î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé

çÆÁ»
Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 1

ù Ç ð¿ ç ð ï Ô ñ çÆÁ» ðÚéÅò»
î½ÇñÕ:

Ö¿ â ð, õÅî¯ ô Æ å¶ ðÅå (ö÷ñ-ÿ × Ì Ç Ô: B@@B, B@AB), ÇÕåÅì ÁÅÃîÅé çÆ (ö÷ñ-

ÿ × Ì Ç Ô: B@AE, B@AF, B@B@), ÇÚÔð¶ çÆ åñÅô (ÕÅÇò-ÿ × Ì Ç Ô: B@@F), ÃÅÖÆúº éÈ ð
ÞðË (ÕÅÇò-ÿ×ÌÇÔ: B@B@), ÇÂìÅðå ü¾ê ÇÕÀ¹º þ? (ÕÅÇò-ÿ×ÌÇÔ: B@B@) à¹ÕóÅ
à¹ Õ óÅ òðåîÅé (ÇÔ³ ç Æ ÇòÚ ÕÅÇò-ÿ × Ì Ç Ô: B@@G), ôÆô¶ Óå¶ ÇÖóç¶ ë¹ ¾ ñ (Ú¯ ä òÆÁ»
ö÷ñ» ôÅÔî¹ÖÆ ÇòÚ: B@AC), ÇÚå¹ ñ¶ÖÅðÆ (ñ¶ÖÕ» ç¶ ôìç-ÇÚ¾åð å¶ î¹ñÅÕÅå»: B@AE),
ÇÿØÅÃä (éÅòñ: B@AI), ìÔÅçð ì»çð ç¶ ÕÅðéÅî¶ (ìÅñ-éÅòñ˵à), ÜÅÃÈÃ
ñȳìóÆ (ÜÅÃÈÃÆ ìÅñ-ÕÔÅäÆÁ»), ÜÅÃÈà ñȳìóÆ å¶ íŬ çÆ ÚÅñ (ÜÅÃÈÃÆ ìÅñ-
ÕÔÅäÆÁ»: ÛêÅÂÆ ÁèÆé), õ÷Åé¶ çÅ í¶ å (ìÅñ-éÅòñË µ à: ÛêÅÂÆ ÁèÆé), ù é ÇÔðÆ
îÇÔñ çÅ ðÔ¼ à (ìÅñ-éÅòñË µ à: ÛêÅÂÆ ÁèÆé), ÇîÃàðÆ ÁÅø ׯ ñ âé êË ñ ¶ à (ìÅñ-
éÅòñ˵à (Á³×ð¶÷Æ) ÛêÅÂÆ ÁèÆé)

Áé¹òÅç å¶ ÇñêÆÁ³åð:

Çå³é ÇÚÔÇðÁ» òÅÿÅ ðµÕÅà (ÇÂøÇåõÅð éÃÆî: À°ðçÈ ÕÇòåÅ: B@@A), ôìðÆ (ÇÂøÇåõÅð
éÃÆî: À°ðçÈ ÕÔÅäÆÁ» çÅ Áé°òÅç: B@@E), ð¶å ÕÅ ÁÅçîÆ (ÇÂøÇåõÅð éÃÆî: À°ðçÈ
ö÷ñ»: B@@G), èÈê Û»úº (îéî¯Ôé ÁÅñî: À°ðçÈ ö÷ñ»: B@@I), åÃñùñ ÷Åå ÕÅ
(òÅÇÃø Ô¹ÃËé òÅÇÃø: À°ðçÈ ö÷ñ»: B@AD), ÷îÆé Úñé¶ ñ×Æ (ôÕ¶ì ÜñÅñÆ çÆ Ú¯äòÄ
À¹ðçÈ ôÅÇÂðÆ:B@AF), ìÅå Õð Õ¶ ç¶Öå¶ þº (ÁÇÔîç øðÅ÷ çÆ Ú¯äòÄ À¹ðçÈ ôÅÇÂðÆ:
B@AG), ÚðÅö¯º ÕÅ ÕÅðò» (îéî¯Ôé ÁÅñî çÆ À¹ðçÈ ôÅÇÂðÆ: B@AI)

ÿêÅçéÅ å¶ ÃÇÔ-ÿêÅçéÅ:

×ðÆé ÕÅðâ (Ãò: ×¹ðÜÆå Õ½ð ìËçòÅé çÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»: B@@H), ÁîðÆÕÅ çÆ Ú¯äòÄ
ê³ÜÅìÆ ö÷ñ (B@AC), êðòÅà 寺 ÁÅòÅà ò¾ñ (À¹ µ åðÆ ÁîðÆÕÆ ê³ Ü ÅìÆ ÕÔÅäÆ:
B@AC), ÜÅ×ç¶ êñ (ðäèÆð ÇÃ¿Ø ÇéÀÈïÅðÕ çÆ ÁÅõðÆ ÇÕåÅì: B@AD), ÇçÃÔ¾ÇçÁ»
ç¶ ÁÅð-êÅð (êðòÅÃÆ ê³ÜÅìÆ ÕÔÅäÆ: B@AF), ÇÜÀÈäÅ: çñÜÆå î¯ÖÅ: ÕÅÇò å¶
ôõÃÆÁå (B@AG), ÃîÕÅñ å¶ êðòÅà (ÁîðÆÕÆ ê³ Ü ÅìÆ ÕÔÅäÆ: B@AI), çñÜÆå
î¯ÖÅ çÆÁ» BE ÕÇòåÅò» (B@AI)

ùÇð¿çð ïÔñ ìÅð¶:

ÁÃÇååòÆ Ã¿Õà ç¶ êÇðê¶Ö ÇòÚ Ã¯ Ô ñ-ÕÅÇò (ÃðìÜÆå Çÿ Ø : B@AF)

ù Ç ð¿ ç ð ï Ô ñ çÆ ÃÅÇÔå ÇÃðÜäÅ: ÇòÇí¿ é êÅÃÅð (ÿ ê Å. âÅ. çÇò¿ ç ð î¿ â : B@AH)

îÅä-ÃéîÅé:

J çÇò¿çð ܯô ö÷ñ-ÁËòÅðâ J Õ¿òð Ú½ÔÅé ö÷ñ-ê¹ðÃÕÅð

Çòô¶ô:
êÆ. àÆ. ÃÆ. ê³ÜÅìÆ òñ¯º Ã. ÔðÜÆå ÇÃ¿Ø çÆ Çéðç¶ôéÅ Ô¶á, ùÇð¿çð ïÔñ çÆ ìÔ¹-ÚðÇÚå
ÕÔÅäÆ ÒÃÈðÜ ò¾ñ ç¶ÖçÅ ÁÅçîÆÓ Óå¶ ÁÅèÅÇðå àËñÆ-Çøñî ÒÔÅÇÃñÓ (B@AH) ìä ü¾ÕÆ þÍ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 2

 î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé
çÆÁ»
Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»
(À¹ðçÈ ÕÔÅäÆ-ÿ×ÌÇÔ)

Áé¹ ò Åç å¶ Ã¿ ê Åçé
ù Ç ð¿ ç ð ï Ô ñ

Õ°Õé¹Ã êÌÕÅôé
ܦèð
î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 3
Mumtaaz Hussain
diaN chonviaN kahaaniaN
(Urdu Short Stories)

Ph: 001-917 855 6434

Translated & Edited By:

Surinder Sohal
15 Remsen Ave
Valley Stream
NY 11580

Contact: (646) 220-2586

Email: [email protected]

êÇÔñÆ òÅð B@AI

Ãí Ô¾ Õ ñ¶ Ö Õ ç¶ ðÅÖò¶ º Ôé

àÅÂÆàñ ê¶ º Çà¿ × : Á¿ ç Å÷-¶ - Õî»çÅðÆ (î¹ î åÅ÷ Ô¹ Ã Ë é )

ÃðòðÕ : Çò

êÌ Õ ÅôÕ : êÌ Õ Åôé, Å
ë¯é :

ôìç Üóå : ù Ç ð¿ ç ð ï Ô ñ

î¹¼ñ : A@@ ð¹ ê ¶ (ê¶ ê ð ìË Õ )

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 4

 ê³ÜÅìÆ ì¯ñÆ ù ÃîðÇêå
ùÇÔðç ÃÈÞòÅé Çî¾åð»
ÜÅò¶ç ìÈàÅ
猦
ÃøÆð ðÅîÅÔ
òÅÃå¶

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 5

Çòô¶ô è¿éòÅç

J ìñç¶ ò Çÿ Ø ×ð¶ ò Åñ å¶ À¹ º ÕÅðêÌ Æ å (ÕË é ¶ â Å)

çÅ, ÇÜÔé» ê³ Ü ÅìÆ ç¶ ìÔ¹ å ÃÅð¶ ᶠá ôìç ñ¾ í ä ÓÚ
îçç ÕÆåÆÍ
J ùðÜÆå ÃÅÜé çÅ, ÇÜÃ é¶ êðÈø êó·é ÓÚ
ÃÔÅÇÂåÅ ÕÆåÆÍ
J ðÅÇÜ¿ ç ð Çìîñ Ô¯ ð » çÅ ÇÜÔé» ÇÂÔ ÇÕåÅì ðÈ Ô
éÅÿ ÛÅêä çÆ ÔÅîÆ íðÆÍ
J Ãí 寺 ò¾è î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÅ, ÇÜÃ é¶ ÇÂÔ
ÕÔÅäÆÁ» Áé¹ ò Åç Õðé çÆ ÇÂÜÅ÷å Çç¾ å ÆÍ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 6

 ååÕðÅ

J ÇÔ÷ îÅÃàðÓ÷ ò¯ Ç ÂÃ/ @I

J îË º ÇÕ¾ è ð ÜÅò»?/ AE

J òøÅ çÆ é¿ × Æ üó¶ ñ / BA

J د × Å/ BE

J êÅÕÆ/ CD

J éÈ Ô , ع ¾ × Æ Áå¶ ÕìÈ å ðìÅ÷/ DD

J Õ» ÇÕÀ¹ º í½ º ÕçÅ þ?/ EG

J ì¹ Þ Æ Á¾ Ö çÅ Ç×ÁÅé/ FH

J ð¾ ì çÆ òÔ¹ à Æ/ GG

J ×ÿ¶ ÓÚ ×¿ ã Õ¿ é ÇòÚ å¶ ñ / HD

J î¹ î åÅ÷ Ô¹ Ã Ë é ìÅð¶ ÿ Ö ¶ ê ÜÅäÕÅðÆ/ ID

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 7

 î¹ î åÅ÷ Ô¹ Ã Ë é Õ¶ ÁøÃÅé¶ õÈ ì , Á¿ ç Å÷¶ - ÇìÁÅé
îðöÈ ì (îéíÅÀ¹ º çÅ), ÃÅø-ù æ ðÆ ÷ìÅé, ÇìÁÅé
ðò»-ðò»Í ÃÆèÆ-þ Ú Æ ÔÕÆÕåÕÅðÆ êð ÕéÅÁå
(ÿ å ¯ Ö ) Õðå¶ å¯ Çëð íÆ ï¶ ÁøÃÅé¶ ÁêéÅ ÜÅçÈ
Ü×Åå¶ î×ð ÇÂéÔ¯ º é¶ ÔÕÆÕå Õ¯ õÅñÆ ÔÕÆÕå
éÔÄ ðÔé¶ çÆÁÅÍ ÇÂÃ î¶ º ÜÅçÈ ÕÆ Â¶ Õ Á½ ð ê¹ ó ÆÁÅ
âÅñ çÆ- À¹ à ¶ øË º àÃÆ ÕÇÔ ñÆÜƶ Í Çëð ÔÕÆÕå
Á½ ð ö Õ¹ Û Á½ ð Ô¯ ÜÅåÆ þÍ Â¶ Õ åÇñÃîÅå ÕÅ
ÁÅñî êË ç Å Ô¯ ÜÅåÅ þÍ ÇÂà ð¿ × Õ¯ ÁêéÅÁ Õð
À¹ é Ô¯ º é¶ Áêé¶ ÁøÃÅé¶ Õ¶ ñƶ ¶ Õ ÇÂîÇåÁÅ÷Æ
(À° µ ØÅ) î¹ Õ Åî ÔÅÇÃñ Õð ñÆÁÅ þÍ
ìÆÚ-ìÆÚ î¶ º ÁË Ã Å ÁøÃÅéÅ íÆ ÁÅ Ç×ÁÅ þ
ÜÔ» ÃÆèÆ-þ Ú Æ ÔÕÆÕå ÁêéÅ ð¿ × ÇçÖÅÁ ðÔÆ þÍ
î×ð åÇñÃîÅåÆ ÁøÃÅéÅ ÇñÖé¶ òÅñÅ Õñî Üì
ÃÆèÆ-þ Ú Æ ÔÕÆÕå Õ¯ ÇìÁÅé ÕðåÅ þ ò¯ ÔÕÆÕå
íÆ Ç÷¿ ç ×Æ Ã¶ ÇÂåéÆ ñìð¶ ÷ é÷ð ÁÅåÆ þ ÇÕ ò¯
ÔÕÆÕå íÆ åÇñÃîÆ ìé ÜÅåÆ þÍ
Ç¿å÷Åð Ô¹ÃËé
(À¹ ð çÈ ç¶ êÌ Ç Ã¾ è ×ñêÕÅð)

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 8

 ÇÔ÷ îÅÃàðÓ÷ ò¹ÁÅÇÂÃ
ÒåÈ ¿ êÄØ å¶ îË º êðÛÅò», å¶ ð ¶ éÅÿ Ô¹ ñ Åð¶ ÖÅò»Ó

Üç¯ º ÜÅò¶ ç é¶ ÇÂÔ ÇðÕÅðâ ÕìÅóƶ çÆ ç¹ Õ Åé Óå¶ ÇêÁÅ ç¶ Ç ÖÁÅ

å» À¹ Ã ç¶ ÇçîÅö ÓÚ ÇÖñðÆÁ» ïÅç» ÇÂÀ¹ º ܹ ó ×ÂÆÁ» ÇÜò¶ º ÇÕö
é¶ à¹ ¾ à ¶ Ô¯  ¶ ôÆô¶ ç¶ à¹ Õ ó¶ ×È ¿ ç éÅÿ ܯ ó Çç¾ å ¶ Ô¯ ä Í ÇðÕÅðâ ü¾ Õ Õ¶
èÈ ó ÞÅóÆ å¶ ÇðÕÅðâ ×¾ å ¶ ç¶ ÇñøÅø¶ ÓÚ¯ º Õ¾ Ç ãÁÅÍ ÃÆ å» À¹ Ô ê³ Ü ÅÔ
ÃÅñ ê¹ ð ÅäÅ êð À¹ à Óå¶ Õ¯ Â Æ ÞðÆà éÔÄ ÃÆÍ ÇÜò¶ º ÇÕö é¶ Ã¯ Ô äÆ
î¹ Ç àÁÅð ç¶ ÚîÕç¶ ÕÅÿ¶ ñ¿ î ¶ òÅÿ ÇÃð ç¶ ÇòÚÕÅð Ç¿ ß Ø¹ ¿ î ç¶ Ô¯ ä
ÇÜò¶ º ÇðÕÅðâ ÓÚ Ø¹ ¿ î çÅ Ô¯ Ç ÂÁÅ Û¶ Õ Í ÕÅÿ¶ ÚîÕÆñ¶ êñÅÃÇàÕ å¶
ñÅñ ð¿ × ç¶ ÕÅö÷ ç¶ ðË ê ð ÇòÚÕÅð, Û¶ Õ ç¹ Á Åÿ¶ ÇÂÕ ñÅñ ð¿ × çÅ
ض ð Å ÃÆÍ ðË ê ð Óå¶ ÇÚ¾ à ¶ ð¿ × çÅ Õ¹ ¾ å Å ìË á Å ×Ì Å î¯ ø ¯ é ç¶ í½ º êÈ ÓÚ¯ º
ÁÅÀ¹ º çÆ ÁÅòÅ÷ éÅÿ Áé¿ Ç çå Ô¯ ÇðÔÅ ñ×çÅ ÃÆÍ ÜÅò¶ ç é¶ ÇðÕÅðâ
ÇòÚÕÅðñÅ Û¶ Õ ÁÅêäÆ ×íñÆ À¹ º ×ñÆ Óå¶ Ø¹ î ÅÇÂÁÅ å» ×Ì Å î¯ ø ¯ é
Óå¶ ìË á Å Õ¹ ¾ å Å òÆ Ø¹ ¿ î ä ñ¾ × ÅÍ
ÇðÕÅðâ ع ¿ î ä éÅÿ ÜÅò¶ ç çÆ ïÅççÅôå ÓÚ Ã¹ ¾ å ÆÁ» êÂÆÁ»
À¹ Ô Ã¹ ð ÆñÆÁ» ÁÅòÅ÷» ÜÅ×ä ñ¾ × ÆÁ», ÇÜÔóÆÁ» ÜÅò¶ ç çÆ î»
ÁÕÃð ×Ì Å î¯ ø ¯ é ç¶ í½ º êÈ ÓÚ¯ º ù ä ç¶ ×ÅÇäÁ» éÅÿ ×ÅÀ¹ º çÆ Ô¹ ¿ ç Æ ÃÆÍ
ÇÂÕçî ïÅç» ç¶ ôÆô¶ ÓÚ ÁÅêä¶ - ÁÅê ù ç¶ Ç ÖÁÅÍ ÁÅêäÅ è¹ ¿ ç ñÅ
ÁÕà ÃÅðÆÁ» ×òÅÚÆÁ» ïÅç» ÓÚ ÇçÖÅÂÆ ç¶ ä ñ¾ × ÅÍ Þ¾ à ÇðÕÅðâ
×¾ å ¶ ç¶ ÇñøÅø¶ ÓÚ ì¿ ç ÕÆåÅ å¶ ÕìÅóƶ éÅÿ íÅÁ-ôÅÁ ÕÆå¶
Çìé» ÔÆ îÈ ¿ Ô -î¿ × ¶ êË Ã ¶ ç¶ Õ¶ ñË ÁÅÇÂÁÅÍ ×¾ å ¶ ç¶ ÇñøÅø¶ ÔÅÃñ Õð
Õ¶ À¹ à ù ¶ ç » ñ¾ × Å Çܾ ç » ìÔ¹ å ò¾ â Æ ç½ ñ å Ô¾ æ ñ¾ × ×ÂÆ Ô¯ ò ¶ Í Ôð
çÈ Ü ¶ - åÆܶ Ççé ×¾ å ¶ çÅ ÇñøÅøÅ ü¾ Õ çÅÍ ìóÆ ðÆÞ éÅÿ ÚîÕÆñÅ
ÕÅÿÅ ÇðÕÅðâ Õ¾ ã Õ¶ ç¶ Ö çÅÍ ×¾ å ¶ çÅ ÇñøÅøÅ Çܾ ç » À¹ à çÆÁ»
ïÅç» çÆ ê¹óÆ Ô¯ò¶Í ì¶ÚËéÆ éÅÿ À¹âÆÕ ÕðçÅ, ÇÕö Ççé À¹Ô
ÇðÕÅðâ ù ä Õ¶ ÁÅêäÆ î» çÆ ïÅç ÁÅêä¶ Ççñ éÅÿ ¶ ç » ñÅ
ñò¶ × Å, Çܾ ç » î» À¹ Ô ù ÁÅêä¶ Õñ¶ Ü ¶ éÅÿ ñÅ ñË º çÆ ÃÆÍ
Ççé¶ å» ëÅðîÅÃÈ Ç àÕñ çÆ êó· Å ÂÆ ÕðçÅ, ÇåðÕÅñ» ù éçÆî

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 9

îË â ÆÕñ ÔÅñ Óå¶ é½ Õ ðÆ ÕðçÅÍ ÇÜÔó¶ ×Æå çÅ ÇðÕÅðâ À¹ Ô ç¶ Õ¯ ÿ
ÃÆ, À¹ à ù චê -ÇðÕÅðâð å¶ ð¶ â Æú Óå¶ å» ÕÂÆ òÅð ù ä ü¾ Õ Å ÃÆ êð
×Ì Å î¯ ø ¯ é Óå¶ ÚÅìÆ òÅÿ¶ þºâñ éÅÿ ÚÅìÆ íð Õ¶ ×Ì Å î¯ ø ¯ é çÆ ü¿ Þ
ÇòÚ ÃÈ Â Æ Õ¾ à ն ù ä é çÅ ô½ Õ ÔÆ À¹ à ù À¹ à çÆÁ» ïÅç» éÅÿ ܯ ó
ÃÕçÅ ÃÆÍ
Üç¯ º Õç¶ éçÆî îË â ÆÕñ ÔÅñ å¯ º ðåÅ Û¶ å Æ ÇòÔñÅ Ô¹ ¿ ç Å å»
ÔÅñ ð¯ â Óå¶ ÇÂñË Õ àz ½ Ç éÕà çÆÁ» ç¹ Õ Åé» å¯ º ÇðÕÅðâ òÜÅÀ¹ ä òÅÿÆ
îôÆé ñ¾ í ä å¹ ð êË º çÅÍ ÃÅðÆÁ» ç¹ Õ Åé» Óå¶ éò¶ º îÅâñ çÆÁ» ÇìÜñÂÆ
îôÆé» ÇîñçÆÁ» ÃéÍ À¹ Ô ÇÕö éÅ ÇÕö ç¹ Õ ÅéçÅð å¯ º îôÆé î¹ ¾ ñ
ñË ä ç¶ ìÔÅé¶ , ÇðÕÅðâ ÷ðÈ ð ù ä çÅÍ éòÄ åð÷ çÆÁ» îôÆé» Çò¾ Ú ¯ º
ÃÅø-ù æ ðÆ ÁÅòÅ÷ å» ÁÅÀ¹ º çÆ êð ×Ì Å î¯ ø ¯ é çÆ ü¿ Þ ÇòÚ à¹ ¿ × Æ Ô¯  Æ
ÃÈ Â Æ çÆ ÒÚð ÚðÓ çÆ À¹ Ô ÁÅòÅ÷ ×Åä¶ çÆ ÁÅòÅ÷ éÅÿ Çîÿ Õ¶ ,
ÜÅò¶ ç çÅ À¹ à çÆÁ» ïÅç» éÅÿ ÇîñÅê éÅ ÕðòÅ ÃÕçÆÍ ÇÂÃ å¯ º
ÇÂñÅòŠ¶ é ¶ êË Ã ¶ òÆ éÅ Ô¹ ¿ ç ¶ ÇÕ À¹ Ô îôÆé î¹ ¾ ñ ñË ÃÕçÅÍ ìÃ
ÁÅêäÆÁ» ïÅç» çÅ ÇñøÅøŠÿ í ÅÿçÅ Ô¯ Ç ÂÁÅ Øð î¹ ó ÁÅÀ¹ º çÅÍ
Üç ëÅðîÅÇÃÃà çÆ êó· Å ÂÆ ç¶ ÁÅõðÆ êóÅÁ Óå¶ ÃÆ å» ÜÅò¶ ç
ç¶ À¹ à åÅç é¶ À¹ à ù õìð Çç¾ å ÆÍ çòÅÂÆÁ» ò¶ Ú ä çÅ ÕÅð¯ ì Åð Õðé
òÅÇÿÁ» ñÂÆ ÁîðÆÕÅ ç¶ òÆ÷¶ ò¿ â ¶ ÜÅ ðÔ¶ ÃéÍ ÜÅò¶ ç é¶ òÆ
ÁÅêä¶ íÇò¾ Ö çÆ ð½ ô éÆ êðŶ ôÇÔð ÓÚ ñ¾ í ä ñÂÆ ñ¾ Õ ì¿ é · ÇñÁÅÍ
ÁîðÆÕÅ êÔ¹ ¿ Ç ÚÁÅ å» çòÅÂÆÁ» çÆ ìÔ¹ å ò¾ â Æ øðî ÓÚ Õ¿ î
Çþ Ö ä ñÂÆ æ» ñ¾ í ×ÂÆÍ éò¶ º ܾ × ç¶ éò¶ º åðÆÕ¶ Í êÇó· Á Å-ÇñÇÖÁÅ
Ô¯ ä ÕðÕ¶ ì¯ ñ Æ å¯ º ÁäÜÅä éÔÄ ÃÆÍ ÁÅêä¶ ì¯ ð Æ-ÇìÃåð¶ éÅÿ
ÁÅêäÆÁ» ïÅç» çÅ ì¯ ð Å À¹ Ô ÇðÕÅðâ òÆ éÅÿ ÔÆ ñË ÁÅÇÂÁÅÍ
ôÅÇÂç ÇÕö Ççé À¹ Ô ×Ì Å î¯ ø ¯ é ñ¾ í ÜŶ ÇÜÔóÅ À¹ à ÇðÕÅðâ ÓÚ¯ º
úÔÆ ØÃÆ Ô¯ Â Æ ÁÅòÅ÷ ù ä Å ÃÕ¶ ܯ À¹ à ù À¹ à çÆÁ» ïÅç» éÅñ ܯ ó
ÃÕçÆ ÃÆÍ ÇÜà øðî ÓÚ ÜÅò¶ ç é½ Õ ðÆ ÕðçÅ ÃÆ, À¹ Ã ç¶ Ã௠ð ç¶ Ã
íð ÓÚ ÃéÍ ÇîÔéåÆ-î¹ ô ¾ Õ åÆ Ô¯ ä ÕðÕ¶ À¹ à çÅ þµâ ÁÅÇøà ÓÚ Õ¿ î
Õðé çÅ Ãì¼ ì ìä Ç×ÁÅÍ
ÜÅò¶ ç ù ÁÕÃð À¹ à øðî ç¶ îÅñÕ ç¶ çøåð îÈ Ô ð çÆ ñ¿ Ø äÅ
ê˺çÅÍ çøåð ç¶ ìÅÔð îÅñÕ çÅ é» ÒêÌË÷Æâ˺àÓ ç¶ ÁÔ¹ç¶ éÅÿ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 10

ÇñÇÖÁÅ Ô¯ Ç ÂÁÅ ÃÆÍ Ô¶ á » ÒòÅÂÆÃ-êÌ Ë ÷ ÆâË º àÓ çÅ ÁÔ¹ ç Å å¶ ÁÔ¹ ç ¶ ç Åð
çÅ é» êð Ôî¶ ô Å À¹ à Õîð¶ ÓÚ¯ º êÌ Ë ÷ ÆâË º à ù À¹ Ã ç¶ Õ¹ ¾ å ¶ éÅÿ ìÅÔð
ÁÅÀ¹ºç¶ ç¶ÇÖÁÅ Ü»çÅÍ ÜÅò¶ ç é¶ Õç¶ òÅÂÆÃ-êÌ Ë ÷ ÆâË º à éÔÄ ÃÆ
ç¶ Ç ÖÁÅÍ Ôî¶ ô Å íÅÿ ðÔÆ, ÇÕö åð· » À¹ à ù òÆ ç¶ Ö ÃÕçÅÍ ÇÂÕ Ççé
ÔÅð Õ¶ À¹ Ã é¶ éÅÿ òÅÿ¶ ÕÅî¶ ù ê¹ ¾ Û ÔÆ ÇñÁÅÍ ÜòÅì ù ä Õ¶
ÜÅò¶ ç ö¹ ¾ à ¶ å¶ þðÅéÆ çÆ ÔÅñå ÇòÚ Õ¹ Þ ÃîÞ éÅ ÃÇÕÁÅÍ ÇÕÀ¹ º ÇÕ
À¹ à øðî çÅ òÅÂÆÃ-êÌ Ë ÷ ÆâË º à îÅñÕ çÅ Õ¹ ¾ å Å ÃÆ, ÇÜÔóÅ ìóÆ
à½ Ô ð-ô½ Ô ð éÅÿ ôÇÔéôÅÔ ÁÕìð éÅÿ å¹ ð ¶ Ü»ç¶ ôÇÔ÷ÅçÅ ÃñÆî
ò»× ìó¶ îÅä éÅÿ Õçî éÅÿ Õçî î¶ Ú Õ¶ å¹ ð çÅÍ îÅñÕ ð¹ Õ çÅ
å» Õ¹ ¾ å Å òÆ ð¹ Õ Ü»çÅÍ À¹ Ô é» çÆ å¯ ð -ÚÅñ éÅÿ ÜÅò¶ ç ç¶ ç¹ ¾ Ö å¶
ö¹ ¾ à ¶ çÆ å¯ ð -ÚÅñ òÆ å¹ ð çÆÍ ÜÅò¶ ç ù ÁÅêäÆ éÃñ ÜÅäÆ îé¹ ¾ Ö Æ
éÃñ çÆ Ô¶ á Æ îÇÔÃÈ Ã Ô¯ ä ñ¾ × çÆ, ÒñÅÁéå þ ÁË Ã Æ Ç÷¿ ç ×Æ Óå¶ Í
Õ¹ ¾ Ç åÁ» çÆ é½ Õ ðÆ ÕðéÆ êË ðÔÆ ÁË Í Ó
Çëð ÜÅò¶ ç é¶ ÁÅêä¶ - ÁÅê ù åþ ñ Æ Çç¾ å Æ, ÒÀ¹ º Þ îÅñÕ òÆ
Õ¹ ¾ å ¶ ÂÆ Ô¹ ¿ ç ¶ ÁË Í Ó Ç¿ ß À¹ à ù Õ¹ ¾ Ç åÁ» éÅÿ éøðå Ô¯ ×ÂÆÍ Ã¯ Ú ä
ñ¾ × Å, ÒÇÂÔ Õ¹ ¾ å ¶ òÆ ÕÆ Õ¹ ¾ å ¶ ÁË , îð ÇÕÀ¹ º éÔÄ Ü»ç¶ Í Ó ìÕ½ ñ î¹ ô åÅÕ
ïÈ Ã øÆ A ç¶ - ÒÕ¹ ¾ å ¶ å» ìä¶ ÂÆ Çêåðà B çÅ î÷îÈ é êÈ ð Å Ô¯ ä ñÂÆ Ãé
Ü» ÇÂåÅñòÆ Çøñî Áîðå¯ âÆ C òÅÃå¶ Í Ó
îÅñÕ å» À¹ º ß ÔÆ ÇÕö ù Ú¿ × Å éÔÄ ñ¾ × çÅ å¶ À¹ µ å¯ º À¹ Ô Õ¹ ¾ å Å
Ô¯ ò ¶ ? ìóÅ ÷¹ ñ î þÍ ÜÅò¶ ç çÅ ç¹ ¾ Ö îÅñÕ çÆ ØðòÅÿÆ éÅÿ Õ¹ Þ
ÇîÿçÅ-ܹ ÿ çÅ ÃÆÍ À¹ à ù òÆ òÅÂÆÃ-êÌ Ë ÷ ÆâË º à Õ¹ ¾ å ¶ éÅÿ ìÔ¹ å éøðå
ÃÆÍ ôÅÇÂç ÁÅêäÆ ØðòÅÿÆ éÅÿ¯ º îÅñÕ ù ÕÅð¯ ì ÅðÆ ÇÔ¾ à ¶ ç Åð Õ¹ ¾ å ¶
éÅÿ Ç÷ÁÅçÅ î¯ Ô ÃÆÍ Ü» À¹ Ô ÁÅê òÅÂÆÃ-êÌ Ë ÷ ÆâË º à çÅ ÁÔ¹ ç Å
ÚÅÔ¹ ¿ ç Å ÃÆÍ ìÕ½ ñ ÕÅðñ îÅðÕÃ-ÒðÅÔ ÇÂÕ Ô¯ ä å» Ã¯ Ú òÆ Ç¾ Õ ¯
ÇÜÔÆ Ô¯ Ü»çÆ þÍÓ
îÅñÕ Õ¹ ¾ å ¶ éÅÿ éøðå ÜÅò¶ ç ù îÅñÕä ç¶ é¶ ó ¶ , Ô¯ ð é¶ ó ¶ ñË
ÁÅÂÆÍ îÅñÕä Õ¹ ¾ å ¶ ù Õ¯ à çÆ å¶ ÜÅò¶ ç èðî å¶ ÃÇíÁÅÚÅð ç¶
Ççz ô àÆÕ¯ ä » å¯ º Õ¹ ¾ å ¶ ù ÁÅêäÆ éøðå çÅ ÇéôÅéÅ ìäÅÀ¹ º çÅÍ ÇÜò¶ º
ÕÇÔ¿ ç Å, ÒÒÇÜà Øð Õ¹ ¾ å ¶ Ô¯ ä , À¹ à Øð ç¶ êÅäÆ éÅÿ øÇðôå¶ Òò¹ ÷ È Ó
éÔÄ Õðç¶ , Ãׯ º éîÅ÷ òÆ ê³ Ü ò¶ º î¹ Ô ¾ ñ ¶ çÆ îÃÆå ÓÚ ÁçÅ Õðç¶ é¶ Í

