0% found this document useful (0 votes)
30 views4 pages

Lec Note S3

The document introduces concepts related to probability including classical approach, relative frequency approach, and subjective approach. It defines key terms like sample space, events, simple events, and event space. Formulas related to probability are also presented.
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (0 votes)
30 views4 pages

Lec Note S3

The document introduces concepts related to probability including classical approach, relative frequency approach, and subjective approach. It defines key terms like sample space, events, simple events, and event space. Formulas related to probability are also presented.
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 4

w;a m;%sld wxl - 3 HPD-DSS

iïNdú;dj ms<sn| ye¢kaùu (INTRODUCTION TO PROBABILITY)

úYajh mQ¾K ksIaÑ; isoaëkaf.ka hq;a tlla fkdjk neúka" tÈfkod Ôú;fha fndfyda wjia:djkays§ yuqjk
isÿùï iuÕ ne£ mj;skqfha oeä wúksYaÑ;;djhls' tkï hï fohla isÿfõùo keoao ms<sn| mj;skqfha
wmyeÈ,s;djhls' kuq;a fuu wúksYaÑ;;dfjys úYd,;ajh ms<sn| jvd fyd| ksrjq,a wjfndaOhla iys;j tÈfkod
lghq;= j,g fhduq ùug yelskï" ta ;=<ska wjOdku wvqjk f,i ksjerÈ ;SrK j,g t<öug wjia:dj
,efnkjd fiau wod< lghq;= id¾:l lr.ekSugo mq¿,a odhl;ajh ,ndfoa' iïNdú;d ixl,amh ;=<ska fuu
tÈfkod iïnkaO jk ld¾hhkays mj;sk wúksYaÑ;;djfhys ;ru ms<sn| woyila ,ndfok neúka —iïNdú;dj˜
wúksYaÑ;;djh uekSfï ñkqula ^PROBABILITY IS A MEASURE OF UNCERTAINTY& f,i ye¢kaúh
yelsh' fï ksid iïNdú;dj ixLHdk úoHdfõ moku jYfhka ye¢kaùu jvd;a idOdrK fõ' ta wkqj fuu
iïNdú;d ixl,amh ms<sn| uQ,sl woyila ,nd§ug fuhska wfmalaId flf¾'

iiïNdù mÍlaIK ^RANDOM EXPERIMENTS&


iiïNdù mßlaIKhla hkq tys m%;st,hka wyUq f,i ;SrKh jkq ,nk fyd¢ka w¾: oelajQ mqkrdj¾;
l%shdj,shla jk w;r th my; wjYH;d imqrd,hs'
i. mÍlaIKh isÿlsÍug fmr" tys ish¨ m%;st,hka we;=<;a l=,lh oek.; yelsùu.
ii. mßlaIKh isÿlsÍug fmr tys m%;st,h ksYaÑ; f,i oek.; fkdyels ùu.
iii. i¾jiu ;;a;aj hgf;a mÍlaIKh kej; kej; isÿl,o" tajdys m%;st, l,ska oek.; fkdyelsùu.

ksoiqk 1 ( idOdrK ldishla Wv oeóu


ksoiqk 2 ( wxl 1 isg 6 olajd i|yka me;s 6 la iys; idOdrK odÿleghla Wv oeóu
ksoiqk 3 ( lsishï iud.ula ksIamdokh lrk gh¾j, Odjk ÿr ks¾Kh lsßu

ksheÈ wjldYh ^SAMPLE SPACE&


iiïNdù mÍlaIKhl§ ,eìh yels ish¿u m%;st,hka we;=<;a l=,lh ksheÈ wjldYh jYfhka ye¢kaúh yels
w;r th idudkHfhka S u.ska ixfla;j;a flf¾' fï wkqj iiïNdù mÍlaIKfha tla m%;st,hla fyj;a ksheÈ
wjldYfha wjhjhla ksheÈ ,laIhla f,i y÷kajkq ,nhs'

ksoiqk 1 (idOdrK ldishla Wv oeófï mÍlaIKfha m%;st, S = H , T  fõ'


ksoiqk 2 (wxl 1 isg 6 olajd i|yka me;s 6 la iys; idOdrK odÿleghla Wv oeófï mÍlaIKfha m%;st,
S = 1, 2, 3, 4, 5, 6 fõ'
ksoiqk 3 (idOdrK odÿ leg folla Wvoeófï mÍlaIfha m%;st,
 (1, 1) (1, 2)  (1, 6) 
(2, 1) (2, 2)  (2, 6) fõ'

