიყენებ? (ინიც.-
4)მოქმედებებისგან მოსალოდნელი მათი მეორადი გადამუშავება; სახელმძღვანელო, გვ.212-214 მკვ.წ.4;5; სამოქ. მონაწ.-მკვ.წ.2;
შედეგების წინასწარ განსაზღვრა
გვეხმარება გაუთვალისწინებელი • რა ქმედებები ახდენს გავლენას კლიმატის ცვლილებაზე? მდგრად. განვით. -2)
რისკების შემცირებაში; • რა იწვევს ჰაერის დაბინძურებას? • როგორ შეესაბამება თქვენი
5)გადაწყვეტილების მიღებისას • რაზე მეტყველებს კვლევის შედეგი, რომ პანდემიის ჩანაფიქრი კანონსა და ზნეობრივ
აუცილებელია ზნეობრივი და პერიოდში ჰაერი დაბინძურება შემცირდა?
ნორმებს, სხვა ადამიანების
საკანონმდებლო ნორმების • როგორ ზრუნავს ამ საკითხებზე საქართველო?
გათვალისწინება; შედეგის მისაღებად ინტერესებს? (ინიც.-მკვ.წ.5;
• იქნება თუ არა საკმარისი მხოლოდ სტრატეგია,
პროცესზე დაკვირვებაა საჭირო. სამოქ.მონაწ.-მკვ.წ.4)
კანონები და ხელშეკრულებები?
მდგრადი განვითარება (შედეგები: • როგორია თითოეული ჩვენგანის როლი? პრეზენტაციის შემდეგ ისაუბრე:

153
 7, 10, 11) • რატომ არის მნიშვნელოვანი ნარჩენების დამუშავება და • რა სტრატეგიები
დახარისხება? გამოიყენე/რა ნაბიჯები გადადგი
1)რესურსების მოხმარებისას
• რას გულისხმობს ნარჩენების მართვის ეროვნული დავალებაზე მუშაობის სხვადასხვა
მნიშვნელოვანია საზოგადოების
სტრატეგია? ეტაპზე; რას გააკეთებდი
ინტერესებისა და მომავლის • როგორ მართავენ თქვენს მუნიციპალიტეტში, ქალაქში,
პერსპექტივის გათვალისწინება; განსხვავებულად, ხელახლა რომ
სოფელში ნარჩენებს?
• რამე ცვლილებას ამჩნევთ ამ პერიოდში? იწყებდე კომპლექსურ დავალებაზე
2)ლოკალურ ქმედებებს
მუშაობას.
გლობალური შედეგები მოსდევს აქტივობა – იმსჯელეთ; სახელმძღვანელო, გვ.214
(მაგალითად, გარემოზე ზრუნვა
ერთი შეხედვით უმნიშვნელო აქტივობა – იმსჯელეთ; სახელმძღვანელო, გვ.215
მოქმედებებით იწყება (მაგ.,
ნაგვის ძირს არ დაყრა,
პოლიერთილენის პარკზე უარის აქტივობა – დისკუსია; სახელმძღვანელო, გვ.216
თქმა)).

რესურსი:
მოზარდები კლიმატის ცვლილებების შესაჩერებლად,
სახელმძღვანელო, გვ.215
შენ რა შეგიძლია გააკეთო კლიმატის ცვლილების
შესაჩერებლად/შესამცირებლად? სახელმძღვანელო,
გვ.216-217
• რა პრობლემაზე საუბრობდა გრეტა თუნბერგი?
• რა იყო საინტერესო და რა ნაცნობი ასაკოვანი ცოლ-ქმრის
ისტორიიდან?
• მათი ცხოვრების წესი რაიმე განსაკუთრებულ სირთულეს
უკავშირდება?
• დაფიქრდი, რისი გაკეთება შეგიძლია შენ? შენს ოჯახს?
თქვენს კლასს?

აქტივობა: იმსჯელეთ (სახელმძღვანელოში არ არის!)

• ხომ არ გაქვთ სურვილი, თქვენც შეეცადოთ ხმარებიდან
154
 ამოღებულ ტანსაცმელს, ან სხვა ნივთს მეორე სიცოცხლე
შესძინოთ?
აქტივობა: ჩვენ –ჩვენი გარემოსათვის (სახელმძღვანელოში არ
არის!)
რეკომენდაციები მასწავლებლისთვის: შემაჯამებლად კლასში
გამოაკარით დიდი ფურცელი სათაურით ,,ჩვენ –ჩვენი
გარემოსათვის“. აუხსენით, რომ ეს ჩვენი პირველი
,,კონვენცია“ იქნება, სადაც თითოეულმა უნდა დააფიქსიროს,
რას გააკეთებს/არ გააკეთებს უახლოეს ერთ თვეში კლიმატის
ცვლილების შესამცირებლად. მიეცით 1-2 წუთი, მოიფიქრონ,
რა პასუხისმგებლობას აიღებენ საკუთარ თავზე, რას შეძლებენ.
დაუტოვეთ არჩევანი, გადაწყვიტონ, მიიღონ თუ არა
მონაწილეობა. აუხსენით, რომ ერთი თვის თავზე იმსჯელებენ
იმაზე, რა და როგორ გამოუვიდათ და ,,კონვენციას“ შეცვლიან,
დაამატებენ, ვადას გაუგრძელებენ.
ინსტრუქციის დასრულების შემდეგ, სასურველია, თავად
პირველი მიბრძანდეთ ფურცელთან, გააკეთოთ ჩანაწერი (
მხოლოდ ნაჭრის ჩანთას გამოვიყენებ! არ დავწვავ ფოთოლს!
შევაგროვებ და ჩავაბარებ მაკულატურას!..) და ხელი
მოაწეროთ.
პროცესის დასრულების შემდეგ, თუ გექნებათ ამის
საშუალება, კლასში გააკარით „კონვენცია“, თქვენ კი
შეეცადეთ, დანაპირები შეასრულოთ და ამის დემონსტრირება
შეძლოთ: ატაროთ ნაჭრის ჩანთა, აჩვენოთ რაიმე ნივთი,
რომელიც ნარჩენებისგან დაამზადეთ და ა.შ. არჩევანი
თქვენზეა.
ერთი თვის თავზე აუცილებლად გამოყავით დრო
,,კონვენციის“ განხორციელებაზე დაგეგმილი
მსჯელობისათვის.

155
სამიზნე ცნება და მასთან საკითხი/ები საკვანძო შეკითხვა/შეკითხვები კომპლექსური დავალება
დაკავშირებული მკვიდრი ენერგიის (შუალედური სასწავლო მიზანი)
წარმოდგენები (გრძელვადიანი
სასწავლო მიზანი) ალტერნატიული წყაროები
ქვეცნება/ები ენერგიის ალტერნატიული
განახლებადი რესურსები; წყაროების გამოყენებით, როგორ
შევიტანთ წვლილი გარემოს დაცვაში
მდგრადი განვითარება (შედეგები: კომპლექსური დავალების განხორციელების ეტაპები (აქტივობები, კომპლექსური დავალების პირობა
7, 10, 11) რესურსები, შეკითხვები) 4/2

1)რესურსების მოხმარებისას წარმოიდგინე, რომ შენ და შენი

მნიშვნელოვანია საზოგადოების ეტაპი I – კომპლექსური დავალების პირობის გაცნობა
მეგობრები თემაზე „განახლებადი
ინტერესებისა და მომავლის • რით არის გამორჩეული ეს დავალება? ენერგიის წყაროები“ ცნობიერების
პერსპექტივის გათვალისწინება; • გამოგიყენებიათ თუ არა სხვა დროს ილუსტრაციები ასამაღლებელ პროექტს
ტექსტზე მუშაობისას? ახორციელებთ. შენ
2)ლოკალურ ქმედებებს
• როგორ შინაარსს უნდა შეიცავდეს ილუსტრაციის პრეზენტაციისთვის შერჩეული გაქვს
გლობალური შედეგები მოსდევს
თანმხლები ტექსტი: ილუსტრაციის აღწერას, დამატებით ილუსტრაცია (იხილეთ წიგნში),
(მაგალითად, გარემოზე ზრუნვა
ერთი შეხედვით უმნიშვნელო ინფორმაციას, ანალიზსა და დასკვნებს? მაგრამ საჭიროა ტექსტი, რომელიც
მოქმედებებით იწყება (მაგ., ნაგვის ილუსტრაციაზე ასახულ
ძირს არ დაყრა, პოლიერთილენის ეტაპი II – კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობა ინფორმაციას ახსნის და შეავსებს.
პარკზე უარის თქმა)). შეადგინე ეს ტექსტი (200 სიტყვა);
რესურსი: ენერგიის ტრადიციული წყაროები;
რჩევა: არ დაგავიწყდეს, ტექსტი
სახელმძღვანელო, გვ.220
პოპულარული/გასაგები ენით უნდა
• რომელია ენერგიის ალტერნატიული წყაროები? დაწერო, უცნობი სიტყვები კი
• გარემოს საზიანოდ რა რისკები ახლავს მათ გამოყენებას? განმარტო.
• როგორ იქმნება სათბურის ეფექტი?
• როგორ აისახება გარემოზე ენერგორესურსების ნაშრომში/ ნაშრომის
შეუზღუდავი ხარჯვა? პრეზენტაციისას ხაზგასმით
აქტივობა – დისკუსია; სახელმძღვანელო, გვ.221 წარმოაჩინეთ:

• რამდენად მართებულია
156
 აქტივობა – იმსჯელეთ; სახელმძღვანელო, გვ.221 საზოგადოების სხვადასხვა
ჯგუფის ინტერესებისა და
მომავლის პერსპექტივისთვის
რესურსი: ენერგიის განახლებადი წყაროები; განახლებადი რესურსების
სახელმძღვანელო, გვ.222-223 მოხმარება? რატომ? (მკვ.წ.1)
• რა ალტერნატიული წყაროები არსებობს? • რა მნიშვნელობა აქვს ენერგიის
• რატომ უწოდებენ მათ ენერგიის განახლებად წყაროებს? ალტერნატიულ წყაროებზე
• რა უპირატესობა აქვთ მათ? ცნობიერების ამაღლებას და
• როგორია მზის ენერგიის გამოყენების პრაქტიკა და როგორ აისახება მისი
პერსპექტივა? პრაქტიკაში გამოყენება
• როგორია ქარის ენერგიის შესაძლებლობები და გლობალურ პროცესებზე?
პრობლემები? (მკვ.წ.2)
პრეზენტაციის შემდეგ ისაუბრე:
აქტივობა – იმუშავეთ ჯგუფებში; სახელმძღვანელო, გვ.223 • რა სტრატეგიები
რეკომენდაციები მასწავლებლისთვის: რადგან დროითი გამოიყენე/რა ნაბიჯები გადადგი
განაკვეთით და ინფორმაციის მოცულობით, ეს ერთ-ერთი დავალებაზე მუშაობის სხვადასხვა
მცირე პარაგრაფია, თქვენი შეხედულებისამებრ, შეგიძლიათ ეტაპზე; რას გააკეთებდი
მომდევნო, თემატურად მონათესავე (ენერგოეფექტურობა)
განსხვავებულად, ხელახლა რომ
პარაგრაფიც ამ სასწავლო ერთეულში შემოიტანოთ და ერთი
კომპლექსურით შემოიფარგლოთ. იწყებდე კომპლექსურ დავალებაზე
მუშაობას.
სამიზნე ცნება და მასთან საკითხი/ები საკვანძო შეკითხვა/შეკითხვები კომპლექსური დავალება
დაკავშირებული მკვიდრი ენერგოეფექტურობა (შუალედური სასწავლო მიზანი)
წარმოდგენები (გრძელვადიანი
სასწავლო მიზანი) ქვეცნება/ები როგორ შემიძლია შევუწყო ხელი
რესურსების დაზოგვა; საერთაშორისო დონეზე გარემოს

სარეკლამო პროდუქტის დაცვას ლოკალური ქმედებებით?

დაგეგმვა.
ინიციატივა და მეწარმეობა (შედეგები: 5, კომპლექსური დავალების განხორციელების ეტაპები (აქტივობები, კომპლექსური დავალების პირობა
6, 7) რესურსები, შეკითხვები) 4/3
1)პირადი/ საზოგადოებრივი
ეტაპი I – კომპლექსური დავალების პირობის გაცნობა
საჭიროებების განსაზღვრა ნებისმიერი
შენ სამუშაოს მაძიებელი ხარ და
157
ინიციატივის საფუძველია; • რა არის რეკლამა? რა დანიშნულება აქვს მას? გსურს მუშაობის დაწყება იმ
2)მეწარმე არის ადამიანი, რომელსაც • ვისზეა ორიენტირებული რეკლამა? სამშენებლო კომპანიაში, რომელიც
აქვს საზოგადოებისთის სასარგებლო • გახსოვთ თუ არა მომხმარებელთა უფლებები? ენერგოეფექტურ სახლებს აშენებს.
იდეა და მზად არის რისკი გასწიოს მათ გამოაცხადეს ვაკანსია
• შეიძლება თუ არა რეკლემის შემქმნელმა მოატყუოს
საკუთარი იდეის განვითარებისთვის;
მომხმარებელი? სარეკლამო აგენტის პოზიციაზე და
3)მკაფიო მიზნების დასახვა, განაცხადიც გააკეთე. შენ ზეპირ
• როგორ უნდა მიაწოდოს ინფორმაცია?
რესურსებისა და მოქმედებების
• საჭიროა თუ არა კარგად იცოდე იმ პროდუქტის გასაუბრებაზე მაღალი შეფასება
დაგეგმვა და დროში განაწილება
წარმატებული საქმიანობის დადებითი, ხელსაყრელი მახასიათებლები, რომლის დაიმსახურე. ახლა ყველაფერი
აუცილებელი პირობაა; რეკლამასაც აკეთებ? იმაზეა დამოკიდებული, თუ როგორ
4)მოქმედებებისგან მოსალოდნელი • რა განსხვავებაა სარეკლამო ბანერსა და სარეკლამო ტექსტს შეასრულებ პრაქტიკულ დავალებას;
შედეგების წინასწარ განსაზღვრა შორის? შეგიძლია ორი ტიპის პროდუქტიდან
გვეხმარება გაუთვალისწინებელი ერთ-ერთი აირჩიო:
რისკების შემცირებაში; ეტაპი II – კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობა ენერგოეფექტური ბინების
5)გადაწყვეტილების მიღებისას უპირატესობაზე სარეკლამო ბანერი
აუცილებელია ზნეობრივი და
რესურსი:ენერგოეფექტურობა; სახელმძღვანელო, გვ.225
(ნახატი, აპლიკაცია, ელექტრონული)
საკანონმდებლო ნორმების • რა საერთო აქვს ენერგოდაზოგვასა და ან სარეკლამო ტექსტი (200 სიტყვა)
გათვალისწინება; შედეგის მისაღებად
ენერგოეფექტურობას? უნდა მოამზადო;
პროცესზე დაკვირვებაა საჭირო.
• რა განასხვავებს მათ ერთმანეთისაგან?
მდგრადი განვითარება (შედეგები: • რა გავლენა აქვს ამ მიდგომებს გარემოსთან მიმართებაში? ნაშრომში/ ნაშრომის
7, 10, 11)
აქტივობა – იმსჯელეთ; სახელმძღვანელო, გვ.226 პრეზენტაციისას ხაზგასმით
1)რესურსების მოხმარებისას წარმოაჩინეთ:
აქტივობა – იმუშავეთ წყვილებში; სახელმძღვანელო, გვ.227 • რატომ არის საზოგადოებრივი
მნიშვნელოვანია საზოგადოების
აქტივობა – დავალება; სახელმძღვანელო, გვ.227 ინტერესებისა და მომავლის
ინტერესებისა და მომავლის
პერსპექტივისთვის
პერსპექტივის გათვალისწინება;
მნიშვნელოვანი
2)ლოკალურ ქმედებებს რესურსი: ენერგოეფექტურობა და სახელმწიფო, ენერგოეფექტური ბინები?
გლობალური შედეგები მოსდევს სახელმძღვანელო, გვ.228-230 (მკვ.წ.1)
(მაგალითად, გარემოზე ზრუნვა აქტივობა –იმსჯელეთ; სახელმძღვანელო, გვ.228-229 • რამდენად სარგებლიანია
ერთი შეხედვით უმნიშვნელო ენერგოეფექტური ბინის შეძენა
მოქმედებებით იწყება (მაგ., ნაგვის • რა პირობებს უნდა აკმაყოფილებდეს ენერგოეფექტური საოჯახო რესურსების დაზოგვის,
ძირს არ დაყრა, პოლიერთილენის შენობა-ნაგებობები ? კომფორტის შენარჩუნების
პარკზე უარის თქმა)). • როგორია ენერგიის ხარჯი და დანაკარგი თვალსაზრისით; (მკვ.წ.1)
არაენერგოეფექტურ ნაგებობებში?
158
 • ენერგორესურსების ხარჯვა რა გავლენას ახდენს • როგორ და რატომ იქონიებს
გარემოზე? გავლენას მომხმარებლის
• რომელი ხელშეკრულების შესაბამისად ტარდება გადაწყვეტილება (ბინის შეძენა)
ენერგოპოლიტიკა საქართველოში? გლობალურ შედეგებზე? (მკვ.წ.2)
• რა ვალდებულებას გულისხმობს ამ მიმართულების
ეროვნული გეგმა? • რა სტრატეგიები
• ამ სტანდარტების მიხედვით, როგორი უნდა იყოს შენობა, გამოიყენე/რა ნაბიჯები გადადგი
რომ მან ენერგოეფექტურობის დამადასტურებელი დავალებაზე მუშაობის სხვადასხვა
პასპორტი მიიღოს?
ეტაპზე; რას გააკეთებდი
განსხვავებულად, ხელახლა რომ
რესურსი: მერების შეთანხმება; სახელმძღვანელო, გვ.231-232 იწყებდე კომპლექსურ დავალებაზე
• რას გულისხმობს ევროკავშირის ფართომასშტაბიანი მუშაობას.
ინიციატივა–მერების შეთანხმება?
• როგორ გავლენას იქონიებს გარემოზე ხელშეკრულებით
გათვალისწინებული მწვანე ეკონომიკის განვითარებაზე
ზრუნვა?
• როგორია ამასთან დაკავშირებით ქუთაისის მერიის
პრაქტიკა?
აქტივობა –დავალება; სახელმძღვანელო, გვ.232
რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: რამდენიმე დავალებიდან
შეარჩიეთ თქვენი კლასის საჭიროებებზე და
შესაძლებლობებზე მორგებული დავალება ან დაუტოვეთ
არჩევანი მოსწავლეებს მრავალფეროვანი შედეგებისთვის.
სასურველია, გააქტიუროთ მითითებული ელექტრონული
რესურსები.
სამიზნე ცნება და მასთან საკითხი/ები საკვანძო შეკითხვა/შეკითხვები კომპლექსური დავალება
დაკავშირებული მკვიდრი მწვანეთა მოძრაობა (შუალედური სასწავლო მიზანი)
წარმოდგენები (გრძელვადიანი
სასწავლო მიზანი) ქვეცნება/ები • როგორ შევიტანო ჩემი წვლილი
უსაფრთხოების გარემოს დასაცავად მიმდინარე