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 11

ÔÿÇÕÁÅ Õ¹ ¾ å Å ì¿ ç ¶ ù ò¾ ã ñò¶ å» À¹ Ô òÆ, êÅäÆ çÆ ÇñôÕ¯ ð Ü»
éÆñÅ ð¿ × ç¶ Ö ç¶ ÃÅð ÔÆ, ÕôàîÂÆ ÜÆòé å¯ º î¹ Õ åÆ êÅ ÃÕçË Í ò¶ ÿ ¶
ÇÃð îçç Çîÿ ÜÅò¶ å» Ú½ ç » ÃÈ Â ¶ Çã¾ â ÓÚ ñ¾ × ç¶ ÁË Í Ü¶ ÔÿÇÕÁÅ
Õ¹ ¾ å Å ÃÈ ð ù Ú¾ Õ îÅð ñ¶ å» ÃÈ ð ç¶ î¾ æ ¶ ÓÚ Û¯ à ¶ - Û¯ à ¶ Çÿ Ù å¶
Õ¹ ¾ Ç ñ· Á » ç¶ ×¼ í ¶ ôË å ÅéÆ êÈ Û À¹ µ × ÁÅÀ¹ º çÆ ÁË Í ÓÓ
ò¶ ÿ Å ñ¿ Ø çÅ Ç×ÁÅÍ Ã»ÞÆ Ã¯ Ú òÅÿ¶ ì¿ ç ¶ ÜÅäÆ ÜÅò¶ ç å¶ îÅñÕä
çÆ éøðå çÅ Õ½ ó Å ÷ÇÔð Çî¾ å ðåÅ ç¶ Çî¾ á ¶ ôÇÔç ç¶ ÕåÇðÁ» ÓÚ
ìçñçÅ Ç×ÁÅÍ ÜÅò¶ ç åð¾ Õ Æ Óå¶ åð¾ Õ Æ ÕðçÅ Ç×ÁÅÍ ÁîðÆÕÅ çÆ
À¹ à ò¾ â Æ øðî çÆÁ» Áé¶ Õ ç¹ Õ Åé» ÓÚ¯ º ÇÂÕ ç¹ Õ Åé çÅ ÕÅð¯ ì Åð
ÜÅò¶ ç ù Çîñ Ç×ÁÅ å¶ ÔÅñÅå ÒÁ¾ Û ¶ Ó Ô¯ ä ñ¾ × ¶ Í
öðÆìÆ çÆÁ» îÅïÈ Ã ÆÁ» çÆ èÈ ó ÞÅóç¶ - ÞÅóç¶ ÇÂÕ Ççé Üç
ÁÅêä¶ ÇðÕÅðâ å¯ º èÈ ó ÞÅóÆ å» ïÅç» çÆ ê³ â çÆÁ» ׿ ã » ðåÅ ÷¯ ð
éÅÿ Õ¾Ãä ù ÜÆÁ ÕÆåÅÍ ÇéÀÈïÅðÕ ç¶ ê³Üò¶º ÁËÇòÇéÀÈ Óå¶
ò¾ â ÆÁ»-ò¾ â ÆÁ» ÇðÕÅðâ òÜÅÀ¹ ä òÅÿÆÁ» Õ¿ ê éÆÁ» ç¶ ë¶ ð ¶ îÅðé
ñ¾ × Å êð ÇÕö Õ¯ ÿ ¶ ç » çÆ îôÆé éÔÄ ÃÆ ÇÜÔóÆ ÜÅò¶ ç ç¶ ÇðÕÅðâ
Óå¶ é¾ Ú çÆ Ô¯ Â Æ ×¯ ÿ ñÕÆð» ÓÚ¯ º À¹ Ô ÁÅòÅ÷ Õ¾ ã ÃÕçÆ ÇÜÔóÆ
À¹ à çÆÁ» ïÅç» ç¶ ÇàÕ¶ Ô¯  ¶ êÅäÆ ÓÚ ÁÇÜÔÆ áÆÕðÆ Ã¹ ¾ à ÃÕçÆ Ô¯ ò ¶
ÇÜà éÅÿ ìäÆÁ» ñÇÔð» çÆ ×¯ ÿ ÅÂÆ éÅÿ À¹ à çÆÁ» ïÅç» çÆ ÁÅòÅ÷
׿ È Ü À° µ ᶠêð ÜÅò¶ ç é¶ ÇÔ¿ î å éÅ ÔÅðÆ å¶ Õ¯ Ç ôô ÜÅðÆ ð¾ Ö ÆÍ
Ǿ é Å Çñ¾ ñ ÅÔ¶ ò Ǿ é Å ÇÂñË Ô ¶ ðÅÜÁÀÈ é D
Õ¹ ¾ å ¶ çÅ îÅñÕ îð Ç×ÁÅÍ øðî çÅ îÅñÕ ÜÅäÆ ÜÅò¶ ç çÅ
îÅñÕ ÕÈ Ú Õð Ç×ÁÅÍ êÈ ð Æ øðî é¶ Ã¯ × Æ Ççé îéÅÇÂÁÅÍ ìÆòÆ é¶
ÕÅÿ¶ Õêó¶ êŶ Í Õ¹ ¾ å ¶ Ãî¶ å ÃÅÇðÁ» ù ìÔ¹ å ç¹ ¾ Ö Ô¯ Ç ÂÁÅÍ Õ¹ ¾ å ¶ å¯ º
À¹ à çÅ ÁÔ¹ ç Å Ö¹ ¾ à Ç×ÁÅÍ Õ¹ ¾ å ¶ çÆ îÅñÕä é¶ æ¯ ó · ¶ Ççé å» Õ¹ ¾ å Å
Þ¾ Ç ñÁÅ êð ÇÛ¾ Õ » é¶ ÁÇÜÔÅ ÷¯ ð ëÇóÁÅ ÇÕ âÅÕàð» éÅñ ÃñÅÔ
ÕðéÆ êÂÆÍ êåÅ ñ¾ Ç ×ÁÅ, Õ¹ ¾ å ¶ å¯ º ÁñðÜÆ ÃÆÍ Õ¹ ¾ å ¶ å¯ º Û¹ à ÕÅðÅ ÔÆ
ÇÛ¾ Õ » å¯ º Û¹ à ÕÅð¶ çÅ é¹ Ã õÅ ÃÆÍ é¹ Ã õ¶ ç¶ ì¿ ç ¯ ì Ãå ñÂÆ ÜÅò¶ ç ù
îÅñÕä é¶ éÅÿ å¯ ð ÇñÁÅÍ ç¯ ò ¶ º Ãׯ º Çå¿ é ¯ º ÒÕ¹ ¾ å ¶ - Çì¾ ñ ÆÁ» çÆ
Õåñ×ÅÔÓ ò¾ ñ å¹ ð ê¶ Í ÇÜÔó¶ ñ¯ Õ ÁÅêä¶ ÜÅéòð» å¯ º Û¹ à ÕÅðÅ
êÅÀ¹ ä Å ÚÅÔ¹ ¿ ç ¶ Ô¯ ä , úæ¶ Ü»ç¶ ÃéÍ úæ¶ ÷ÇÔðÆñ¶ àÆÕ¶ éÅÿ ÜÅéòð»

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 12

ù î½ å ç¶ ØÅà À¹ å Åð Çç¾ å Å Ü»çÅÍ ê¾ Û î ÇòÚ Õ¹ ¾ Ç åÁ» ñÂÆ ÒîÅðéÓ
ôìç éÔÄ òðÇåÁÅ Ü»çÅ, Ãׯ º À¹ Ô é» ù Òù ÿ ÅÁÓ Çç¾ å Å Ü»çÅ þÍ
Çå¿ é ¯ º îÅñÕä çÆ ×¾ â Æ ÓÚ Õåñ×ÅÔ ò¾ ñ ׶ å» ìðÅâò¶ Á å¶
À¹ ä ¾ å Æ ÃàðÆà æÅäƺ ñ¿ Ø ¶ Í ê¹ ð Ååé ÚÆ÷» çÆ ç¹ Õ Åé ò¾ ñ Õ¹ ¾ å Å
òÅð-òÅð ò¶ Ö çÅ å¶ í½ º ÕçÅÍ ÜÅò¶ ç çÅ ÇèÁÅé ÇêÁÅ å» ô¯ Á -Õ¶ Ã
ÓÚ Ãܶ ê¶ ×Ì Å î¯ ë ¯ é é¶ À¹ à çÆÁ» ïÅç» çÆ åÆñÆ ÁäÜÅäÆ ÇÜÔÆ
â¾ ì Æ Óå¶ ØÃÅÂÆÍ
Çå¿ é ¯ º Õåñ×ÅÔ êÔ¹ ¿ Ú ¶ Í ÜÅò¶ ç çÆ îÅñÕä é¶ ÷ðÈ ð Æ ÕÅö÷Æ
ÕÅðòÅÂÆ êÈ ð Æ ÕÆåÆÍ Õ¹ ¾ å ¶ çÆ â¯ ð Æ Óå¶ ÜÅò¶ ç çÆ êÕó êÆãÆ Ô¯
×ÂÆÍ Õ¹ ¾ å ¶ é¶ ðÆÞ íðÆÁ» Çé×ÅÔ» éÅÿ îÈ ¿ Ô ü¾ Õ Õ¶ ÜÅò¶ ç ù Õ¹ Þ
ç¾ Ã ä çÆ Õ¯ Ç ôô ÕÆåÆÍ À¹ à ù ÇÜò¶ º êåÅ ñ¾ × Ç×ÁÅ ÃÆ ÇÕ À¹ à çÆ
î½ å ç¶ êðòÅé¶ Óå¶ î¯ Ô ð ñ¾ × ü¾ Õ Æ ÃÆÍ Çëð òÆ À¹ Ô êÈ Û ÇÔñÅÂÆ ÜÅ
ÇðÔÅ ÃÆÍ Õåñ×ÅÔ ç¶ é½ Õ ð é¶ ÇÂôÅðÅ ÕÆåÅ å» Õ¹ ¾ å ¶ é¶ ÇÂÕ òÅð
Çëð ÜÅò¶ ç ò¾ ñ ì¶ ò à ԯ Õ¶ ç¶ Ç ÖÁÅÍ À¹ Ã ç¶ Ã¿ Ø ÓÚ¯ º ÔñÕÆ ÇÜÔÆ ñ¶ ð
ÒÀÈ º Ó ÇéÕÿÆ å¶ Çëð À¹ Ô Á¿ ç ð ù å¹ ð ÇêÁÅÍ æ¯ ó · Æ ç¶ ð ìÅÁç î¹ ð çÅ
Õ¹ ¾ å ¶ çÅ ÃðÆð À¹ Ô é» ù ý º ê Çç¾ å Å Ç×ÁÅ, ÇÜà ù À¹ Ô é» é¶ ç¾ ì
Çç¾ å ÅÍ
êð ÜÅò¶ ç ç¶ îÃåÕ ÇòÚ Õ¹ ¾ å ¶ òñ¯ º ù ñ ØÅÂÆ ïÅç» çÆ ÇÚ¿ × ÅóÆ,
ÇÜÔóÆ ê¹ ð Ååé ÚÆ÷» çÆ ç¹ Õ Åé ò¾ ñ ç¶ Ö ä éÅÿ íóÕÆ ÃÆ, éÅ
ì¹ Þ ÆÍ À¹ à ¶ Ççé À¹ Ô ç¹ Õ Åé Óå¶ ê¹ ¾ Ü ÅÍ ç¹ Õ ÅéçÅð å¯ º ×Ì Å î¯ ø ¯ é ìÅð¶
ÜÅäÕÅðÆ ñÂÆÍ êåÅ ñ¾ × Å ÇÕ Ã¾ å ð ÃÅñ ê¹ ð ÅäÅ ×Ì Å î¯ ë ¯ é Áܶ òÆ
Ú¾ ñ ä ÇòÚ ÕîÅñ çÅ ÃÆÍ À¹ à çÆ ÚÅìÆ Ø¹ î ÅÀ¹ ä òÅÿÅ þºâñ å¶
×Ì Å î¯ ø ¯ é çÆ ü¿ Þ ÇòÚ à¿ × ä òÅñÆ ÃÈ Â Æ òÆ ÇîÿçÆ ÃÆÍ
ÜÅò¶ ç é¶ Þìç¶ ÔÆ î¹ ¾ ñ ñË ÇñÁÅÍ
ÜÅò¶ ç ç¶ ô½ Õ çÅ ÁÅñî ì¶ Ú Ë é Æ çÆ Ô¾ ç êÅð ÕðçÅ ÜÅ ÇðÔÅ ÃÆÍ
Þ¾ à Øð êÔ¹ ¿ Ç ÚÁÅÍ Õ¯ Â Æ ÇàÕÅä¶ ÇÃð æ» éÅ ñ¾ í Æ å» øðô Óå¶ ÔÆ
×Ì Å î¯ ø ¯ é ÇàÕÅ ÇñÁÅÍ Ã¾ Ü ¶ êÅö ×¹ ¾ á ÓÚ ÇÂÕ Û¶ Õ ÇòÚ í½ º êÈ Õ¾ à ն
ñÅÇÂÁÅÍ Û¯ à ¶ þºâñ éÅÿ ÚÅìÆ ç¶ Õ¶ ×Ì Å î¯ ø ¯ é çÆ è½ ä ع î Å Õ¶ À¹ Ã
çÅ ÇÃð ê¹ ¾ á Å Õð Õ¶ À¹ à çÆ ü¿ Þ ÇòÚ éòÄ ÃÈ Â Æ ëÃÅÂÆ å¶ í¾ Ü Õ¶
×¾ å ¶ ç¶ ÇñøÅø¶ ÓÚ¯ º ÇðÕÅðâ Õ¾ Ç ãÁÅÍ ÁÅêä¶ Þ¾ × ¶ éÅÿ ÃÅø ÕÆåÅ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 13

å¶ ìóÆ ì¶ Ã ìðÆ éÅÿ ×Ì Å î¯ ø ¯ é ç¶ Çê³ â ¶ ÇòÚÕÅð À¹ µ íð¶ Ô¯  ¶ î¯ à ¶ ÇÕ¾ ñ
ÓÚ ÁóÅÇÂÁÅÍ ×Ì Å î¯ ø ¯ é çÅ ÇÃð ع î Å Õ¶ ÃÈ Â Æ ÇðÕÅðâ Óå¶ ð¾ Ö Æ å¶
Û¶ å Æ éÅÿ çÈ Ü ¶ êÅö í½ º êÈ ç¶ ÃÅÔîä¶ ìË á Ç×ÁÅÍ À¹ Ô ÁÅêäÆÁ»
ïÅç» çÅ ÇÂÕ-ÇÂÕ ôìç Õ¿ é » ÓÚ Ø¯ ÿ äÅ ÚÅÔ¹ ¿ ç Å ÃÆÍ ì¯ ñ ÇÂÕ¾ á ¶
Õð Õ¶ ÁÅêäÆ ðÈ Ô ÓÚ ðÚÅ ñË ä Å ÚÅÔ¹ ¿ ç Å ÃÆÍ
Üç¯ º ÇðÕÅðâ ÇèÁÅé éÅÿ ç¶ Ç ÖÁÅ å» ÇòÚÕÅð ñÅñ ð¿ × ç¶
ÕÅö÷ Óå¶ ìäÆ Ô¯ Â Æ ×Ì Å î¯ ø ¯ é ç¶ í½ º êÈ ç¶ ÃÅÔîä¶ ìË á ¶ Õ¹ ¾ å ¶ çÆ
åÃòÆð, ÁË é Ç¿ ß ñ¾ × ðÔÆ ÃÆ ÇÜò¶ º À¹ Ô ÁÅê Õ¹ ¾ å Å ìÇäÁÅ ×Ì Å î¯ ë ¯ é
ÃÅÔîä¶ ìË á Å Ô¯ ò ¶ Í Õ¹ ¾ å ¶ ç¶ îðé çÅ Ççz ô ع ¿ î ç¶ Ô¯  ¶ ÇðÕÅðâ ò»×
À¹ Ã ç¶ ÇçîÅö ÇòÚ Ø¹ î ¶ à äÆÁ» ñË ä ñ¾ × ÅÍ ÁÚ¶ å ÔÆ À¹ à çÅ Ô¾ æ
×Ì Å î¯ ø ¯ é ç¶ ÇÃð Óå¶ ò¾ Ü ÅÍ Ú¿ ¹ Þ ÇòÚ à¿ × Æ ÃÈ Â Æ ç¶ ØóÆà ԯ ä éÅÿ
Ç¿ ß ÁÅòÅ÷ ÇéÕÿÆ ÇÜò¶ º Õ¹ ¾ å ¶ é¶ îðé å¯ º êÇÔñ» ÔñÕÆ ÇÜÔÆ ñ¶ ð
ÒÀÈ º Ó îÅðÆ ÃÆÍ ÜÅò¶ ç çÆ Çé×ÅÔ ÇðÕÅðâ ç¶ ÇòÚÕÅð ׯ ÿ ÕÅö÷
Óå¶ êÂÆ, ÇÜà Óå¶ ÇñÇÖÁÅ ÃÆ-
ÒÇÔ÷ îÅÃàðÓ÷ ò¹ Á ÅÇÂÃÓ
JJJ

A. À¹ ð çÈ çÅ ÔÅÃ-ÇòÁ¿ × ñ¶ Ö Õ
B. À¹ ð çÈ çÅ ÔÅÃ-ÇòÁ¿ × -ñ¶ Ö Õ
C. ÇÂåÅñòÆ Çøñî, ÇÜà çÆ ÕÔÅäÆ ÓÚ Õ¹ ¾ å ¶ çÅ ÁÇÔî ÇÕðçÅð þ
D. Õ¹ ð Åé çÆ ÁÅÇÂåÍ ÇÂà çÅ Áðæ þ- ÁÃÄ ð¾ ì éÅÿ ÿ ì ¿ Ç èå Ô»
å¶ òÅêà úö Õ¯ ÿ êðå Ü»ç¶ Ô»

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 14

 î˺ ÇÕ¾èð ÜÅò»?
Ô»! å¶ îË º ÕÆ ÕÇÔ ÇðÔŠû?
ܶ å» å¹ Ã Ä î¶ ð Æ ÕÔÅäÆ êó· ðÔ¶ ú å¶ Õ¯ Â Æ ×¾ ñ êÿ ç ÁÅ ×ÂÆ
þ, êÆÿÆ êË é Ãñ éÅÿ, ÇÜÃç¶ ÇêÛñ¶ êÅö Á¾ Ö ð î¶ à ä òÅÿÆ ðìó
ñ¾ × Æ Ô¯ Â Æ Ô¯ ò ¶ , À¹ Ã ç¶ Ô¶ á ñÕÆð ñÅ ç¶ ä ÆÍ Ü¶ å¹ Ã Ä Ã¹ ä ðÔ¶ ú å»
ÒÔÈ ¿ - ÔÈ ¿ Ó Õðç¶ ðÇÔäÅ å» ÇÕ îË ù êåÅ ñ×çÅ ðÔ¶ ÇÕ å¹ Ã Ä ÇèÁÅé
éÅÿ ù ä ðÔ¶ úÍ
Ô»! å¶ îË º ÕÆ ÕÇÔ ÇðÔŠû?
Ô», ïÅç ÁÅÇÂÁÅÍ ÇÂÔ À¹ Ô é» Ççé» çÆ ×¾ ñ ÁË Üç Á¿ × ð¶ ÷
ÇÔ¿ ç ¯ à åÅé Óå¶ ÕÅì÷ ÃÆÍ å¹ Ã Ä ÕÔ¯ × ¶ - òÅÔ ÜÆ òÅÔ! ÕÆ ò¶ ÿ Å ÃÆ!
ÇÜ¿ é Æ åð¾ Õ Æ Á¿ × ð¶ ÷ ò¶ ÿ ¶ Ô¯ Â Æ Õç¶ éÔÄ Ô¯  ÆÍ ÇÜÔó¶ ê¹ ÿ , ÃóÕ»
Áå¶ ÇÂîÅðå» Á¿ × ð¶ ÷ ìäÅ Ç×ÁÅ, Á¾ Ü å¾ Õ Õ¿ î ç¶ ðÔÆÁ» é¶ Í å»
å¹ Ô ÅâÆ ÜÅäÕÅðÆ ñÂÆ ì¶ é åÆ ÁË - Á¿ × ð¶ ÷ ù êåÅ ÃÆ, ÇÔ¿ ç ¯ à åÅé
ÓÚ õ÷ÅéÅ ÇÕ¾ æ ¶ - ÇÕ¾ æ ¶ «ÇÕÁÅ ÇêÁË , úæ¶ å¾ Õ êÔ¹ ¿ Ú ä ñÂÆ úÃé¶
ùð¿×» ìäòÅÂÆÁ», úæ¶ å¾Õ êÔ¹¿Úä ñÂÆ ÃóÕ» ìäòÅÂÆÁ»Í
ÇÔ¿ ç ¯ à åÅé ç¶ ñ¯ Õ » ù ÇìîÅðÆÁ» ñ×òÅÂÆÁ» å¶ Çëð ÔÃêåÅñ Ö¯ ñ ·
Çç¾ å ¶ å» ÇÕ ÇÂñÅÜ éÅÿ êË Ã Å ì௠ð ÃÕ¶ Í ÃÕÈ ñ Ö¯ ñ · ¶ å» ÇÕ ö¹ ñ Åî
ÁÅêä¶ îÅñÕ ù òèÆÁÅ ã¿ × éÅÿ ö¹ ñ ÅîÆ ç¶ ÃÕäÍ ÁÅêäÆÁ»
òÃå» ñË Õ¶ ÁÅÇÂÁÅ å» ÇÕ ÇÔ¿ ç ¯ à åÅé çÆ ò¾ â Æ î¿ â Æ ÓÚ ò¶ Ú ÃÕ¶ Í
ìË á ¯ ìË á ¯ ÃÅÇÔì, å¹ Ã Ä å»...
ÕÔÅäÆ Ã¹ ä ÅÀ¹ ä ñÂÆ î¹ ¾ ã ì¿ é · ä Å å» ÷ðÈ ð Æ Ô¹ ¿ ç Ë . ..Í
Ô»! å¶ îË º ÕÆ ÕÇÔ ÇðÔŠû?
ÃÅⶠÇÔ¿ ç ¯ à åÅé ÓÚ ÕÅìñÆÁå å¶ ÇñÁÅÕå ìÔ¹ å þ êð ÃÅâ¶
ÓÚ ã¿ × -åðÆÕÅ Ü» Üæ¶ ì ¿ ç Õ Ô¯ ä çÅ ÃñÆÕÅ éÅ ÃÆ å¶ éÅ þÍ Õ¶ Ô Å
ò¶ ÿ Å ÃÆ, ñ¯ Õ ÇÕ¾ ñ » ç¶ ÇìÃåð¶ Óå¶ Ã½ º Ü»ç¶ ÃéÍ ÜÆí ÓÚ èÅ×Å êð¯
Õ¶ ð¹ ¾ Ö ç¶ åä¶ éÅÿ ñàÕ Ü»ç¶ ÃéÍ îÈ ¿ Ô ÓÚ¯ º Á¾ × çÅ ë¹ Ô ÅðÅ Õ¾ ã ç¶
ÃéÍ êàÅðÆ ÓÚ¯ º þ ê Õ¾ ã Õ¶ ÁÅêä¶ Ô¾ æ Óå¶ â¿ × îðòÅ ñË º ç¶ Ãé å¶
ÇÂÕ îäÕ¶ éÅÿ ÃÅðÆ Çò¾ à ÚÈ Ã ñË º ç¶ ÃéÍ ç¯ ò¾ â ÆÁ» ÇÂîÅðå» ç¶
î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 15
ÇòÚÅÿ¶ ð¾ Ã Å ì¿ é · Õ¶ , Ô¾ æ ÓÚ ì»Ã ëó åòÅ÷é ð¾ Ö ç¶ ð¾ à ¶ Óå¶ é¿ × ¶
êË ð Ä õñÅÁ êÅð Õð Ü»ç¶ ÃéÍ Üç¯ º ÁÇÜÔ¶ Õðåì Á¿ × ð¶ ÷ é¶ ç¶ Ö ¶
å» À¹ Ã é¶ ìÅ÷Æ×ðÆ ù ÃñÆÕ¶ ÓÚ ì¿ é · Çç¾ å Å å¶ ÇÔ¿ ç ¯ à åÅé ÓÚ ÃðÕÃ
ñË ÁÅÇÂÁÅÍ
ÃÅÇÔì ÇåÁÅð Ô¯ ÜÅúÍ ÁÃñ ÕÔÅäÆ Â¶ æ ¯ º ô¹ ð È Ô¹ ¿ ç Æ ÁË Í
Üç òÆ ÒÜÅé é¯ ì ñ ÃðÕÃÓ ÇÂÕ ôÇÔð å¯ º çÈ Ã ð¶ ôÇÔð Ü»çÆ å»
êÇÔñ» êÈ ð ¶ ôÇÔð ÓÚ ÃðÕà çÆ îôÔÈ ð Æ ñÂÆ ò¾ Ö ð¶ - ò¾ Ö ð¶ ÜÅéòð» å¶
ìÅ÷Æ×ð» çŠܬà վ Ç ãÁÅ Ü»çÅÍ Ãí å¯ º Á¾ × ¶ ÔÅæÆÁ» çÆ âÅð å¶
ÁõÆð ÓÚ â¿ ì ¯ , é¿ é · Å ÔÅæÆ Ô¹ ¿ ç ÅÍ À¹ Ã ç¶ Çê¾ Û ¶ Çå¿ é -ÚÅð ì¿ ç ¶ ê³ ç ð»
ë¹ ¾ à ì»Ã çÆÁ» ñ¾ å » òÅÿ¶ Í ñ¾ å » ë»à» òÅÿ¶ êÜÅÇîÁ» ÓÚ «ÕÆÁ»
Ô¹ ¿ ç ÆÁ»Í À¹ Ô é» ç¶ Çê¾ Û ¶ ô¶ ð ÁÅêä¶ Çê³ Ü ð¶ ÓÚ çÔÅó ÇðÔÅ Ô¹ ¿ ç ÅÍ
î×ð Õ¹ Þ îÃõð¶ ÇÜÔé» ç¶ îÈ ¿ Ô » Óå¶ ÇÚ¾ à ¶ å¶ ñÅñ ð¿ × çÅ î¶ Õ -Áê
Ç¿ ß ñ¾ × çÅ ÇÜò¶ º À¹ Ô ÇÖó-ÇÖóÅ Õ¶ Ô¾ à ðÔ¶ Ô¯ ä Í é¾ Õ Óå¶ ñ¾ × Æ
ñÅñ ðìó çÆ ×¶ º ç, êÅäÆ çÆ ÇêÚÕÅðÆ ñ¯ Õ » Óå¶ îÅðçÆÍ À¹ Ô ÃóÕ
ç¶ ç¯ Ô ¶ º ì¿ é ¶ âÅð» ì¿ é · Ä Öó· ¶ ñ¯ Õ » éÅÿ Ô¾ æ ÇîñÅÀ¹ º ç¶ å¶ ÁõÆð ÓÚ
ÇÚ¾ à ¶ ð¿ × çÆÁ» Çå¿ é -ÚÅð ï Ô äÆÁ» Õ¹ ó ÆÁ» ÃðÆð éÅÿ ÇÚêÕÆ Â¶ ç »
çÆ ê½ ô ÅÕ êÅÂÆ ÁÅÀ¹ º çÆÁ», ñ¾ × çÅ ÇÜò¶ º ÇéðòÃåð Ô¯ ä Í âÅð» ÓÚ
Öó· ¶ ñ¯ Õ » ò¾ ñ ÔòÅÂÆ ü¿ î ä Ç¿ ß À¹ â ÅÀ¹ º çÆÁ» ÇÜò¶ º ì¾ Ú Å ÃÅìä
ع ÿ ¶ êÅäÆ ç¶ ì¹ ñ ì¹ ñ ¶ À¹ â Å ÇðÔÅ Ô¹ ¿ ç Ë Í
Üç é½ à ¿ Õ Æ Ü» å¹ ð çÅ-ÇëðçÅ ÇÃéîÅØð Çê³ â ÓÚ ÁÅò¶ å» ÕÂÆ
ì¾ Ú ¶ î½ å ç¶ ÖÈ Ô ÓÚ Ú¾ ñ ä òÅñ¶ î¯ à ð-ÃÅÂÆÕñ ÃòÅð Ü» ÃòÅð ç¶
Çê¾ Û ¶ ìË á Æ Ã¹ ¿ ç ðÆ ìäé ç¶ ô½ Õ ÓÚ, Ø叱 í¾ Ü Õ¶ ÁÅêä¶ Ã¹ ø é¶ êÈ ð ¶
Õðé ñÂÆ, ÃðÕà ÓÚ ÞÈ ñ ç¶ À¹ à ÁÅçîÆ ò»×, ܯ ÔòÅ ÓÚ À¹ ó Õ¶
çÈ Ã ðÆ êÄØ çÅ â¿ â Å ëóçÅ þ, ÇÕå¶ ç¶ ÇÕå¶ êÔ¹ ¿ Ú Ü»ç¶ é¶ Í î¶ ð Æ
ÕÔÅäÆ òÆ ÁÇÜÔ¶ ì¾ Ç ÚÁ» çÆ ÔÆ ÕÔÅäÆ ÁË º ÇÜÔó¶ Ô÷Åð» ÜòÅé
ì¾ Ç ÚÁ» ò»× Ø叱 ç½ ó ׶ Í
ÇÂÔ Çå¿ é ¶ ì¾ Ú ¶ î¹ Ô ¿ î ç ÁñÆ, ôÕ¹ ¿ å ñÅ Áå¶ ðÅî ÇêÁÅðÅ À¹ Ô é»
ì¾ Ç ÚÁ» ÓÚ¯ º Ãé, ÇÜÔé» ç¶ ç½ ó ÜÅä î×叱 îÅê¶ À¹ Ô é» ù ñ¾ í ä çÆ
Ö¶ Ú ñ éÔÄ Õðç¶ , Ãׯ º ð¾ ì çÅ ô¹ Õ ð îéÅÀ¹ º ç¶ ÁË , ÒÒ¶ à Øð éÅÿ¯ º å»
Ú¿ × ¶ ÔÆ Ô¯ ä ׶ Í À¹ Ô Çܾ æ ¶ òÆ Ô¯ ä ׶ , úæ¶ ð¯ à Æ å» ñ¾ í çÆ ÂÆ Ô¯  ¶ × ÆÍÓÓ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 16

 Çå¿ é ¶ ì¾ Ú ¶ ÒÜÅé é¯ ì ñ ÃðÕÃÓ ÓÚ À¹ à ò¶ ÿ ¶ íðåÆ Ô¯  ¶ Üç¯ º À¹ Ô
þ å »-þ å » ÃÅñ» ç¶ ÃéÍ êÇÔñ» å» À¹ Ô ÜÅéòð» ù ê¾ á ¶ êÅÀ¹ ä å¶
éò· Å À¹ ä çÅ Õ¿ î Õðç¶ ÃéÍ åð¾ Õ Æ Õðç¶ - Õðç¶ êÄØ Óå¶ ÞÈ ñ ä çÆ
ìÅ÷Æ×ðÆ Çþ Ö ×¶ Í Çå¿ é » ù î¹ Ô Åðå Ô¯ ×ÂÆÍ ÇÂÕ êÄØ Óå¶ î¹ Ô ¿ î ç
ÁñÆ Ô¹ ¿ ç Å, çÈ Ü ¶ êÅö ðÅî ÇêÁÅðÅ Áå¶ ôÕ¹ ¿ å ñÅ ÇòÚÅÿ¶ Í À¹ Ô êÄØ
ÞÈ à Õ¶ Õç¶ î¹ Ô ¿ î ç ÁñÆ çÆ êÄØ Óå¶ Áå¶ ÕçÆ ðÅî ÇêÁÅð¶ çÆ êÄØ
Óå¶ Í ôÕ¹ ¿ å ñÅ çÅ êÄØ ÞÈ à äÅ ÁÃñ ÓÚ À¹ Ô é» çÆ î¹ Ô ¾ ì å çÆ êÄØ ÔÆ
ÃÆÍ ôÕ¹ ¿ å ñÅ ç¯ Ô » ù ÇêÁÅð ÕðçÆ ÃÆÍ Ô¹ ä å¹ Ã Ä ÕÔ¯ × ¶ , ÇÂÕ Õ¹ ó Æ
ç¯ î¹ ¿ Ç âÁ» éÅÿ ÇÕò¶ º ðÇÔ ÃÕçÆ þ? Õ¯ Â Æ îðç Þ¾ ñ éÔÄ ÃÕçÅ ÇÕ
À¹ à çÆ êÌ ¶ Ç îÕÅ ÇÕö Ô¯ ð éÅÿ òÆ êÌ ¶ î Õð¶ Í ÇÂÔ Ã¿ í ò éÔÄÍ
ÇÂà çÅ ÜòÅì îË º Ç¿ ß ç¶ é »- î¹ Ã ñîÅé ܶ ç¯ ØðòÅÿÆÁ» ð¾ Ö
ÃÕçÅ þ, ç¯ ò ¶ º Á½ ð å» ÇÂÕ çÈ Ü ¶ ù ÃÔÅð ÃÕçÆÁ» é¶ îðç ÇÕÀ¹ º
éÔÄ?
íÅÂÆ å¹ Ã Ä î¿ é ¯ Ü» éÅ î¿ é ¯ , îË º ÁÅêäÆ ÕÔÅäÆ ìçñ éÔÄ ÃÕçÅÍ
ôÕ¹ ¿ å ñÅ ù ç¯ Ô » éÅÿ ÇÂÕ¯ ÇÜ¿ é Å ÇêÁÅð ÃÆÍ Õç¶ Ã¯ Ú òÆ éÔÄ ÃÆ
ÃÕçÆ ÇÕ À¹ Ô ç¯ Ô » å¯ º Çìé» ðÇÔ ÃÕ¶ × ÆÍ
À¹ Ô é» Çå¿ é » çÅ ÇêÁÅð ç¶ Ö Õ¶ ÒÜÅé é¯ ì ñ ÃðÕÃÓ ç¶ îÅñÕ ç¶
Ççñ ÓÚ âð êË ç Å Ô¯ Ç×ÁÅÍ À¹ Ô Çå¿ é ¶ ÇÂÕ Ççñ-ÇÂÕ ÜÅé ÃéÍ
ï Ú ä ñ¾ × Å, ÇÂÔé» ù ÇÕò¶ º ò¾ Ö ð¶ ÕÆåÅ ÜŶ ?
ÇÂà ÕðÕ¶ ÃðÕà ÇòÚ Ãí å¯ º îÔ¾ å òêÈ ð é åîÅôÅ Õðé òÅÿÅ
ÚñçÅ ÕÆåÅ å¶ ôÕ¹ ¿ å ñÅ ù ÇÕÔÅ ÇÕ À¹ Ô Ø¹ ¿ î ç¶ Ô¯  ¶ ׯ ÿ ë¾ à ¶ éÅÿ
ì¾ Þ ¶ × ÆÍ ðÅî ÇêÁÅðÅ À¹ à Óå¶ õ¿ Ü ð çÅ òÅð Õð¶ × Å, ÇÜÔóÅ À¹ à çÅ
ÃðÆð ÛÈ Ô ¶ ìöË ð ÔÆ ÇéôÅé¶ Óå¶ ñ¾ × ¶ × ÅÍ ÇÂÔ Ã¹ ä Õ¶ î¹ Ô ¿ î ç ÁñÆ âð
Ç×ÁÅÍ ðÅî ÇêÁÅðÅ ÇÂà Õðåì ÓÚ ÇìñÕ¹ ñ îÅÔð éÔÄ ÃÆ å¶ Ü¶
ÇéôÅéÅ À° µ Õ Ç×ÁÅ å» ôÕ¹ ¿ å ñÅ çÆ ÜÅé õåð¶ ÓÚ êË ÃÕçÆ ÃÆÍ À¹ Ô
ñ¾ Ç ×ÁÅ Ççé ðÅå ÇîÔéå ÕðéÍ À¹ Ô ÇÂÕ Ô¯ ð õÅñÆ ë¾ à ¶ Óå¶ ÇéôÅé¶
ñÅ-ñÅ Õ¶ õ¿ Ü ð îÅðçÅÍ Üç À¹ à ù êÈ ð Æ î¹ Ô Åðå Ô¯ ×ÂÆ å» ÃðÕÃ
ç¶ îÅñÕ ù ì¶ é åÆ ÕÆåÆ ÇÕ õ¿ Ü ð îÅðé çÅ Õ¿ î À¹ Ã ç¶ ÔòÅñ¶ Õð
Çç¾ å Å ÜŶ Í
îÅñÕ é¶ øË Ã ñÅ ÕÆåÅ ÇÕ À¹ Ô ç¯ ò ¶ º òÅðÆ-òÅðÆ ôÕ¹ ¿ å ñÅ Óå¶