S = 
  
(6, 1) (6, 2)  (6, 6)
ksoiqk 4 (idOdrK ldishla iy idOdrK odÿ leghal Wv oeófu mÍlaIKfha m%;st,
S = (H , 1), (H , 2 ),  , (H , 6 ), (T , 1), (T , 2 ),  , (T , 6 ) fõ'
by; ksheÈ wjldYhka m%ia:drhla fyda rela igyka u.ska o bÈßm;a l, yels fõ'

13
January, 2023
w;a m;%sld wxl - 3 HPD-DSS

isoaê ^EVENTS&

mÍlaIKhl m%;st, we;=<;a ksheÈ wjldYfha ´kEu Wml=,lhla isoaêhla f,i ye¢kafõ' wNsY+kH l=,lh ( )
iy ksheÈ wjldYh (S ) o isoaëka f,i ie,lsh yels w;r wNsY+kH ( ) hkq lsisfia;a úh fkdyels isoaêhla f,io
ksheÈ wjldYh (S ) hkq ksYaÑ;j isÿjk isoaêhla f,io ye¢kafõ'

ksoiqk 1 (idOdrK ldishla Wv oeófï mÍlaIKfha —ysi˜ (H ) ,eîu fyda —w.h˜ (T ) ,eîu.
ksoiqk 2 (idOdrK odÿ leghla Wv oeófï mÍlaIKfha —T;af;a˜ fyda —brÜfܘ ixLHdjla ,eîu.
ksoiqk 3 (idOdrK odÿ leg folla Wv oeófï mÍlaIKfha Wvql=re uqyqK;a foflys i|yka w.hkaf.a tl;=j
my 5 ùu

ir, isoaê ^SIMPLE EVENTS&

fjk;a isoaëka folla fyda lsysmhlg úfNaokh l, fkdyels isoaëka ir, isoaëka f,i ye¢kafjk w;r tajd
idudkHfhka si u.ska ixfla;j;a flf¾'
ksoiqk 1 (idOdrK ldishla Wv oeófï mßlaIKfha ksheÈ wjldYh jk S = H , T  ys H iy T ir, isoaë fõ'
ksoiqk 2 (idOdrK odÿ leghla Wv oeófï mÍlaIKfha ksheÈ wjldYh jk S = 1, 2, 3, 4, 5, 6 ys
1, 2, 3, 4, 5 iy 6 hkq ir, isoaê fõ'

isoaê wjldYh ^EVENT SPACE&

ksheÈ wjldYhla ;=, w¾: olajd we;s isoaêhlg wkqrEm ksheÈ ,laIhkaf.a tl;=j isoaê wjldYhla f,i
ye¢kaúh yelsh'
ksoiqk ( idOdrK odÿ leghla Wv oeófï mÍlaIKfha m%;st, u; w¾: oelajQ isoaêhla f,i T;af;a ixLHdjla
,eîfï isoaêh A f,i oelajQjfyd;a" A = 1, 3, 5  hkq A kï isoaêfhys wjldYh fõ' th my; f,i fjka
rEm igykla u.ska ksrEmkh lr oelaúh yelsh'