159
 მოთხოვნილება; საერთაშორისო პროცესებში?
გარემოზე ზრუნვა;
• ჩემს გარემოზე ზრუნვით
გამოვხატავ თუ არა ზრუნვას
გლობალურ სამომავლო
პერსპექტივებზე?
სოციალიზაცია (პიროვნება, კომპლექსური დავალების განხორციელების ეტაპები კომპლექსური დავალების
ინდივიდი და საზოგადოება) (აქტივობები, რესურსები, შეკითხვები) პირობა: 4/4
(შედეგები: 1, 2) წარმოიდგინე, რომ შენ ,,მომავლის
1) ადამიანი არის პიროვნება, ეტაპი I – კომპლექსური დავალების პირობის გაცნობა არქიტექტორი“ ხარ, შექმენი
საკუთარი მსოფლმხედველობითა მომავლის იდეალური
• რას აკეთებს არქიტექტორი?
(იდეები, ღირებულებები) და გეგმა/მონახაზი/ნახატი/მაკეტი.
• შენგან არ ითხოვენ ზუსტ ნახაზებს, ნახატი და ესკიზიც
მისწრაფებებით; მას აქვს საკუთარი დაფიქრდი, რა გახდიდა შენს
საკმარისი იქნება.
პიროვნების თავისუფალი უბანს/ქალაქს/სოფელს გარემოსადმი
• გიოცნებია ლამაზ ქუჩაზე, ქალაქზე, უბანზე, სოფელზე?
განვითარების უფლება; უფრო მეგობრულად განწყობილს და
2) ადამიანს გააჩნია სხვადასხვა ეტაპი II –კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობა რა გააუმჯობესებდა ეკოკლიმატს.
(ფიზიოლოგიური, უსაფრთხოების, სრული თავისუფლება გაქვს, ნუ
რესურსი: მწვანეთა მოძრაობა; სახელმძღვანელო, გვ. 235-236
სოციალური კონტაქტების და სხვა) შეზღუდავ ფანტაზიას!
მოთხოვნილებები, რომელთა რა საფუძველი ჰქონდა მწვანეთა მოძრაობას, რომელიც
დაკმაყოფილების გარეშე ის ვერ ფართოდ გაიშალა მსოფლიოში? ნაშრომში/ნაშრომის პრეზენტაციისას
შეძლებს პიროვნულ განვითარებას; რა მიზნებს ისახავს ეს მოძრაობა? ხაზგასმით წარმოაჩინე:

3)სხვა ადამიანებთან/ როგორ აისახება ეკოლოგიაზე ზრუნვა თავად ადამიანის და

სოციალურ • რა გაითვალისწინე პროექტში
ჯგუფებთან /ინსტიტუციებთან სხვა ცოცხალი არსებების ცხოვრებაზე? მცხოვრებთა პიროვნული
ურთიერთობა ადამიანს პიროვნულ რა მიზნები აქვთ საქართველოში მოქმედ ბუნებისდამცველ განვითარებისთვის ხელსაყრელი
განვითარებაში უწყობს ხელს; ორგანიზაციებს? გარემოს შესაქმნელად? რა
4)ასერტულობა (ადამიანის უნარი სამოქალაქო აქტივიზმის გარეშე, მოქალაქეთა ცნობიერების მისწრაფება გამოძრავებდა თავად,
თამამად გამოხატოს საკუთარი ამაღლების გარეშე შესაძლებელია სასურველი ცვლილებები? როცა ამ ნაშრომს ქმნიდი? (სოც.-
აზრი სხვისი შეურაცხყოფის გარეშე) აქტივობა – ჯგუფური სამუშაო; სახელმძღვანელო, გვ.236 მკვ.წ.1)
ხელს უწყობს პიროვნების და • როგორ არის უზრუნველყოფილი
160
სოციუმის ჰარმონიულ პროექტში მომავლის
ურთიერთობას. უბნის/ქალაქის/სოფლის
რესურსი: მწვანე ეკონომიკა; სახელმძღვანელო, გვ.236
მცხოვრებთა უსაფრთხოების
მდგრადი განვითარება (შედეგები: • მწვანე ეკონომიკა, მწვანე ინვესტიციები, მწვანე სამუშაო
მოთხოვნილება ეკოლოგიური
7, 10, 11) ადგილები... რა იგულისხმება ამ სახელწოდებებში?
• ვინ არის ამ მიდგომების ინიციატორი – სახელმწიფო თუ თვალსაზრისით? არის თუ არა ეს
1)რესურსების მოხმარებისას სამოქალაქო სექტორი? თუ ორივე ერთად? გარემო ინკლუზიური? (სოც.-
მნიშვნელოვანია საზოგადოების • რა მიმართულებებს მოიცავს მწვანე ეკონომიკა? მკვ.წ.2; მდგრადი-მკვ.წ.2)
ინტერესებისა და მომავლის
რეკომენდაციები მასწავლებლისთვის: ამ საკითხთან
პერსპექტივის გათვალისწინება;
დაკავშირებით მოსწავლეებს შეიძლება დაავალოთ, • რომელი ინსტიტუციები,
2)ლოკალურ ქმედებებს მოიძიონ ინფორმცია, თუ რა ხდება მათ საზოგადოებრივი ორგანიზაციები
გლობალური შედეგები მოსდევს მუნიციპალიტეტში გარემოზე ზრუნვის და მწვანე გაითვალისწინე ეკოლოგიის
(მაგალითად, გარემოზე ზრუნვა მოძრაობის მიმართულებით, როგორ არის ასახული
საკითხებზე ზრუნვისათვის?
ერთი შეხედვით უმნიშვნელო მუნიციპალიტეტის ბიუჯეტში ეკოლოგიაზე, ზოგადად
მოქმედებებით იწყება (მაგ., ნაგვის როგორ ითანამშრომლებენ მათთან
გარემოზე, ზრუნვა.
ძირს არ დაყრა, პოლიერთილენის მოქალაქეები? დაზოგავენ თუ არა
პარკზე უარის თქმა)).
ყველანი ერთად რესურსებს
რესურსი: რა როლი აქვს მოქალაქეთა აქტიურ მონაწილეობას სამომავლოდ;? (სოც.-მკვ.წ.3;
გარემოსდაცვითი პრობლემების შემცირებაში;
მდგრად.-მკვ.წ. 1)
სახელმძღვანელო, გვ.238-240
• როგორი ურთიერთობები ექნებათ
• არის თუ არა დაინტერესებული ჩვენი საზოგადოება ამ უბნის/ქალაქის/სოფლის
ეკოლოგიის პრობლემებით, მწვანე მიდგომებით?
მცხოვრებლებს? რა გიქმნით
• მაშ, რატომ ვხედავთ ჯერ კიდევ მრავალ დარღვევასა და
არასწორ ქმედებას ამ მიმართებით? მოლოდინს, რომ მათ
• აქვთ თუ არა მოქალაქეებს გაცნობიერებული პრობლემის ერთმანეთისა და გარემოს მიმართ
მნიშვნელობა და მისი გადაჭრის გზები? მზრუნელი დამოკიდებულება
• თქვენ როგორ მოიქცეოდით, რას გააკეთებდით, ყველა რომ ექნებათ? (სოც.-მკვ.წ.4; მდგრად.-
გამხდარიყო ნამდვილი ,,მწვანე“? მკვ.წ.2)

აქტივობა: დისკუსია (სახელმძღვანელოში არ არის) პრეზენტაციის შემდეგ ისაუბრე:

რეკომენდაცია მასწავლებლისთვის: სახელმძღვანელოში • რა სტრატეგიები
არსებული ინფორმაციებისა (გვ.240) და მოსწავლეებისათვის
161
 ცნობილი ცხოვრებისეული მაგალითების გაანალიზებით გამოიყენე/რა ნაბიჯები გადადგი
იმსჯელეთ კითხვაზე, რა შეიძლება გააკეთონ მოქალაქეებმა დავალებაზე მუშაობის სხვადასხვა
ჩვენი თემის ეკოლოგიური გაჯანსაღებისთვის? ეტაპზე; რას გააკეთებდი
განსხვავებულად, ხელახლა რომ
იწყებდე კომპლექსურ დავალებაზე
რესურსი: რატომ აწყდებიან დაბრკოლებებს გარემოს
დამცველი საერთაშორისო ორგანიზაციები მუშაობის მუშაობას.
პროცესში? სახელმძღვანელო, გვ.241-242
• რა დონის პრობლემას წარმოადგენს გარემოს პრობლემები?
• გლობალური პრობლემის შემცირებისთვის როგორი
რესურსებია საჭირო?
• ყველაზე მთავარ რესურსად რა/ვინ წარმოგიდგენიათ?
• არსებობს თუ არა საერთაშორისო დონის სტრუქტურა,
რომელიც ამ მიმართებით სანქციებსაც შეიმუშავებს, ან
სტრუქტურა, რომელიც ამ სანქციების ამოქმედების
უფლებით იქნება აღჭურვილი?
• თქვენ რას შეცვლიდით ამ სიტუაციაში?
აქტივობა –იმსჯელეთ; სახელმძღვანელო, გვ.242
აქტივობა –დავალება; (აირჩიეთ ერთერთი) სახელმძღვანელო,
გვ.242