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 17

õ¿ Ü ð îÅðé׶ Í ôÕ¹ ¿ å ñÅ õ¹ ô ÃÆ, ç¯ ò ¶ º î¶ ð ¶ ÚÅÔ¹ ä òÅñ¶ é¶ , ܶ î½ å
ÁÅÂÆ òÆ å» À¹ Ô é» Ô¾ æ ¯ º ÁŶ × Æ, ÇÜÔé» ñÂÆ ÜÅé òÆ ÔÅ÷ð ÃÆÍ êð
ðÅî ÇêÁÅð¶ å¶ î¹ Ô ¿ î ç ÁñÆ ÓÚ ÇÂÕ åäÅÁ ÇÜÔÅ ô¹ ð È Ô¯ Ç×ÁÅÍ Ôð
òÅðÆ ÁÅêäÅ Õðåì ÇçÖÅÀ¹ ä å¯ º êÇÔñ» ÇÂÕ-çÈ Ü ¶ ù ÁÇÜÔÆÁ»
Çé×ÅÔ» éÅÿ ç¶ Ö ç¶ , ܶ ôÕ¹ ¿ å ñÅ ù Õ¹ Û Ô¯ Ç×ÁÅ, îË º åË ù ÜÄçÅ éÔÄ
Û¾ â äÅÍ
êð ÇÂà åîÅô¶ é¶ À¹ Ô é» Çå¿ é » çÆ ç¯ Ã åÆ Ô¯ ð òÆ êÆãÆ Õð
Çç¾ å ÆÍ ÇÜà Ççé î¹ Ô ¿ î ç ÁñÆ çÆ òÅðÆ Ô¹ ¿ ç Æ, ôÕ¹ ¿ å ñÅ À¹ Ô ðÅå
î¹ Ô ¿ î ç ÁñÆ ç¶ å¿ ì È ÓÚ Õ¾ à çÆ å¶ ÁÅêä¶ ÇêÁÅð çÅ å¯ Ô øÅ À¹ à ù
ìÅÔ» ÓÚ Ãî¯ Õ¶ Çç¿ ç ÆÍ ÇÂö åð· » ðÅî ÇêÁÅð¶ ù ÇêÁÅð çÅ ÇÂéÅî
ìõôçÆÍ Çå¿ é » çÆ î¹ Ô ¾ ì å ÃðÕà ÓÚ ÁÅÀ¹ ä òÅÿ¶ çðôÕ» ç¶ éÅÿ-
éÅÿ òèçÆ ×ÂÆÍ
ÇÂÕ Ççé À° µ âÆ ÁÜÆì ÔòÅÂÆ é¶ ÃðÕà òÅÇÿÁ» çÆ ìðÅçðÆ ÓÚ
åÇÔñÕÅ îÚÅ Çç¾ å ÅÍ ôÕ¹ ¿ å ñÅ ÔÅîñÅ Ô¯ ×ÂÆ ÃÆÍ ÕÅéÅ-ëÈ Ã Æ ô¹ ð È Ô¯
×ÂÆ ÇÕ ÇêÀ¹ î¹ Ô ¿ î ç ÁñÆ þ Ü» ðÅî ÇêÁÅðÅÍ ôÕ¹ ¿ å ñÅ ù ê¹ ¾ Ç ÛÁÅ
å» À¹ Ô ÕÇÔ¿ ç Æ, ÒÒêåÅ éÔÄ! ç¯ ò ¶ º ÔÆ é¶ Í ÓÓ
Ô¹ ä å¹ Ã Ä îË ù ê¹ ¾ Û ¯ × ¶ ÇÕ À¹ Ô é» çÅ âÆ ÁË é ¶ ÕðòÅ Õ¶ êåÅ
ñ×Å ñË º ç¶ Í íÅÂÆ ÃÅÇÔì! À¹ Ô é» Ççé» ÓÚ ÃÅÇ¿ Ã é¶ Â¶ é Æ åð¾ Õ Æ éÔÄ
ÃÆ ÕÆåÆÍ Õð òÆ ñÂÆ Ô¹ ¿ ç Æ å» À¹ à éÅÿ ÕÆ øðÕ êË º çÅ! ÇêÁÅð
ÇòÇ×ÁÅé éÅÿ æ¯ ó · ¯ º êÛÅä Ô¹ ¿ ç Ë Í
î¹ ¾ Õ çÆ ×¾ ñ , ÇÂÔ ÁäÔ¯ ä Æ Ô¯ ×ÂÆÍ ÃðÕà çÅ ÁÅêäÅ îÅÔ½ ñ ,
ÁÅêäÅ ÕÅùé ÃÆ, ÇÜà çÅ ìÅÔð çÆ ç¹ é ÆÁÅ éÅÿ Õ¯ Â Æ òÆ òÅÃåÅ
éÔÄ ÃÆÍ ÜçÇÕ êÈ ð ¶ î¹ ñ Õ ÓÚ ìàòÅð¶ ç¶ Üñö - ܬà ԯ ðÔ¶ Ãé å¶
ÃðÕà ÁÅêä¶ Ü¬Ã Õ¾ ã ðÔÆ ÃÆÍ ì¾ Ú Å êË ç Å Ô¯ Ç ÂÁÅÍ ÃÅÇðÁ» é¶
õ¹ ô ÆÁ» îéÅÂÆÁ»Í ç¯ Ô » é¶ øË Ã ñÅ ÕÆåÅ ÇÕ ì¾ Ú ¶ çÅ éÅî ÒðÅî ÁñÆÓ
ÇÕÀ¹ º éÅ ð¾ Ç ÖÁÅ ÜŶ !
ðÅî ÁñÆ ÃðÕÃ ç¶ îÅÔ½ ñ ÓÚ êñä ñ¾ × ÅÍ Û¯ à ¶ ÔÅæÆ ì¾ Ú ¶ â¿ ì ¯
éÅÿ ðÅî ÁñÆ ù ìÔ¹ å ÇêÁÅð ÃÆÍ Üç¯ º òÆ À¹ à çÅ åîÅôÅ ô¹ ð È Ô¹ ¿ ç Å
ðÅî ÁñÆ í¾ Ü Õ¶ ÃðÕÃ ç¶ ê³ â Åñ ÓÚ ÜÅ ìË á çÅÍ â¿ ì ¯ ê³ â Åñ ÓÚ
ÇÂÕ ñ¾ å À° µ êð ü¾ Õ Õ¶ Çå¿ é » ñ¾ å » éÅÿ å¹ ð çÅÍ Çëð ç¯ ñ¾ å » éÅÿ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 18

À¹ µ Ûñ-À¹ µ Ûñ Õ¶ å¹ ð çÅ Áå¶ ÁõÆð ÓÚ Û¯ à ¶ ÇÜÔ¶ ÃàÈ ñ Óå¶ êÇÔñ» ç¯
ñ¾ å » ÇàÕÅÀ¹ º çÅ å¶ Çëð ÚÅð¶ ñ¾ å » éÅÿ ÃàÈ ñ Óå¶ Öó· Å Ô¯ Ü»çÅÍ
ÃðÕà êÈ ð ¶ ÇÔ¿ ç ¯ à åÅé ÓÚ îôÔÈ ð Ô¹ ¿ ç Æ ×ÂÆÍ Ö¶ â -åîÅÇôÁ» ÓÚ
òÅèÅ Ô¹¿çÅ Ç×ÁÅÍ Õ¾¹å¶ ìÿç¶ Ô¯Â¶ ñ¯Ô¶ ç¶ Õó¶ Çò¾Ú¯º çÆ ÛÅÿ
îÅðç¶ Í ÇÜîéÅÃÇàÕ Õðé òÅÿ¶ ÇÂÕ çÈ Ü ¶ ç¶ î¯ Ç ãÁ» Óå¶ Öó· ¶ Ô¯ Õ¶
ÃðÕÃ ç¶ å¿ ì È çÆ Û¾ å å¾ Õ êÔ¹ ¿ Ú Ü»ç¶ Í ìà ÃðÕà ÕÆ ÃÆ, Û¯ à Å
ÇÜÔÅ ôÇÔð ÃÆ, ܯ ÇÕö òÆ ôÇÔð ÓÚ ÜÅ Õ¶ ñ¯ Õ » çÆ íÆó ÇÂÕ¾ á Æ Õð
ñË º çÅÍ
ÒÜÅé é¯ ì ñ ÃðÕÃÓ çÆ Ôðîé-ÇêÁÅðåÅ çÅ í¶ å ÇÂö ÓÚ ÃÆ ÇÕ
ÃðÕÃ ç¶ åîÅÇôÁ» ÓÚ Çéå éò¶ º åîÅÇôÁ» çÅ òÅèÅ Ô¹ ¿ ç Å ðÇÔ¿ ç Å
ÃÆÍ ÇÂÕ éò» åîÅôÅ Ô¯ ð ܹ Ç óÁÅÍ ñ¿ ì ¶ þà òÅÿÅ ì¿ ç Å, êÈ Û ÿ Õ¯ à
êÅ Õ¶ åð· » -åð· » ç¶ ÜÅçÈ ÇçÖÅÀ¹ º çÅÍ Õç¶ þà ÓÚ Çì¾ ñ Æ êÅÀ¹ º çÅ å»
ìÅÔð õðׯ ô ÇéÕÿçÅÍ ð¹ ê ¾  Æ¶ çÅ Çþ Õ Å îÈ ¿ Ô ÇòÚ êÅ Õ¶ åîÅôìÆé
çÆ Ü¶ ì ÓÚ¯ º Õ¾ ã çÅÍ À¹ à çÆ ÇÂÕ ÁÅÂÆàî å» ìÔ¹ å ÔÆ îôÔÈ ð Ô¯  ÆÍ
À¹ Ô Ã¿ ç È Õ ÓÚ ÇÂÕ Õ¹ ó Æ òÅóçÅÍ À¹ à ÿ ç È Õ ç¶ ÇÂÕ ÇÃð¶ ÓÚ¯ º Õ¹ ó Æ
çÅ ÇÃð ìÅÔð Ô¹ ¿ ç Å å¶ çÈ Ã ð¶ ÇÃð¶ ÓÚ¯ º ñ¾ å »Í ÜÅçÈ × ð Õ¹ ó Æ ù ÕÇÔ¿ ç Å-
ÒÁÅêä¶ êË ð ÇÔñÅÓ å» À¹ Ô êË ð ÇÔñÅÀ¹ º çÆÍ Çëð Õ¹ ó Æ ù ÕÇÔ¿ ç Å-
ÒÁÅêäÅ ÇÃð ÇÔñÅÓ å» À¹ Ô ÇÃð ÇÔñÅÀ¹ º çÆÍ Çëð ò¾ â ¶ ÃÅð¶ ÁÅð¶
éÅÿ ÿ ç È Õ ÇòÚÅÇñúº Õ¾ à Çç¿ ç Å å¶ Ã¿ ç È Õ ç¶ ç¯ ò ¶ º à¹ Õ ó¶ ÇÖ¾ Ú Õ¶
ò¾ Ö ð¶ - ò¾ Ö ð¶ Õð Çç¿ ç ÅÍ ñóÕÆ ù ÕÇÔ¿ ç Å- ÒÇÃð ÇÔñÅÓ À¹ Ô ÇÔñÅÀ¹ º çÆ
å¶ Çëð êË ð ÇÔñÅÀ¹ º çÆÍ
ÇÂÔ Õðåì ç¶ Ö ä òÅÃå¶ ç¹ é ÆÁÅ çÈ ð ¯ º -çÈ ð ¯ º ÁÅÀ¹ º çÆÍ Çëð úÔÆ
Ô¯ Ç ÂÁÅ, ÜÅçÈ × ð ù çÈ Ü Æ ÃðÕà òÅÇÿÁ» ò¾ è êË Ç ÃÁ» çÆ ê¶ ô Õô
ÕÆåÆ å» À¹ Ã é¶ ÒÜÅé é¯ ì ñ ÃðÕÃÓ ç¶ îÅñÕ å¯ º Û¹ ¾ à Æ î¿ × ñÂÆÍ
îÅñÕ é¶ ÇÕÔÅ, ÒÒ¶ ç » Õð î¶ ð ¶ ÇÕö ÇÂÕ ìÅ÷Æ×ð ù ÇÃÖñÅÂÆ ç¶ - ç¶
å¶ Çëð ÚÇñÁÅ ÜÅòÄÍÓÓ
ÜÅçÈ × ð î¿ é Ç×ÁÅÍ ÃðÕÃ ç¶ îÅñÕ é¶ Ã¯ Ç ÚÁÅ, ÒÒÇÂÔ Ãí å¯ º
ÕîÅñ çÅ åîÅôÅ þ, ÇÂà ÓÚ îË º ÔÆ î¹ Ô Åðå ÔÅÃñ Õð»×ÅÍÓÓ å¶ Çëð
îÅñÕ À¹ Ô åîÅôÅ ìóÆ ÕÅîïÅìÆ éÅñ Õðé ñ¾ × ÅÍ Ãׯ º ÕÂÆ òÅè¶
òÆ Õð ñ¶ Í Õç¶ ÁÅêäÆ Ü¶ ì ÓÚ¯ º ÕìÈ å ð Õ¾ ã Õ¶ À¹ â ÅÀ¹ º çÅÍ êÅäÆ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 19

çÅ íÇðÁÅ ×ñÅà çðôÕ» ò¾ ñ ù ¾ à çÅ å» ë¹ ¾ ñ Çâ¾ × ç¶ Í
î¹ Ô ¿ î ç ÁñÆ å¶ ðÅî ÇêÁÅðÅ À¹ à éÅÿ Ô¾ æ òàÅÀ¹ º ç¶ Í ÃðÕÃ
Ççé ç¹ × äÆ-ðÅå Ú½ × ¹ ä Æ åð¾ Õ Æ Õðé ñ¾ × ÆÍ âÅð» ÓÚ ñ¯ Õ Ø¿ Ç àÁ»-
ì¾ è Æ ÇàÕà ñË ä çÆ À¹ â ÆÕ Õðç¶ Í
ÇÂÕ Ççé ÿ ç È Õ ÓÚ òóé òÅÿÆ Õ¹ ó Æ ù ì¹ õ Åð Úó· Ç×ÁÅ å»
ÃðÕÃ ç¶ îÅñÕ é¶ ôÕ¹ ¿ å ñÅ ù ÇÕÔÅ, ÒÒÁ¾ Ü åÈ ¿ òó ÜÅÍÓÓ
À¹ à ñÂÆ Ãí å¯ º ý Ö Å Õ¿ î ÃÆÍ
ÃðÕà çÅ ô¯ Á ÇÃÖð Óå¶ ÃÆÍ çðôÕ åÅóÆÁ» òÜÅ-òÜÅ Õ¶
åîÅôÅ×ð» ù çÅç ç¶ ðÔ¶ ÃéÍ ÁõÆð ÓÚ Ãí å¯ º îôÔÈ ð åîÅôÅ
ÇçÖÅÇÂÁÅ Ç×ÁÅÍ ÃðÕÃ ç¶ ÜÅçÈ × ð îÅñÕ é¶ ÁÅêä¶ þà ÓÚ¯ º ÕìÈ å ð,
õðׯ ô Áå¶ Ô¯ ð êåÅ éÔÄ ÕÆ-ÕÆ Õ¾ Ç ãÁÅÍ
ÿ ç È Õ òÅÿÅ åîÅôÅ ìÔ¹ å îôÔÈ ð ÃÆÍ ôÕ¿ ¹ å ñŠÿ ç È Õ ÓÚ ñ¿ î Æ êË
×ÂÆ å¶ ÜÅçÈ × ð îÅñÕ é¶ ÁÅð¶ çÅ ÇÂÕ ÇÃðÅ ðÅî ÇêÁÅð¶ ù ëóÅ
Çç¾ å Å å¶ çÈ Ü Å ÇÃðÅ î¹ Ô ¿ î ç ÁñÆ ùÍ ôÕ¹ ¿ å ñÅ ù ÇÕÔÅ-ÒÇÃð ÇÔñÅÓ
å» À¹ Ã é¶ ÇÃð ÇÔñÅÇÂÁÅÍ Çëð À¹ à ù ÇÕÔÅ- ÒêË ð ÇÔñÅÓ å» À¹ à é¶
êË ð ÇÔñŶ Í
ÜÅçÈ × ð é¶ ðÅî ÇêÁÅð¶ å¶ î¹ Ô ¿ î ç ÁñÆ ù ÇÂôÅðÅ ÕÆåÅ-ÁÅðÅ
ë¶ ð ¯ Í ÁÅðÅ ÇëÇðÁÅ ÔÆ ÃÆ ÇÕ ôÕ¹ ¿ å ñÅ çÆ ÚÆÕ ÇéÕÿ ×ÂÆÍ êåÅ
éÔÄ ÜÅçÈ × ð ÿ ç È Õ ç¶ õÅñÆ õÅé¶ ÓÚ ôÕ¹ ¿ å ñÅ ù ÇñàÅÀ¹ ä Å í¹ ¾ ñ
Ç×ÁÅ ÃÆÍ ôÕ¹ ¿ å ñÅ çÅ ÃðÆð ç¯ à¹ Õ ÇóÁ» ÓÚ Õ¾ Ç àÁÅ Ç×ÁÅÍ ñÔÈ çÆ
ë¹ Ô Åð éÅÿ èðåÆ ÇÚ¾ Õ ó-ÇÚ¾ Õ ó Ô¯ ×ÂÆ ÃÆÍ çðôÕ» ÓÚ í¾ Ü -ç½ ó
îÚ ×ÂÆÍ ôÕ¹ ¿ å ñÅ çÅ ÇÃð å¶ êË ð åóëä î×叱 ÇÔñä¶ ì¿ ç Ô¯ ׶ Í
ç¯ - à¹ Õ ó¶ Ô¯ Â Æ ôÕ¹ ¿ å ñÅ ÇÂÕçî úæ¯ º ìÅÔð ÇñÁ»çÆ ×ÂÆÍ ðÅî ÁñÆ
Òî»-î»Ó ê¹ Õ ÅðçÅ ØàéÅ òÅÿÆ æ» Óå¶ ÁÅÇÂÁÅ å¶ ÁÅêäÆ î» çÅ ñÔÈ
ç¶ Ö ä ñ¾ × ÅÍ
îË º òÆ úæ¶ êÔ¹ ¿ Ç ÚÁÅÍ ñÔÈ çÅ ÇÚ¾ Õ ó ç¶ Ç ÖÁÅ å» î¶ ð ¶ îÈ ¿ Ô ¯ º ÁÅê-
î¹ Ô Åð¶ ÔÆ ÇéÕÿ Ç×ÁÅ, ÒÒÇÂÔ å» êÅÇÕÃåÅé çÅ éÕôÅ ìä Ç×ÁË ! ÓÓ
êð ðÅî ÁñÆ ð¯ - ð¯ Õ¶ ÕÇÔ ÇðÔÅ ÃÆ, ÒÒîË º ÇÕ¾ è ð ÜÅò»?ÓÓ
JJJ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 20

 òøÅ çÆ é¿×Æ üó¶ñ
Çྠ¬ é¶ ÷¯ ð çÆ ÇÛ¾ Õ îÅðÆ å¶ é¾ Õ Ö¯ ñ · ä çÆ ÁÃëñ Õ¯ Ç ôô ÕÆåÆÍ
êÈ ð ¶ ÷¯ ð éÅÿ ë¶ ë ÇóÁ» çÆ ÃÅðÆ ÔòÅ é¾ Õ çÆÁ» î¯ ð ÆÁ» æÅäÄ Õ¾ ã ä
çÅ ïåé ÕÆåÅ êð î¯ ð ÆÁ» Ö¹ ¾ ñ · éÅ ÃÕÆÁ»Í Çྠ¬ ¶ à ¶ ïåé éÅÿ
ع ÿ ÔÆ ÇðÔÅ ÃÆ ÇÕ ÕÃåÈ ð Æ çÆ Çå¾ Ö Æ îÇÔÕ éÅÿ ÁÅÂÆ ÇÛ¾ Õ é¶ é¾ Õ
çÆ î¯ ð ÆÁ» Ö¯ ñ · Çç¾ å ÆÁ»Í
Òå¶ ð Å ô¹ Õ ð Áñ Ôîç¹ ñ Çñ¾ ñ Å,Ó À¹ Ã é¶ Ççñ ÓÚ ÇÕÔÅ êð Òô¹ Õ ð
Áñ Ôîç¹ ñ Çñ¾ ñ ÅÓ çÆ ÁÅòÅ÷ ìÅÔ叱 ÁÅÂÆ å¶ À¹ Ã ç¶ ì¿ ç Õ¿ é òÆ Ö¹ ¾ ñ ·
׶ Í
ÇÃð À¹ å »Ô ÕÆåÅ å» ç¶ Ç ÖÁÅ, î½ ñ ÅéÅ ÃÅÇÔì î»âÆ éÅÿ ÁÅÕóÆ
ÃñòÅð-ÕîÆ÷ êÅÂÆ ÇÂà åð· » å¹ ð ¶ ÁÅ ðÔ¶ Ãé ÇÜò¶ º àÆé ç¶ ÷ðÅ-
ìÕåð ÇòÚ ÇÃêÅÔ-ÇÃñÅðÍ
òÅÔ! ÕË Ã Å éÈ ð ÅéÆ î¹ ¾ Ö óÅÍ Õ¿ é » ÓÚ Ãì÷ ð¿ × çÅ ëË Ô Å ÃÅðÆ ×ÿÆ
îÇÔÕÅ ÇðÔÅ ÃÆÍ å¶ ñ éÅÿ Ú¯ ê óÆ çÅÔóÆÍ Á¾ Ö » ÓÚ Ã¹ ð î¶ çÆ èÅðÍ
À¹ à çÆ ôÅÔÅéÅ å¯ ð Í Çྠ¬ òÆ À¹ µ á Õ¶ î½ ñ ÅéÅ ÃÅÇÔì ç¶ Çê¾ Û ¶ - Çê¾ Û ¶
×¹ ä ×¹ ä ÅÀ¹ º çÅ å¹ ð ÇêÁÅ-
ÒÚÅñ î¶ º á¹ î ÕÅ
ÕÅé î¶ º Þ¹ î ÕÅ
Õîð ê¶ Ú¯ à Æ ñàÕ¶
Ô¯ Ç×ÁÅ Ççñ ÕÅ
ê¹ ð ÷Å-ê¹ ð ÷Å
ñ׶ êÚÅÃÆ ÞàÕ¶ . ..Ó

Òñ׶ êÚÅÃÆ ÞàÕ¶ Ó Óå¶ î½ ñ ÅéÅ é¶ Çê¾ Û ¶ î¹ ó Õ¶ Çྠ¬ ò¾ ñ ö¹ ¾ à ¶

éÅÿ ç¶ Ç ÖÁÅ å» À¹ Ô ×ÿÆ ç¶ çÈ Ü ¶ ì¿ é ¶ Ô¯ Õ¶ å¹ ð é ñ¾ × ÇêÁÅÍ
î½ ñ ÅéÅ ÃÅÇÔì å» îÃÆå ÓÚ Úñ¶ ׶ å¶ Çྠ¬ îÃÆå ç¶ ÃÅÔîäÿ¶
îÕÅé ç¶ æó¶ Óå¶ ìË á Ç×ÁÅ, ÇÜà çÆ Õ¿ è Óå¶ ÇñÇÖÁÅ Ô¯ Ç ÂÁÅ ÃÆ-
Á½ Ô ç¶ Ö ¯ ! Õ¹ ¾ å Å ê¶ ô Åì Õð ÇðÔÅ þ
úö ò¶ ÿ ¶ ÇÂÕ Õ¹ ¾ å Å ×ÿÆ çÆÁ» é¹ ¾ Õ ð» ù ¿ Ø çÅ-ù ¿ Ø çŠ¶ à ¶ îÕÅé

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 21

çÅ ÖÈ ¿ Ü Å Ã¹ ¿ Ø ä ñ¾ × ÅÍ Õ¹ ¾ å ¶ é¶ ÁÅêäÆ ÇêÛñÆ ñ¾ å ¶ ç » ü¾ Õ Æ ÇÜò¶ º
êÅäÆ çÅ êÌ Ë ô ð ÇÖ¾ Ú ä ñÂÆ éÿÕ¶ çÆ Ô¾ æ Æ À¹ å »Ô ü¾ Õ ÇðÔÅ Ô¯ ò ¶ Í
Çྠ¬ ç¶ îÈ ¿ Ô ¯ º ÁÅê-î¹ Ô ÅðÅ ÔÆ ÇéÕÿ Ç×ÁÅ, ÒÒÁ½ Ô ç¶ Ö ¯ ! Õ¹ ¾ å Å ê¶ ô Åì
Õð ÇðÔÅ þ!ÓÓ
Õ¹ ¾ å ¶ é¶ Õ¿ è çÆ ÕË é òà Óå¶ ÒÁË ì ÃàðË Õ à ÁÅðàÓ çÅ éîÈ é Å Áܶ
êÈ ð Å òÆ éÔÄ ÃÆ ÕÆåÅ ÇÕ Çྠ¬ é¶ À¹ à ù ׯ ç Æ ÓÚ ü¾ Õ ÇñÁÅ å¶
òÅêà úö æó· ¶ Óå¶ ÁÅ ìË á ÅÍ
î½ ñ ÅéÅ ÃÅÇÔì é¶ îÃÆå çÅ ñÅÀÈ â -ÃêÆÕð ÚŬ Õð Õ¶ îÅÂÆ´¯ ø ¯ é
ÓÚ êÇÔñ» ëÈ Õ îÅðÆÍ Çëð ò¾ â Æ À¹ º ×ÿÆ ç¶ Ü¯ ó éÅÿ Òá¾ Õ -á¾ Õ Ó
ÕÆåÆÍ ×ÿÅ ÃÅø ÕÆåÅ å¶ ÷¯ ð çÆ ÃêÆÕð ÓÚ Ö¿ Ç ØÁÅÍ Â¶ ç » ñ¾ × Å
ÇÜò¶ º ÒÕ½ ì ¯ Á Ŷ Çøñî»Ó ÓÚ ÜÅé ò¶ é A é¶ Ç¾ Õ ¯ ׯ ÿ Æ éÅÿ Çå¿ é ðË µ â-
Ç¿ â ÆÁé îÅð Çç¾ å ¶ Ô¯ ä Í
Çྠ¬ ù ñÅÀÈ â -ÃêÆÕð çÆ ÁÅòÅ÷ Ú¿ × Æ éÔÄ ÃÆ ñ¾ × ðÔÆÍ À¹ Ã
ù ôðÅðå ù ¾ Þ ÆÍ
À¹ Ã é¶ îÃÆå ç¶ ÇêÛòÅó¶ ÓÚ ì»Ã Óå¶ à¿ × ¶ ñÅÀÈ â -ÃêÆÕð çÅ
îÈ ¿ Ô è¹ ¾ ê ÃóÆ òÅÿ¶ ÇÂîÅîìÅó¶ B ò¾ ñ ع î Å Çç¾ å ÅÍ ìà Çëð ÕÆ ÃÆ!
ñÅÀÈ â -ÃêÆÕð ÓÚ¯ º ÇéÕÿÆ ÁÅòÅ÷ ÇÜÀ¹ º ÔÆ Ã¹ ê ð-ý Ç éÕ ÜË µ à ò»×
ÇÂîÅî-ìÅð×ÅÔ çÆÁ» Õ¿ è » ÓÚ ò¾ Ü Æ å» ÇÂîÅî-ìÅó¶ ç¶ ÷ÅÇÕð ÃÅÇÔì
Õñì Á¾ ì ÅÃ, ÇÜÔó¶ ÒîÅåîÆ ÷¿ Ü ÆðÓ çÆ ÇåÁÅðÆ ÓÚ ÁÅêäÆÁ» å¶ ÷ èÅð
÷¿ Ü Æð» ù Ô¯ ð Çå¾ Ö ÆÁ» Õð ðÔ¶ Ãé, ö¹ ¾ à ¶ ÓÚ À¹ µ á Õ¶ Öó· ¶ Ô¯ ׶ Í
À¹ Ô é» é¶ òÆ ñÅÀÈ â -ÃêÆÕð çÅ îÈ ¿ Ô îÃÆå úÃîÅéÆÁÅ ò¾ ñ Õð
Çç¾ å ÅÍ ìÃ! ç¯ Ô » êÅÇÃÁ» ç¶ ñÅÀÈ â -ÃêÆÕð» ÓÚ¯ º ÁÅòÅ÷» ¶ ç »
ÇéÕÿ ðÔÆÁ» Ãé ÇÜò¶ º ÒÁË µ ø AFÓ ÜÔÅ÷ é¶ Çî÷ÅÂÆñ» Û¾ â äÆÁ»
ô¹ ð È Õð Çç¾ å ÆÁ» Ô¯ ä Í
ÇÂà Òì¿ ì ÅðÆÓ çÆ ÃÈ Ú éÅ Üç¯ º è¹ ¾ ê ÃóÆ çÆ ê¹ Ç ñà ڽ Õ Æ ÓÚ êÔ¹ ¿ Ú Æ
å» ôÇÔð ç¶ çð¯ ö ¶ é¶ ÇÂÕçî õåð¶ çÅ ÃÅÇÂðé òÜÅ Çç¾ å ÅÍ ÃÅðÆ
éøðÆ é¶ Þàêà Áñðà Ô¯ Õ¶ ÁÅêäÆÁ» ì¿ ç È Õ » ü¾ Õ ÆÁ» å¶ ÇÂîÅîìÅó¶
å¶ îÃÆå ÃÅÔîä¶ î¯ ð ÚÅ ×¾ â ÇñÁÅÍ ç¯ Ô » ÇøðÇÕÁ» ç¶ ÃêÆÕð» ç¶
îÈ ¿ Ô À¹ ñ චð¹ õ ع î Å Çç¾ å ¶ Í
ÇÂà Կ × Åî¶ ÓÚ Çྠ¬ òÆ ÁÅêäÅ Õ¹ ¾ å Å ü¾ Õ Æ Òî½ Õ Å-¶ - òÅðçÅåÓ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 22