1 3 5 A isoaê wjldYh

2 4 6

iïNdú;dj ms<sn| ixl,am ^CONCERPTS OF PROBABILITY&

iïNdú;d ixl,amh wOHhkh lsÍfï§ ta ms<sn| jeo.;a msúiqï 4 la y÷kd.; yels w;r fuu tla tla msúiqu
ms<sn| wjfndaOhla ,nd.ekSu fuys§ wfmalaId flf¾'

wdÑkak l,amsl msúiqu ^CLASSICAL APPROCH& ^OBJECTIVE PROBABILITY &


iïNdú;dj ms<sn| wdÑkak l,amsl mssúiqu hkq iïNdú;dj ms<sn| ;d¾lslj is;Sfï m%;st,hls' ta wkqj hï
mÍlaIKhla iuNjH;djhlska hq;a m%;st, N m%udKhla we;s lrhs kï iy thska m%;st, n m%udKhla lsishï

isoaêhlg mlaImd; kï túg tu isoaêh ùfï iïNdú;dj n jYfhka w¾: oelafõ' tkï
N

14
January, 2023
w;a m;%sld wxl - 3 HPD-DSS

lsishï isoaêhla ùfï iïNdú;dj (Pr) = ( n) fï wkqj A hkq isoaêhla kï" Pr( A) = n fõ'
(N ) N
;d¾lsl lreKq u;u mokïj lsisu mÍlaIKhla lsÍug fmr iïNdú;d m%ldYhka l< yels neúka fuh
fndfyda úg mQ¾j ksYaÑ; iïNdú;dj f,i ye¢kafõ'

idfmalaI ixLHd; msúiqu ^RELATIVE FREQUENCY APPROCH& ^EMPERICAL PROBABILITY&


idfmalaI ixLHd; msúiqfuys§ fhduqjkqfha mÍlaIKhl m%;st, weiqßka iïNdú;dj w¾: oelaùu flfrysh' ta
wkqj lsishï iiïNdù mÍlaIKhla i¾jiu ;;a;ajhka hgf;a N jdr .Kkla isÿlrk ,o kï yd tu N
mÍlaIK jdr j,ska n m%udKhla A kï isoaêhla isÿjQfha kï A kï isoaêh isÿùfï iïNdú;dj
n u.ska fokq ,efí' tfia ke;skï b;d úYd, jdr .KklÈ hï isoaêhl ksÍlaIs;
Pr( A) = &Û´$(N →  )
N
idfmalaI ixLHd;h f,io fuu msúiqug wkqj iïNdú;dj w¾: oelafõ'

mqoa., noaO msúiqu ^SUBJECTIVE APPROCH&


lsishï isoaêhlg wod< iïNdú;dj mejÍfï§" th isÿlrkq ,nk mqoa.,hdf.a úYajdih fyda yeÕSï" oekSï u;
mokïjk nj fuu msúiqfï§ woyia flf¾' tkï lsishï isoaêhla miqìïjkakd jQ lafIa;%h ms<sn| mqoa.,fhl=g
mj;sk w;S; f;dr;=re tl;+k"a w;aoelSï" oekqu úiajdih iy úksYaphka u; iïNdú;d w.hla mejÍu isÿlrkq
,nk l%uhla f,io fuu msúiqu y÷kajd Èh yelsh' tneúka fuh iïNdú;djka mejÍfï by;ska idlÉPd l<
l%uhkg jvd jeä kuH;djhla iys; mssúiquls'

.‚;uh msúiqu ^MATHEMATICAL APPROCH&


.‚;uh msúiqu hkq iïNdú;dj ms<sn| w¾: oelaùula fkdjk w;r thska wfmalaId lrkqfha iïNdú;dj iy
.‚;h w;r iïnkaO;djhla f.dvke.Suhs' tkï m%;HhlaIhka lsysmhla f.dvke.Su flfrys fhduq fõ'
lsishï iiïNdù mÍlaIKhl ksheÈ wjldYh S yd Bg wkqrEm isoaëka mka;sh ^CLASS OF EVENTS&
 f,i ie,l+úg iy Pr hkq  u; w¾: oelajQ ;d;aúl w.hka iys; Y%s;hla kï" túg Pr my; m%;HlaIhka
imqrd,hs kï" th iïNdú;d Y%s;hla hehs ye¢kafjk w;r Pr ( A) hkq A kï isoaêfha iïNdú;dj f,i ye¢kafõ'
i. 0  Pr ( A)  1 ,  A