სამიზნე ცნება და მასთან საკითხი/ები საკვანძო შეკითხვა/შეკითხვები კომპლექსური დავალება

დაკავშირებული მკვიდრი იუნესკო (შუალედური სასწავლო მიზანი)
წარმოდგენები (გრძელვადიანი
სასწავლო მიზანი) ქვეცნება/ები • რატომ არის საჭირო
ადგილობრივი და
საერთაშორისო საერთაშორისო უფლებებისა და
შეთანხმებები; ვალდებულებების ცოდნა?
162
 კულტუურულ • კულტურული მემკვიდრეობის
მემკვიდრეობაზე ძეგლებისთვის საფრთხეების
ზრუნვა; წარმოშობის დროს უნდა
ითანამშრომლო თუ არა
შესაბამის სტრუქტურებთან?
დემოკრატია (ადამიანის კომპლექსური დავალების განხორციელების ეტაპები (აქტივობები, კომპლექსური დავალების პირობა:
უფლებები, სამართლებრივი რესურსები, შეკითხვები) 4/5
დოკუმენტები, დემოკრატიის
ეტაპი I – კომპლექსური დავალების პირობის გაცნობა
პრინციპები)
• თქვენ უკვე იცით, როგორ იწერება წერილი პრობლემის წარმოიდგინე, რომ შენს ქალაქში
(შედეგები: 3, 4, 13)
ადვოკატირების მიზნით. გაიხსენე, წინა წერილზე არსებული ისტორიული ძეგლი
1)ყველა ადამიანი იბადება მუშაობისას რა ნაბიჯები გადადგი? მსოფლიო კულტურული
თავისუფალი და თანასწორი, • რა გაგიიოლდა? რა გაგიძნელდა? რის გაუმჯობესებას
საკუთარი ღირსებითა და მემკვიდრეობის სიაშია შეტანილი
ფიქრობდი?
უფლებებით; და შესაბამის დაცვას საჭიროებს.
• წერილზე დასართავად რა დაგჭირდება?
2) ადამიანს აქვს სამოქალაქო- ისტორიულ ძეგლთან ახლოს
ეტაპი II – კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობა
პოლიტიკური, სოციალურ- მდებარე რესტორნები ძალზე
ეკონომიკური და კოლექტიური რესურსი: იუნესკო; სახელმძღვანელო, გვ.245-246 ხშირად ფოიერვერკებს უშვებენ და
უფლებები; საქართველოს
კონსტიტუცია და • რა იცით იუნესკოს შესახებ? მათი ხმა ძეგლს საშიშროებას
საერთაშორისო დოკუმენტები • როგორია მისი სრული სახელწოდება? უქმნის. მოქალაქეების პროტესტს
(დეკლარაციები, კონვენციები) ამ • რა მიზნები აქვს ამ საერთაშორისო ორგანიზაციას? ადგილობრივი ხელისუფლება არ
უფლებების დაცვას • რომელი დოკუმენტი იცავს მსოფლიოს კულტურულ და
ეხმაურება.
უზრუნველყოფს; ბუნებრივ მემკვიდრეობას?
მოამზადე წერილი, რომლითაც
3) დემოკრატიულ საზოგადოებაში/ • როდის მიუერთდა ამ დოკუმენტს საქართველო?
• რა ტიპის კუტურული მემკვიდრეობის ძეგლები არსებობს? აღნიშნულ პრობლემაზე
სახელმწიფოში ადამიანის
უფლებები უმთავრესი • ვინ და როგორ იცავს არამატერიალური კულტურის რეაგირებისათვის იუნესკოს საქმეთა
ღირებულებაა; ძეგლებს? ეროვნულ კომისიას მიმართავ.
4)დემოკრატია ეფუძნება აქტივობა – გაიხსენეთ; სახელმძღვანელო, გვ.246
ფუნდამენტურ პრინციპებს წერილში/წერილის პრეზენტაციისას
(თანასწორობა, კანონის აქტივობა – იმუშავეთ ჯგუფებში; სახელმძღვანელო, გვ.246
ხაზგასმით წარმოაჩინე:
უზენაესობა, გამჭვირვალობა, რესურსი: საქართველო და იუნესკო; სახელმძღვანელო, გვ.247-
პასუხისმგებლობა, • დაცულია თუ არა თანასწორობა
249 და თავისუფლება, როცა
ინკლუზიურობა,
163
 არაძალადობრივი მეთოდებით • როდის გახდა საქართველო იუნესკოს სრულუფლებიანი მსოფლიო მემკვიდრეობის
მოქმედება, ტოლერანტობა), წევრი? ძეგლის მიმართ ასეთი
რომელთა დაცვის გარეშეც • იუნესკოს რა სტრუქტურები მოქმედებს საქართველოში? დამოკიდებულება იჩენს თავს და
დემოკრატიული სახელმწიფო • როგორია მათი ფუნქციები? მოქალაქეები ვერ ახორციელებენ
ფუნქციონირებას ვერ შეძლებს.
• რომელი ქართული მატერიალური კულტურის ძეგლები თავიანთ უფლებასა და
მდგრადი განვითარება (შედეგები: შევიდა იუნესკოს მსოფლიო კულტურული მემკვიდრეობის მოვალეობას _დაიცვან
7, 10, 11) სიაში? ისტორიული მემკვიდრეობა?
• რომელი არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის (დემოკრ.-მკვ.წ.1;2;3;)
1)რესურსების მოხმარებისას ძეგლი? • რამდენად ირღვევა დემოკრატიის
მნიშვნელოვანია საზოგადოების • როგორ იცავს სახელმწიფო ეროვნულ დონეზე აღიარებულ პრინციპი –კანონის უზენაესობა
ინტერესებისა და მომავლის კულტურულ და ბუნებრივ ძეგლებს? და როგორია ამ პრინციპის არსი
პერსპექტივის გათვალისწინება; • რა მდგომარეობაშია ოკუპირებულ ტერიტორიებზე და მნიშვნელობა? (დემოკ.-მკვ.წ.4)
მდებარე ისტორიული ძეგლები? • ამ სიტუაციაში, რამდენად არის
2)ლოკალურ ქმედებებს
• რა პოლიტიკას ატარებს საქართველო კულტურული გათვალისწინებული
გლობალური შედეგები მოსდევს
(მაგალითად, გარემოზე ზრუნვა მემკვიდრეობის ძეგლების დაზიანების შემთხვევაში? საერთაშორისო საზოგადოების
ერთი შეხედვით უმნიშვნელო ინტერესები და მომავლის
მოქმედებებით იწყება (მაგ., აქტივობა –იმსჯელეთ; სახელმძღვანელო, გვ.249 პერსპექტივა; (მდგრ. განვ.-მკვ.წ.1)
ნაგვის ძირს არ დაყრა, • მდგრადი განვითარების
პოლიერთილენის პარკზე უარის მიზნებთან მიმართებით, რა
რესურსი: ვინ უნდა იზრუნოს ძეგლთა დაცვაზე;
თქმა)). საფრთხეები მოჰყვება ამ
სახელმძღვანელო, გვ.250-252
ლოკალურ ქმედებებს,? (მდგრ.
თქვენი აზრი, გვაქვს თუ არა უფლება კულტურული განვ.-მკვ.წ.1)
მემკვიდრეობის ძეგლზე რაიმე ქმედებების
განხორციელებისა? პრეზენტაციის შემდეგ ისაუბრე:
• რა სტრატეგიები გამოიყენე/რა
მაშ, ვის აქვს ამისი უფლება? რომელი პროფესიის ადამიანები
აკეთებენ ამ საქმეს? ნაბიჯები გადადგი დავალებაზე
მუშაობის სხვადასხვა ეტაპზე; რას
როგორ შეიძლება რიგითმა მოქალაქემ იზრუნოს ძეგლზე?
გააკეთებდი განსხვავებულად,
აქტივობა – იმსჯელეთ; სახელმძღვანელო, გვ.252-253 ხელახლა რომ იწყებდე
აქტივობა – იმუშავეთ ჯგუფებში; სახელმძღვანელო, გვ. 253 კომპლექსურ დავალებაზე
რესურსი: ტურიზმი და კულტურული ძეგლები; მუშაობას.