Óå¶ åøåÆô Õðé ÁÅ êÔ¹ ¿ Ú ÅÍ êÇÔñ» ÇÂîÅîìÅó¶ Ç×ÁÅ å» ÷ÅÇÕð
Õñì Á¾ ì Åà ìÈ Ô ¶ Óå¶ ÕÅÿÆ ÃñòÅð ç¶ éÅÿ¶ éÅÿ ì¿ é · Æ ÇÕö ôË Á ù
òÅð-òÅð Ô¾ æ ñÅ Õ¶ åþ ñ Æ Õð ÇðÔÅ ÃÆ ÇÕ ôË Á â¾ ì ÓÚ¯ º ÇÕå¶ ç½ ó
å» éÔÄ ×ÂÆ!
Çྠ¬ é¶ ó ¶ Ç×ÁÅ å¶ Õñì Á¾ ì Åà ò¾ ñ ç¶ Ö Õ¶ ÇÕÔÅ, ÒÒéÅÁðÅ îÅð
ÁñÆ ç¶ é» çÅ...ÍÓÓ
Õñì Á¾ ì ÅÃ é¶ ÜòÅì ÓÚ ÷¯ ð çÆ ÒïÅ ÁñÆÓ ÇÕÔÅÍ
ìó¶ ÃÇåÕÅð éÅÿ ÃñÅî Õð Õ¶ Çྫྷ é¶ ê¹¾ÇÛÁÅ, ÒÒÇÕìñÅ î¹Ôåðî!
ÇÂÕ ÃòÅñ ÇÕ¿ é ¶ ÇÚð çÅ ÇçîÅö ÓÚ Ø¹ ¿ î ÇðþÍ ÁÅÇ×ÁÅ Ô¯ ò ¶ å»
ê¹ ¾ Û ñò»?ÓÓ
ÒÒÔ» Òê³ Ú åé êÅÇÕÓ C ù î¿ é ä òÅÇÿÁÅ! ê¹ ¾ Û ÍÓÓ
ÒÒå¹ Ô ÅâÅ é» Õñì¶ - Á¾ ì Åà D þÍ ÇÂà çÅ ÕÆ îåñì þ?ÓÓ
÷ÅÇÕð é¶ Ü¯ ô ÓÚ ÁÅ Õ¶ ÜòÅì Çç¾ å Å, ÒÒÔ¹ Ã Ë é ç¶ é» Óå¶ ÁÅêä¶
ì¾ Ú ¶ Õ¹ ð ìÅé Õð»Í Õñì¶ E-Á¾ ì Åà çÅ îåñì þ ÒÁ¾ ì Åà çÅ Õ¹ ¾ å ÅÓÍÓÓ
Çྠ¬ é¶ Þ¾ à Õ¹ ¾ å Å ÁÅêäÆ ÛÅåÆ éÅÿ ñÅÇÂÁÅ å¶ éîÅ÷ êó· ç Å
Ô¯ÇÂÁÅ îÃÆå úÃîÅéÆÁÅ ç¶ ÃÅÔîä¶ òÅÿ¶ æó·¶ Óå¶ ÁÅ Õ¶ ìËá
Ç×ÁÅÍ
÷¹ Ô ð F çÆ éîÅ÷ î¹ ¾ Õ Æ å» ÃÅð¶ éîÅ÷Æ ÇÂìÅçå å¯ º ÇòÔñ¶ Ô¯ Õ¶
îÃÆå¯ º ìÅÔð ÇéÕÿ ÁŶ Í
î½ñÅéÅ Ãí 寺 î×叱 ÇéÕÇÿÁÅ å» Çྠ¬ é¶ Õ¹ ¾ å Å èðåÆ Óå¶
Û¾ Ç âÁÅÍ Á×»Ô Ô¯ Õ¶ î½ ñ ÅéÅ ÃÅÇÔì ù Þ¹ Õ Õ¶ ÃñÅî ÕÆåÆÍ î½ ñ ÅéÅ
ÃÅÇÔì é¶ ìóÆ î¹ Ô ¾ ì å å¶ î¯ Ô éÅÿ Çྠ¬ ç¶ ÇÃð Óå¶ Ô¾ æ ë¶ Ç ðÁÅ,
ÒÒìðõ¹ ð çÅð îÃÆå ÓÚ éÂƺ ÇçÃç¶ ! éîÅ÷ ÃÅð¶ î¹ Ã ñîÅé» ñÂÆ ÷ðÈ ð Æ
þÍÓÓ Çྠ¬ ù éîÅ÷ çÆ éÃÆÔå ÕÆåÆ å¶ ÇêÁÅð éÅÿ ÇÃð Óå¶ Ô¾ æ
ë¶ Ç ðÁÅ, ÒÒð¯ ÷ ¶ ð¾ Ç ÖÁÅ ÕðÍÓÓ
ÒÒÜÆ Ô÷È ð ,ÓÓ Çྠ¬ ìÔ¹ å ÔÆ ÃÇåÕÅð éÅÿ î½ ñ ÅéÅ ÃÅÇÔì çÆÁ»
éÃÆÔå» Ã¹ ä çÅ ÇðÔÅÍ Çëð Çྠ¬ é¶ ìóÆ ÇéîðåÅ éÅÿ î½ ñ ÅéÅ ÃÅÇÔì
ù ê¹ ¾ Ç ÛÁÅ, ÒÒÜÅéòð» ìÅð¶ Õ¹ Û ç¾ Ã ¯ ! ÓÓ
ÒÒç¶ Ö ¯ ìðõ¹ ð çÅð! îé¹ ¾ Ö Ãí å¯ º À¹ µ åî ÜÈ é þ êð ÜÅéòð» éÅÿ
ÁÅêä¶ éìÆ å¶ À¹ Ô é» ç¶ ÃÅæÆÁ» ù ìÔ¹ å ÇêÁÅð ÃÆÍ î¯ Ô ÃÆÍ Õ¹ ¾ å ¶

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 23

å¶ Ø¯ ó ¶ å» ìÔ¹ å òøÅçÅð ÜÅéòð é¶ Í îË ù ܶ À¹ Ã î¹ Ô ¾ ì å çÅ æ¯ ó · Å
ÇÜÔÅ é÷ðÅéÅ òÆ Çîñ ÜŶ å» îË º ÁÅêäÆ òøÅ çÅ Ô¾ Õ ÁçÅ Õð
ÇçÁ»Í ܶ îË º Ô÷ðå À¹ î ð G çÅ Õ¹ ¾ å Å ÁÖòÅò» å» î¶ ð ¶ ñÂÆ îÅä
òÅÿÆ ×¾ ñ Ô¯  ¶ × Æ,ÓÓ ÕÇÔ Õ¶ î½ ñ ÅéÅ é¶ Õ¹ ð Åé çÆ ÁÅÇÂå êó· Æ Í
î½ ñ ÅéÅ Áܶ ×ÿÆ çÅ î¯ ó î¹ ó ¶ ÔÆ Ãé ÇÕ Çྠ¬ é¶ Çëð Õ¹ ¾ å Šׯ ç Æ
ü¾ Õ ÇñÁÅÍ À¹ à éÅÿ Ö¶ â ä ñ¾ × ÇêÁÅÍ Çå¿ é ×ÿÆÁ» ñ¿ Ø Õ¶ Üç¯ º
ïÈ Ã ø á¶ Õ ¶ ç Åð ç¶ ñÕóÆÁ» ç¶ àÅñ ÃÅÔîÇäúº ñ¿ Ø ÇðÔÅ ÃÆ å» Çྠ¬
çÆ ×¯ ç ÓÚ¯ º Õ¹ ¾ å Å ÛÅñ îÅð Õ¶ À¹ µ åð Ç×ÁÅÍ ïÈ Ã ø á¶ Õ ¶ ç Åð ç¶ àÅñ
ç¶ ò¾ â ¶ ׶ à Á¿ ç ð ì¿ é · ¶ Ô¯  ¶ ì¹ ñ Æ Õ¹ ¾ å ¶ ò¾ ñ ç¶ Ö Õ¶ Òö¹ ð ...ð...ðÓ Õðé
ñ¾ × ÅÍ Çëð ÛÅñ îÅð Õ¶ À¹ à Óå¶ Þêà ÇêÁÅÍ ç¯ ò ¶ º ×¹ ¾ æ î-×¹ ¾ æ Å Ô¯
׶...Í
Çྠ¬ ù ÇÂÔ ×¾ ñ ÃîÞ éÔÄ ÃÆ ÁÅ ðÔÆ ÇÕ Õ¹ ¾ å Å ÁÅêä¶ îÅñÕ çÅ
å» òøÅçÅð ÁË êð ÁÅêäÆ éÃñ çÅ òË ð Æ ÇÕÀ¹ º þ?
JJJ

A. ÒÕ½ ì ¯ Á Ŷ Ó Çøñî» çÅ êÌ Ç Ã¾ è ÁË Õ àð

B. Çܾ æ ¶ ôÆÁÅ î¹ Ã ñîÅé îÜÇñû Õðç¶ Ôé
C. ôÆÁÅ î¹ Ã ñîÅé Ô÷ðå î¹ Ô ¿ î ç, À¹ Ô é» ç¶ ì¶ à Æ øÅåîÅ, øÅåîÅ ç¶
êåÆ Ô÷ðå ÁñÆ Áå¶ øÅåîÅ ç¶ ì¶à¶ ÔÃé å¶ Ô¹ÃËé, ê³Ü
ÇòÁÕåÆÁ» ù Ãí å¯ º ò¾ è êÇò¾ å ð î¿ é ç¶ ÔéÍ ÇÂÔé» òÅÃå¶
ôÆÁÅ î¹ Ã ñîÅé Òê³ Ú åéÓ ôìç òðåç¶ ÔéÍ
D. Ô÷ðå ÁñÆ ç¶ ÚÅÚ¶ çÅ î¹ ¿ â Å
E. À¹ ð çÈ ÇòÚ ÒÕÓ çÆ ÁÅòÅ÷ ç¶ ä òÅÃå¶ ÒÕÅøÓ Áå¶ Q çÆ ÁÅòÅ÷
ñÂÆ é¹ Õ ÇåÁ» òÅÿÅ ÒÕ¹ Á ÅøÓ (ÇÜà ù ×¹ ð î¹ Ö Æ ÓÚ êË ð ÓÚ Çì¿ ç Æ
êÅ Õ¶ ÇñÇÖÁÅ Ü»çÅ þ) ç¯ Á¾ Ö ð ÔéÍ é¹ Õ ÇåÁ» òÅÿ¶ Õ¹ Á Åø
éÅñ ÇñÖ¶ ÒÕñìÓ çÅ Áðæ Ççñ Ô¹ ¿ ç Å þ ÜçÇÕ ÃèÅðé ÕÅø
éÅÿ ÇñÖ¶ ÒÕñìÓ çÅ îåñì Õ¹ ¾ å Å Ô¹ ¿ ç Å þÍ Â¶ æ ¶ ÒÕñìÓ ÃèÅðé
ÕÅø éÅÿ ÇñÇÖÁÅ Ô¯ Ç ÂÁÅ þÍ
F. ç¹ ê ÇÔð çÆ éîÅ÷
G. Ô÷ðå î¹ Ô ¿ î ç ç¶ ÚÅð õñÆÇøÁ» ÓÚ¯ º ÇÂÕ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 24

 د × Å
ÁÇÔîç ÔÃé çÆ ÚÆÕ ÇéÕÿ ×ÂÆÍ À¹ Ô Óé¶ ð ¶ ÓÚ ÷¯ ð éÅÿ ÇÕö
ÚÆ÷ ÓÚ ò¾ Ç ÜÁÅ å¶ ñóÖóÅ Õ¶ êð· » ÜÅ ÇêÁÅÍ æ¯ ó · ¶ ÇÚð î×叱 Çî¾ à Æ
ç¶ ñ¯ à ¶ òð×Æ ÚÆ÷ À¹ Ô ç¶ Çã¾ â ÓÚ ñ¾ × ÆÍ ôÅÇÂç ÇÂÔÆ À¹ Ô ôË Á
Ô¯ ò ¶ × Æ, ÇÜà éÅÿ À¹ Ô çÅ êË ð À¹ µ ÖÇóÁÅ ÃÆÍ Óé¶ ð ¶ ÓÚ À¹ Ô é¶ ñ¯ à ¶
òð×Æ ôË Á Óå¶ Ô¾ æ ë¶ Ç ðÁÅÍ Ô¾ æ êÇÔñ» ñ¯ à ¶ ç¶ ÇÃð Óå¶ Ç×ÁÅ å» À¹ Ã
ù òÅÿ îÇÔÃÈ Ã Ô¯  ¶ Í ë¶ ð ÇëðçÅ Ô¯ Ç ÂÁÅ Ô¾ æ î¾ æ ¶ À¹ µ å¯ º çÆ Ô¯ Õ¶ Á¾ Ö »
Óå¶ êÔ¹ ¿ Ç ÚÁÅ å» À¹ à çÆÁ» À¹ º ×ÿ» é¶ ç¯ ò¾ â ÆÁ»-ò¾ â ÆÁ» Á¾ Ö »,
é¾ Õ Áå¶ ì¹ ¾ ñ · ÛÈ Ô ¶ Í ñ¯ à ¶ òð×Æ òÃå ÇòÚ ÜÆòé çÆ ×ðîÅÇÂô ÃÆÍ
À¹ Ã ç¶ ÇçîÅö é¶ êÈ ð ¶ ÇòôòÅà éÅÿ ÇÂÔ Çþ à Å Õ¾ Ç ãÁÅ ÇÕ ÇÂÔ
îé¹ ¾ Ö Æ ÇÃð þÍ Üç À¹ à çÆÁ» À¹ º ×ñ» é¶ ì¹ ¾ ñ · » çÆ éðîÆ å¶ îÈ ¿ Ô Óå¶
çÅÔóÆ çÅ Ö¹ ð çðÅêé îÇÔÃÈ Ã ÕÆåÅ å» À¹ à çÆ Ö¯ Ü é¶ ÇÂÕ Ô¯ ð
òÅèÅ ÕÆåÅ, ÇÂÔ îðç çÅ ÇÃð þÍ
ÁÇÔîç ÔÃé ç¶ ×ÿ ÓÚ¯ º ÔñÕÆ ÇÜÔÆ ÚÆÕ Â¶ ç » ÇéÕÿÆ Çܾ ç »
Õ¯ Â Æ âÇðÁÅ Ô¯ Ç ÂÁÅ ì¿ ç Å ÇÕö ù âðÅÀ¹ ä ç¶ ïåé ÓÚ Ô¹ ¿ ç Å þÍ
ÁÇÔîç ÔÃé é¶ ÁÅêä¶ ÃðÆð çÆ åÅÕå ÇÂÕ¾ á Æ Õð Õ¶ êÈ ð Å ÷¯ ð
ñÅÇÂÁÅ å» À¹ Ã ç¶ îÈ ¿ Ô ¯ º ÇÃðø ¶ é Å ÔÆ ÇéÕÇÿÁÅ, ÒÒí¾ Ü ¯ ¶ æ ¯ º ÍÓÓ
Áܶ À¹ µ á Õ¶ ç½ ó é ÔÆ òÅÿÅ ÃÆ, ÇÂÕ êË ð Á×»Ô, çÈ Ã ðÅ ÇêÛ»ÔÍ
ÇêÛñ¶ êË ð çÆ Ü¹ ¾ å Æ êË ð ÓÚ¯ º Á¾ è Æ ÇéÕÿ ×ÂÆ ÃÆÍ À¹ Ô ÇÂÃ ç¯ - ÇÚ¾ å Æ
ÇòÚ ÃÆ ÇÕ âð éÅÿ ÕñìÈ å A ìä¶ êË ð ÓÚ Ü¹ ¾ å Æ êÅ ñò¶ ÇÕ À¹ µ æ¶ ÂÆ
ðÇÔä çò¶ , Çê¾ Ç Ûúº ÁÅÀ¹ ä òÅÿÆ ÁÅòÅ÷ é¶ À¹ à ù ÒÃé¶ Á -îË é Ó
ò»× ïõ Õð Çç¾ å ÅÍ
ÒÒâðçÅ ÇÕÀ¹ º ÁË º ! îË º Õ¯ Â Æ úêðÅ æ¯ ó · » !ÓÓ
À¹ à çŠþ Ü Å-Ö¾ ì Å Ô¾ æ êÈ ð Å é¾ ì ¶ çÅ Õ¯ ä ìäÅÂÆ Á¾ × ¶ - Çê¾ Û ¶ Ô¯
ðÔ¶ ÃéÍ ç¯ Ô » Ô¾ æ » çÆ ÔðÕå ù ܶ ç¯ òÅð Üî· Å Õð ÇçÀ¹ å» ÇÔàñð
çÅ éÅ÷Æ ÇéôÅé B ìäçÅ ÃÆÍ
ÁÅòÅ÷ Çëð ÁÅÂÆ, ÒÒîË º å¶ ð Å ÂÆ ÇÃð Á»ÍÓÓ
Ü¿ î ¶ Ô¯  ¶ ÇÃð ÓÚ Õ¿ ì äÆ ÇÛóÆÍ ÁÇÔîç ÔÃé é¶ ÁÅêä¶ Ô¾ æ éÅÿ
ÁÅêäÆ ×ðçé Óå¶ ñ¾ Ç ×ÁÅ ÇÃð à¯ Ç ÔÁÅÍ ÇÃð ع î Å Õ¶ ñ¯ à ¶ Óå¶ Çé×ÅÔ
î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 25
ù ¾ à ÆÍ êÛÅä å» íÅò¶ º éÅ ÃÇÕÁÅ êð ñ¯ à Å ÛÈ Ô ä ç¶ åÜðì¶ å¯ º ÇÂÔ
å» åË Á ÃÆ ÇÕ À¹ Ô ÇÃð îé¹ ¾ Ö çÅ ÔÆ ÃÆÍ
ì¶ - èóÅ ÇÃð ì¶ è óÕ Ö¿ Ç ØÁÅÍ À¹ Ô Ö¿ Ø È ð Å ÇìñÕ¹ ñ À¹ Ã ç¶ Ö¿ Ø È ð ¶
éÅÿ ÇîÿçÅ-ܹ ÿ çÅ ÃÆ, ÇÜÔóÅ À¹ Ô ÁÅêä¶ Ã½ ä òÅÿ¶ Õîð¶ ÓÚ
òóé å¯ º êÇÔñ» îÅðçÅ ÃÆ ÇÕ Ü¶ ì¶ × î ÇÕö Áà-êචտ î ÓÚ ð¹ Þ Æ
Ô¯ Â Æ Ô¯ ò ¶ å» ôðÇî¿ ç Æ Ô¯ ä å¯ º êÇÔñ» ÔÆ ÃÔÆ ÔÅñå ÓÚ ÁÅ ÜŶ Í
ÁÇÔîç ÔÃé é¶ Ø¹ ¿ î Õ¶ ì¯ ñ ç¶ Ô¯  ¶ ÇÃð ò¾ ñ ¶ ç » ç¶ Ç ÖÁÅ, ÇÜò¶ º
Õ¹ ¾ å Å ÇÕö ù ç¶ Ö Õ¶ êÛÅäé çÅ ïåé ÕðçÅ þ- ܶ îÅñÕ Ô¯ ò ¶ å»
Ö¾ ì ¶ - þ Ü ¶ êÈ Û ÇÔñÅò», ܶ úêðÅ Ô¯ ò ¶ å» Ú½ Õ ÆçÅð çÅ øð÷ ÇéíÅÀ¹ º çÅ
Ô¯ Ç ÂÁÅ ç¿ ç Õ¾ ã Õ¶ í½ º Õ»Í
ÁÇÔîç ÔÃé Õ¯ Â Æ øË Ã ñÅ éÅ Õð ÃÇÕÁÅ å» ì¶ - èó¶ ÇÃð çÆ
ç¾ ì Æ Ô¯ Â Æ î¹ Ã ÕÅé é¶ À¹ à çÅ Ô½ à ñÅ òèÅ Çç¾ å ÅÍ À¹ Ã ç¶ ôìç» é¶ å»
ÁÇÔîç ÔÃé ç¶ ÃðÆð Óå¶ òÇÿÁÅ âð çÅ Ú¯ ö Š¶ ç » ñÅÔ Ã¹ ¾ Ç àÁÅ,
ÇÜò¶ º îÅîÈ ÜÅé ÔîðÅÔ ñÅáÆ éÅÿ À¹ Ã ç¶ ñ¾ Õ Óå¶ æÅêÆ ç¶ Õ¶ ÕÇÔ
ÇðÔÅ Ô¯ ò ¶ , ÒÒâð éÅ!ÓÓ
ì¶ - èó¶ ÇÃð é¶ ì¹ ¾ ñ · » éÅÿ åÅóÆ òÜÅ Õ¶ ÇÕÔÅ, ÒÒéÅ âð ïÅð!ÓÓ
ÁÇÔîç ÔÃé çÅ Ççñ ÚÅÔ¹ ¿ ç Å ÃÆ ÇÕ ÇÂÔ ÛÅåÆ-ÇòÔÈ ä Å ÇÃð
À¹ Ô ÁÅêäÆ ÛÅåÆ éÅÿ ñÅ ñò¶ Í êÛÅä òÅÃå¶ ÁÅêäÅ òÇèÁÅ
Ô¯ Ç ÂÁÅ Ô¾ æ ð¯ Õ ÇñÁÅ- ÒÇÂÔ ÁñÅîÅ ÇÂÕìÅñ òÅÿÅ ÇÃð å» þ éÔÄ,
ÇÜÔóÅ ç¹ ê ÇÔð çÅ ÖÅäÅ ÖÅä î×叱 î¹ ¾ á Æ çÆ à¶ Õ ñÅ Õ¶ éÄç çÅ
á½ º ÕÅ ñÅ ÇðÔÅ Ô¹ ¿ ç Ë ÍÓ ÇÜò¶ º ç¿ ç » ÓÚ ÔÆ ÁÇÔîç ÔÃé çÆ ÜÆí çÆ
÷îÅéå ð¾ ç Ô¯ ×ÂÆ Ô¯ ò ¶ Í
À¹ Ô ì¹ ó ì¹ ó ÅÇÂÁÅ, ÒÒêåÅ éÔÄ ÇÜ¿ é ÁË , íÈ å ÁË Ü» êðÆ ÁË Í ÓÓ
À¹ Ã é¶ Çê³ â òÅÇÿÁ» å¯ º ù Ç äÁÅ Ô¯ Ç ÂÁÅ ÃÆ ÇÕ Ô¾ æ ÓÚ èÅå çÆ
Õ¯ Â Æ ÚÆ÷ Ô¯ ò ¶ å» ÇÜ¿ é , íÈ å Ü» êðÆ Õ¯ ÿ éÔÄ ÁÅÀ¹ º ç¶ Í Ü¶ ì ÓÚ Ô¾ æ
êÅÇÂÁÅÍ é¯ à » ç¶ éÅÿ íÅé òÆ þ ÃÆÍ Çþ Õ ¶ òÆ å» èÅå ç¶ ìä¶ Ô¹ ¿ ç ¶
é¶ êð üÁÅéÆ, ÁÇáÁÅéÆ éÅÿ ÇÜ¿ é ÇÕÀ¹ º Çê¾ Û Å Û¾ â ¶ × Å? Ô¹ ä å»
î¿ × åÅ òÆ íÅé îÈ ¿ Ô Óå¶ îÅðçË Í Õ¯ ÿ ¯ º çà çÅ é¯ à ç¶ Õ¶ ÕÇÔ¿ ç Ë ,
ÒÒìÅìÅ îÅø ÕðÍÓÓ
çÈ Ü Æ Ü¶ ì ÓÚ Ô¾ æ êÅÇÂÁÅ å» Çྠâ Æ òð×Æ éÔ¹ ¿ - Õ¾ à äÆ, êåÅ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 26

éÔÄ ÇÕÀ¹ º ö¹ à ñõÅé¶ çÆ î¶ Õ -Á¾ ê òÅÿÆ ÁñîÅðÆ çÆ æ» À¹ à çÆ Ü¶ ì
ÓÚ ðÇÔ ×ÂÆ ÃÆÍ ôÅÇÂç À¹ à éÅÿ ×¾ ñ ìä ÜŶ Í ÁÇÔîç ÔÃé é¶
éÔ¹ ¿ - Õ¾ à äÆ Ø¹ ¾ à Õ¶ ëó ñÂÆ å¶ ÷¯ ð éÅÿ ì¯ Ç ñÁÅ, ÒÒÇÜ¿ é ÁË º , íÈ å ÁË º
ÇÕ êðÆ ÁË º !ÓÓ
ÕÇÔ¿ ç ¶ é¶ Ã¯ Ô ä¶ ñ¯ Õ » Óå¶ ÇÜ¿ é -êðÆÁ» î¯ Ç Ôå Ô¯ Ü»çÆÁ» é¶ Í Ü¶
Ô÷ðå ù ñ ¶ î Åé çÆ Á½ ñ Åç ÓÚ Õ¯ Â Æ ÃîÇñ¿ × Æ êË ç Å Ô¯ Ç×ÁÅ Ô¯ Ç ÂÁÅ
å» êåÅ éÔÄ Ôî-ÇÜéà ÇÜ¿ é éÅñ î¶ ÿ çÅ Áé¹ í ò Õ¶ Ô ¯ ÇÜÔÅ Ô¯ ò ¶ Í
ÇÃð ë¶ ð ÇÃð Úó· Õ¶ ì¯ Ç ñÁÅ, ÒÒïÅð! îË º éÅ ÇÜ¿ é Á», éÅ íÈ å
Á», éÅ ÂÆ êðÆ Á»Í îË º å» õ¹ ç Ãð×¹ ä -Çéð×¹ ä ð¾ ì Á¾ × ¶ ÇçñÆ
ÃÇåÕÅð éÅÿ Ô¾ æ ܯ ó Æ Öó· Å Ô»Í îçÔ¯ ô ì¿ ç ¶ ! å¶ ð Å ÂÆ ÇÃð Á»ÍÓÓ
ÁÇÔîç é¶ éÔ¹ ¿ - Õ¾ à äÆ Â¶ ç » ëóÆ Ô¯ Â Æ ÃÆ ÇÜò¶ º öÅÇñì é¶ Á¾ ñ · ó
À¹ î ð ÓÚ ÇÕö òÅÃå¶ ê¾ æ ð À¹ á ÅÇÂÁÅ å» ÇÃð ïÅç ÁÅ Ç×ÁÅ ÃÆÍ
Çëð ÁÅêä¶ ÇÃð ù à¯ Ç ÔÁÅ, ÒÒî¶ ð Å ÇÃð å» î¶ ð ¶ åé Óå¶ þ×ÅÍÓÓ
ÒÒÁäÜÅä ì¿ ç ¶ ! À¹ Ô ÇÃð å¶ ð ¶ ÇÚÔð¶ ç¶ çðôé çÆ é¹ î ÅÇÂô ÁË Í
ÇÃðø àÆê-àÅê å¶ ÇçÖÅò¶ òÅÃå¶ Í å¶ ð Å ÁÃñÆ ÇÃð îË º ÂÆ Á»ÍÓÓ
ÔÅæÆ ç¶ ç¿ ç » ìÅð¶ å» Ã¹ Ç äÁÅ ÃÆ- ÖÅä ç¶ Ô¯ ð å¶ ÇçÖÅÀ¹ ä ç¶
Ô¯ ð êð ÇÃð ìÅð¶ éÔÄ ÃÆ Ã¹ Ç äÁÅÍ
ÒÒå» Çëð ÇÂÔ ÇÃð ÇÜÔóÅ î¶ ð ¶ èó Óå¶ ð¾ Ç ÖÁÅ Ô¯ Ç ÂÁË , ÔÅÜÆ
ÃÅÇÔì ç¶ ×¹ ê å-Á¿ × ÃÅø Õðé òÅÿÅ ñ¯ à Ë , ÓÓ ÁÇÔîç ÔÃé é¶ Ô¾ Ã
Õ¶ ÇÕÔÅÍ
ÒÒîçîÃå ì¿ ç ¶ ! ÇÜÔóÅ ÇÃð å¶ ð ¶ åé Óå¶ ð¾ Ç ÖÁÅ ÁË À¹ Ô ÇÃðø
Õð½ Õ ñÆ à¯ ê Æ C ÁË , ÇÜÔóÆ ÇÃð ãÕ Õ¶ ÃÇåÕÅÇðå Ô¯ ä òÅÃå¶ ð¾ Ö Æ
Ü»çÆ ÁË Í çÈ Ü Å ñÅí é¿ × ¶ ÇÃð Óå¶ ôË å Åé Úê¶ ó éÅ îÅð ÃÕ¶ Í éÅÿ¶
ܶ å¶ ð ¶ Á¿ ç ðñÅ ôË å Åé Ü» øÇðôåÅ êÈ ð ¶ Áîñ, ÁÕñ, ÷Åìå¶ Áå¶
ÃñÆÕ¶ éÅÿ å¶ð¶ ÕÇÔä¶ å¶ ò¾Ã ÓÚ þ å» Çëð å¶ð¶ ÇÃð ù ÇÂÃ
Õð½ Õ ñÆ à¯ ê Æ çÆ ñ¯ ó éÂÆºÍ å¶ ð Å ÇÃð, ÇÜÔóÅ å¶ ð ¶ Ççñ ù èóÕä çÆ
ÁÅÇ×ÁÅ Çç¿ ç Ë å¶ ÃðÆð ç¶ ÇÂÕ-ÇÂÕ îÃÅî ù ÇÔ¾ ñ ä çÅ Ô¹ Õ î Çç¿ ç Ë ,
îË º ÂÆ Á»Í îË ù ÁÅêä¶ ÃðÆð çÅ ì¶ å ÅÜ ìÅçôÅÔ ÃîÞ ñË Í îË ù ÁÅêäÆ
Û¯ à Æ ÔÃåÆ ÔÆ ÃîÞ ñË Í îåñì å¶ ð Å Û¯ à Å, ÇÜò¶ º ÚÅÔ çÆ ç¹ Õ Åé Óå¶
Õ¾ ê ü¾ Õ ä òÅÿÅ î¿ ¹ â È Í ÇÂÔ ç¶ Ö ñË , ܶ îË ù ÇÛ¾ Õ ÁÅÂÆ å» å¶ ð Å é¾ Õ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 27

ò×ä ñ¾ × êË ä ÅÍ ð¾ ì ç¶ òÅÃå¶ ÁÅêäÅ ÇÃð ü¾ Õ ñË Í ÁÅêä¶ éÅÿ
ÃÆà Óå¶ ÁÅêäÆ ×¾ â Æ ÓÚ ÇìáÅ å¶ ÁÅêä¶ éÅÿ ñË Ú¾ ñ , éÔÄ å» å¶ ð Æ
ÔÅñå Çìé êÅäÆ î¾ Û Æ òð×Æ Ô¯ ÜÅäÆ Á» Ü» ÇÃð-ÕචÀ¹ à չ ¾ Õ ó
òð×Æ ÇÜÔóÅ åóøçÅ Ô¯ Ç ÂÁŠǾ Õ ¯ æ» Óå¶ Ø¹ ¿ î ä ñ¾ × êË º çË Í ÓÓ
ÁÇÔîç ÔÃé ðåÅ Õ¹ î¹ Ã ÕðÅÇÂÁÅ êð À¹ à çÆ î¹ Ã ÕÅé ÇòÚ
Çò¾ à ع ÿ Æ Ô¯ Â Æ ÃÆ-Òî¶ ð Å õÅéçÅé å» ñ¾ á îÅð ÃÆÍ êåÅ éÔÄ î¶ ð ¶
ÇÃð ù åÅÕå ç¶ ä ñÂÆ À¹ ð çÈ çÅ î¹ ð ¾ ì Å ÇÕÔé¶ Ö¹ Á Å Çç¾ å Ë Í Ó ÇÂÕçî
ÁÅêä¶ Ô¾ æ » éÅÿ ÁÅêäÅ ÇÃð ü¾ Õ ÇñÁÅÍ
ñ¯  ¶ ÁÅÇÂÁÅ å» þðÅé ðÇÔ Ç×ÁÅÍ úÔÆ é¾ Õ -éÕôÅ, úÔÆ òÅÿ
ÇÜÔé» ù ÃòÅðé ñÂÆ ð¯ ÷ ÕÂÆ-ÕÂÆ òÅð ôÆô¶ ÓÚ ÁÅêäÅ îÈ ¿ Ô ç¶ Ö -
ç¶ Ö Õ¶ ÁÅêäÆ ôÕñ ÷ìÅéÆ ïÅç Õð ü¾ Õ Å ÃÆÍ ÁÅêäÆ ×¾ â Æ ÓÚ
éÅÿ òÅÿÆ ÃÆà Óå¶ ÁÅêäÅ ÇÃð ð¾ Ç ÖÁÅ å¶ Ã¿ í Åÿ Õ¶ ×¾ â Æ ÚñÅÀ¹ ä
ñ¾ × ÅÍ ÇÃð é¶ ÃñÅÔ Çç¾ å Æ, ÒÒî¶ ð ¶ ìÅð¶ ü¾ ê Æ ÃÅè ñòÄÍ ÇÕö ù éÅ
ç¾ Ã ÆºÍ ÁÅêäÆ ØðòÅÿÆ ù òÆ éÅÍ À¹ º ß òÆ åÈ ¿ ÁÅêäÆ ØðòÅÿÆ å¯ º
êð· ¶ ÂÆ ðÇÔéË º Í Ã½ º ç¶ å» ÇÂÕ ÔÆ ÇìÃåð¶ Óå¶ Ô¯ êð À¹ Ô ç¶ éÅÿ éÔÄ
ý º çÅÍ îË ù ÁÅêä¶ Õ¼ ê ÇóÁ» òÅÿÆ ÁñîÅðÆ ÓÚ ×¾ å ¶ ç¶ â¾ ì ¶ ÓÚ ì¿ ç
Õð Õ¶ ð¾ Ö ç¶ ò ÄÍ ÇèÁÅé ð¾ Ö Ä â¾ ì ¶ ÓÚ Û¶ Õ Õð ç¶ ò Ä å» ÇÕ ÃÅÔ ñË
ÃÕ»Í Ãò¶ ð ¶ Õ¿ î Óå¶ îË ù éÅÿ ÔÆ ñË ÜÅÂƺÍÓÓ
ÁÇÔîç ÔÃé æ¯ ó · Å ÇÜÔÅ êÌ ¶ ô Åé Ô¯ Ç×ÁÅ, ÒÒåË ù éÅÿ ÇÕ¾ ç »
ÇñÜÅ ÃÕç»ÍÓÓ
ÒÒíÅÂÆ ÃÅÇÔì ×¾ â Æ ç¶ àð¿ Õ ÓÚ Û¾ â ÜÅÂÆºÍ çøåð ÓÚ åÈ ¿ ÁÅêäÅ
ÇÃð æ¯ ó · Æ òðåçË º Í úÔÆ îôÆéÆ Õ¿ î , î¶ ð Å îåñì úÔÆ ÕðçË º ÇÜÔóÅ
ÇêÛñ¶ ê³ Ü » ÃÅñ» å¯ º ÕðçÅ ÁÅ ÇðþºÍ ܶ å¶ ð Æ öË ð -ÔÅ÷ðÆ ÓÚ å¶ ð Æ
ì¶ × î ÃÅÇÔìÅ é¶ ç¶ Ö ÇñÁÅ å» å¶ ð ¶ ÇÃð ù ÃðÃÅî Ô¯ ÜÅäË º ÍÓÓ
ÁÇÔîç ÔÃé é¶ ÁÅêäÅ ÇÃð Õ¼ ê ÇóÁ» çÆ ÁñîÅðÆ ç¶ æ¼ ñ ó¶
õÅé¶ ÓÚ â¾ ì ¶ ÓÚ ì¿ ç Õð Õ¶ ð¾ Ö Çç¾ å ÅÍ ð¯ ÷ ò»× êåéÆ éÅÿ ÇìÃåð¶
Óå¶ ÇêÁÅ êÅö îÅðçŠý º Ç×ÁÅÍ
ÁÇÔîç ÔÃé Ãò¶ ð ¶ é¶ î éÅÿ éÔÅ Õ¶ éÅôåÅ Õðé î¶ ÷ Óå¶
ÁÅÇÂÁÅ å» ÃÅÔîä¶ òÅñÆ Õ¹ ð ÃÆ Óå¶ Û¹ ¾ à ó ×¹ Á »ãä çÅ ê¹ ¾ å ð ìË á Å
ç¹ ¾ è êÆ ÇðÔÅ ÃÆÍ Çìé» ÇÕö ÕÃÈ ð ç¶ Û¹ ¾ à ó Ô¯ Â Æ ÇÂà ×ò»ãä çÆ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 28