ii. Pr(S ) = 1

iii. A yd B hkq  ys wfkHdakH jYfhka nysIaldr isoaëka folla kï Pr( A  B) = Pr( A) + Pr(B)

iv. A1 , A2 ,  hkq wfkHdakH jYfhka nysIaldr isoaëka wkql%uhla kï Pr ( A1  A2 ) = Pr ( A1 ) + Pr ( A2 ) + 

isoaëka ixhqla; lsÍu ^COMBINING OF EVENTS&

fndfyda iiïNdù mÍlaIKj,§ tu mÍlaIKhkag wkqrEm isoaëka ixhqla; lsÍu wjYH fõ' fuf,i isoaëka
ixhqla; lsÍfï m%Odk l%u folla f,i l=,l l%s%hdldrlï folla jk fï,h ^UNION& fþokh
^INTERSECTION) oelaúh yelsh'

fï,h ^UNION&
A iy B hkq S kï ksheÈ wjldYfhys isoaëka folla úg" A isoaê wjldYhg fyda B isoaê wjldYhg fyda fuu
isoaê wjldYhka folgu wh;a jk ish¿u ksheÈ ,laIhka A iy B ys fï,h jYfhka ye¢kafjk w;r th
( A  B) u.ska ixfla;j;a flf¾'
15
January, 2023
w;a m;%sld wxl - 3 HPD-DSS

fþokh ^INTERSERTION&
A iy B hkq kï ksheÈ wjldYfhys isoaëka folla úg" A isoaê wjldYhg iy B isoaê wjldYhg whs;s ish¨u
ksheÈ ,laIhla A iy B ys fþokh jk w;r th ( A  B )u.ska ixfla;j;a flf¾'

ksoiqk 1( idOdrK ldishla tla jrla Wv oeófï mÍlaIKhl§


i. ysi ^H& ,eîfï
ii. ysi ^H& fyda w.h ^T& ,eîfï iïNdú;djka fidhkak'
ksoiqk 2( idOdrK odÿ leghla tla jrla Wv oeófï mÍlaIKhl§ ,efnk w.h
i. 3 ys .=Kdldrhla ùfï
ii. 2 g jvd úYd, ixLHdjla ùfï
iii. 7 g jvd wvq ixLHdjla ,eîfï iïNdú;djka fidhkak'
ksoiqk 3( idOdrK odÿ leg folla tljr Wv oeófï mÍlaIKhl§
i. odÿ leg foflau iudk w.hka ,eîfï
ii. odÿ leg fofla ,efnk ixLHd fofla tl;=j 6 g jvd jeäùfï
iii. odÿ leg fofla ,efnk ixLHd j, wka;rh 3 g jvd jeä ùfï iïNdú;djka fidhkak'
ksoiqk 4( idOdrK ldishla iy idOdrK odÿ leghla tljr Wv oeófï mÍlaIKhl§
i. isri iy 4 ,eîfï
ii. w.h iy 7 ,eîfï
iii. isri iy brÜfÜ ixLHdjla ,eîfï iïNdú;djka fidhkak
ksoiqk 5( tla;rd iud.ul l<ukdlrejka 4 fofklao úOdhl ks,OdÍka 14 la o ,smslrefjda 36 lao isá;s'
fuu iud.fï fiajlhskaf.ka 5 fofkl= wyUq f,i f;dard.; fyd;a
i. Tjqka mia fokdu ,smslrejka ùfï
ii. Tjqkaf.ka fofofkl= l<ukdlrejkao" fofofkl= úOdhl ks,OdÍkao" tla wfhl= ,sms lrefjlao ùfï
iïNdú;djka fidhkak'
ksoiqk 6( idOdrK ldishla 3 jrla Wv oeófï mÍlaIKhl§ A hkq wvq jYfhka ysia folla ,eîu iy B
hkq iEu jdrhl§u tlu me;a; ,eîu hk isoaëka folla kï Pr ( A  B ) iy Pr ( A  B ) fidhkak'

16
January, 2023

You might also like