164
 სახელმძღვანელო, გვ.240
რა პირობებს ქმნის კულტურული მემკვიდრეობა ტურიზმის
განვითარებისთვის?
რა საფრთხეებს უქმნის ტურიზმი კულტურულ ძეგლებს?
გარემოს?
როგორია ვირტუალური ტურიზმის პერსპექტივა?
აქტივობა – დისკუსია; სახელმძღვანელო, გვ.254
აქტივობა – დავალება; (აირჩიეთ ერთერთი) სახელმძღვანელო,
გვ.255

თემის ფარგლებში შედეგების მიღწევის ინდიკატორები

მოსწავლემ უნდა შეძლოს:

სოციალიზაცია (პიროვნება, ინდივიდი, საზოგადოება)

• ბუნებრივი და კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის საჭიროების გაანალიზება ადამიანის უფლებების (ჯანმრთელობის დაცვის
უფლება, უფლება სუფთა გარემოზე, ჰაერზე, წყალსა და საკვებზე, უფლება სათანადო საცხოვრისზე, კულტურული იდენტობის
შენარჩუნების უფლება) ჭრილში (მოქ.საბ.1,2,3,5,6,8,9,10,11,13);
დემოკრატია (ადამიანის უფლებები, სამართლებრივი დოკუმენტები, დემოკრატიის პრინციპები)
• ეკოლოგიური, გარემოსდაცვითი, კულტურულ მემკვიდრეობასთან დაკავშირებული პრობლემების ანალიზისას დემოკრატიის
პრინციპების (თანასწორობა, კანონის უზენაესობა, გამჭვირვალობა, პასუხისმგებლობა, ინკლუზიურობა, არაძალადობრივი
მეთოდებით მოქმედება, ტოლერანტობა) გათვალისწინება (მოქ.საბ.3,4,5,7,10,11,13);
ინიციატივა და მეწარმეობა
• მსოფლიოში არსებული ეკოლოგიური (კლიმატის ცვლილება, გარემოს დაცვა შეიარაღებული კონფლიქტის დროს), გარემოსდაცვითი,
კულტურულ მემკვიდრეობასთან დაკავშირებული (კულტურული მემკვიდრეობის დაცვა შეიარაღებული კონფლიქტის პირობებში)
პრობლემების ყოველდღიურ ცხოვრებასთან დაკავშირება; საკუთარი ჩართულობით მათი გადაჭრის გზებისა და ამისათვის საჭირო
რესურსების გაანალიზება (მოქ.საბ.1,2,3,4,5,6, 7,8,9,10,11,12,13);
სამოქალაქო მონაწილეობა
• მსოფლიოში არსებული ეკოლოგიური, გარემოსდაცვითი, კულტურულ მემკვიდრეობასთან დაკავშირებული პრობლემების
მოგვარებაში მოქალაქის აქტიური მონაწილეობის მნიშვნელობის გაცნობიერება (მოქ.საბ.1,2,3,4,5,6, 7,8,9,10,11,12,13);

165
მდგრადი განვითარება
• ეკოლოგიური, გარემოსდაცვითი, კულტურულ მემკვიდრეობასთან დაკავშირებული პრობლემების ანალიზისას მდგრადი
განვითარების პრინციპების გათვალისწინება (მოქ.საბ.3,5,7,10,11,13).

166
საათების სავარაუდო გადანაწილება

N საკითხის/პარაგრაფის დასახელება საათების მასწავლებლის შენიშვნა

რაოდენობა
კომპლექსური დავალება 1
1 კლიმატის ცვლილება 2

კომპლექსური დავალება 1
2 ენერგიის ალტერნატიული წყაროები 1

კომპლექსური დავალება 1
3 ენერგოეფექტურობა 1

4 ენერგოეფექტურობა და სახელმწიფო 1

კომპლექსური დავალება 1
5 მწვანეთა მოძრაობა 2

კომპლექსური დავალება 1
6 იუნესკო 2

167
შეფასების ინსტრუმენტები

საკითხი ---კლიმატის ცვლილება

კომპლექსური დავალება 4/1

მოსწავლის სახელი და გვარი - - -- -- - - -- - - - -- - - - -- - - - -- - - - - --

კრიტერიუმი @ სამიზნე ცნება მდგრადი განვითარება სამოქალაქო მონაწილეობა ინიციატივა და მეწარმეობა

აბსტრაქტული დონე მოსწავლე კომპლექსური დავალების საშუალებით გამოკვეთილ მაგალითებზე დაყრდნობით,

მოსწავლეს სიღრმისეულად აქვს ურთიერთდაკავშირებულად მსჯელობს საგნის ფარგლებში გააქტიურებულ ყველა სამიზნე ცნებაზე.
გააზრებული საკითხის არსი / კომპლექსური დავალების დასკვნებს აკავშირებს პირად გამოცდილებასთან, სხვა ცხოვრებისეულ
არსობრივი მახასიათებლები, რაც მას სიტუაციებთან.
ამ ცოდნის განზოგადებისა და მისი მოსწავლის პროდუქტი/წარდგენა მოიცავს არამარტო მოცემულის/შეთავაზებულის გაგების ძირითად
დეკონტექსტუალიზების/სხვა მსგავს ასპექტებს და მათ შორის კავშირებს/ მიმართებებს, არამედ განზოგადების გზით, იგი ამყარებს კავშირებს
მაგალითებთან შედარების მოცემულის მიღმა ასპექტებთან; აყალიბებს სხვა საგანთან/სფეროსთან/ეპოქასთან/გარემოსთან დაკავშირებულ
საშუალებას აძლევს. უკავშირებს
იდეებს, სტრუქტურებს, განაზოგადებს საკითხს, გვიზიარებს ჰიპოთეზებს...
განსახილველ საკითხს საკუთარ
შინაარსობრივად ტვირთავს ფრაზებს:,, თუ საკითხს განსხვავებული კუთხით შევხედავთ, დავინახავთ კავშირს
პირად გამოცდილებას.
სხვა სფეროსთან...“ ,, ამ საკითხებიდან გამომდინარე, მაქვს რამდენიმე იდეა...“ ,,

მიმართებითი დონე მოსწავლე მწყობრად და მოსწავლე მწყობრად და მოსწავლე მკაფიოდ გამოავლენს

მოსწავლეს ესმის განსახილველი თანმიმდევრულად გადმოსცემს თანმიმდევრულად გადმოსცემს სამეწარმეო უნარ-ჩვევებს
საკითხის არსი; ხედავს მდგრადი განვითარების სამოქალაქო მონაწილეობის (განსაზღვრავს საჭიროებებს,
ურთიერთმიმართებებს საკითხთან არსს, მიზნებს, გზებსა და აყალიბებს მოქმედების/პროექტის
კონცეფციის ადეკვატურ ასპექტს
დაკავშირებულ არსებით საშუალებებს. გამოკვეთს იდეას, მიზანს, მისი მიღწევის
(მომავლის პერსპექტივაზე
სტრუქტურულ ერთეულებს შორის. კომპლექსური დავალების დროში გაწერილ გეგმას და საჭირო
ორიენტირება, ლოკალური შეფასების კრიტერიუმების / რესურსების ჩამონათვალს, ასევე
მოქმედებების და მათი შედეგების სამიზნე ცნების მკვიდრი მონიტორინგის მექანიზმს).
მიზეზ-შედეგობრიობა). წარმოდგენების საშუალებით გამოკვეთს კომპლექსური დავალების
გამოკვეთს კომპლექსური განსაზღვრულ ნიუანსებს. შეფასების კრიტერიუმების / სამიზნე