ÁÇÔîç ÔÃé çÆ ØðòÅÿÆ éÅÿ ìÔ¹ å ìäçÆ ÃÆÍ éÅôåÅ î¹ Õ Å Õ¶
ÇÃð òÅÿÅ â¾ ì Å ü¾ Õ ä Ç×ÁÅ å» ÇÃð é¶ íðò¾ à ¶ ü¾ Õ Õ¶ Çà¾ Ú ð ÕÆåÆ,
ÒÒå¶ ð Æ Á½ ñ Åç å» þ éÂÆºÍ ì¶ × î ܶ ì¾ Ú ¶ éÅÿ Ççñ êðÚÅ ñË º çÆ ÁË å»
ÕÆ ÔðÜ ÁË ! ÓÓ
ÁÇÔîç ÔÃé ÁÅêä¶ ÇÃð éÅÿ Ø叱 ìÅÔð ÇéÕÿ ÔÆ ÇðÔÅ ÃÆ ÇÕ
×ò»ãä éÅÿ ÃÅÔîäÅ Ô¯ Ç×ÁÅÍ â¾ ì ¶ ÓÚ ÇÃð çÅ ÇÚÔðÅ õ¹ ô Æ éÅÿ
ÇÖó Ç×ÁÅÍ ÁÇÔîç é¶ ÇÃð â¾ ì ¶ ÓÚ¯ º Õ¾ ã Õ¶ Á×ñÆ ÃÆà Óå¶ ð¾ Ö
Çç¾ å ÅÍ
ÒÒå¹ Ã Ä ÁÅêäÅ ì¾ Ú Å êË ç Å ÇÕÀ¹ º éÔÄ Õðç¶ ? ÓÓ ÇÃð é¶ ÁÇÔîç
ÔÃé ù ê¹ ¾ Ç ÛÁÅÍ
ÁÇÔîç ÔÃé é¶ ÇÂÕçî ×¾ â Æ çÆ ìð¶ Õ ñÅÂÆÍ ÇÃð âË ô -ì¯ ð â
éÅÿ ÜÅ ò¾ Ç ÜÁÅÍ ôÅÇÂç À¹ Ô ÇÂà Çòô¶ Óå¶ ×¾ ñ éÔÄ ÃÆ ÕðéÆ
ÚÅÔ¹ ¿ ç ÅÍ ×¾ â Æ êÅðÕ ÕÆåÆÍ ÇÂÔ ÕÇÔ Õ¶ ÚñÅ Ç×ÁÅ, ÒÒîË º ÇÃ×ðà ñË
ÁÅò»ÍÓÓ
î¹ ó Õ¶ ÁÅÇÂÁÅ, ÇÃ×ðà çÆ â¾ ì Æ ×¾ â Æ ç¶ âË ô ì¯ ð â Óå¶ ÷¯ ð
éÅÿ ù ¾ à ÆÍ ÇÃð é¶ ö¹ ¾ à ¶ ç¶ ð½ º Á ÓÚ î¾ æ ¶ ò¾ à êÅ Õ¶ ÇÕÔÅ, ÒÒçÈ Ü Å
êË Õ à òÆ í¹ Á » Õ¶ ù ¾ à ÍÓÓ
ÁÇÔîç ÔÃé ôðÇî¿ ç Å Ô¯ Õ¶ ì¯ Ç ñÁÅ, ÒÒÇÕÔóÅ çÈ Ü Å êË Õ à?ÓÓ
ÇÃð é¶ Á¾ Ö » චã ÆÁ» Õð Õ¶ ÇÕÔÅ, ÒÒÇÜÔóÅ êË Õ à åÈ ¿ Ú¯ ð Æ ÕÆåË Í
ÇÂÕ êË Õ à ç¶ åÈ ¿ êË Ã ¶ Çç¾ å ¶ ÁË , çÈ Ü Å êË Õ à åÈ ¿ Ú¯ ð Æ ÕÆåË Í åÈ ¿ Ôî¶ ô Å
ÔÆ Üç¯ º Õ¯ Â Æ Ã¾ Ú ÁÅêä¶ - ÁÅê å¯ º «Õ¯ é Ë º å» ÚÆ÷» Ú¯ ð Æ Õðé ñ×çË º Í
îÆÁ» åÈ ¿ ÃçÅ àÅÔñÆ ç¶ ð¹ ¾ Ö å¯ º ì¶ ð å¯ ó é çÅ ïåé ÕðçÅ ÇðþºÍ Ô¹ ä
îÈ å ÓÚ¯ º î¾ Û ÆÁ» ëóéÆÁ» ì¿ ç ÕðÍ Ø௠- ؾ à ÁÅêä¶ - ÁÅê å¯ º å»
þ Ú Å Ô¯ ÜÅÍÓÓ
ÒÒÕÆ îåñì ÁË å¶ ð Å?ÓÓ ÁÇÔîç ÔÃé ù Þ¹ ä ÞäÆ ÁÅÂÆÍ
ÒÒåÈ ¿ ÁÅêäÆ ØðòÅÿÆ ù ÃÅø-ÃÅø ç¾ Ã ÇÕÀ¹ º éÔÄ Çç¿ ç ÅÍÓÓ
ÒÒî... ê... îË ù Á½ ð å»...,ÓÓ ÁÇÔîç é¶ ÔÕñÅ Õ¶ ÁÅêäÅ òÅÕ
ÁèÈ ð Å Û¾ â Çç¾ å ÅÍ
ÇÃð é¶ ÁÇÔîç ù ÇÕÔÅ, ÒÒÇÃ×ðà Õ¾ ã ÍÓÓ
ÁÇÔîç ÔÃé é¶ ÇÂÕ ÇÃ×ðà â¾ ì Æ ÓÚ¯ º Õ¾ ã ÆÍ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 29

 ÒÒÀÈ º ÔÈ ¿ . ..,ÓÓ ÇÃð é¶ Á¾ Ö éÅÿ ÇÂôÅðÅ ÕÆåÅ, ÒÒç¯ ÇÃ×ðà» Õ¾ ã ÍÓÓ
ÁÇÔîç ÔÃé é¶ ç¯ ÇÃ×ðà» Õ¾ ã Õ¶ ÇÂÕ ÇÃ×ðà ÁÅêä¶ ì¹ ¾ ñ · »
ÇòÚ ç¾ ì ñÂÆ å¶ çÈ Ü Æ ÇÃ×ðà ÇÃð ç¶ ç¿ ç » ÇòÚ ëÃÅ Çç¾ å ÆÍ ÇÃð é¶
ÁÇÔîç ÔÃé ù ×¾ â Æ ÇòÚ ñ¾ × ¶ ñÅÂÆàð çÅ ìàä ç¾ ì ä ñÂÆ ÇÕÔÅÍ
ÁÇÔîç ÔÃé é¶ À¹ º ß ÔÆ ÕÆåÅÍ Õ¹ Þ ÇÛä» î×叱 ñÅÂÆàð ÔñÕÆ ÇÜÔÆ
ÁòÅ÷ éÅÿ Á¾ è Å ìÅÔð ÇéÕÿ ÁÅÇÂÁÅÍ ñÅÂÆàð çÅ ÇÂÕ ÇÃð îØ
ÇðÔÅ ÃÆÍ ÇÂà éÅÿ ÁÇÔîç é¶ ÁÅêäÆ å¶ ÁÅêä¶ ÇÃð çÆ ÇÃ×ðà
ù ñ ØÅÂÆÍ
ÒÒç¶ Ö ÇÂà ñÅÂÆàð ç¶ ÇÃð Óå¶ Òê½ ÷ ¶ Ç àòÓ çÅ é¹ Õ åÅ ÁË Í Üç¯ º
å¾ Õ ÇÂÔ ÒéË × ¶ Ç àòÓ é¹ Õ å¶ éÅÿ àÕðÅÀÈ × Å éÔÄ, ñÅÂÆàð á¿ ã Å ÔÆ
ðÇÔäË º Í Üç¯ º ÇÂÔ ÁÅêäÅ é¹ Õ åÅ ñ¾ í ñÀÈ × Å å» À¹ à ÓÚ ÜÆòé çÆ
×ðîÆ ÁÅ ÜÅäÆ ÁËºÍ Á¾Ü ÁÅê» Õ¿î î¹Õ Å Õ¶ ÁéÅðÕñÆ Ø¹¿îä ÜÅò»×¶Í
Á¾ Ü åË ù ÁÅêä¶ - ÁÅê éÅÿ þ Ú ì¯ ñ äÅ êÀÈ × ÅÍ Ã¾ Ú ÇÂÔ ÁË ÇÕ åÈ ¿
د × Ë º ÍÓÓ
ÁÇÔîç ÔÃé þðÅé Ô¯ Õ¶ ì¯ Ç ñÁÅ, ÒÒد × Å? å¶ ð Å îåñì îË º
ÒÃé¶ ñ Ó Á»Í ÔÈ ¿ ! îË ù Õ¹ Û ÃîÞ éÔÄ ÁÅ ÇðÔÅÍÓÓ
ÒÒÔ»! ÜÅÔ ÇÕö Ç¿ à ðéË µ à å¯ º Ü» ÇÕö ÜÆò-ÇòÇ×ÁÅé çÆ ÇÕåÅì
ÓÚ¯ º ñ¾ í Í Ø¯ × Å éð ÁË Ü» îÅçÅ Ü» À¹ Ô ÕÆóÅ-îÕ½ ó Å, ÇÜÔóÅ éð
òÆ ÁË å¶ îÅçÅ òÆ,ÓÓ ÇÃð çÅ îÈ ¿ Ô ÁÜÆì ÇÜÔÆ ÔÅñå ÓÚ ñÅñ Ô¹ ¿ ç Å
ÜÅ ÇðÔÅ ÃÆÍ À¹ Ã ç¶ ×ÿ ÓÚ¯ º ÁÜÆì ÇÜÔÆ ÁÅòÅ÷ ÇéÕÿÆ, ÒÒÇÕÀ¹ º ?
å¶ ð ¶ îðçÅéÅ ò¾ Õ Åð ù þ à ò¾ Ü Æ ÁË ? ÓÓ
ÁÇÔîç ÔÃé çÅ îÈ ¿ Ô òÆ íÖç¶ Á¿ Ç ×ÁÅð òð×Å ñÅñ Ô¯ Ç×ÁÅÍ
ÒÒå¶ ð ¶ Á¿ ç ðñÆ Á½ ð å çÆ ÔïÅ çÅ êðçÅ åÅð-åÅð Ô¯ Ç×ÁË Ü»
Çëð å¶ ð ¶ Á¿ ç ðñ¶ Á½ ð å-îðç é¶ ÃÇÔòÅà ñÂÆ Õ¯ Â Æ éò» ðÅÔ ìäÅ
ÇñÁË ? Á½ ð å å¶ îðç Ãí ÕÆó¶ - îÕ½ Ç óÁ» å¯ º À° µ åî é¶ Í ÇÜà ÓÚ
Á½ ð å-îðç ç¯ ò ¶ º Ô¯ ä À¹ Ô ÁË Ø¯ × ÅÍÓÓ
ÁÇÔîç ÔÃé ÃàêàÅ Õ¶ ì¯ Ç ñÁÅ, ÒÒîË ù å¶ ð ¶ ÕÆó¶ - îÕ½ ó ¶ å¶ îé¹ ¾ Ö »
ç¶ øñÃø¶ çÆ Õ¯ Â Æ ÃîÞ éÔÄ ÁÅÂÆÍÓÓ
ç¯ ò ¶ º çøåð êÔ¹ ¿ Ú ¶ Í ÁÇÔîç ÔÃé é¶ ÇÃð ×¾ â Æ ç¶ àð¿ Õ ÓÚ
ð¾ Ç ÖÁÅÍ À¹ à ù ñ¾ × Å ÇÜò¶ º À¹ à çÅ ÇÃð À¹ à ù Õ¹ Þ ÕÇÔ ÇðÔÅ Ô¯ ò ¶ Í

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 30

Çëð àð¿ Õ Ö¯ Ç ñ· Á Å å» ÇÃð ç¶ ì¹ ¾ ñ · » Óå¶ ÔñÕÆ ÇÜÔÆ î¹ Ã ÕÅé ÃÆÍ
ÁÇÔîç ç¶ ì¹ ¾ ñ · » Óå¶ òÆ ë¹ ¾ ñ » òð×Æ î¹ Ã ÕÅé ÇÖó ×ÂÆÍ ÇÃð é¶ Ô¾ Ã
Õ¶ ÇÕÔÅ, ÒÒÚ¾ ñ د × Å ÇÕå¯ º çÅÍ Á¾ Ü å¯ º å¶ ð Å é» Ø¯ × Å ÁË Í ÓÓ
ÁÇÔîç ÔÃé é¶ çøåð çÅ Õ¿ î Û¶ å Æ-Û¶ å Æ î¹ Õ ÅÇÂÁÅ å¶ òÅêÃ
×¾ â Æ ÓÚ ÁÅ Õ¶ ÁÅêäÅ ÇÃð Á×ñÆ ÃÆà Óå¶ ð¾ Ç ÖÁÅÍ ç¯ ò ¶ º ÁéÅðÕñÆ
ع ¿ î ä Ú¾ ñ ê¶ Í
ÁÇÔîç ÔÃé é¶ ÇÃð òÅÿÅ â¾ ì Å ÁÅêäÆ ìöñ ÓÚ Ã¿ í ÅÇÿÁÅÍ
ÇÃð é¶ ÃñÅÔ Çç¾ å Æ, ÒÒù ¿ ç ðÆÁ» ç¶ Ã¹ ¿ ç ð ì÷Åð ÓÚ ÁÅêäÆ Ã¹ ¿ ç ðÆ
ñ¾ í Í ÓÓ
ÁéÅðÕñÆ ÇÜò¶ º ð¿ × -ìð¿ × ¶ ë¹ ¾ ñ » çÅ Ú¾ ñ çÅ-ÇëðçÅ ô¯ Á ÃÆÍ
ÇÕå¶ Õ¿ è ÅðÆ ÁéÅð çÆÁ» ÕñÆÁ» Ãé å¶ ÇÕå¶ ÕôîÆðÆ ÕñÆÁ» òÅÿ
Û¿ â ðÔÆÁ» Ãé, ÇÜò¶ º Ô¹ ä ¶ ÇÖóÆÁ» ÇÕ ÇÖóÆÁ»Í ÇÕå¶ ê³ Ü Åì ç¶ Ãð· ¯ º
ç¶ ë¹ ¾ ñ å¶ ÇÕå¶ ÕîÅçÆ Õ¾ ç çÅ ê³ Ü ÅìÆ î¯ Ç ãÁ» Óå¶ â»× ÇàÕÅÂÆ
ÒÕ¹ ó ÆÁ» å¯ º âðçÅ îÅðÅÓ ë¹ ¾ ñ » ç¶ À¹ à ô¯ Á çÅ Ú½ Õ ÆçÅð ìÇäÁÅ
ÇëðçÅ ÃÆÍ
ÒÁéÅÇÂåÀ¹ µ ñÅ ÁË º â ÿ é ÷Ó ç¶ ÇâêÅðàîË º àñ Ã௠ð ç¶ ìÅÔð òÅÿ¶
ô¯ Á -Õ¶ Ã ç¶ æ¾ ñ ¶ ë¹ ¾ ñ » ç¶ Ö¯ Ö ¶ é¶ ÁÇÔîç ÔÃé çÆ ÇèÁÅé ÇÖ¾ Ç ÚÁÅÍ
Ö¯ Ö Å ÕÆ ÃÆ, ìà ÇÂÕ ×¹ ñ ÷Åð ÃÆ, ÇÜà ÓÚ ×¹ ñ ¶ - ñÅñÅ, ×¹ ñ ¶ - çÅÀÈ ç Æ,
×¹ ñ ¶ - ÁôðøÆ, ×¹ ñ ¶ - ìÕÅÀ¹ ñ Æ, ×¹ ñ ¶ - éÆñ¯ ø ð, ×¹ ñ ¶ - éÃðÆé ìà ÕÆ
ÕÇÔä¶ ! ×¹ ñ ÷Åð ç¶ ×¹ ñ ôé çÅ ×¹ Ç ñÃåÅé ÃÆÍ À¹ Ã ç¶ ÇòÚÕÅð ÇÂÕ
ë¹ ¾ ñ òð׊ù ¿ ç ð é½ Ü òÅé ë¹ ¾ ñ çÆ ê³ Ö óÆ ò»× Öó· Å ë¹ ¾ ñ ò¶ Ú ÇðÔÅ
ÃÆ, ÇÜò¶ º ë¹ ¾ ñ » çÆ ìÅÇðô Õð ÇðÔÅ Ô¯ ò ¶ Í
ÁÇÔîç ÔÃé çÅ Ççñ À¹ à ù ç¶ Ö Õ¶ èóÕ Õ¶ ðÇÔ Ç×ÁÅÍ êÅé
çÆ ñÅñÆ éÅÿ ð¿ × ¶ ×¹ ñ ¶ - ñÅñÅ òð׶ ì¹ ¾ ñ · » ç¶ Çê¾ Û ¶ ë¹ ñ ÞóÆÁ»
Û¾ â ç¶ ç¿ ç , ÁÇÔîç ÔÃé ç¶ åé Óå¶ ÕÆóÆÁ» å¹ ð é ñ¾ × ÆÁ»Í ÇÕ¿ é Å
ÇÚð À¹ Ô ë¹ ¾ ñ ò¶ Ú ä òÅÿ¶ éÅÿ ×ñÄ ÇêÁÅ ÇðÔÅ å¶ ÁË ò ¶ º ÔÆ ñ¯ ó ¯ º ò¾ è
ë¹ ¾ ñ õðÆç ñ¶ Í
ç¯Ô» çÆ ç¯ÃåÆ òèä ñ¾×Æ å¶ Çé¾å ÇçÔÅó¶ çøå𯺠ÇþèÅ
×¹ ñ åðÅôÅ Õ¯ ÿ êÔ¹ ¿ Ú Ü»çÅÍ ÇÂÕ òÅð ×¹ ñ åðÅôÅ é¶ â¾ ì ¶ ìÅð¶ ê¹ ¾ Ç ÛÁÅ
å» úÔÆ ÜòÅì À¹ à ù òÆ Çç¾ å Å, ܯ ì¶ × î ù ç¶ Õ¶ ü¾ ê ÕðÅ Çç¿ ç Å ÃÆ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 31

ÇÕ À¹ à ÇòÚ çøåð çÆÁ» ÷ðÈ ð Æ å¶ õ¹ ø ÆÁ» øÅÂÆñ» é¶ Í ÕÂÆ òÅð
ÁÇÔîç ÔÃé ×¹ ñ åðÅôÅ çÅ ÃðÆð ÛÈ Ô Õ¶ ÁÅêäÆ «ÕÆ Ô¯ Â Æ Ç¾ Û Å
êÌ × à Õðé çÆ Õ¯ Ç ôô ÕðçÅ å» À¹ Ã ç¶ ÜòÅì ÓÚ ×¹ ñ åðÅôÅ ÛÈ Â Æ-
îÈ Â Æ ç¶ ê¾ Ç åÁ» ò»× ôðîÅ Õ¶ À¹ à çÆ Ç¾ Û Å ù Ãî¶ à ñË º çÅÍ
ÁÇÔîç ÔÃé ÁÅêäÅ ìÔ¹ å Å Ãî» ×¹ ñ åðÅôÅ éÅÿ ÇìåÅÀ¹ ä
ñ¾ × ÅÍ Üç¯ º ì¶ × î çÅ ÇèÁÅé ÁÅÀ¹ º çÅ å» À¹ à ù À¹ à ¶ Û¹ ¾ à ó ×ò»ãä
å¶ À¹ Ã ç¶ ì¶ à ¶ éÅÿ Ô¾ à çÅ-Ö¶ â çÅ ÇõÁÅñ Õð ñË º çÅÍ Ç¿ ß Ã¯ Ú ä
éÅÿ À¹ Ã ç¶ ×¹ é ÅÔ ç¶ ÁÇÔÃÅà çÆ Á¾ × , ë¹ ¾ ñ ìä Õ¶ À¹ à ù á¿ ã êÅ
Çç¿ ç ÆÍ
Üç¯ º ÁÅêä¶ ÇÃð éÅÿ ÃñÅÔ ÕÆåÆ å» À¹ Ã é¶ ÃÅø ÕÇÔ Çç¾ å Å,
ÒÒå¶ ð Å ÇÃð Õ¯ Â Æ ÁÅî ÁÅçîÆ çÅ ÇÃð éÔÄ ÁË º , ÇÜÔóÅ ÇÕö êÅçðÆ
Ü» î½ ñ òÆ çÅ ÇÃèÅÇÂÁÅ Ô¯ Ç ÂÁÅ Ô¯ ò ¶ Í ÇÂÔ ÇÃð å¶ ð Æ ÁÅêäÆ ôõÃÆÁå
çÅ ÇÃð ÁË Í å¶ ð Æ ðÈ Ô å¶ ÃðÆð ç¶ Õ¹ ç ðåÆ åÕÅÇ÷Á» çÅ ðÅÔ ò¾ Ö ðÅ
þÍ Çþ è ¶ ðÅÔ Óå¶ Ú¾ ñ ä òÅÿ¶ îé¹ ¾ Ö » çÅ ÇÂÕ ðÅÔ ÇÂÔ òÆ ÁË Í ÓÓ
ïÇÚÁÅ, ì¶×î ù ç¾Ã ÔÆ ÇçÁ» ÇÕ î¶ð¶ ÃðÆðÕ å¶ ðÈÔÅéÆ åÕÅÇ÷Á»
ç¶ ðÅÔ» Óå¶ Õ¹ ç ðå ÃóÕ ìä Õ¶ ñ¶ à ×ÂÆ þÍ å¶ ð ¶ å¶ î¶ ð ¶ ðÅÔ ò¾ Ö ð¶ -
ò¾ Ö ð¶ é¶ Í çøåð å¯ º ÇÂÕ Ø¿ à Å êÇÔñ» ÁÅ Ç×ÁÅ å» ì¶ × î ×ò»ãä
ç¶ ì¶ à ¶ ù ÃÕÈ ñ ¯ º ñË ä ×ÂÆ Ô¯ Â Æ ÃÆ ÇÕÀ¹ º ÇÕ ì¾ Ú ¶ çÆ î» âìñ Çôøà
Õ¿ î ÕðçÆ ÃÆÍ
âÅÂÆÇé¿ × à¶ ì ñ Óå¶ ÁÅêäÅ î¹ ¾ ç Å ÇìÁÅé Õðé çÅ ïåé ÕÆåÅ
å» ÇÔ¿ î å éÅ êÂÆÍ ÇÂÔ Ã¯ Ú Õ¶ ü¾ ê Ô¯ Ç×ÁÅ ÇÕ Ãò¶ ð ¶ ÁÅêä¶ ÇÃð
éÅÿ ÃñÅÔ ÕðÕ¶ íÿÕ¶ ì¶ × î ù ÃÅø-ÃÅø ç¾ Ã ç¶ × ÅÍ
ÒÁÅêäÆ ÃÚÅÂÆ çÆ åñòÅð, ÇçÖÅò¶ çÆ ÇîÁÅé ÓÚ¯ º Õ¾ ã Õ¶
À¹ Ã ç¶ êË ð » Óå¶ ð¾ Ö ÇçÁ»×ÅÍ ÇÂà éÅÿ íÅò¶ º î¶ ð Æ è½ ä ò¾ ã ç¶ Ü»
êË ð » å¶ Ô¾ æ » ù êÂÆÁ» Õ¹ ç ðåÆ Ã¿ × ÿÆÁ» Õ¾ à ç¶ å¶ îË ù ÁÅ÷Åç Õð
ç¶ÍÓ
çÈ Ã ð¶ Ççé çøåð ÇòÚ Õ¯ Â Æ Õ¿ î Ú¾ Ü éÅÿ éÅ Õð ÃÇÕÁÅÍ
ÜÆòé çÅ îÔ¾ å òÆ í¶ å þ ê ìä Õ¶ ÃÅÔîä¶ ÁÅ Ü»çÅÍ êË µ é ü¾ Õ ä
ñ¾ × çÅ å» êË µ é þ ê ìä Õ¶ â¿ × ä ç½ ó çÅÍ çøåð ÓÚ ÇÂÕ Ø¿ à Å ìóÅ
Á½ Ö Å Õ¾ Ç ãÁÅÍ Þ¹ ¿ Ü ñÅÔà ÓÚ À¹ µ ÇáÁÅ ÇÕ ì¶ × î ù ÃÅðÅ Õ¹ Þ ç¾ Ã

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 32

ÇçÁ»Í
ÇÃð ìöñ ÓÚ Ã¿ í ÅÇÿÁÅÍ ðï Â Æ ÓÚ, çñÅé ÓÚ, ì¶ × î íÅÿÆ êð
À¹ Ô éÅ ñ¾ í ÆÍ âðÅÇ¿ × ðÈ î ÓÚ ÁÅêä¶ ÇÃð òÅÿÅ â¾ ì Å î¶ ÷ Óå¶
ð¾ Ç ÖÁÅÍ ìË µ âðÈ î ò¾ ñ Ç×ÁÅÍ ìÈ Ô ¶ Õ¯ ÿ ÜÅ Õ¶ êðç¶ úÔÇñúº Á¿ ç ð
ç¶ Ç ÖÁÅÍ ì¶ × î ÃÅÇÔìÅ å¶ Û¹ ¾ à ó ×ò»ãä ÇéðòÃåð ÇÂÕ çÈ Ü Æ éÅÿ
ÇÚ¿ ì óÆÁ» Ô¯  ÆÁ» ÃéÍ À¹ ñ චêË ð Ä òÅêà ÁÅ Ç×ÁÅÍ
âðÅÇ¿ × ðÈ î ç¶ î¶ ÷ Óå¶ ÇêÁÅ À¹ à çÅ ÇÃð ï ø ¶ æ¾ ñ ¶ ØÈ ð ÇðÔÅ
ÃÆÍ À¹ Ã é¶ Ã¯ ø ¶ æ¾ ñ ¶ Çé×ÅÔ îÅðÆ å» ÇÂÕ Ô¯ ð ÇÃð ÇêÁÅ ÃÆ, À¹ Ô çÆ
ì¶ × î çÅ ÇÃðÍ
JJJ

A. ñ¾ Õ ó çÅ êË ð , ÇÜà Óå¶ ÚîóÅ Úó· Å Õ¶ î¯ Ú Æ Ü¹ ¾ å Æ ìäÅÀ¹ º çÅ þÍ

B. éÅ÷Æ çÅ ÇéôÅé ÒÃÉ Å åÇòÕÓ òð×Å þÍ
C. ÃË º àðñ ¶ ô ÆÁÅ ç¶ î¹ Ã ñîÅé ÇÜÔó¶ Á¿ ç Å÷ çÆ à¯ ê Æ êÅÀ¹ º ç¶ é¶ Í
ÇÜéÅÔ òÆ úÔÆ à¯ ê Æ êÅÀ¹ º çÅ ÃÆ, ÇÂö ÕðÕ¶ ÇÂÃù ÒÇÜéÅÔ à¯ ê ÆÓ
òÆ ÇÕÔÅ Ü»çÅ þÍ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 33

 êÅÕÆ
øñÕ ô¶ ð àÅÇÂñà ÃÆà Óå¶ ìË á Å ÁÅêäÅ Çê³ â ïÅç Õð ÇðÔÅ ÃÆÍ
àÅÇÂñà ÃÆà õÅà ÇÕÃî ç¶ å¿ ç È ð ÓÚ ê¾ Õ Æ ÃðË Ç îÕ Çî¾ à Æ çÆ ìäÆ Ô¯  Æ
ÃÆ êð Çê³ â ÓÚ êË ð » íÅð ÞÅó¶ ìÇÔäÅ À¹ Ã ç¶ ÇçîÅö ù åÅÕå Çç¿ ç Å
ÃÆÍ Õ¹ ç ðåÆ é÷Åð¶ ç¶ Ö À¹ Ô ×¹ ä ×¹ ä ÅÀ¹ ä ñ¾ × çÅÍ Ã¹ ð » çÅ À¹ å Åð-
Úó· Å Á À¹ Ã ç¶ ÇîÔç¶ çÆÁ» ê¶ Ú Æç×ÆÁ» éÅÿ ܹ Ç óÁÅ Ô¯ Ç ÂÁÅ ÃÆÍ
é¯ Õ Æñ¶ ØÅÔ çÆÁ» ÕàÅð» å¯ º ìÚä ñÂÆ ÁË Ã Æ æ» ñ¾ í äÆ ÷ðÈ ð Æ Ô¹ ¿ ç Æ
Çܾ æ ¶ ØÅÔ-ëÈ Ã ÁÅêä¶ ÔÇæÁÅð» éÅÿ ñË Ã éÅ Ô¯ ò ¶ Í îÈ ¿ Ô À¹ å »Ô ù
ü¾ Ç ÕÁÅÍ Ö¹ ¾ ñ · ¶ Á¿ ì ð çÆ æ» Û¾ å ÃÆ ÇÜÔóÆ À¹ Ã ç¶ ÇõÁÅñ ÃÆîå Õð
ðÔÆ ÃÆÍ Çê³ â » ÇòÚ Õ¹ ç ðåÆ Ü¿ × ÿ-êÅäÆ òÅÿÆ æ» çÆ Ô¾ ç þ å
ÁÕÅô» å¾ Õ ëË ñ Æ Ô¹ ¿ ç Æ ÃÆÍ èðåÆ, Á¿ ì ð çÆ ÃÅðÆ ×¿ ç ×Æ õ¹ ô Æ-õ¹ ô Æ
ÁÅêä¶ Á¿ ç ð Ãî¯ ñË º çÆ ÃÆÍ îé¹ ¾ Ö ç¶ Çç¾ å ¶ î¹ ô Õ îÅðç¶ å¯ Ô ø¶ ìçñ¶
îÇÔÕç¶ ×¹ ñ Åì ÁÅêäÆ ÛÅåÆ Óå¶ À¹ × Å ñË º çÆ ÃÆÍ
øñÕ ô¶ ð ÃçÅ ÔÆ ÇÃð ü¾ Õ Õ¶ Á¿ ì ð ç¶ ô¶ ð ÃÈ ð Ü ù ÕÇÔ¿ ç Å ÃÆ,
ÒÒïÅð ÇèÁÅé ð¾ Ö ÄÍ Ø¾ à åêô ù ¾ à ÄÍÓÓ êð Ô¹ é Åñ Ô¯ ò ¶ Ü» ÇÃÁÅÿ
ÇÂà êÇò¾ å ð ÃðÆð Á¿ ç ð ÔÆ å» ÁêÇò¾ å ðåÅ êÿçÆ þÍ À¹ Ô Ã¾ Ü ¶ Ô¾ æ
éÅÿ ñ¯ à Å ëóçÅ å¶ Ö¾ ì ¶ Ô¾ æ éÅÿ ÁÅêäÆ ×¿ ç ×Æ ÃÅø ÕðçÅÍ
ÒÕÆ Ö¾ ì Å Ô¾ æ éÅêÅÕ þ? å»ÔÆ å» ÁÃÄ Ã¾ Ü Å Ô¾ æ ÃñÅî ñÂÆ
Á¾ × ¶ Õðç¶ Ô»Í ÇÂö ñÂÆ å» é¶ Õ Æ çÅ øÇðôåŠþ Ü ¶ î¯ ã ¶ ç¶ åõå Óå¶
ìË á Å ðÇÔ¿ ç Ë Í Ö¾ ì ¶ î¯ ã ¶ çÅ åõå êÅê» çÅ ÇÔÃÅì ð¾ Ö ä ñÂÆ î¾ Ç ñÁÅ
Ô¯ Ç ÂÁË Í êð ïÈ é Åé çÆÁ» êðÆ-ÕÔÅäÆÁ» ÓÚ ÃñÅî Õðé ñÂÆ Ôî¶ ô Å
Ö¾ ì Å Ô¾ æ Á¾ × ¶ ÕÆåÅ Ü»çÅ ÃÆ å» ÇÕ Ã¾ Ü ¶ Ô¾ æ ÓÚ õ¿ Ü ð ëÇóÁÅ ÜÅ
ÃÕ¶ Í ÕÆ ÇÂÔ î¿ ç -íÅòéÅ éÅêÅÕÆ éÂƺ?Ó êåÅ éÔÄ ÕÆ-ÕÆ Ã¯ Ú ç¶
é¶ Øð çÆ ÃøÅÂÆ ÕÆåÆÍ ö¹ à ñõÅé¶ , ðï Â Æ Áå¶ Õîð¶ ç¶ Ôð Öñ-
Öȿܶ ÓÚ ÇÜ¿éÅ òÆ ÕÈóÅ ÃÆ ÇÂÕ¾áÅ ÕðÕ¶ êñÅÃÇàÕ ç¶ ì¯ð¶ ÓÚ
êÅÇÂÁÅÍ êÜÅî¶ ç¶ éÅÿ¶ ò»Ù ì¯ ð ¶ ç¶ îÈ ¿ Ô çÆ â¯ ð Æ ÇÖ¾ Ú Õ¶ ì¯ ð ¶ çÅ
î¿ È Ô Õ¾ à ն ì¿ Ç é· Á ÅÍ Øð ç¶ ìÅÔð ׿ ç ×Æ ç¶ ì¯ Ç ðÁ» ç¶ ñ¾ × ¶ 㶠ð çÅ
î¹ é ÅðÅ ÁÅêä¶ ì¯ ð ¶ éÅÿ Ô¯ ð À¹ µ ÚÅ Õð Çç¾ å ÅÍ ÇÂÔ î¹ é ÅðÅ À¹ à ç¶
ÇÂîÅé çÅ Á¾ è Å ÇÔ¾ à ŠÃÆÍ ì¯ ð Šù ¾ à ä ò¶ ÿ ¶ À¹ Ô ÃçÅ ì¹ ó ì¹ ó ÅÀ¹ º çÅ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 34

ÃÆ, ÒÒêÇò¾ å ðåÅ Á¾ è Å ÇÂîÅé ÁË Í ÓÓ
À¹ Ô ÁÅêä¶ ÁêÇò¾ å ð ÇÜÔ¶ êÇò¾ å ð Øð òóé ñÂÆ î¹ Ç óÁÅ ÂÆ
ÃÆ ÇÕ ÇÂÕ õÅñÆ îË ç Åé òð×Å ÇÃð, Çìé» òÅÿ» ç¶ , êåÅ éÔÄ ÇÃð
ç¶ òÅÿ ÕÆî¯ æ ðË ê Æ éÅÿ Þó¶ Ô¯  ¶ Ãé Ü» À¹ à åð¶ çÆ å¶ ÷ èÅð éÅÿ
ÃÅø ÕÆå¶ Ô¯  ¶ , ÇçÇÃÁÅÍ ÇÃð éÅÿ ÇÚ¿ ì ó¶ Õ¹ ¾ å ¶ òð׶ ì¹ ¾ ñ · ×¹ ¾ ð Ŷ Í
Õ½ Õ éÆ A ñÇÔܶ ÓÚ Á¿ × ð¶ ÷ Æ ÓÚ ì¯ Ç ñÁÅ, ÒÒÁË êÅÕÆ! ÁÅêäŠ׿ ç
ÁÅêä¶ Øð ÃÅÔîä¶ Ã¹ ¾ Ç àÁÅ ÕðÍÓÓ å¶ ê³ Ã ¶ ð Æ Çܾ â Æ ×Åÿ Õ¾ ã Õ¶
øñÕ ô¶ ð çÅ ÕÈ ó ¶ òÅÿÅ ìË × Ø¹ î ÅÁ Õ¶ ù ¾ Ç àÁÅ ÇÜò¶ º ÁÃÄ ìÚêé ÓÚ
òÿ» òÅÿÆ ñ¯ Ô ¶ çÆ åÅð éÅÿ ç¯ êð» òÅÿÅ ê¾ Ö Å ÔòÅ ÓÚ À¹ â ÅÀ¹ º ç¶
Ã»Í ñÅñ ×ðçé ç¶ òÿ ÇìñÕ¹ ñ ñ¯ Ô ¶ çÆ åÅð òÅÿ¶ òÿ» òð׶ Ãé
å¶ ÇÃð ê¾ Ö ¶ ò»× ع ¿ Ç îÁÅÍ èóÆ-èóÆ çÆÁ» ç¯ Õ¹ ×Åÿ» Ô¯ ð ç¶ Õ¶
À¹ Ã é¶ ÁÅêäÆ êË º à çÆ Ç÷¾ ê Ö¯ ñ · Æ å¶ øñÕ ô¶ ð ç¶ Øð çÆÁ» ê½ ó ÆÁ»
ê¶ ô Åì éÅÿ ÁêÇò¾ å ð Õð Çç¾ å ÆÁ»Í
øñÕ ô¶ ð çÆ ÁÅòÅ÷ ×ÿ¶ ÓÚ¯ º ÇéÕÿÆ êð ç¿ ç » ç¶ Ü¿ × ÿ¶ ÓÚ
ò¾ Ü Õ¶ Çê¾ Û ¶ î¹ ó ×ÂÆ, ÒÒéÅêÅÕ ðË µ â éË µ ÕBÍ ñÅñ è½ ä » ÂÆ ÕÔ»×ÅÍÓÓ
øñÕ ô¶ð ñ¿âé ÓÚ ÂÆÇñ¿ × ç¶ ÇÂñÅÕ¶ ÓÚ ðÇÔ¿ ç Å ÃÆÍ ÇÂæ¶
ì¿ × ñÅ ç¶ Ã Æ, êÅÇÕÃåÅéÆ Áå¶ ÇÔ¿ ç ¯ à åÅéÆÁ» ç¶ éÅÿ-éÅÿ Ôð ×ÿÆ
ÓÚ ÇÂÕ-Á¾ è Å Øð ÒñÅñ è½ Ç äÁ»Ó çÅ òÆ ÃÆÍ
ÒÒñÅñ è½ ä ¶ ÃÅù ÃÅÇðÁ» ù ÒêÅÕÆÓ ÔÆ ÕÇÔ¿ ç ¶ ÁË , ÓÓ øñÕ ô¶ ð
ì¹ ó ì¹ ó ÅÇÂÁÅ, ÒÒÇÕ¿ é ¶ ÜÅÔñ å¶ éÅêÅÕ é¶ ÇÂÔ ñÅñ è½ ä ¶ Í Ç¿ â ÆÁÅ
å¶ ì¿ × ñÅ ç¶ Ã ù òÆ êÅÇÕÃåÅé ÂÆ ÃîÞç¶ ÁË ! ç¾ Ö äÆ Â¶ ô ÆÁÅ ç¶
ܹ × ðÅøƶ çÅ Õ¹ Û êåÅ éÂÆºÍ ÇÂÔ ÃÅð¶ ÒêÅÕÓ æ¯ ó · ¯ º é¶ Í êÇÔñ» ÃÅðÅ
ÇÔ¿ ç ¯ à åÅé ÒêÅÕÓ ÃÆÍ Çëð êÅÇÕÃåÅé êÈ ð ìÆ å¶ ê¾ Û îÆ ÒêÅÕÓ Ô¯ Ç ÂÁÅÍ
Üç¯ º êÈ ð ìÆ êÅÇÕÃåÅé çÅ ì¿ × ñÅ ç¶ Ã ìä Ç×ÁÅ å» À¹ Ô ÇÕ¾ æ ¯ º çÅ
ÒêÅÕÆÓ Ô¯ Ç ÂÁÅ!ÓÓ
øñÕ ô¶ ð Ôî¶ ô Å ê¶ Ú ÆçÅ îÃñ¶ ÓÚ À¹ ÿ ÇÞÁÅ ðÇÔ¿ ç Å ÃÆÍ ìÔ¹ å Å
Ãî» Õ¿ î ñ¾ í ä ÓÚ ×òÅÀ¹ º çÅÍ Õ¿ î ؾ à , Õ¿ î çÆ íÅÿ ÓÚ í¾ Ü -ç½ ó
ò¾ è ÕðçÅÍ Ôð Õ¿ î ÓÚ êÇò¾ å ð-ÁêÇò¾ å ð ç¶ øñÃø¶ ÓÚ À¹ ÿ ÇÞÁÅ
ðÇÔ¿ ç ÅÍ
À¹ à çÅ ÇêÀ¹ ê¿ Ü ÅÔÇòÁ» ÓÚ îÆðê¹ ð å¯ º ñ¿ â é Õêó¶ çÆ øË Õ àðÆ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 35

ÓÚ Õ¿ î ñ¾ í ä ÁÅÇÂÁÅ ÃÆÍ À¹ ç ¯ º Úñ¯ øñÕ ô¶ ð ìÔ¹ å Û¯ à Å ÃÆÍ À¹ ç ¯ º
å¯ º Ô¹ ä å¾ Õ Õ¿ î ÔÆ ñ¾ í çÅ ÇðÔÅ ÃÆÍ ìÚêé å¯ º ñË Õ¶ Ô¹ ä å¾ Õ î÷çÈ ð
ÔÆ ÇðÔÅÍ À¹ à ù ÇÃðø ¶ é Å ÔÆ ïÅç ÃÆ, ÇÂÕ Õ¿ é චé ð ÓÚ «Õ Õ¶
ÁÅêä¶ îÅÇêÁ» éÅÿ ñ¿ â é ê¹ ¾ Ç ÜÁÅ ÃÆÍ îÅê¶ å» Õç¯ º ç¶ å¹ ð ׶
Ãé êð Ü»ç¶ Ô¯  ¶ ÂÆÇñ¿ × ÓÚ î½ ñ ÅéÅ ç¶ ÔòÅñ¶ Õð ׶ ÃéÍ
î½ ñ ÅéÅ Ãí êÅÕÆÁ» çÅ ìÔ¹ å ÇèÁÅé ð¾ Ö çÅ ÃÆÍ ÇÕö Õ¯ ÿ ý ä
çÆ æ» éÅ Ô¹ ¿ ç Æ å» îÃÇÜç ÓÚ À¹ Ã ç¶ Ã½ ä çÅ êÌ ì ¿ è Õð Çç¿ ç ÅÍ éô¶
ÓÚ à¹ ¿ é ÇÕö êÅÕÆ ù À¹ Ô çÆ êåéÆ Ø叱 Õ¾ ã Çç¿ ç Æ å» î½ ñ ÅéÅ
ÃÅÇÔì À¹ à ù îÃÇÜç ÓÚ òÅó ñË º ç¶ Í À¹ Ô êÅÕÆÁ» çÅ ÇèÁÅé ð¾ Ö ä
òÅÿÅ ÇÂéÃÅé ÃÆÍ
îÃÇÜç éÅÿ ÇÂÕ éÆñ¶ ìÈ Ô ¶ òÅÿÅ Øð ÃÆÍ À¹ à Øð ÓÚ ðÇÔ¿ ç Æ,
ìÔ¹ å ÔÆ Ã¹ ¿ ç ð éÆñÆÁ» ÁÅÃîÅéÆ Á¾ Ö » òÅÿÆ Á½ ð å çÅ å» ìóÅ ÔÆ
ÇõÁÅñ ð¾ Ö ç¶ ÃéÍ Ã¹ ä é ÓÚ ÁÅÇÂÁÅ ÃÆ ÇÕ À¹ Ô Á½ ð å è¿ ç Å ÕðçÆ
ÃÆÍ êÅÇÕÃåÅé å¯ º ÃÆÍ À¹ Ô êÅÕÆ Á½ ð å ÃçÅ ì¹ ¾ ñ · ¶ ôÅÔ çÅ ÕñÅî
×¹ ä ×¹ ä ÅÀ¹ º çÆ ðÇÔ¿ ç Æ ÃÆÍ
î½ ñ ÅéÅ îÃÇÜç ÜÅä å¯ º êÇÔñ» ¶ è ð-úèð ç¶ Ö çÅÍ Üç¯ º ÇòôòÅÃ
Ô¯ Ü»çÅ ÇÕ Õ¯ Â Æ éÔÄ ç¶ Ö ÇðÔÅ, ÛÅñ îÅð Õ¶ éÆñ¶ ìÈ Ô ¶ ÓÚ òó
Ü»çÅÍ ìÈ Ô Å òÆ ÁË é úö åð· » çÅ ÃÆ ÇÜò¶ º ôÅÔÆ îÃÆå çÆ Û»ò¶ º ôÅÔÆ
î¹ Ô ¾ ñ ÅÍ ôÅÔÆ ñ¯ Õ Òò¹ ÷ È Ó å» ôÅÔÆ î¹ Ô ¾ ñ ¶ ÓÚ Õðç¶ å¶ éîÅ÷ ôÅÔÆ
îÃÆå ÓÚ ÜÅ Õ¶ êó· ç ¶ Í Â¶ æ ¶ òÆ Õ¹ Þ úÔ¯ ÇÜÔÅ ÔÆ ÇÃñÇÃñÅ ÃÆÍ
î½ ñ ÅéÅ êÇÔñ» éÆñ¶ ìÈ Ô ¶ Á¿ ç ð ÜÅ Õ¶ êÇò¾ å ð Ô¹ ¿ ç Å å¶ Çëð îÃÇÜç
ÓÚ ÜÅ Õ¶ î¹ Ã ñîÅé» ù êÅÕ-êÇò¾ å ð ðÇÔä çÅ êÌ ò Úé ÕðçÅÍ
øñÕ ô¶ ð ù ÃçÅ À¹ Ô Ö¾ ì Æ Á¾ Ö îÅð Õ¶ ÕÇÔ¿ ç Å, ÒÒéÆñÅ ìÈ Ô Å
êÅÕÆÁ» ñÂÆ Ü¿ × ÿ-êÅäÆ çÆ æ» å¶ ö¹ à ñõÅéÅ ÁË Í ÓÓ
î½ ñ ÅéÅ Üç Õç¶ ÇÕö éÅêÅÕÆ ìÅð¶ ×¾ ñ ìÅå ÕðçÅ å» ÁÅêäÆ
Ö¾ ì Æ Á¾ Ö ç¾ ì çÅÍ Üç¯ º êÇò¾ å ð ×¾ ñ ÕðçÅ å» Ã¾ Ü Æ Á¾ Ö çÅ ôàð ì¿ ç
Ô¹ ¿ ç Å å¶ Ö¹ ¾ ñ · ç ÅÍ øñÕ ô¶ ð ÃîÞ Ü»çÅ ÇÕ é¶ Õ Æ å¶ ìçÆ ç¶ øÇðôå¶
éÅÿ Á¾ Ö ÇîñÅÂÆ Ü» üðÅÂÆ ÜÅ ðÔÆ ÁË Í î½ ñ ÅéÅ ç¶ î¯ Ç ãÁ» Óå¶ ìË á ¶
é¶ Õ Æ å¶ ìçÆ ç¶ øÇðôå¶ êÇò¾ å ð å¶ ÁêÇò¾ å ð çÅ ÇÔÃÅì-ÇÕåÅì
ÁÅêä¶ ñË ê àÅê Óå¶ Õðç¶ ðÇÔ¿ ç ¶ Í

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 36

 òÅÔòÅ íÅÿ Õðé î×叱 ÕÃÅÂÆ çÆ ç¹ Õ Åé Óå¶ Õ¿ î ñ¾ í Ç×ÁÅÍ
ç¹ Õ Åé çÅ îÅÇñÕ ìðåÅéòÆ ÃÆÍ ÇÜò¶ º ÁÃÄ ÒêÅÕÆÓ, ÕÅÿÅ ÒÇé×ðÓ
å¶ À¹ Ô ìðåÅéòÆ ÒÇìÌ à ÓÍ
À¹ Ã ç¹ Õ Åé Óå¶ Ôð åð· » çÅ îÆà ÇîñçÅ ÃÆÍ îÆà-îÅðÇÕà ÓÚ
À¹ à çÆ ç¹ Õ Åé ìÔ¹ å ÚñçÆ ÃÆÍ ÜÅéòð Õ¾ à ä òÅÃå¶ îôÆé» ÃéÍ
Á¾ Ö ç¶ ë¯ ð ÓÚ Ç¾ Õ ¯ ÞàÕ¶ éÅÿ òÆÔ ÜÅéòð» çÆÁ» è½ ä » ÃðÆð å¯ º
ò¾ Ö Ô¯ Ü»çÆÁ»Í ÇìñÕ¹ ñ Ç¿ ß ÔÆ ÇÜò¶ º ÇÂÕ òÅðÆ Òå¹ Ô ÅâÆ ÇàÀÈ ì Ó
ÜÅäÆ ÒïÈ ÇàÀÈ ì Ó Óå¶ î¾ Õ ¶ ç¶ êÇò¾ å ð ôÇÔð çÆ êÇò¾ å ð èðåÆ Óå¶
ÇÕö ÕÅÇøð çÆ ÁêÇò¾ å ð è½ ä Õ¾ à Õ¶ ñ¯ Õ ÇÃð éÅÿ ë¹ à ìÅñ Ö¶ â ðÔ¶
ÃéÍ
øñÕ ô¶ ð ù ¶ é Å êåÅ ÃÆ ÇÕ Â¶ æ ¶ ÃÅðÅ îÆà ÒÞàÕ¶ Ó çÅ ÔÆ
ÇòÕçÅ ÃÆÍ ÃÅðÆ À¹ î ð À¹ Ã é¶ òÆ ÇÕÃîå ç¶ ÞàÕ¶ ÔÆ ÖÅè¶ Ãé êð
À¹ Ã é¶ Õç¶ ÞàÕ¶ çÅ îÆà éÔÄ ÃÆ ÖÅèÅÍ À¹ Ô ÃçÅ ÜÅéòð ÞàÕ¶
éÅÿ ÔÆ îÅðçÅ ÃÆÍ
ÇÂÕ Ççé ÇÂÔ Ã¯ Ú Õ¶ êÌ ¶ ô Åé Ô¯ Ç×ÁÅ ÇÕ ÞàÕ¶ çÅ îÆà ÖÅä
éÅÿ î¹ Ã ñîÅé ÁêÇò¾ å ð Ô¯ Ü»çÅ þÍ ÕÆ ÞàÕÅ ç¶ ä òÅÿÅ î¹ Ã ñîÅé
ÁêÇò¾ å ð éÔÄ Ô¹ ¿ ç Å?
ÇÂÕ Ççé ÕÃÅÂÆ çÆ ç¹ Õ Åé Óå¶ ÕÅÇîÁ» çÆ ØÅà ÃÆÍ À¹ à Ççé
À¹ à ù ÃÈ ð ÞàÕÅÀ¹ ä ¶ ê¶ Í íÅò¶ º À¹ Ã é¶ ÕÃÅÂÆÁ» òÅÿÅ ÇÚ¾ à Å Õ¯ à
êÅÇÂÁÅ Ô¯ Ç ÂÁÅ ÃÆ, Çëð òÆ ÃÈ ð ç¶ ñÔÈ ç¶ ÇÛ¾ à ¶ À¹ Ã ç¶ ÇÃð-îÈ ¿ Ô , è½ ä
Áå¶ ìÅÔ» Óå¶ êË ×¶ å¶ À¹ à ù ÁêÇò¾ å ð Õð ׶ Í Þ¾ à Øð ÁÅ Õ¶
þ å òÅð ÇÂôéÅé ÕÆåÅ êð À¹ Ã ç¶ Ççñ çÅ ô¾ Õ çÈ ð éÅ Ô¯ Ç ÂÁÅ ÇÕ
ÃÈ ð » ç¶ ñÔÈ é¶ À¹ à ù ¶ é Å ÁêÇò¾ å ð Õð Çç¾ å Å þ, À¹ Ô ÇÜ¿ é ¶ îð÷Æ
ÇÂôéÅé Õð ñò¶ , êÇò¾ å ð Ô¯ ä Å î¹ ô ÇÕñ þÍ ð¾ ì å¯ º âðÇçÁ» éîÅ÷»
çÆ Ç×äåÆ ç¯ ×¹ ä Å òèÅ Çç¾ å ÆÍ Ôð ò¶ ÿ ¶ éîÅ÷ êó· ç Å ðÇÔ¿ ç ÅÍ ÇìÌ à
ÕÃÅÂÆ é¶ æ¯ ó · ¶ Ççé å» ç¶ Ç ÖÁÅÍ ÇÂÕ-ç¯ òÅðÆ îé· Å Õðé Óå¶ òÆ
òèÅÂÆÁ» éîÅ÷» éÅ ØàÅÂÆÁ» å» ÇÂÕ Ççé ÇìÌ à ÕÃÅÂÆ é¶ Õ¿ î å¯ º
ÜòÅì ç¶ Çç¾ å ÅÍ
Õ¿ î å¯ º ÜòÅì Çîñä Óå¶ øñÕ ô¶ ð À¹ ç Åà ԯ ä çÆ ìÜŶ õ¹ ô
Ô¯ Ç ÂÁÅ, ÒÚ¾ ñ ¯ Ú¿ × Å Ô¯ Ç ÂÁÅÍ îË º å» ÁÅê ÂÆ ÇåÁÅð ìË á Å ÃÆ é½ Õ ðÆ ù

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 37

ñ¾ å îÅðé ñÂÆÍ îÅñÕ é¶ ÁÅê ÂÆ î¶ ð Å Õ¿ î ý Ö Å Õð Çç¾ å ÅÍ ô¹ Õ ð
ÁË ! îË ù éÅêÅÕ ÜÆòé å» ÜÆäÅ éÅ êÀÈ Í Ó
ÇçîÅöÆ ÚË é å» Çîñ ×ÂÆ êð ç¯ Ççé» ÓÚ ÔÆ Çã¾ â çÆ ì¶ Ú Ë é Æ é¶
ÇçîÅöÆ ÚË é çÆÁ» ÚÈ ÿ » ÇÔñÅÀ¹ ä ÆÁ» ô¹ ð È Õð Çç¾ å ÆÁ»Í Ççñ ù
åþ ñ Æ ç¶ ä ñ¾ × Å, Òܶ î¹ Ã ñîÅé ÇìîÅð Ô¯ ò ¶ å» ôðÅì Ü» ÃÈ ð çÅ îÆà
çòÅÂÆ ÃîÞ Õ¶ êÆ-ÖÅ ñË ä Å éÅêÅÕÆ éÔÄÍÓ
ç¹ ì ÅðÅ ÇìÌ à ÕÃÅÂÆ Õ¯ ÿ é½ Õ ðÆ ñË ä ÜÅ êÔ¹ ¿ Ú Å, ÒÒÃÅÔì! îË º Õ¿ î
ò¶ ÿ ¶ Çå¿ é ò¶ Ç ÿÁ» çÆ éîÅ÷ òÆ Ççñ ÓÚ ÂÆ êó· ÇñÁÅ Õð»×Å êð
Õ¿ î çÅ é¹ Õ ÃÅé éÔÄ ÕðçÅÍÓÓ
êð ÇìÌ à ÕÃÅÂÆ é¶ ÇÂÕ éŠù ä ÆÍ Ü¶ î½ ñ ÅéÅ ÃÅÇÔì çÅ êÌ ò Úé
ù ä ñË º çÅ å» ôÅÇÂç î¿ é Ü»çÅ êð À¹ Ô éÅ î¿ Ç éÁÅÍ À¹ à ù ç¹ ì ÅðÅ
Õ¿ î Óå¶ éÅ ð¾ Ç ÖÁÅÍ ñÅêðòÅÔÆ å¶ ì¶ Ã îÞÆ ÕÅðé ÕÅö÷-ê¾ å ð» ÓÚ
×óìóÆ ÕðÕ¶ òË µ ñ-ø¶ Á ð çÅ ÚË µ Õ òÆ ì¿ ç Ô¯ Ç×ÁÅÍ ÔÅñå ìç å¯ º
ìçåð Ô¹ ¿ ç Æ ×ÂÆÍ ÃÅðÅ Ççé ÂÆÇñ¿ × çÆÁ» ×ÿÆÁ» ÓÚ Õ¿ î ñ¾ í çÅ
ع ¿ î çÅ ðÇÔ¿ ç ÅÍ çð-çð î¿ × ä çÆ é½ ì å ÁÅÀ¹ º çÆ Ü»çÆ ÃÆÍ ×¹ ð ç¹ Á Åð¶
å¶ îÃÆå» å¯ º ñ¿ × ð å¶ ÇéÁÅ÷ ÖÅ-ÖÅ Õ¶ Çã¾ â íð ñË º çÅ êð îÅÇÂÕ
å¿ × Æ é¶ ìÔ¹ å êÌ ¶ ô Åé Õð Çç¾ å Å ÃÆÍ
À¹ Ã ç¶ Øð çÆ é¹ ¾ Õ ð Óå¶ ÇìÌ à ì¹ ó Æ ðÇÔ¿ ç Æ ÃÆÍ À¹ à çÅ Õ¯ Â Æ éÔÄ
ÃÆ, ÇÃòŶ À¹ Ã ç¶ ÇìÌ Ç àô ÚÅðñà ÃàÅÇÂñ ÁÃñÆ éÃñ ç¶ ìðåÅéòÆ
Õ¹ ¾ å ¶ ç¶ Í Õ¹ ¾ å ¶ ç¶ ÃðÆð Óå¶ õÅÕÆ è¾ ì ¶ ÇÂÀ¹ º Ãé ÇÜò¶ º ç¾ Ö äÆ Â¶ ô ÆÁÅ
çÅ éÕôÅ ìÇäÁÅ Ô¯ ò ¶ Í À¹ Ã ç¶ ñàÕç¶ Ô¯  ¶ ñ¿ ì ¶ Õ¿ é ¶ ç » ÇÜò¶ º ÇÕö
ÇìÌ Ç àô ðÅÜ ç¶ ÇÔ¿ ç ¯ à åÅéÆ ë½ Ü Æ çÆÁ» Ç×¾ ñ ÆÁ» ܹ ð Åì» åÅð Óå¶
ÚÈ ¿ ã Æ éÅÿ à¿ × ÆÁ» ù ¾ Õ äÆÁ» êÅÂÆÁ» Ô¯ ä Í À¹ à ÇìÌ à ì¹ ó Æ é¶ í¹ ¾ Ö îðÆ
Ô¿ ã ÅÀ¹ º ç¶ êÅÕÆ ò¾ ñ ç¶ Ö Õ¶ ÇÕÔÅ, ÒÒîË º åË ù ç¯ ê½ º â ÇçÁ»×Æ Ü¶ åÈ ¿
î¶ ð ¶ ê¾ ê Æ ù éò· Å ç¶ ò ¶ º å»ÍÓÓ
øñÕ ô¶ ð é¶ Þ¾ à ÇÂÔ ê¶ ô Õô, êÇò¾ å ðåÅ-ÁêÇò¾ å ðåÅ çÆ Ü¿ ×
ÓÚ ÇÂÕ-åðøÅ ç¹ ô îä çÆ Ã¹ ñ ÅÔ çÅ çÅÁòåéÅîÅ ÃîÞ Õ¶ êÌ ò Åé
Õð ñÂÆÍ À¹ Ã é¶ Õ¹ ¾ å Å åé¯ º -îé¯ º Ú¿ × Æ åð· » éò· Å ÇÂÁÅÍ îÇÔÕçÅð
ôË º êÈ éÅÿ Õ¹ ¾ å Å éò· Å -èò· Å Õ¶ ù Õ ÅÇÂÁÅÍ òÅÿ ÃòÅðé ÓÚ Õ¯  Æ
ÕÃð éÅ Û¾ â ÆÍ ÇìÌ à ì¹ ó Æ Â¶ é Æ õ¹ ô Ô¯ Â Æ ÇÕ À¹ Ã é¶ Õ¹ ¾ å ¶ ç¶ éò· Å À¹ ä -

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 38

è¹ Á ÅÀ¹ ä çÅ Õ¿ î úö ù ÔÆ Ã½ º ê Çç¾ å ÅÍ êÈ ð ¶ î¹ Ô ¾ ñ ¶ ç¶ ì¹ ¾ ã ¶ ÇìÌ à
À¹ à ù Ǿ ÷ å çÆ Çé×ÅÔ éÅÿ ç¶ Ö ä ñ¾ × ¶ Í
çÈ Ü ¶ Ççé ÇÂÕ Ô¯ ð ì¹ ¾ ã Æ ÇìÌ à ÁÅêäÆ Çì¾ ñ Æ ñË ÁÅÂÆÍ Çì¾ ñ Æ ò¾ ñ
ç¶ Ö Õ¶ øñÕ ô¶ ð Ççñ ÓÚ ÕÇÔä ñ¾ × Å, ÒîË º å» Á¿ ì ð çÅ ô¶ ð Ô»Í êð
ÇÂà êÅêÆ ê¶ à é¶ å» èðåÆ ç¶ ô¶ ð çÆ ÒÁ»àÆÓ éò· Å À¹ ä çÅ Õ¿ î Õðé
ñÂÆ îÜìÈ ð Õð Çç¾ å Ë Í Ó
À¹ Ã é¶ ÁÅêäÆ ÒÁ»àÆÓ Â¶ é Æ î¹ Ô Åðå éÅÿ éò· Å ÂÆ ÇÕ ôÅÇÂç ÔÆ
ÇÕö î½ ñ òÆ é¶ ñÅô ù ¶ ç » ÇÂôéÅé ÕðòÅÇÂÁÅ Ô¯ ò ¶ Í ôË º êÈ å¯ º ìÅÁç
Ô¶ Á ð-âðÅÇÂð éÅÿ òÅÿ ù Õ Å Õ¶ ÚîÕçÅð ìäÅ Çç¾ å ¶ Í Çì¾ ñ Æ ç¶
éÅÿ-éÅÿ ì¹ ¾ ã Æ òÆ õ¹ ô Ô¯ ×ÂÆÍ À¹ Ã é¶ ìó¶ ÇêÁÅð éÅÿ ç¯ ê½ º â
Çì¾ ñ Æ éò· Å À¹ ä ç¶ å¶ ç¯ ê½ º â Çྠê Çç¾ å Æ å¶ ê¹ ¾ Ç ÛÁÅ, ÒÒå¶ ð Å é» ÕÆ
ÁË?ÓÓ
øñÕ ô¶ ð é¶ ìó¶ øõð éÅÿ ÁÅêäÅ é» ç¾ Ç ÃÁÅÍ ì¹ ¾ ã Æ é¶ îåñì
ê¹ ¾ Ç ÛÁÅ å» øñÕ ô¶ ð é¶ À¹ à çÅ Áé¹ ò Åç ÕÆåÅ, ÒÒÃÕÅÂÆ ñÅÇÂéÍÓÓ
êÈ ð ¶ ÇÂñÅÕ¶ ÓÚ øñÕ ô¶ ð ÒÃÕÅÂÆ ñÅÇÂé â½ × ì¶ ç ðÓ ÕðÕ¶ îôÔÈ ð
Ô¯ Ç×ÁÅÍ
ð¯ ÷ çÃ-ìÅð» Õ¹ ¾ å ¶ - Çì¾ ñ ÆÁ» éò· Å À¹ ä ñ¾ × ÅÍ Çྠê ðÿÅ Õ¶ Ççé
çÆ ÕîÅÂÆ Ã½ - ⶠã ý ê½ º â Ô¯ Ü»çÆÍ Â¶ é Æ ÕîÅÂÆ å» À¹ Ô é¶ Õç¶
Ôøå¶ ÓÚ éÔÄ ÃÆ ÕÆåÆÍ Õ¹ ¾ å ¶ - Çì¾ ñ ÆÁ» çÆ Ç×äåÆ Ççé-ì-Ççé
òèä ñ¾ × ÆÍ Õç¶ - Õç¶ å» ðÅå ç¶ ìÅð» ò¾ Ü Ü»ç¶ Í Üç¯ º æ¯ ó · ¶ ÇÜÔ¶
êË Ã ¶ Üî· » Ô¯ ׶ å» ÇÕðŶ Óå¶ ç¹ Õ Åé ñË ñÂÆÍ ç¯ é½ Õ ð òÆ ð¾ Ö ñ¶
å» Ü¯ Õ¿ î ò¶ ÿ ¶ ÇÃð éì¶ Ç óÁÅ ÜÅ ÃÕ¶ Í ç¹ Õ Åé çÅ é» òÆ ÁÅêä¶ é»
Óå¶ ÔÆ ÒÃÕÅÂÆ ñÅÇÂé â½ × ì¶ ç ðÓ ð¾ Ö ÇñÁÅÍ ñ¯ Õ Ä çÈ ð ¯ º -çÈ ð ¯ º Õ¾ ¹ å ¶ -
Çì¾ ñ ÆÁ» ÇñÁÅÀ¹ ä ñ¾ × ¶ Í Õ¿ î òÇèÁÅ å» çÈ Ü ¶ ÇÂñÅÕ¶ ÓÚ òÆ úö é»
çÆ ç¹ Õ Åé Ö¯ ñ · ñÂÆÍ
î½ñÅéÅ é¶ Üç øñÕ ô¶ð ù Ö»çÅ-êÄçÅ ç¶ÇÖÁÅ å» À¹ÃçÆ
ç¹ Õ Åé ç¶ ×¶ ó ¶ îÅðé ñ¾ × ÇêÁÅÍ Ôî¶ ô Å À¹ à ù ÁÅêäÅ îÔ¾ å ò ç¾ Ã ä
ñÂÆ ïÅç ÕðÅÀ¹ º çÅ, ÒÒîË º ÂÆ åË ù ÃÔÅðÅ Çç¾ å Å ÃÆÍ åË ù ÇÂÔ ×¾ ñ
í¹ ¾ ñ äÆ éÔÄ ÚÅÔÆçÆÍÓÓ
îÃÇÜç ç¶ Ú¿ ç ¶ ìÔÅé¶ À¹ Ã å¯ º Õ¹ Þ éÅ Õ¹ Þ ÞÅó ñË º çÅ å¶ ÇÕö