168
 დავალების შეფასების ცნების მკვიდრი წარმოდგენების
კრიტერიუმების / სამიზნე ცნების მოსწავლის პასუხი მოიცავს საშუალებით განსაზღვრულ
მკვიდრი წარმოდგენების არამარტო სამიზნე ცნების, თემის ნიუანსებს.
საკვანძო ასპექტების მოსწავლის პასუხი მოიცავს
საშუალებით განსაზღვრულ
ჩამონათვალს, არამედ მათ შორის არამარტო სამიზნე ცნების, თემის
ნიუანსებს.
კავშირებს/ მიმართებებს. საკვანძო ასპექტების ჩამონათვალს,
(მაგალითად, გარემოს დაცვა
მოსწავლის პასუხი მოიცავს არამედ მათ შორის კავშირებს/
წარმოადგენს ადგილობრივ და
არამარტო სამიზნე ცნების, თემის მიმართებებს. (მაგალითად,
გლობალურ საჭიროებას და
საკვანძო ასპექტების საუბრობს ყველაზე მთავარ
მოხალისეობა, როგორც
ჩამონათვალს, არამედ მათ შორის
სამოქალაქო მონაწილეობა, საჭიროებაზე, გარემოსადმი
კავშირებს/ მიმართებებს.
ყველაზე მოხერხებულ ფორმას მეგობრულ დამოკიდებულებაზე,
(მაგალითად, მსჯელობს
წარმოადგენს, რომ გამოკვეთს ძველი ტანსაცმლიდან
ხმარებიდან ამოღებულ და
თანამოაზრეებიც შემოიკრიბო, ახლის შექმნის იდეას, წარმოადგენს
ნარჩენებად მიჩნეულ
მათთან ერთად აკეთო კარგი საქმე,
ტანსაცმელზე, რომელის სამოქმედო გეგმას, რომ ელსაც
ეს არ იქნება არც საფრთხის
ნაგავსაყრელზე მოხვედრის ეტაპობრივად განახორციელებენ.
შემცველი და არც
შემთხვევაში, გარემოს და თანამოაზრეები მრავლად არიან,
კანონსაწინააღმდეგო) ცალკეული
კლიმატს დამატებით პრობლემას
ასპექტების ინტეგრაციით რადგან დაინტერესდნენ ფინალით,
შეუქმნის, ამიტომ სამომავლო
მიღწეულია გამთლიანებული რომელიც მონიტორინგის როლსაც
პერსპექტივის გათვალისწინებით
დასკვნები, გაგება. შეასრულებს. ეს იქნება ძველი
და მდგრადი განვითარების
მიზნებთან კავშირში, დაამუშავებს ნივთების ახალი სიცოცხლე,
ამ ტანსაცმელს და მათი საღი რომლისთვისაც რესურსი ყველას
დეტალებით ახალტანსაცმელს გვაქვს, საბოლოოდ მოვაწყობთ
შექმნის, ეს იქნება ლოკალური ჩვენებას.ეს პროცესი კიდევ
ქმედება გლობალური
გაგრძელდება.) ცალკეული
მიზნებისთვის) ცალკეული
ასპექტების ინტეგრაციით ასპექტების ინტეგრაციით
მიღწეულია გამთლიანებული მიღწეულია გამთლიანებული
დასკვნები, გაგება. დასკვნები, გაგება.
მულტისტრუქტურული დონე მოსწავლეს აქვს არაერთი მოსწავლეს აქვს არაერთი მოსწავლეს აქვს არაერთი ასოციაცია
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ რამდენიმე, ასოციაცია შესასწავლ საკითხთან ასოციაცია შესასწავლ საკითხთან შესასწავლ საკითხთან მიმართებით,
ერთმანეთთან დაუკავშირებელი, მიმართებით, თუმცა იმავე მიმართებით, თუმცა იმავე თუმცა იმავე საკითხთან
უსისტემო ასოციაცია/წარმოდგენა საკითხთან დაკავშირებით საკითხთან დაკავშირებით დაკავშირებით
განსახილველ საკითხთან მის მიერ გადმოცემულ ამბებს არ მის მიერ გადმოცემულ ამბებს არ მის მიერ გადმოცემულ ამბებს არ
169
დაკავშირებით. აქვს მწყობრი, თანმიმდევრული აქვს მწყობრი, თანმიმდევრული აქვს მწყობრი, თანმიმდევრული სახე.
სახე. სახე. მოსწავლის პასუხში წამოწეულია
მოსწავლის პასუხში წამოწეულია მოსწავლის პასუხში წამოწეულია რამდენიმე მნიშვნელოვანი ასპექტი
რამდენიმე მნიშვნელოვანი რამდენიმე მნიშვნელოვანი (მაგალითად, ასახელებს იდეას,
ასპექტი (მაგალითად, ნარჩენების ასპექტი რესურსებს, აქტივობებს, .. ), მაგრამ
მართვაზე, ამოწურვად (მაგალითად,მოხალისეობაზე ისინი განიხილება
რესურსებზე, მდგრადი საუბრობს, საზოგადოების განცალკევებულად, არ ჩანს
განვითარების მიზნებზე... ), სასარგებლო ქმედებებზე, კავშირები /მიმართებები მათ შორის,
მაგრამ ისინი განიხილება საოჯახო ნარჩენების მართვით გაგება არის ზედაპირული.
განცალკევებულად, არ ჩანს დაინტერესებაზე...... ), მაგრამ შეიძლება ერთ-ერთი, ან ყველა
კავშირები /მიმართებები მათ ისინი განიხილება ასპექტი გააზრებული აქვს, მაგრამ
შორის, გაგება არის ზედაპირული. განცალკევებულად, არ ჩანს მათ გამთლიანებას, დაკავშირებას,
შეიძლება ერთ-ერთი, ან ყველა კავშირები /მიმართებები მათ მიმართებებს ვერ ახერხებს.
ასპექტი გააზრებული აქვს, მაგრამ შორის, გაგება არის ზედაპირული.
მათ გამთლიანებას, დაკავშირებას, შეიძლება ერთ-ერთი, ან ყველა
მიმართებებს ვერ ახერხებს. ასპექტი გააზრებული აქვს, მაგრამ
მათ გამთლიანებას, დაკავშირებას,
მიმართებებს ვერ ახერხებს..
უნისტრუქტურული დონე მოსწავლის მსჯელობა შესასწავლ მოსწავლის მსჯელობა შესასწავლ მოსწავლის მსჯელობა შესასწავლ
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ ერთი საკითხთან დაკავშირებით საკითხთან დაკავშირებით საკითხთან დაკავშირებით
არასტრუქტურირებული შემოიფარგლება საკვანძო შემოიფარგლება საკვანძო შემოიფარგლება საკვანძო
ასოციაცია/წარმოდგენა განსახილველ სიტყვებზე/სათაურზე მარტივი და სიტყვებზე/სათაურზე მარტივი და სიტყვებზე/სათაურზე მარტივი და
საკითხთან დაკავშირებით. ლოგიკური რეფლექსიით. ლოგიკური რეფლექსიით. ლოგიკური რეფლექსიით.
მოსწავლის პასუხი არის ძალიან მოსწავლის პასუხი არის ძალიან მოსწავლის პასუხი არის ძალიან
მოკლე და მოიცავს მხოლოდ ერთ მოკლე და მოიცავს მხოლოდ ერთ მოკლე და მოიცავს მხოლოდ ერთ
მნიშვნელოვან ასპექტს( მნიშვნელოვან ასპექტს( მნიშვნელოვან ასპექტს(
მაგალითად, ნარჩენების მაგალითად, საზუგადოებრივ მაგალითად,გამოფენა-ჩვენებაზე),
მართვაზე... ), აქვს ზედაპირული საქმიანობაზე... ), აქვს აქვს ზედაპირული გაგება, თუმცა
გაგება, თუმცა შეიძლება ზედაპირული გაგება, თუმცა შეიძლება ასრულებდეს მარტივ
ასრულებდეს მარტივ შეიძლება ასრულებდეს მარტივ პროცედურებსაც.
პროცედურებსაც. პროცედურებსაც.

პრე-სტრუქტურული დონე მოსწავლე მართებულად ვერ იგებს მოსწავლე მართებულად ვერ იგებს მოსწავლე მართებულად ვერ იგებს

170
მოსწავლეს საკითხთან საკითხთან დაკავშირებულ საკითხთან დაკავშირებულ საკითხთან დაკავშირებულ
დაკავშირებით არ აქვს რელევანტური შეკითხვებს / კომპლექსური შეკითხვებს / კომპლექსური შეკითხვებს / კომპლექსური
ინფორმაცია. დავალების პირობას. დავალების პირობას. დავალების პირობას.
მოსწავლეს არ აქვს პასუხი, ან მისი მოსწავლეს არ აქვს პასუხი, ან მისი მოსწავლეს არ აქვს პასუხი, ან მისი
პასუხი საერთოდ აცდენილია პასუხი საერთოდ აცდენილია პასუხი საერთოდ აცდენილია
მოთხოვნებს/დავალების მოთხოვნებს/დავალების მოთხოვნებს/დავალების
კრიტერიუმებს; კრიტერიუმებს; კრიტერიუმებს;
დავალება არ შეასრულა, ვერ დავალება არ შეასრულა, ვერ დავალება არ შეასრულა, ვერ
შეასრულა; პირობა ადეკვატურად შეასრულა; პირობა ადეკვატურად შეასრულა; პირობა ადეკვატურად
ვერ აღიქვა... ვერ აღიქვა... ვერ აღიქვა...

171
საკითხი ენერგიის ალტერნატიული წყაროები

კომპლექსური დავალება 4/2

მოსწავლის სახელი და გვარი - - -- -- - - -- - - - -- - - - -- - - - -- - - - - --

კრიტერიუმი @ სამიზნე ცნება მდგრადი განვითარება

აბსტრაქტული დონე მოსწავლე კომპლექსური დავალების საშუალებით გამოკვეთილ მაგალითებზე დაყრდნობით,

მოსწავლეს სიღრმისეულად აქვს გააზრებული ურთიერთდაკავშირებულად მსჯელობს საგნის ფარგლებში გააქტიურებულ ყველა სამიზნე ცნებაზე.
საკითხის არსი / არსობრივი მახასიათებლები, კომპლექსური დავალების დასკვნებს აკავშირებს პირად გამოცდილებასთან, სხვა ცხოვრებისეულ
რაც მას ამ ცოდნის განზოგადებისა და მისი სიტუაციებთან.
დეკონტექსტუალიზების/სხვა მსგავს მოსწავლის პროდუქტი/წარდგენა მოიცავს არამარტო მოცემულის/შეთავაზებულის გაგების
მაგალითებთან შედარების საშუალებას აძლევს. ძირითად ასპექტებს და მათ შორის კავშირებს/ მიმართებებს, არამედ განზოგადების გზით, იგი
უკავშირებს განსახილველ საკითხს საკუთარ ამყარებს კავშირებს მოცემულის მიღმა ასპექტებთან; აყალიბებს სხვა
პირად გამოცდილებას.
საგანთან/სფეროსთან/ეპოქასთან/გარემოსთან დაკავშირებულ იდეებს, სტრუქტურებს, განაზოგადებს
საკითხს, გვიზიარებს ჰიპოთეზებს...
შინაარსობრივად ტვირთავს ფრაზებს:,, თუ საკითხს განსხვავებული კუთხით შევხედავთ,
დავინახავთ კავშირს სხვა სფეროსთან...“ ,, ამ საკითხებიდან გამომდინარე, მაქვს რამდენიმე იდეა...“ ,,

მიმართებითი დონე მოსწავლე მწყობრად და თანმიმდევრულად გადმოსცემს მდგრადი განვითარების კონცეფციის