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 39

éÅ ÇÕö åð· » À¹ Ô ç¶ Õ¿ é Ä Õ¾ ã çÅ ðÇÔ¿ ç Å, ÒÒî¶ ð Æ ñÅðâ÷ éÅÿ ×È ó · Æ
ÜÅä-êÛÅä ÁË º ÍÓÓ
úèð ÒñÅñ è½ ä ¶ Ó òÆ êÅÕÆ ù õ¹ ô ÔÅñ ç¶ Ö Õ¶ ñÅñ-êÆÿ¶ Ô¯ ä
ñ¾ × ¶ Í ÇÂÕ Ççé ÁÅ Õ¶ èîÕÆ ç¶ ×¶ , ÒÒåÈ ¿ Çìé» ñÅÇÂÃË º à չ ¾ å ¶ -
Çì¾ ñ ÆÁ» éò· Å ÂÆ ÜÅéË Í å¶ ð ÆÁ» ç¹ Õ Åé» ì¿ ç ÕðòÅ ÇçÁ»×¶ Í ÓÓ
øñÕ ô¶ ð ôðÆø å¶ Áîé êÿ ç ÁÅçîÆ ÃÆÍ èîÕÆ Ã¹ ä Õ¶ À¹ à çÅ
î¾ æ Å áäÇÕÁÅÍ Þ¾ à î½ ñ ÅéÅ ÃÅÇÔì Õ¯ ÿ ÜÅ Õ¶ Ãî¾ Ç ÃÁÅ ç¾ Ã ÆÍ î½ ñ ÅéÅ
é¶ Þ¾ à ÔÅîÆ íðÆ, ÒÒÇøÕð éÅ ÕðÍ î¶ ð ¶ î¶ Á ð å¶ ñÅðâ÷ éÅÿ Çé¾ Ü Æ
ÿ ì ¿ è é¶ êð À¹ Ô é» ù ò¾ ã Æ ç¶ ä Æ ê¶ × ÆÍ îË º Á¾ Ü ÂÆ ×¾ ñ Õð ñË é »Í
íÿÕ¶ ò¾ ã Æ ç¶ êË Ã ¶ îÃÇÜç éÅÿ ñ×ç¶ Õîð¶ ÓÚ ñË ÁÅÂƺÍÓÓ
ÇÂÔ î½ ñ ÅéÅ çÅ çøåð ÃÆÍ
Á×ñ¶ Ççé øñÕ ô¶ ð ò¾ ã Æ ç¶ êË Ã ¶ ñË Õ¶ î½ ñ ÅéÅ ç¶ çøåð
êÔ¹ ¿ Ç ÚÁÅÍ î½ ñ ÅéÅ ò¾ â ¶ ÃÅð¶ î¶ ÷ ç¶ çÈ Ü ¶ êÅö ìËáÅ ÃÆÍ øñÕ ô¶ ð
ÁÅ Õ¶ ÃÅÔîä¶ ìË á Ç×ÁÅÍ Áܶ ܶ ì ÓÚ¯ º ê½ º â» çÆ æÔÆ î¶ ÷ Óå¶ ð¾ Ö Õ¶
À¹ º ×ñ» éÅÿ î½ ñ ÅéÅ ò¾ ñ ÃðÕÅ ÔÆ ÇðÔÅ ÃÆ Áå¶ î½ ñ ÅéÅ çÅ Ô¾ æ
é¯ à » ò¾ ñ òè ÔÆ ÇðÔÅ ÃÆ ÇÕ ÁÚÅéÕ, ÁË é úö ò¶ ÿ ¶ î¹ Á ¾ ÷ é C é¶
ÁÃð D çÆ Á÷Åé ç¶ Çç¾ å ÆÍ
î½ ñ ÅéÅ ì½ õ ñÅ Õ¶ ì¹ ó ì¹ ó ÅÇÂÁÅ, ÒÒÔŶ ! Õ¿ ì õå î¹ Á ¾ ÷ é ù ÇÕÔó¶
ò¶ ÿ ¶ õ¹ ç Å ïÅç ÁÅÇÂÁÅÍÓÓ Áå¶ î½ ñ ÅéÅ é¶ éÅ-ÚÅÔ¹ ¿ ç ¶ Ô¯  ¶ òÆ é¯ à
òÅêà øñÕ ô¶ ð ò¾ ñ è¾ Õ Çç¾ å ¶ Í ÇÜÀ¹ º ÔÆ Á÷Åé î¹ ¾ Õ Æ é¯ à ÁÅêäÆ
ܶ ì ÓÚ êÅ ñ¶ Í ÁêÇò¾ å ð Õ¿ î » ñÂÆ êÇò¾ å ð ò¶ ÿ Å ÁéÕÈ ñ éÔÄÍ
ÕÂÆ ÔçÆû E çÅ ÃÔÅðÅ ñË Õ¶ ÁÅêä¶ - ÁÅê ù åþ ñ Æ Çç¾ å ÆÍ øñÕ
ô¶ ð ù åþ ñ Æ ç¶ º ç¶ ÇÕÔÅ, ÒÒåÈ ¿ ÇøÕð éÅ ÕðÍ ÃîÞ ñË å¶ ð Å Õ¿ î Ô¯
Ç×ÁÅÍ îË º î¿ å ð êó· Õ¶ ëÈ Õ îÅð Çç¾ å Æ ÁË Í ÇÂà éÅÿ å¶ ð Å Õ¿ î Û¶ å Æ
Ô¯ ÜŶ × ÅÍÓÓ å¶ Þ¾ à éÆÿ¶ ìÈ Ô ¶ çÅ ð¹ õ ÕÆåÅÍ
î½ ñ ÅéÅ é¶ ìà Çé¾ å -é¶ î ÔÆ ìäÅ ÇñÁÅ ÃÆÍ øñÕ ô¶ ð å¯ º ÇÕö
éÅ ÇÕö ìÔÅé¶ êË Ã ¶ ñË ä êÔ¹ ¿ Ú Ü»çÅÍ Üç¯ º òÆ À¹ Ô êË Ã ¶ ñË ä Ü»çÅ
À¹ à çÆ è½ ä ñÅñ Ô¯ Ü»çÆ å¶ ÇÃð ç¶ òÅÿ öÅÇÂì Ô¯ Ü»ç¶ Í À¹ Ô
éÅêÅÕ, ÇíÁÅéÕ ÒñÅñ è½ä»Ó Òð˵â é˵ÕÓ ñ¾×ä ñ¾× ê˺çÅ êð
îÅÃÈ î øñÕ ô¶ ð Ôð òÅðÆ À¹ à çÆÁ» ×¾ ñ » ÓÚ ÁÅ Ü»çÅÍ Ôî¶ ô Å ò»×

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 40

Ǿ ÷ å éÅÿ ê¶ ô ÁÅÀ¹ º çÅÍ
Á¾ Ü òÆ é¶ î ò»× î½ ñ ÅéÅ ÒÃÕÅÂÆ ñÅÇÂé â½ × ì¶ ç ðÓ çÆ ç¹ Õ Åé
Óå¶ ç¹ ê ÇÔð çÅ ÖÅäÅ ÖÅä êÔ¹ ¿ Ç ÚÁÅ Ô¯ Ç ÂÁÅ ÃÆÍ Ô¹ ä ¶ - Ô¹ ä ¶ éÔÅåÅ
ÇÂÕ ìðåÅéòÆ ì¹ ¾ ñ â½ × Áܶ Ç×¾ ñ Å ÔÆ ÃÆÍ î½ ñ ÅéÅ ù ù ¿ Ø ç¶ - ù ¿ Ø ç¶
é¶ Õ¯ ÿ ÜÅ Õ¶ ÁÅêä¶ - ÁÅê ù ¶ ç » Û¿ Ç âÁÅ ÇÕ ÃðÆð çÅ ÃÅðÅ êÅäÆ
î½ ñ ÅéÅ Óå¶ ÇÛóÕÅ Õ¶ À¹ à ù ÇíÀ¹ º Çç¾ å ÅÍ î½ ñ ÅéÅ ÒñÅ Ô½ ñ Ó êó· ç Å
Ô¯ Ç ÂÁÅ øñÕ ô¶ ð Óå¶ òð· ÇêÁÅ, ÒÒîË º å» ÇìñÕ¹ ñ éÅêÅÕ Ô¯ Ç×Á»Í
å¶ ð Æ òÜ· Å éÅÿ îË º éÅêÅÕ Ô¯ Ç ÂÁ»Í Õ¹ ¾ å Å éÅêÅÕ Ô¹ ¿ ç Ë Í îË º Ôð ò¶ ÿ ¶
ò¹ ÷ È ÓÚ ðÇÔé»Í å¶ ð ¶ Óå¶ ð¾ ì çÅ ÕÇÔð ๠¾ à äË º Í î¶ ð ÆÁ» Á¾ Ü çÆÁ»
ÃÅðÆÁ» ðÇÔ ×ÂÆÁ» éîÅ÷» çÅ ×¹ é ÅÔ å¶ ð ¶ ÇÃð êË ä ÅÍÓÓ À¹ à é¶
øñÕ ô¶ ð ù ×¹ é ÅÔ×Åð ÃÅìå Õð Çç¾ å ÅÍ
øñÕ ô¶ ð ù Õ¹ Þ ÃîÞ éÔÄ ÃÆ ÁÅ ðÔÆ, ÒÒî½ ñ ÅéÅ îË º å» éÅêÅÕ
Õ¹ ¾ Ç åÁ» ù éò· Å À¹ º çÅ Á»ÍÓÓ
î½ ñ ÅéÅ À¹ à Óå¶ Ô¯ ð òð· ÇêÁÅ, ÒÒÕ¹ ¾ å Å éÅêÅÕ ÁË Í À¹ Ô ù ܯ
îð÷Æ Õð ñË Í ÚÅÔ¶ ÷î÷î F ç¶ êÅäÆ éÅÿ éò· Å ç¶ À¹ Ô éÅêÅÕ ÂÆ
ðÇÔäË Í Õç¶ êÇò¾ å ð éÔÄ Ô¯ ä ÅÍÓÓ
øñÕ ô¶ ð é¶ îÅÃÈ î ÆÁå éÅÿ ÇÕÔÅ, ÒÒå¹ Ô Åù êÇò¾ å ð Ô¯ ä ñÂÆ
å» ÷î÷î çÆ ñ¯ ó éÔÄÍ ö¹ à ñõÅé¶ çÅ ÃÅçÅ êÅäÆ òÆ å¹ Ô Åù êÇò¾ å ð
Õð ç¶ × ÅÍÓÓ Ã¯ Ú ä ñ¾ × Å, ÇÂéÃÅé å¶ Õ¹ ¾ å ¶ ÓÚ Õ¯ Â Æ øðÕ þ Ü»
éÔÄ?
øñÕ ô¶ ð ÃÅðÆ ðÅå ý º éÅ ÃÇÕÁÅÍ À¹ à çÅ è¿ ç Å ÔÆ éÅêÅÕ
Õ¹ ¾ Ç åÁ» ù éò· Å À¹ ä çÅ ÃÆ, ÇÜÔóÅ À¹ à çÆ ð¯ ÷ Æ-ð¯ à Æ ÃÆÍ À¹ Ã é¶ îé
ìäÅ ÇñÁÅ ÇÕ À¹ Ô ÇÂÔ éÅêÅÕ è¿ ç Å ì¿ ç Õð ç¶ × ÅÍ À¹ Ô êÅÕ-
êÇò¾ å ð þ å¶ êÅÕ-êÇò¾ å ð ìä Õ¶ ÇçÖŶ × ÅÍ êÇò¾ å ð ÜÆòé ìÃð
Õð¶ × ÅÍ À¹ à կ ÿ ÕÅøÆ êÈ ¿ Ü Æ Üî· » Ô¯ ×ÂÆ ÃÆÍ Õ¯ Â Æ Ô¯ ð Õ¿ î Õð
ñò¶ × Å Ü¯ êñÆå éÅ Ô¯ ò ¶ Í
êÔ¹ ë¹ ¾ à ç¶ ÔÆ î½ ñ ÅéÅ Õ¯ ÿ ÜÅ êÔ¹ ¿ Ç ÚÁÅ, ÒÒî½ ñ ÅéÅ ÃÅÇÔì îË º îé
ìäÅ ÇñÁË ÇÕ îË º éÅêÅÕ è¿ ç Å ì¿ ç Õð ÇçÁ»×ÅÍ Õ¯ Â Æ Ô¯ ð Õ¿ î Õð
ñò»×ÅÍÓÓ
êð î½ ñ ÅéÅ é¶ À¹ Ô ù âðÅÇÂÁÅ, ÒÒåÈ ¿ ¶ é ¶ Ççé éÅêÅÕ Õ¹ ¾ Ç åÁ»

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 41

éÅÿ ÇðþºÍ åÈ ¿ ÜÆòé ç¶ Õ¹ Þ ÃÅñ éÅêÅÕÆ ç¶ Õ¾ à ¶ ÁË Í åË ù êÅÕ Ô¯ ä Å
êËäÅÍÓÓ
øñÕ ô¶ ð Ô¯ ð âð Ç×ÁÅÍ
ÒÒåÈ ¿ éÅêÅÕ ÁË º Í åË ù êÅÕ Ô¯ ä Å ê¶ × ÅÍÓÓ
øñÕ ô¶ ð é¶ ê¹ ¾ Ç ÛÁÅ, ÒÒÀ¹ Ô ÇÕ¾ ç »?ÓÓ
ÒÒå¶ ð ¶ Á¿ ç ð-ìÅÔð ÇÜÔóÆ éÅêÅÕÆ ðÚ ×ÂÆ ÁË À¹ Ô ÃðÆð ÓÚ¯ º
Õ¾ ã äÆ êË ä Æ Á»Í åÈ ¿ êÅÕ Ô¯ Õ¶ éò¶ º ÇÃÇðúº ç¹ é ÆÁÅ ÓÚ êË ð ð¾ Ö ¶ º ×ÅÍ
åÈ¿ îËù Õ¹Û é÷ðÅéÅ ç¶ò¶º×ÅÍ î˺ åËù éÅÿ òÅÿ¶ éÆÿ¶ ìÈÔ¶ ÓÚ
ؾ ñ ç»Í À¹ Ô êÅÕÆÁ» çÅ ö¹ à ñõÅéÅ ÁË Í Û¶ å Æ úæ¶ ÜÅÔÍÓÓ
øñÕ ô¶ ð Þ¾ à éÅÿ òÅÿ¶ éÆÿ¶ ìÈ Ô ¶ ÓÚ òó Ç×ÁÅÍ úæ¶ ì¹ ¾ ñ · ¶ ôÅÔ
çÅ ÕñÅî ò¾ Ü ÇðÔÅ ÃÆ- Òé· Å ÇåÁ»-è¯ Ç åÁ» ܶ ð¾ ì ÇîñçÅ å¶ ÇîÿçÅ
î¾ Û ÆÁ»-â¾ â È Á » ù...ÍÓ ÇÂÕ ì¶ Ô ¾ ç ï Ô äÆ éÆñÆÁ» ÁÃîÅéÆ Á¾ Ö »
òÅÿÆ çðÇîÁÅéÆ À¹îð çÆ Á½ðå é¶ À¹Ãù ìËáä ñÂÆ ÇÕÔÅ å¶ ê¹¾ÇÛÁÅ,
ÒÒå¶ ð Æ ÕÆ Ã¶ ò Å Õð ÃÕçÆ Á»?ÓÓ
øñÕ ô¶ ð é¶ é÷ðÅéÅ ê¶ ô Õðç¶ Ô¯  ¶ îÅÃÈ î ÆÁå éÅÿ ÇÕÔÅ, ÒÒîË º
ìÔ¹ å êÌ ¶ ô Åé Á» îË º éÅêÅÕ Ô¯ Ç×Á»ÍÓÓ
éÆñÆÁ» ÁÅÃîÅéÆ Á¾ Ö » òÅÿÆ Á½ ð å ù À¹ à çÆ îÅÃÈ î ÆÁå Óå¶
åðà ÁÅ Ç×ÁÅÍ é÷ðÅéÅ î¯ ó çÆ, ô¶ ð éÆ ò»× ÃÆéÅ åÅäçÆ Ô¯ Â Æ Ô¾ Ã
Õ¶ ì¯ ñ Æ, ÒÒÇøÕð éÅ ÕðÍ îË º Á½ ð å Á»Í ÇìñÕ¹ ñ èðåÆ ò»ÙÈ ¿ , ÇÜÔóÆ
ì¿ Ç çÁ» çŠ׿ ç ÁÅêä¶ Á¿ ç ð Ãî¯ ñË º çÆ ÁË å¶ ÁÅêä¶ ÃðÆð Óå¶
îÇÔÕç¶ ×¹ ñ Åì ÇÖóÅ ñË º çÆ ÁË Í åÈ ¿ ÇìñÕ¹ ñ êÌ ¶ ô Åé éÅ Ô¯ Í Ô»...
î½ ñ ÅéÅ ç¾ Ã ÇðÔÅ ÃÆ ÇÕ åÈ ¿ ÁÅêäÅ ÕÅð¯ ì Åð ì¿ ç Õð Çðþº!ÓÓ
øñÕ ô¶ ð À¹ ç Åà ԯ Õ¶ ì¯ Ç ñÁÅ, ÒÒÔ»! îË º Ô¹ ä éÅêÅÕ Õ¿ î éÔÄ
Õð»×ÅÍÓÓ
éÆñÆ ÁÃîÅéÆ Á¾ Ö » òÅÿÆ Á½ ð å Ô¾ à ն ì¯ ñ Æ, ÒÒéÅêÅÕ Õ¯ Â Æ òÆ
éÔÄ Ô¹ ¿ ç ÅÍ éÅêÅÕ å» À¹ Ô ÇõÁÅñ Ô¹ ¿ ç ¶ ÁË , ÇÜÔó¶ Õ¹ Þ ñ¯ Õ ÁÅêä¶
î¹ ø Åç òÅÃå¶ îÅÃÈ î ñ¯ Õ » ç¶ ÇçîÅö ÓÚ íð Çç¿ ç ¶ ÁË Í Õ¯ Â Æ òÆ ÃðÆð
éÅêÅÕ ÜÅéòð ù éò· Å À¹ ä éÅÿ éÅêÅÕ éÔÄ Ô¹ ¿ ç ÅÍ éÅêÅÕ å»
ï Ú Ô¹ ¿ ç Æ ÁË Í íÅò¶ º À¹ Ô êÅÕ å¶ êÇò¾ å ð îÃÇÜç ç¶ Á¿ ç ð ÔÆ ÇÕÀ¹ º
éÅ Ô¯ ò ¶ Í åÈ ¿ Üç¯ º òÆ éîÅ÷ éÆÁåÆ Â¶ - å¶ ð ¶ îé ÇòÚ ÒîË º Ó êñÆåÆ Â¶ Í

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 42

éÅêÅÕ å» îÃÇÜç Á¿ ç ð òÆ Ô¯  ¶ º ׊ܶ å¶ ð Æ éÆÁå êÅÕ éÔÄ å»Í
å¶ ð Å ÇÚÔðÅ ÇÜÔóÅ ñ¯ Õ » ù ÚîÕçÅ å¶ êÇò¾ å ð ÇçÃçÅ ÁË , ܶ å¶ ð ¶
îé ÓÚ êñÆåÆ þ å» À¹ Ô Õ¼ ê ÇóÁ» ç¶ ìÅÔð Ô¯ ò ¶ Ü» Á¿ ç ð «ÇÕÁÅ
Ô¯ Ç ÂÁÅ, éÅêÅÕ ÂÆ ÁË Í ÓÓ
øñÕ ô¶ ð ù ÁÅêä¶ Ã½ ä òÅÿ¶ Õîð¶ ÓÚ ñË ×ÂÆÍ øñÕ ô¶ ð ù
Õ¾êó¶ ñÅÔ¹ä çÅ ÇÂôÅðÅ ÕÆåÅÍ Ü篺 À¹Ô Õ¼êó¶ ñÅÔ ÇðÔÅ ÃÆ,
À¹ à çÆÁ» Õ¾ Û » ç¶ òÅÿ ç¶ Ö Õ¶ ì¯ ñ Æ, ÒÒå¶ ð Å îÈ ¿ Ô å» ÃÅÇðÁ» ù
çÆÔçË Í À¹ Ô ÇÕ¿ é Å À¹ Ü ñÅ ÁË å¶ ÃÅø-ù æ ðÅ ÁË Í ÃðÆð çÅ ÇÜÔóÅ
ÇÔ¾ à ŠìÅÔ» å¶ ñ¾ å » ÓÚ «ÇÕÁÅ Ô¯ Ç ÂÁË ÇÕö ù éÔÄ çÆÔçÅÍ À¹ Ô
ÇìñÕ¹ ñ ÃÅø-ù æ ðÅ éÔÄÍÓÓ
ÁÅêä¶ Çô¿ × Åð-î¶ ÷ ç¶ çðÅ÷ ÓÚ¯ º À¹ à åðÅ Õ¾ Ç ãÁÅ å¶ øñÕ ô¶ ð
ù ëóÅÀ¹ º çÆ ì¯ ñ Æ, ÒÒÁÅêä¶ ÂÆ Ô¾ æ Ä ÁÅê ÔÆ êÅÕ-êÇò¾ å ð Ô¯ Õ¶ ÁÅÍ
êÅÕÆ-éÅêÅÕÆ å» ÁÅêä¶ ò¾ à ÁË Í îË º Ü» î½ ñ ÅéÅ Õ½ ä Ô¹ ¿ é ¶ Á» åË ù
êÅÕ Ü» éÅêÅÕ Õðé òÅÿ¶ . ..ÍÓÓ
JJJ

A. ×ÿÆÁ» çÆ ì¯ ñ Æ, ÃñË º ×
B. éÃñòÅçÆ ñ¯ Õ
C. Á÷Åé ç¶ ä òÅÿÅ
D. ñ¯ ã ¶ ò¶ ÿ ¶ çÆ éîÅ÷
E. éË Ç åÕ Õçð» ÕÆîå» çðÃÅÀ¹ º ç¶ êË ö ¿ ì ð» ç¶ êÌ ò Úé
F. õÅéÅ ÕÅÁìÅ ÓÚ ÚôîÅ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 43

 éÈÔ, ع¾×Æ Áå¶ ÕìÈåðìÅ÷
ð¾ ì é¶ ì¾ ç ñ êð· ¶ è¾ Õ Õ¶ Á¿ ì ð å¶ èðåÆ ÇòÚñÅ ðÅÔ ÃÅø ÕÆåÅÍ
ð¾ ì ç¶ ì¯ ñ ÃÈ ð Ü çÆÁ» ÇÕðé» éÅÿ êË º âÅ îÅðç¶ Ô÷ðå éÈ Ô ÁñË
ÃñÅî ç¶ Õ¿ é » éÅÿ ÜÅ àÕðŶ Í À¹ Ô ì¯ ñ Ô¹ Õ î éÔÄ, Ãׯ º îôòðÅ
Ãé, ð¾ ì ç¶ ÕÇÔð å¯ º ì¶ × ¹ é ÅÔ» ù ìÚÅÀ¹ ä çÅÍ ÇÂÔ èðåÆ è¯ Çç¾ å Æ
ÜŶ Í ×¹ é ÅÔ» çÆ îË ÿ ÇéÚ¯ ó Õ¶ Õ¾ ã Çç¾ å Æ ÜŶ Í ÇÂÔ ð¾ ì çÅ øË Ã ñÅ
ÃÆÍ Ô÷ðå éÈ Ô ÁñË ÃñÅî ÃÜç¶ ÓÚ Çâ¾ × ê¶ å¶ ð¾ ì ç¶ ø¹ ð îÅé çÅ
Ǽ Õ -Ǽ Õ ôìç ÇÂÕ¾ á Å Õðé ñ¾ × ê¶ Í ÇÜò¶ º ÇÕö î¹ ñ Õ çÅ õ¹ ð ÅÕ
î¿ å ðÆ, ò¾ â Æ ÁÅøå ÁÅÀ¹ ä å¯ º êÇÔñ» ÇÜäà ù ð ¾ Ç ÖÁå æ» Óå¶ ÇÂÕ¾ á Æ
Õð ñË º çÅ þÍ ð¾ ì é¶ îôòðÅ Çç¾ å Å, ÒÒÜÆòé çÅ Ãøð ô¹ ð È ÕðÍ ÇÂÕ
ò¾ â Æ ì¶ ó Æ ìäÅÍÓÓ
Ô÷ðå éÈ Ô ÁñË ÃñÅî ôô¯ ê ³ Ü ÓÚ êË ×¶ , ÒÒ¶ â Æ ò¾ â Æ ì¶ ó Æ
ÇÕ¾ ç » ìäÅò»×Å?ÓÓ
ð¾ ì é¶ Ô÷ðå éÈ Ô çÆ êÌ ¶ ô ÅéÆ ÃîÞç¶ Ô¯  ¶ ÇÕÔÅ, ÒÒîË º åË ù ÇÜÃ
Õ¿ î ñÂÆ üÇäÁÅ þ, À¹ à çÅ òÃÆñÅ òÆ î¹ Ô ¾  ÆÁÅ ÕðòÅ ÇçÁ»×ÅÍ
ÇÂÔ ì¶ ó Æ ÃÅ×òÅé ç¶ ð¹ ¾ Ö çÆ ìäÅÀ¹ ä Æ ÁË º ÍÓÓ
ÃÅ×òÅé å¶ èðåÆ é¶ Õ¿ é ü¾ Õ ¶ Í úö ò¶ ÿ ¶ , Á¾ Ö ç¶ ë¯ ð ÓÚ ÔÆ,
èðåÆ é¶ Ô÷ðå éÈ Ô ç¶ ç¹ Á Åÿ¶ , ØÅÔ-ÕêÅÔ çÆ æ» ÁÅêä¶ ÃðÆð Óå¶
ÃÅ×òÅé çÅ ìÔ¹ å ò¾ â Å Ü¿ × ÿ À¹ × Å Çç¾ å ÅÍ
ð¾ ì é¶ ÇÕÔÅ, ÒÒÃÅ×òÅé çÆ ñ¾ Õ óÆ éÅÿ ê³ Û Æ çÅ Çã¾ â ìäÅ
ñË ä ÅÍ ÇÕÀ¹ º ÇÕ Çã¾ â Ãí å¯ º ù ð ¾ Ç ÖÁå Ü×· Å ìäÅÂÆ ×ÂÆ ÁË Í î» Çã¾ â
ÓÚ ÁÅêä¶ ì¾ Ú ¶ ÜÅé å¯ º ò¾ è ûí Õ¶ ð¾ Ö çÆ ÁË Í ÇìñÕ¹ ñ ¶ ç » ÔÆ
Ô÷ðå ïÈ é à ÁñË ÃñÅî ù î¾ Û Æ ç¶ Çã¾ â ÓÚ ð¾ Ö ä çÅ ÇéðäÅ ÇñÁÅ
Ç×ÁÅ ÃÆÍ îé¹ ¾ Ö ç¶ êÅê» çÅ ç¿ â îÅÃÈ î ÜÅéòð-êÇð¿ Ç çÁ» ù ÇÕÀ¹ º
Çîÿ¶ ? îé¹ ¾ Ö é¶ ñÅñÚ ÕÆåÅ, åî· Å çÅ ÇôÕÅð Ô¯ Ç ÂÁÅ Áå¶ ÁÅêäÆ
í¹ ¾ Ö ÇîàÅÀ¹ ä ñÂÆ ÁÅêä¶ ÔÆ Üä¶ ì¾ Ú ¶ Ú¾ ì ä ñ¾ × ÅÍ å» Çëð ÃÅðÅ
Õ¹ Þ î¹ Õ Å Çç¾ å Å Ü»çË Í åìÅÔÆ! ÁË Ã Æ åìÅÔÆ Ü¯ Üéî ç¶ ò ¶ Ã»Þ çÆ î»
ù å¶ À¹ Ô î» Çëð ÇêÁÅð, Áîé, ô»åÆ, õ¹ ô ÔÅñÆ, ù ñ ÅÔ, êéÅÔ ù
Üéî ç¶ ò ¶ Í ÓÓ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 44

 Ô÷ðå éÈ Ô é¶ ÕÅÿ¶ êÔÅóÆ Õ» ù ÷Ë å È é çÆ àÅÔäÆ Çç¾ å Æ å¶
ÇÕÔÅ, ÒÒÁîé çÅ ÇÂÔ Ã¿ ç ¶ ô ÇñÜÅ å¶ Ü¾ × ëË ñ ÅÁÍ Ü¾ × ÓÚ¯ º êÅê å¶
êÅêÆ î¹ Õ Å Çç¾ å ¶ ÜÅä׶ Í éò¶ º ÇÃÇðúº ÇÂÔ Ã¿ à Åð êÅê» å¯ º î¹ Õ å Ô¯
Õ¶ Üéî¶ × ÅÍÓÓ
Ô÷ðå éÈ Ô ð¾ ì çÅ Ô¹ Õ î î¿ é Õ¶ ÁÅêä¶ Õ¿ î ñ¾ × Ç×ÁÅÍ ìÔ¹ å
ò¾ â Æ ì¶ ó Æ ìäÅÀ¹ ä ñ¾ × ÅÍ Â¶ é Æ ò¾ â Æ ÇÜà ÓÚ ÃÅð¶ ÚÇð¿ ç , êÇð¿ ç ,
îé¹ ¾ Ö , ÔË ò Åé ÃîÅ ÃÕä å¶ ÁÅêä¶ - ÁÅê ù ð¾ ì ç¶ ÕÇÔð å¯ º ìÚÅ
ÃÕäÍ
À¹ Ô ê³ Û Æ ç¶ Çã¾ â òð×Æ ôÕñ çÆ ì¶ ó Æ ìäÅÀ¹ ä ÓÚ ð¹ Þ ×¶ å»
ÇÕ ÇÂÇåÔÅÃ ç¶ Ãí å¯ º ò¾ â ¶ ÕÇÔðÆ åÈ ø Åé éÅÿ ñó ÃÕäÍ ê³ Û Æ ç¶
Çã¾ â -é¹ î Å ì¶ ó Æ ò¾ â ¶ - ò¾ â ¶ Çå¿ é ÇÔ¾ Ç ÃÁ» ÓÚ ò¿ â Æ ×ÂÆÍ
À¹ à åz Ë - ÇÂîÅðåÆ ôÕñ òð×Æ ì¶ ó Æ çÆ êÇÔñÆ î¿ Ç ÷ñ çÅ ÇÂÕ
êÅÃÅ Ü¿ × ÿÆ å¶ õÈ ¿ õ Åð ÜÅéòð ð¾ Ö ä ñÂÆ ðÅÖò» ð¾ Ç ÖÁÅ Ç×ÁÅÍ çÈ Ü ¶
ÇÔ¾ à ¶ ÓÚ êÅñåÈ ÜÅéòð» ç¶ ðÇÔä çÅ ì¿ ç ¯ ì Ãå ÕÆåÅ Ç×ÁÅÍ
Ô÷ðå ÁÅçî é¶ îé¹ ¾ Ö » òÅÃå¶ çÈ Ü Æ î¿ Ç ÷ñ üäÆÍ ÇÂÔ ç¯ íÅ×»
ÓÚ ò¿ â Æ Ô¯ Â Æ ÃÆÍ ÇÂÕ êÅö Á½ ð å» å¶ çÈ Ü ¶ êÅö îðçÍ Á½ ð å» å¶
îðç» é¶ ÇòÚÅÿ¶ ðÅÔ ìäÅ ÇñÁÅÍ
åÆÃðÆ î¿ Ç ÷ñ ç¶ ÇêÛñ¶ ÇÔ¾ à ¶ ÓÚ ê³ Û ÆÁ» çÅ ìö ð ÅÍ Á×ñ¶ êÅö
Ô÷ðå éÈ Ô ç¶ ì¶ à ¶ úÜ ù æ» Çç¾ å Æ ×ÂÆÍ úÜ Ç¾ Õ ¯ - ÇÂÕ ÇÜ¿ é ÃÆ
ÇÜà ù éÈ Ô çÆ ì¶ ó Æ ÓÚ êéÅÔ ÇîñÆÍ
ð¾ ì ç¶ é» Óå¶ ÔÆ éÈ Ô çÆ ì¶ ó Æ ÜÆòé-ïÅåðÅ ÁÅð¿ í Õð¶ × Æ å¶
À¹ Ã ç¶ é» éÅÿ ÔÆ ÃîÅêåÍ
Ô÷ðå éÈ Ô é¶ ê³ Ü -Û¶ îÔÆé¶ À¹ à ÜÆòé-ì¶ ó Æ ÓÚ Õ¾ à ¶ Í
ÇÂÔ ïÅåðÅ î¹ ¾ Õ ä ò¶ ÿ ¶ Ô÷ðå éÈ Ô é¶ Õ» òÅêÃ ì¶ ó Æ ò¾ ñ ÁÅÀ¹ º çÅ
ç¶ Ç ÖÁÅÍ À¹ à çÆ ü¿ Þ ÓÚ ÷Ë å È é çÆ àÅÔäÆ çÆ æ» î¹ ð çÅð Ç×¾ ç ó ç¶
îÅà çÅ à¹ Õ óÅ ÃÆÍ éÈ Ô ö¹ ¾ à ¶ ÓÚ Á¾ × -ì×È ñ Å Ô¯ Ç×ÁÅ, ÒÒñÅÔéå ÁË
å¶ ð ¶ Óå¶ Í åÈ ¿ ñÅñÚÆ ÁË º Í ÇÔðÃÆ ÁË º Í åÈ ¿ î¶ ð Å ô»åÆ-ÿ ç ¶ ô ܾ × å¾ Õ
êÔ¹ ¿ Ú ÅÀ¹ ä ÓÚ ÁÃëñ ÇðÔË º Í åÈ ¿ ðÅÔ ÓÚ îÇðÁÅ Ç×¾ ç ó ç¶ Ç ÖÁÅ å¶
ô»åÆ çÅ ÇÚ¿ é · , ÷Ë å È é çÆ àÅÔäÆ Û¾ â Õ¶ Çã¾ â çÆ í¹ ¾ Ö ÇîàÅÀ¹ ä ñ¾ ×
ÇêÁÅÍÓÓ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 45