მოსწავლეს ესმის განსახილველი საკითხის არსი; ადეკვატურ ასპექტს (მომავლის პერსპექტივაზე ორიენტირება, ლოკალური მოქმედებების და მათი
ხედავს ურთიერთმიმართებებს საკითხთან შედეგების მიზეზ-შედეგობრიობა). გამოკვეთს კომპლექსური დავალების შეფასების კრიტერიუმების
დაკავშირებულ არსებით სტრუქტურულ
/ სამიზნე ცნების მკვიდრი წარმოდგენების საშუალებით განსაზღვრულ ნიუანსებს.
ერთეულებს შორის.
მოსწავლის პასუხი მოიცავს არამარტო სამიზნე ცნების, თემის საკვანძო ასპექტების ჩამონათვალს,
არამედ მათ შორის კავშირებს/ მიმართებებს. (მაგალითად, საუბრობს ორ რეალობაზე, რომელიც
სამომავლოდ გველოდება, კარგად იყენებს ილუსტრაციაზე წარმოდგენილ რეალობას მომავლის
პერსპექტივების წარმოსაჩენად და მდგრადი მიზნების მისაღწევად. საუბრობს განახლებადი
ენერგიის წყაროების გარემო უსაფრთხოებაზე და შესაძლებლობებზე..) ცალკეული ასპექტების
ინტეგრაციით მიღწეულია გამთლიანებული დასკვნები, გაგება.
მულტისტრუქტურული დონე მოსწავლეს აქვს არაერთი ასოციაცია შესასწავლ საკითხთან მიმართებით, თუმცა იმავე საკითხთან
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ რამდენიმე, დაკავშირებით

172
ერთმანეთთან დაუკავშირებელი, უსისტემო მის მიერ გადმოცემულ ამბებს არ აქვს მწყობრი, თანმიმდევრული სახე.
ასოციაცია/წარმოდგენა განსახილველ მოსწავლის პასუხში წამოწეულია რამდენიმე მნიშვნელოვანი ასპექტი (მაგალითად, საუბრობს
საკითხთან დაკავშირებით. ამოწურვად რესურსებზე, გამონაბოლქვებზე, ლოკალურ ქმედებებზე... ), მაგრამ ისინი განიხილება
განცალკევებულად, არ ჩანს კავშირები /მიმართებები მათ შორის, გაგება არის ზედაპირული.
შეიძლება ერთ-ერთი, ან ყველა ასპექტი გააზრებული აქვს, მაგრამ მათ გამთლიანებას, კავშირებს,
მიმართებებს ვერ ახერხებს.

უნისტრუქტურული დონე მოსწავლის მსჯელობა შესასწავლ საკითხთან დაკავშირებით შემოიფარგლება საკვანძო

მოსწავლეს აქვს მხოლოდ ერთი სიტყვებზე/სათაურზე მარტივი და ლოგიკური რეფლექსიით.
არასტრუქტურირებული ასოციაცია/წარმოდგენა მოსწავლის პასუხი არის ძალიან მოკლე და მოიცავს მხოლოდ ერთ მნიშვნელოვან ასპექტს(
განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით. მაგალითად, კლიმატის ცვლილებებზე... ), აქვს ზედაპირული გაგება, თუმცა შეიძლება ასრულებდეს
მარტივ პროცედურებსაც.

პრე-სტრუქტურული დონე მოსწავლე მართებულად ვერ იგებს საკითხთან დაკავშირებულ შეკითხვებს / კომპლექსური
მოსწავლეს საკითხთან დაკავშირებით არ აქვს დავალების პირობას.
რელევანტური ინფორმაცია. მოსწავლეს არ აქვს პასუხი, ან მისი პასუხი საერთოდ აცდენილია მოთხოვნებს/დავალების
კრიტერიუმებს;
დავალება არ შეასრულა, ვერ შეასრულა; პირობა ადეკვატურად ვერ აღიქვა...

173
საკითხი -ენერგოეფექტურობა

კომპლექსური დავალება 4/3

მოსწავლის სახელი და გვარი - - -- -- - - -- - - - -- - - - -- - - - -- - - - - --

კრიტერიუმი @ სამიზნე ცნება მდგრადი განვითარება

აბსტრაქტული დონე მოსწავლე კომპლექსური დავალების საშუალებით გამოკვეთილ მაგალითებზე დაყრდნობით,

მოსწავლეს სიღრმისეულად აქვს გააზრებული ურთიერთდაკავშირებულად მსჯელობს საგნის ფარგლებში გააქტიურებულ ყველა სამიზნე ცნებაზე.
საკითხის არსი / არსობრივი მახასიათებლები, კომპლექსური დავალების დასკვნებს აკავშირებს პირად გამოცდილებასთან, სხვა ცხოვრებისეულ
რაც მას ამ ცოდნის განზოგადებისა და მისი სიტუაციებთან.
დეკონტექსტუალიზების/სხვა მსგავს მოსწავლის პროდუქტი/წარდგენა მოიცავს არამარტო მოცემულის/შეთავაზებულის გაგების
მაგალითებთან შედარების საშუალებას ძირითად ასპექტებს და მათ შორის კავშირებს/ მიმართებებს, არამედ განზოგადების გზით, იგი
აძლევს. უკავშირებს განსახილველ საკითხს ამყარებს კავშირებს მოცემულის მიღმა ასპექტებთან; აყალიბებს სხვა
საკუთარ პირად გამოცდილებას.
საგანთან/სფეროსთან/ეპოქასთან/გარემოსთან დაკავშირებულ იდეებს, სტრუქტურებს, განაზოგადებს
საკითხს, გვიზიარებს ჰიპოთეზებს...
შინაარსობრივად ტვირთავს ფრაზებს:,, თუ საკითხს განსხვავებული კუთხით შევხედავთ,
დავინახავთ კავშირს სხვა სფეროსთან...“ ,, ამ საკითხებიდან გამომდინარე, მაქვს რამდენიმე იდეა...“ ,,

მიმართებითი დონე მოსწავლე მწყობრად და თანმიმდევრულად გადმოსცემს მდგრადი განვითარების კონცეფციის

მოსწავლეს ესმის განსახილველი საკითხის ადეკვატურ ასპექტს (მომავლის პერსპექტივაზე ორიენტირება, ლოკალური მოქმედებების და მათი
არსი; ხედავს ურთიერთმიმართებებს შედეგების მიზეზ-შედეგობრიობა). გამოკვეთს კომპლექსური დავალების შეფასების კრიტერიუმების
საკითხთან დაკავშირებულ არსებით
/ სამიზნე ცნების მკვიდრი წარმოდგენების საშუალებით განსაზღვრულ ნიუანსებს.
სტრუქტურულ ერთეულებს შორის.
მოსწავლის პასუხი მოიცავს არამარტო სამიზნე ცნების, თემის საკვანძო ასპექტების ჩამონათვალს,
არამედ მათ შორის კავშირებს/ მიმართებებს. (მაგალითად, მოსწავლე პროდუქტში და პრეზენტაციაში
ერთმანეთს უკავშირებს ენერგოეფექტური ბინების გავლენას ოჯახის კომფორტსა და ეკონომიაზე და
გარემოსთვის გაკეთებულ შენაძენზე, რომელიც ლოკალური წვლილი იქნება გლობალური მიზნების
მისაღწევად. )ცალკეული ასპექტების ინტეგრაციით მიღწეულია გამთლიანებული დასკვნები, გაგება.
მულტისტრუქტურული დონე მოსწავლეს აქვს არაერთი ასოციაცია შესასწავლ საკითხთან მიმართებით, თუმცა იმავე საკითხთან
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ რამდენიმე, დაკავშირებით მის მიერ გადმოცემულ ამბებს არ აქვს მწყობრი, თანმიმდევრული სახე.
ერთმანეთთან დაუკავშირებელი, უსისტემო მოსწავლის პასუხში წამოწეულია რამდენიმე მნიშვნელოვანი ასპექტი( ... ), მაგრამ ისინი განიხილება

174
ასოციაცია/წარმოდგენა განსახილველ განცალკევებულად, არ ჩანს კავშირები /მიმართებები მათ შორის, გაგება არის ზედაპირული.
საკითხთან დაკავშირებით. შეიძლება ერთ-ერთი, ან ყველა ასპექტი გააზრებული აქვს, მაგრამ მათ გამთლიანებას, კავშირებს,
მიმართებებს ვერ ახერხებს.

უნისტრუქტურული დონე მოსწავლის მსჯელობა შესასწავლ საკითხთან დაკავშირებით შემოიფარგლება საკვანძო

მოსწავლეს აქვს მხოლოდ ერთი სიტყვებზე/სათაურზე მარტივი და ლოგიკური რეფლექსიით.
არასტრუქტურირებული მოსწავლის პასუხი არის ძალიან მოკლე და მოიცავს მხოლოდ ერთ მნიშვნელოვან ასპექტს (
ასოციაცია/წარმოდგენა განსახილველ მაგალითად, ახსენებს სითბოს დიდ დანაკარგს, ,,სათბურის ეფექტს, დანაზოგს, ინვესტიციას...)
საკითხთან დაკავშირებით. მაგრამ ისინი განიხილება განცალკევებულად, არ ჩანს კავშირები /მიმართებები მათ შორის, გაგება
არის ზედაპირული.

პრე-სტრუქტურული დონე მოსწავლე მართებულად ვერ იგებს საკითხთან დაკავშირებულ შეკითხვებს / კომპლექსური
მოსწავლეს საკითხთან დაკავშირებით არ აქვს დავალების პირობას.
რელევანტური ინფორმაცია. მოსწავლეს არ აქვს პასუხი, ან მისი პასუხი საერთოდ აცდენილია მოთხოვნებს/დავალების
კრიტერიუმებს;
დავალება არ შეასრულა, ვერ შეასრულა; პირობა ადეკვატურად ვერ აღიქვა...

175
klasi მე-9

moswavlis saxeli, gvari

Tema გარემოს დაცვა – შემაჯამებელი დავალება 4/4

სამიზნე ცნება: სოციალიზაცია, მდგრადი განვითარება

davalebis piroba: წარმოიდგინე, რომ შენ ,,მომავლის არქიტექტორი“ ხარ, შექმენი მომავლის იდეალური
გეგმა/მონახაზი/ნახატი/მაკეტი. დაფიქრდი, რა გახდიდა შენს უბანს/ქალაქს/სოფელს გარემოსადმი უფრო მეგობრულად განწყობილს
და რა გააუმჯობესებდა ეკოკლიმატს. სრული თავისუფლება გაქვს, ნუ შეზღუდავ ფანტაზიას!

Sefasebis kriteriumebi qulebi komentari

• რა გაითვალისწინე პროექტში მცხოვრებთა პიროვნული 2

განვითარებისთვის ხელსაყრელი გარემოს შესაქმნელად? რა
მისწრაფება გამოძრავებდა თავად, როცა ამ ნაშრომს ქმნიდი? (სოც.-
მკვ.წ.1)
• როგორ არის უზრუნველყოფილი პროექტში მომავლის 3
უბნის/ქალაქის/სოფლის მცხოვრებთა უსაფრთხოების
მოთხოვნილება ეკოლოგიური თვალსაზრისით? არის თუ არა ეს
გარემო ინკლუზიური? (სოც.-მკვ.წ.2; მდგრადი-მკვ.წ.2)
• რომელი ინსტიტუციები, საზოგადოებრივი ორგანიზაციები 2
გაითვალისწინე ეკოლოგიის საკითხებზე ზრუნვისათვის? როგორ
ითანამშრომლებენ მათთან მოქალაქეები? დაზოგავენ თუ არა
ყველანი ერთად რესურსებს სამომავლოდ;? (სოც.-მკვ.წ.3;
მდგრად.-მკვ.წ. 1)
• როგორი ურთიერთობები ექნებათ ამ უბნის/ქალაქის/სოფლის 3
მცხოვრებლებს? რა გიქმნით მოლოდინს, რომ მათ ერთმანეთისა და
გარემოს მიმართ მზრუნელი დამოკიდებულება ექნებათ? (სოც.-
მკვ.წ.4; მდგრად.-მკვ.წ.2)
176
საკითხი -- იუნესკო
კომპლექსური დავალება 4/5

მოსწავლის სახელი და გვარი - - -- -- - - -- - - - -- - - - -- - - - -- - - - - --

კრიტერიუმი @ სამიზნე ცნება დემოკრატია

აბსტრაქტული დონე მოსწავლე კომპლექსური დავალების საშუალებით გამოკვეთილ მაგალითებზე დაყრდნობით,

მოსწავლეს სიღრმისეულად აქვს გააზრებული ურთიერთდაკავშირებულად მსჯელობს საგნის ფარგლებში გააქტიურებულ ყველა სამიზნე ცნებაზე.
საკითხის არსი / არსობრივი მახასიათებლები, კომპლექსური დავალების დასკვნებს აკავშირებს პირად გამოცდილებასთან, სხვა ცხოვრებისეულ
რაც მას ამ ცოდნის განზოგადებისა და მისი სიტუაციებთან.
დეკონტექსტუალიზების/სხვა მსგავს მოსწავლის პროდუქტი/წარდგენა მოიცავს არამარტო მოცემულის/შეთავაზებულის გაგების
მაგალითებთან შედარების საშუალებას ძირითად ასპექტებს და მათ შორის კავშირებს/ მიმართებებს, არამედ განზოგადების გზით, იგი
აძლევს. უკავშირებს განსახილველ საკითხს ამყარებს კავშირებს მოცემულის მიღმა ასპექტებთან; აყალიბებს სხვა
საკუთარ პირად გამოცდილებას.
საგანთან/სფეროსთან/ეპოქასთან/გარემოსთან დაკავშირებულ იდეებს, სტრუქტურებს, განაზოგადებს
საკითხს, გვიზიარებს ჰიპოთეზებს...
შინაარსობრივად ტვირთავს ფრაზებს:,, თუ საკითხს განსხვავებული კუთხით შევხედავთ,
დავინახავთ კავშირს სხვა სფეროსთან...“ ,, ამ საკითხებიდან გამომდინარე, მაქვს რამდენიმე იდეა...“
მიმართებითი დონე მოსწავლე მწყობრად და თანმიმდევრულად გადმოსცემს დემოკრატიის ასპექტებს (ადამიანის
მოსწავლეს ესმის განსახილველი საკითხის უფლებები, სამართლებრივი დოკუმენტები, დემოკრატიის პრინციპები). გამოკვეთს კომპლექსური
არსი; ხედავს ურთიერთმიმართებებს დავალების შეფასების კრიტერიუმების / სამიზნე ცნების მკვიდრი წარმოდგენების საშუალებით
საკითხთან დაკავშირებულ არსებით
განსაზღვრულ ნიუანსებს.
სტრუქტურულ ერთეულებს შორის.
მოსწავლის პასუხი მოიცავს არამარტო სამიზნე ცნების, თემის საკვანძო ასპექტების ჩამონათვალს,
არამედ მათ შორის კავშირებს/ მიმართებებს. (მაგალითად, საუბრობს იმის შესახებ, რომ ეს ძეგლები
მსოფლიომ აღიარა, მას იუნესკოს მიერ მიღებული დოკუმენტები იცავს, რომელსაც საქართველო
მიერთებულია და მათი ხელყოფა დანაშაუ;ლად ითვლება ამიტომაც , როგორც მოქალაქე
ვალდებულად მიიჩნევს თავს მიმართოს იუნესკოს ეროვნულ კომისიას და რეაგირება
სთხოვოს,მიაჩნია, რომ ირღვევა როგორც მისი უფლება, დაიცვას ძეგლი, ასევე კაცობრიობის
ინტერესებიც ილახება, რადგან ძეგლი მსოფლიო კულტურული მემკვიდრეობის ნუსხაშია,,ახსენებს
დემოკრატიის მთავარიპროციპის კანონის უზენაესობის მნიშვნელობას და პრობლემას, სწორედ ამ
პრინციპის დარღვევად მიიჩნევს..) ცალკეული ასპექტების ინტეგრაციით მიღწეულია

177
 გამთლიანებული დასკვნები, გაგება.
მულტისტრუქტურული დონე მოსწავლეს აქვს არაერთი ასოციაცია შესასწავლ საკითხთან მიმართებით, თუმცა იმავე საკითხთან
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ რამდენიმე, დაკავშირებით
ერთმანეთთან დაუკავშირებელი, უსისტემო მის მიერ გადმოცემულ ამბებს არ აქვს მწყობრი, თანმიმდევრული სახე.
ასოციაცია/წარმოდგენა განსახილველ მოსწავლის პასუხში წამოწეულია რამდენიმე მნიშვნელოვანი ასპექტი (მაგალითად, ძეგლის
საკითხთან დაკავშირებით. რესტავრაციაზე დახარჯულ ხარჯებს, რესტავრატორთა დასკვნებს, ახსენებს იუნესკოს
კონვენციებსაც... ), მაგრამ ისინი განიხილება განცალკევებულად, არ ჩანს კავშირები /მიმართებები მათ
შორის, გაგება არის ზედაპირული.
შეიძლება ერთ-ერთი, ან ყველა ასპექტი გააზრებული აქვს, მაგრამ მათ გამთლიანებას, კავშირებს,
მიმართებებს ვერ ახერხებს.
უნისტრუქტურული დონე მოსწავლის მსჯელობა შესასწავლ საკითხთან დაკავშირებით შემოიფარგლება საკვანძო
მოსწავლეს აქვს მხოლოდ ერთი სიტყვებზე/სათაურზე მარტივი და ლოგიკური რეფლექსიით.
არასტრუქტურირებული მოსწავლის პასუხი არის ძალიან მოკლე და მოიცავს მხოლოდ ერთ მნიშვნელოვან ასპექტს(
ასოციაცია/წარმოდგენა განსახილველ მაგალითად, ასახელებს დარღვეულ უფლებებს), აქვს ზედაპირული გაგება, თუმცა შეიძლება
საკითხთან დაკავშირებით. ასრულებდეს მარტივ პროცედურებსაც. (ჩამოთვალოს მიმდინარე შეიარაღებული კონფლიქტები...)

პრე-სტრუქტურული დონე მოსწავლე მართებულად ვერ იგებს საკითხთან დაკავშირებულ შეკითხვებს / კომპლექსური
მოსწავლეს საკითხთან დაკავშირებით არ აქვს დავალების პირობას.
რელევანტური ინფორმაცია. მოსწავლეს არ აქვს პასუხი, ან მისი პასუხი საერთოდ აცდენილია მოთხოვნებს/დავალების
კრიტერიუმებს;
დავალება არ შეასრულა, ვერ შეასრულა; პირობა ადეკვატურად ვერ აღიქვა...

178
179
ISBN 978-9941-8-1798-4

9 789941 817984

moqalaqeoba moqalaqeoba
moswavlis wigni maswavleblis wigni

nino talaxaZe levan mosaxliSvili

7 Teona beqiSvili nino talaxaZe
7