 Ô÷ðå éÈ Ô ÁñË ÃñÅî é¶ Ø¹ ¾ × Æ Ã¾ ç Æ å¶ ÇÕÔÅ, ÒÒåÈ ¿ îé¹ ¾ Ö » ù
ÇêÁÅð Õðé òÅñÅ ê³ Û Æ ÁË º Í ÁÅ· ñË . ..ÍÓÓ À¹ Ã é¶ ÷Ë å È é çÆ àÅÔäÆ
ê¾ Ç åÁ» Ãî¶ å å¯ ó Õ¶ ع ¾ × Æ Çç¾ å Æ, ÒÒÜÅÔ! ô»åÆ çŠÿ ç ¶ ô ܾ × ÓÚ
êÔ¹ ¿ Ú ÅÁ ç¶ Í ð¾ ì å¶ ð Å îçç×Åð å¶ ðÖòÅñÅ Ô¯  ¶ × ÅÍÓÓ
ؾ ¹ × Æ òÅÃå¶ éÈ Ô çÆ ì¶ ó Æ çÆ ïÅåðÅ å» ÁÃñ ÓÚ Ô¹ ä ô¹ ð È Ô¯  Æ
ÃÆÍ À¹ Ã ç¶ Ç÷¿ î ¶ ç¹ é ÆÁÅ å¾ Õ êÔ¹ ¿ Ú ÅÀ¹ ä ñÂÆ Ã¿ ç ¶ ô ÃÆÍ ÇÂÔ Ã¿ ç ¶ ô
À¹ à ñÂÆ À¹ Ã ç¶ ÜÆòé å¯ º òÆ ÁÇÔî ÃÆÍ À¹ à ù îÅä îÇÔÃÈ Ã Ô¯ ÇðÔÅ
ÃÆ, ÒîË ù üÇäÁÅ Ç×ÁÅ þ ÇÕ îË º îé¹ ¾ Ö åÅ çÆ ÃçÆòÆ ô»åÆ çŠÿ ç ¶ ô
ñË Õ¶ ÜÅò» å¶ îé¹ ¾ Ö » éÅÿ ç¯ Ã åÆ çÅ Ô¾ Õ ÁçÅ Õð»Í îË ù ÃÅð¶
ê³ Û ÆÁ» ÓÚ¯ º À¹ µ åî ÃîÞ Õ¶ üÇäÁÅ Ç×ÁÅ þ ÇÕ îË º ÇÂÔ Ãðò¯ å î
ÕÅðÜ êÈ ð Å Õð»ÍÓ
ع ¾ × Æ ù ¶ ç » ñ¾ × ÇðÔÅ ÃÆ ÇÜò¶ º ÿ à Åð ÓÚ ÃÅð¶ ÃÈ ø ÆÁ» é¶
ÁÅêä¶ çðìÅð» ç¶ ìÈ Ô ¶ À¹ à òÅÃå¶ Ö¯ ñ · Çç¾ å ¶ Ô¯ ä Í ÁÅêä¶ ×¹ ¿ ì ç» ù
ÁÅÇ×ÁÅ ç¶ Çç¾ å Æ Ô¯ ò ¶ ÇÕ À¹ à çÅ Òع ¾ × Æ ð¿ × Ó ÁÅêä¶ Ôð¶ ð¿ × ðÅÔÄ
Ô¯ ð é¹ î ÅÇÂÁÅ ÕðéÍ
é¿ é · Æ Ø¹ ¾ × Æ ô»åÆ çŠÿ ç ¶ ô ÷Ë å È é Æ Þ¿ â Å ü¿ Þ ÓÚ ëó· Æ ëóëóÅÀ¹ º çÆ
Ô¯ Â Æ À¹ µ âçÆ ×ÂÆÍ Ãî¹ ¿ ç ðÆ åÈ ø Åé» ç¶ îÈ ¿ Ô -÷¯ ð æê¶ ó ¶ À¹ à çÆ ÇÔ¿ î å
ÃÅÔîä¶ Õ¾ Ö òÆ éÔÄ ÃéÍ
À¹ Ô À¹ µ âçÆ ðÔÆ, À¹ µ âçÆ ðÔÆÍ
åÈ ø Åé å¶ å¶ ÷ ÔòÅ çÆ ÁË Ã Æ ÷¯ ð çÅð Ú¯ à ñ¾ × Æ, À¹ Ô ïÈ ð ê ç¶
À¹ à ÇÔ¾ à ¶ ÓÚ ÜÅ êÔ¹ ¿ Ú Æ Çܾ æ ¶ ø½ Ü Æ òðçÆ ÓÚ, î¾ è ðÅ ÇÜÔÅ ì¿ ç Å
ÁÃÆî ð¾ ì çÅ àÅÕðÅ Õðé Óå¶ å¹ Ç ñÁÅ Ô¯ Ç ÂÁÅ ÃÆÍ àË º Õ å¶ ø½ Ü Æ
îôÕ» À¹Ãç¶ Ô¹Õî çÆ À¹âÆÕ ÓÚ ÃèÅðé ñ¯Õ» ù Õ¹Úñä ñÂÆ
ÇåÁÅð Öó· Æ Á» ÃéÍ À¹ Ã é¶ ÁÅêäÆ éÅ-êÿ ç Õ½ î çÆ Üó· ê¹ ¾ à ä çÅ
øË Ã ñÅ ÕÆåÅ å¶ ÁÅêäÆ î½ å ¶ ÁÅê ÔÆ îð Ç×ÁÅÍ
ع ¾ × Æ À¹ µ âçÆ-À¹ µ âçÆ ÜêÅé êÔ¹ ¿ Ú ×ÂÆÍ Ç¾ æ ¶ ÿ à Åð çÆ ÇÂÕ
ò¾ â Æ ôÕåÆ é¶ çÈ Ü Æ ôÕåÆ ù ÃìÕ ÇÃÖÅÀ¹ ä ñÂÆ ÁË à î ì¿ ì ù ¾ à ¶
ÃéÍ Ø¹ ¾ × Æ ç¶ Ö ðÔÆ ÃÆ ÁÕÅôÆ ÇìÜñÆ çÆÁ» ÇÕðé» òð×Å ÇÂÕ
åÈ ø Åé À¹ µ ÇáÁÅ ÃÆÍ ü¿ ì ÕÆ ñÇÔð» çÆ îçç éÅÿ îÅç¶ ù Õä-Õä
Õð ÇðÔÅ ÃÆÍ îé¹ ¾ Ö », ê³ Û ÆÁ», ÜÅéòð», ìéÃêåÆ ÁÅÇç ç¶ ì¶ Ü Åé

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 46

à¹ Õ ó¶ Õð ÇðÔÅ ÃÆÍ êñ» ÓÚ ÔÆ ÁË à îÆ ÇÕðé» çÆ ì¹ Û Åó å¶ ò¾ â ¶
Þ¾ Ö ó é¶ ××é-ü¿ í Æ ÇÂîÅðå» ÁË é ê¾ è ðÅ îË ç Åé ìäÅ Çç¾ å ÆÁ»Í Çëð
òÆ À¹ Ô åÈ ø Åé éÈ Ô ç¶ åÈ ø Åé òð×Å éÔÄ ÃÆÍ Õ¹ Þ ñ¯ Õ Çëð òÆ ìÚ
׶ ÃéÍ
Çëð ع ¾ × Æ ÷Ë å È é çÆ àÅÔäÆ Ú¿ ¹ Þ ÓÚ ëóÆ À¹ µ âçÆ-À¹ µ âçÆ Â¶ ô ÆÁÅ
ç¶ ÁÇÜÔ¶ ÇÖ¾ å ¶ ÓÚ êÔ¹ ¿ Ú ×ÂÆ, Çܾ æ ¶ ÃË º Õó¶ - Ô÷Åð» ñ¯ Õ ÁÅêä¶ -
ÁÅêä¶ Øð Û¾â Õ¶, çÈÇÜÁ» ç¶ Û¾â¶ Ô¯Â¶ Øð» ÓÚ ò¼Ãä òÅÃå¶
ÇÔÜðå Õð ðÔ¶ ÃéÍ ÇÂÕ-çÈ Ü ¶ ù îÅð ðÔ¶ ÃéÍ ñÔÈ çÆÁ» éçÆÁ»
ò× ðÔÆÁ» ÃéÍ ÃðÔ¾ ç çÆ ÇÖ¾ Ú Æ Ô¯ Â Æ Õ¿ â ¶ ç Åð åÅð Óå¶ ìË á Õ¶ ع ¾ × Æ
çÅ ÜÆÁ ð¯ ä ù ÕÆåÅ êð À¹ à ù ÁÅêäÅ À¹ ç ¶ ô Ú¶ å ¶ ÃÆÍ À¹ Ã é¶ Áðô
ò¾ ñ À¹ â ÅðÆ íðÆÍ À¹ à ù ÁÅêä¶ ÔÆ ÇÚ¾ à ¶ ð¿ × òð×Å ô»åÆ çÅ Þ¿ â Å
ñÇÔðÅÀ¹ º çÅ ÇçÇÃÁÅÍ À¹ Ã é¶ Þ¿ â ¶ ç¶ â¿ â ¶ Óå¶ ìË á Õ¶ ÒØÈ ¿ ØÈ ¿ ØÈ ¿ Ó Õð
Õ¶ Ô÷ðå éÈ Ô çÅ Çç¾ å Å Ô¯ Ç ÂÁŠÿ ç ¶ ô ç¶ ä Å ÃÆÍ À¹ Ô Áܶ Þ¿ â ¶ ò¾ ñ
À¹ µ â ÔÆ ðÔÆ ÃÆ ÇÕ ×¯ ñ ÆÁ» çÆ òÅÛó éÅÿ Þ¿ â Å èðåÆ Óå¶ Çâ¾ ×
ÇêÁÅÍ Û¹ ð ÆÁ» å¶ ìðÛÆÁ» é¶ Þ¿ â Å ñÆð¯ - ñÆð Õð Çç¾ å ÅÍ
ô»åÆ çŠù é ¶ Ô Å, ÷Ë å È é çÆ àÅÔäÆ Õç¶ ü¿ Þ ÓÚ å¶ Õç¶ ê³ Ç ÜÁ»
ÓÚ ç¾ ì çÆ Ø¹ ¾ × Æ ÃÕÈ é , êéÅÔ, ù ñ ÅÔ çŠÿ ç ¶ ô ûíÆ Á¿ ì ð ÓÚ åË ð ç¶
ì¾ ç ÿ» éÅÿ åË ð çÆ ÇÕå¶ çÆ ÇÕå¶ êÔ¿ ¹ Ú ×ÂÆÍ
ÔòÅò» À¹ à ù ÃçÅ ÔÆ úèð è¾ Õ ç¶ º çÆÁ» Ãé, Çܾ æ ¶ À¹ Ã é¶ ô»åÆ
çŠÿ ç ¶ ô êÔ¹ ¿ Ú ÅÀ¹ ä Å Ô¹ ¿ ç Å ÃÆÍ À¹ Ô À¹ Ã æ» ÜÅ êÔ¹ ¿ Ú Æ Çܾ æ ¶ îé¹ ¾ Ö åÅ
÷¹ ñ î çÆ å¶ ÷ -èÅð åñòÅð çÆ é¯ Õ Óå¶ çî å¯ ó çÆ êÂÆ ÃÆÍ Çܾ æ ¶
×ðíòåÆ îÅò» ù àË º Õ» ç¶ ñ¯ Ô -å¶ Ã ¶ Õ¹ Ú ñ ðÔ¶ ÃéÍ êñÃåÆé ç¶
Øð çðóç¶ ÇÂÃðÅÂÆñÆ àË º Õ» çÅ åîÅôÅ ÜÔÅé å» ç¶ Ö ÇðÔÅ ÃÆ êð
ع ¾ × Æ å¯ º ÇÂÔ Ççz ô ç¶ Ç ÖÁÅ éÅ Ç×ÁÅÍ À¹ à çÅ Ççñ ÚÅÔ¹ ¿ ç Å ÃÆ ÇÕ
ׯ ÿ ¶ òð· Å À¹ º çÆÁ» àË º Õ» çÆÁ» éÅÿÆÁ» ç¶ îÈ ¿ Ô Óå¶ ÁÅêä¶ ê³ Ü ¶ ð¾ Ö
ç¶ ò ¶ Í Ø¹ ¾ × Æ ÇÂÕ àË º Õ çÆ éÅÿÆ Óå¶ ÜÅ ìË á ÆÍ Üç¯ º àË º Õ é¶ ×¯ ÿ Å
çÅÇöÁÅ å» éÅÿÆ ìÅðÈ ç çÆ åêô éÅÿ Õ¯ Ç Âÿ¶ ò»× îØ Õ¶ ñÅñ Ô¯
×ÂÆÍ Ø¹ ¾ × Æ ç¶ ç¯ ò ¶ º ê³ Ü ¶ Ãó ׶ Í ÚÆÕ îÅðé éÅÿ ô»åÆ çÆ àÅÔäÆ
À¹ Ã ç¶ î¿ È Ô ÓÚ¯ º Çâ¾ × êÂÆÍ À¹ à òÅÃå¶ îð ÜÅäÅ å» Ã½ Ö Å ÃÆ êð ÜÅé
ìÚÅ Õ¶ ÿ ç ¶ ô êÔ¹ ¿ Ú ÅÀ¹ ä Å ò¾ è ÷ðÈ ð Æ ÃÆÍ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 47

 À¹ Ô úæ¯ º À¹ µ âçÆ Ô¯ Â Æ Çîâñ ÂÆÃà çÆ ÇÕö Áðì ÇÂîðÅå çÆ
ÇðÁÅÃå ÓÚ, ÁÅêä¶ Ãó¶ Ô¯  ¶ ê³ Ü ¶ á¿ ã ¶ êÅäÆ ÓÚ â¹ ì ¯ ä ñÂÆ, ÇÂÕ
ìÔ¹ å ò¾ â Æ îÃÆå ç¶ åñÅÁ ç¶ êÅäÆ ÓÚ À¹ µ åðÆ å¶ åË ð é ñ¾ × êÂÆÍ
Ö¾ ¬ À¹ à ÷õîÄ Ø¹ ¾ × Æ ù ç¶ Ö Õ¶ ÃîÞ Ç×ÁÅ ÇÕ À¹ à ù ë½ ð Æ
ÃÔÅÇÂåÅ çÆ ñ¯ ó þÍ
Ö¾ ñ È çÅ ÁÃñÆ é» õÅÇñç ÃÆÍ À¹ Ô êÅÇÕÃåÅé ç¶ ÇÂÕ Û¯ à ¶ ÇÜÔ¶
ÕÃì¶ ÓÚ ðÇÔ¿ ç Å ÃÆÍ êåéÆ å¶ ì¾ Ç ÚÁ» çÅ ê¶ à êÅñä ñÂÆ ÇîÔéå-
î÷çÈ ð Æ Õðé ñÂÆ Â¶ æ ¶ ÁÅÇÂÁÅ Ô¯ Ç ÂÁÅ ÃÆÍ Õ¿ î å¯ º ÇòÔñÅ Ô¯ Õ¶
îÃÆå ç¶ åñÅÁ Óå¶ ÁÅ Õ¶ ÕìÈ å ð» ù Ú¯ × Å êÅÀ¹ º çÅ, À¹ Ô é» çÆ
ç¶Ö-íÅÿ ÕðçÅÍ Ö¾ñÈ ÁÅêä¶ ôÇÔð çÅ îôÔÈð ÕìÈåðìÅ÷ ÃÆÍ
ÕìÈ å ðìÅ÷Æ ç¶ ô½ Õ ÕðÕ¶ À¹ Ô êó· éÅ ÃÇÕÁÅÍ ÇÂÕ¾ ñ Å ÃÅðÅ Ççé
Õ¯ á ¶ çÆ Û¾ å Óå¶ ÁÅêä¶ êÅñåÈ ÕìÈ å ð» çÅ Þ¹ ¿ â Á¿ ì ð ÓÚ À¹ â ÅÀ¹ º çÅ
ðÇÔ¿ ç ÅÍ À¹ Ã ç¶ ÕìÈ å ð» çÅ Þ¹ ¿ â çÈ Ü ¶ ÕìÈ å ð» éÅÿ ع ÿ -Çîÿ Ü»çÅ
å¶ ÕÂÆ ÕìÈ å ð ÁÅêä¶ éÅÿ ñË ÁÅÀ¹ º çÅÍ Ö¾ ñ È Þêà Õ¶ úêð¶ ÕìÈ å ð
ëó Õ¶ À¹ Ô é» ç¶ Ö¿ í èÅ׶ éÅÿ ì¿ é · Çç¿ ç ÅÍ ÃçÅ ÔÆ îÅä éÅÿ çÈ Ü ¶
ÕìÈ å ðìÅ÷» ù é¹ Ã õÅ ç¾ Ã çÅ, ÒÒܶ ÕìÈ å ð ÕÅìÈ ÓÚ ð¾ Ö äÅ Ô¯ ò ¶ å»
À¹ Ô ù ð¯ ÷ î¯ å Æ ÚÈ ð ç¶ ñ¾ â È ç¶ î¯ å Æ Ö¹ Á ÅúÍ å¹ Ô ÅâÅ Øð éÔÄ Û¾ â ¶ × ÅÍÓÓ
À¹ Ô ÇìîÅð ÕìÈ å ð» çÅ ÇÂñÅÜ òÆ Õð ñË º çÅ ÃÆÍ ÇÂö ÕðÕ¶ ÔÆ,
ÇÜÔóÅ ÕìÈ å ð À¹ à çÆ à¯ ñ Æ ÓÚ ÁÅ ðÿçÅ Õç¶ î¹ ó Õ¶ éÅ Ü»çÅÍ
À¹ Ã ç¶ Øð, Çî¾ à Æ ç¶ ìä¶ Ö¹ ¾ Ç âÁ» ÓÚ Ü¿ × ÿÆ ÕìÈ å ð» å¯ º ñË Õ¶ Þ½ º ö ,
ÚÆé¶ , ñÕ¶ , ÕñÃð¶ , àË â Æ ÕÃÈ ð Æ Ãí ÕìÈ å ð ÃéÍ ÕìÈ å ð» éÅÿ À¹ Ô ù
ÇÂôÕ ÃÆÍ ÕìÈ å ð» ç¶ êË ð » ÓÚ Ã¯ é ¶ - Ú»çÆ ç¶ Ø¹ ¿ × ðÈ ì¿ é · ç ÅÍ ÇÂÕ
òÅðÆ å» À¹ Ô é¶ ÕìÈ å ð õðÆçä ñÂÆ ØðòÅÿÆ ç¶ ×ÇÔä¶ åÕ ò¶ Ú
Çç¾ å ¶ ÃéÍ Â¶ à ¶ ÇÂôÕ ÓÚ ÔÆ îË Ç àz Õ ø¶ ñ Ô¯ Ç×ÁÅ ÃÆ êð ÕìÈ å ðìÅ÷Æ
çÆ ÁÅîçé ¶ é Æ Õ¹ ÷ðÈ ð ÃÆ ÇÕ À¹ Ô â¿ × àêÅ ñË º çÅ ÃÆÍ À¹ Ô ÇÜÔóÅ
òÆ ÕìÈ å ð ò¶ Ú çÅ, Õ¹ Þ Ççé» î×叱 À¹ Ô ç¶ Øð òÅêà ÁÅ Ü»çÅÍ
Üç¯ º À¹ Ã é¶ ÷õîÆ Ø¹ ¾ × Æ ç¶ Ö Æ å» À¹ Ã é¶ Þ¾ à Çê¾ Ç Ûúº çÆ ÜÅ Õ¶
ëó ñÂÆÍ ÁÅêä¶ îÈ ¿ Ô çÆ ñÅð ÷õîÆ ê³ Ç ÜÁ» Óå¶ ñÅÂÆ å¶ À¹ à ù
ÁÅêä¶ Øð ñË ÁÅÇÂÁÅÍ Õîð¶ çÅ ìÈ Ô Å ì¿ ç ÕÆåÅÍ ÔÿçÆ å¶ ôÇÔç
ðÿÅ Õ¶ îñ· î ìäÅÂÆÍ Ø¹ ¾ × Æ ç¶ ê³ Ç ÜÁ» Óå¶ ñÅÂÆÍ ê¹ ð ÅäÆ ÕîÆ÷

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 48

çÆÁ» Û¯ à ÆÁ»-Û¯ à ÆÁ» ê¾ à ÆÁ» ç¯ Ô » ê³ Ç ÜÁ» Óå¶ ì¿ é · Õ¶ ÇÂñÅÜ ô¹ ð È
Õð Çç¾ å ÅÍ
À¹ Ô Ôî¶ ô Å ÔÆ ÁÅêäÆ ØðòÅÿÆ ù ÇÕÔÅ ÕðçÅ ÃÆ, ÒÒå¶ ð ÆÁ»
Á¾ Ö » ع ¾ × Æ òð×ÆÁ» é¶ Í åÈ ¿ Üç¯ º å¹ ð çÆ ÁË º å» ñ×çË ÇÜò¶ º ع ¾ × Æ
×¹ ä ×¹ ä Å ðÔÆ Ô¯ ò ¶ Í À¹ Ô Ø¹ ¾ × Æ ÇÜÔóÆ ö¹ ¾ à ¶ å¶ Çô¾ ç å éÅÿ ÁÅðÆ ÁË Í
î¹ Ô ¾ ì å å¶ Ã¹ ¿ ç ðåÅ éÅÿ íðêÈ ð ÁË Í ÇÜÔóÆ îË ù î¹ Ô ¾ ì å å¶ îÃÈ î ÆÁå
éÅÿ ç¶ Ö çÆ þÍ ÇÃð Þ¹ Õ ÅÀ¹ º çÆ ðÇÔ¿ ç Æ ÁË Í ÓÓ
À¹ Ô ÁÅêäÆ ØðòÅÿÆ ù ÇÕÔÅ ÕðçÅ, ÒÒåÈ ¿ ع ¾ × Æ ò»× ôðîÆñÆ
ÁË º Í Üç¯ º åÈ ¿ ì¯ ñ çÆ ÁË º å» ñ¾ × çË , ؾ ¹ × Æ Ü¿ × ÿ çÆ Û»ò¶ º ÒØÈ ¿ ØÈ ¿ Ó Õð
ðÔÆ Ô¯ ò ¶ Í å¶ ð ¶ ì¯ ñ á¿ ã ìõôç¶ ÁË Í ÓÓ
À¹ Ô é¿ é · Æ Ø¹ ¾ × Æ ù ç¶ Ö çÅ ðÇÔ¿ ç Å å¶ Ø¹ ¾ × Æ òÆ À¹ Ô ç¶ ò¾ ñ þðÅé
Ô¯ Â Æ ÇêÁÅð éÅÿ ÇÃð ÇÔñÅÀ¹ º çÆ ç¶ Ö çÆ ðÇÔ¿ ç ÆÍ Ø¹ ¾ × Æ Ö¾ ñ È å¯ º ðåÅ
òÆ âðçÆ éÔÄ ÃÆÍ À¹ à ÇîÔðìÅé ç¶ Ô¾ æ » çÆ ×ðîÅÇÂô ÓÚ¯ º À¹ Ô ù
ÚË é ÇîÿçÆ ÃÆÍ
À¹ Ô Ö¾ ñ È çÅ îÈ ¿ Ô ç¶ Ö çÆ ðÇÔ¿ ç ÆÍ Ö¾ ñ È À¹ à çÆ î¹ Ã ÕÅé îÇÔÃÈ Ã Õð
ñË º çÅ ÃÆÍ À¹ Ô Ö¾ ñ È ù ç¾ Ã äÅ ÚÅÔ¹ ¿ ç Æ ÃÆ, ÒÒîË ù ÇÂÕ ìÔ¹ å ÷ðÈ ð Æ Õ¿ î
ý º ÇêÁÅ Ç×ÁË Í îË º Ôð ÔÅñ ÓÚ À¹ Ô øð÷ êÈ ð Å ÕðéË Í ÓÓ
À¹ à çÆÁ» Á¾ Ö » ÓÚ åË ð ç¶ Ô¿ Þ È ÃÅðÅ Õ¹ Þ å» éÔÄ êð Ö¾ ñ È ù ¶ é Å
Õ¹ ÃîÞÅ ÃÕç¶ Ãé ÇÕ Ø¹ ¾ × Æ Â¶ æ ¶ ðÇÔäÅ éÔÄ ÃÆ ÚÅÔ¹ ¿ ç ÆÍ Ö¾ ñ È À¹ Ã
ù ÕÇÔ¿ ç Å, ÒÒå¶ ð ¶ ÷õîÆ ê³ Ü ¶ áÆÕ Ô¯ ÜÅä, îË º åË ù åñÅÁ Óå¶ Û¾ â
ÁÅò»×ÅÍÓÓ
êð Ô¿ Þ È Á » éÅÿ íðÆÁ» À¹ à çÆÁ» Á¾ Ö » é¶ Ö¾ ñ È ù îÜìÈ ð Õð
Çç¾ å Å ÇÕ À¹ Ô À¹ à ù À¹ à ¶ ÔÅñ ÇòÚ ÔÆ åñÅÁ Óå¶ ñË ÜÅò¶ Í À¹ Ô êË ð »
Óå¶ ì¿ é · Æ Á» ê¾ à ÆÁ» Ãä¶ Ø¹ ¾ × Æ ù åñÅÁ Óå¶ ñË Ç×ÁÅ å¶ úæ¶ Û¾ â
ÁÅÇÂÁÅÍ À¹ Ã é¶ ÁÅêäÆ é½ Õ ðÆ òÆ Û¾ â Çç¾ å ÆÍ ÃÅðÅ Ççé ع ¾ × Æ çÆ
ç¶ Ö -íÅÿ ÕðçÅÍ åñÅÁ ç¶ ÃÅð¶ ÕìÈ å ð Ö¾ ñ È ç¶ ÇÂðç-Ç×ðç ÇÂÕ¾ á ¶
Ô¯  ¶ ðÇÔ¿ ç ¶ Í ÇÜò¶ º À¹ Ô À¹ Ô é» çÅ ìÔ¹ å òèÆÁÅ Çî¾ å ð Ô¯ ò ¶ Í
îÅÇñÕ ô¶ õ é¶ Ö¾ ñ È çÅ ì¶ å ÔÅôÅ ÇêÁÅð ç¶ Ö Õ¶ À¹ à ù îÃÆå ÓÚ
ÕìÈ å ð» çÆ ç¶ Ö -íÅÿ ñÂÆ é½ Õ ð ð¾ Ö ÇñÁÅÍ
ÇÂÕ ìÔ¹ å ÔÆ Ã¹ ¿ ç ð ÕìÈ å ð ع ¾ × Æ ù ç¶ Ö çÅ ðÇÔ¿ ç Å, ÇòÚÅðÆ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 49

å¹ ð -Çëð éÔÄ ÃÕçÆ, ÇÂÕ¯ Ü×· Å ìË á Æ ðÇÔ¿ ç Æ ÁÅÍ À¹ Ô ð¯ ÷ À¹ à ç¶
Õ¯ ÿ ÜÅ Õ¶ ìË á Ü»çÅÍ ÇÂÕ Ççé ÕìÈ å ð é¶ Ø¹ ¾ × Æ ù ÕÇÔ ÔÆ Çç¾ å Å,
ÒÒÕ¹ Þ Ã¹ ¿ ç ð ØàéÅò» åÅÇðÁ» éÅÿ ñàÕ Õ¶ æ¾ ñ ¶ À¹ µ åð ÁÅÀ¹ º çÆÁ»
é¶ êð À¹ Ô é» çÆ åêô Þ¾ ñ ä çÆ ÇÕö ÓÚ åÅÕå éÔÄ, ÇÂà èðåÆ ÓÚ
òÆ éÔÄÍ ÕÆ èðåÆ é¶ å¶ ð ¶ Ô¹ à é çÆ ×ðîÅÇÂô éÅÿ å¶ ð ¶ ÔÆ ê³ Ü ¶ ÃÅó
Çç¾ å ¶ ? ÓÓ
ع ¾ × Æ ôðîÅÁ Õ¶ Ô¾ à ä ñ¾ × ÆÍ Ô¾ Ã ç¶ - Ô¾ Ã ç¶ ì¯ ñ Æ, ÒÒîË º å» ÁÅê
ìðø÷ÅçÆ Ø¹ ¾ × Æ Õ»ò» ç¶ Þ¹ ¿ â ÓÚ ëà ×ÂÆ Á»Í åêçÆ èðåÆ å» î¶ ð ¶
ÇêÁÅð éÅÿ á¿ ã Æ Ô¯ Ü»çÆ ÁË Í îôÅñ çÆ Á¾ × ìÿ¶ òÆ å» ñ¯ Á ÂÆ
Çç¿ ç Æ ÁË Í éøðå ëË ñ ÅÀ¹ ä òÅÃå¶ ÇÕ¿ é Å Õ¹ Þ ÕÆåÅ Ü»çË Í Õç¶ ÇÕö
é¶ ÇêÁÅð å¶ ô»åÆ ñÂÆ òÆ Õ¹ Þ ÕÆåË ? ÓÓ
ÕìÈ å ð é¶ ÇÕÔÅ, ÒÒî¶ ð ¶ ê³ Ç ÜÁ» ù ì¹ ¾ ñ · ÃîÞÍÓÓ å¶ À¹ Ã é¶ ÁÅêä¶
ê³ Ü ¶ ع ¾ × Æ ç¶ ê¾ à ÆÁ» ÓÚ ñê¶ à ¶ ê³ Ç ÜÁ» Óå¶ ÇàÕÅÁ Çç¾ å ¶ Í ç¯ ò ¶ º ÇÕ¿ é Å
ÇÚð ÇÂÕ-çÈ Ü ¶ ù ÇéÔÅðç¶ ðÔ¶ Í ÇÃð îàÕÅÀ¹ º ç¶ Ô¯  ¶ ò¾ Ö -ò¾ Ö Õ¯ ä »
å¯ º ÇÂÕ-çÈ Ü ¶ ù ç¶ Ö ç¶ ðÔ¶ Í
ع ¾ × Æ íðÆ ×ÿ¶ éÅÿ ì¯ ñ Æ, ÒÒî¶ ð ¶ ì¹ ¾ ñ · î¶ ð ¶ Ççñ ò»× ÷õîÆ é¶ Í
ÇÂÔ Ü¾ × Çé¾ å ÔÆ ÁÅêä¶ ÷¹ ñ î éÅÿ î¶ ð Å Ççñ ÷õîÆ ÕðçÅ ðÇÔ¿ ç Ë Í ÓÓ
ÕìÈ å ð é¶ ÁÅêäÆ ü¿ Þ Ø¹ ¾ × Æ çÆ ü¿ Þ éÅÿ ÇîÿÅÂÆÍ ÇÜò¶ º ç¯ ò ¶ º
ÇÂÕ-çÈ Ü ¶ çÆÁ» ×¾ ñ · » ÛÈ Ô ðÔ¶ Ô¯ ä Í
ÒÒÁ¾ Ü å¯ º îË ù ÁÅêä¶ ç¹ ¾ Ö ÓÚ ôðÆÕ ÃîÞäÅÍÓÓ
ç¯ Ô » é¶ ðÿ Õ¶ êÌ ä ÕÆåÅ-ÒÁÅê» ç¯ ò ¶ º ô»åÆ çŠÿ ç ¶ ô , ÇÜÔóÅ
Ô÷ðå éÈ Ô ÁñË ÃñÅî é¶ Ã½ º ÇêÁÅ ÃÆ, êÈ ð Æ ç¹ é ÆÁÅ ÓÚ ëË ñ Åò»×¶ Í Ó
êð ع ¾ × Æ çÆÁ» Á¾ Ö » Çëð åð Ô¯ ×ÂÆÁ», ÒÒô»åÆ çÅ Þ¿ â Å ÷Ë å È é
çÆ àÅÔäÆ îË æ ¯ º ×òÅÚ ×ÂÆ ÁÅÍÓÓ
ÕìÈåð é¶ À¹Ãù åþñÆ Çç¾åÆ, ÒÒÇÚ¿åÅ éÅ ÕðÍ î˺ ñ¾í
ÇñÁÅò»×ÅÍÓÓ
ع ¾ × Æ ù îÇÔÃÈ Ã Ô¯ Ç ÂÁÅ, ÇÜò¶ º ÇÂÔ ÕìÈ å ð À¹ à çÆ ðÈ Ô çÅ ÃÅæÆ
Ô¯ ò ¶ Í
ÕìÈ å ð å¶ Ö¾ ñ È À¹ à çÅ ìÔ¹ å ÇèÁÅé ð¾ Ö ç¶ Í Ö¾ ñ È ìÅÕÅÇÂçÅ À¹ à çÆ
ê¾ à Æ ìçñçÅÍ Ô¾ æ Ä ìäÅÂÆ î¼ ñ · î À¹ Ã ç¶ Ãó¶ Ô¯  ¶ ê³ Ç ÜÁ» Óå¶ ñÅÀ¹ º çÅÍ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 50

 Ö¾ ñ È ÇÜÀ¹ º ÔÆ îÃÆå Á¿ ç ð Ü»çÅ, ÃÅð¶ ÕìÈ å ð À¹ Ã ç¹ Á Åÿ¶ ÇÂÕ¾ á ¶
Ô¯ Ü»ç¶ Í Õ¯ Â Æ À¹ Ã ç¶ î¯ ã ¶ Óå¶ ìË á Ü»çÅ, Õ¯ Â Æ À¹ Ã ç¶ ÇÃð Óå¶ Í Ö¾ ñ È
òÆ îÈ ¿ Ô ë¹ ñ Å Õ¶ ÒÀÈ º ÀÈ º Ó ÕðçÅ, ÕìÈ å ð» éÅÿ ×¾ ñ » ÕðçÅÍ ÕìÈ å ð»
ç¶ Û¯ à ¶ - Û¯ à ¶ ì¾ Ç ÚÁ» ù, ÁÅêä¶ îÈ ¿ Ô ÓÚ ×¿ ç î ç¶ çÅä¶ íð Õ¶ î»
ò»× Ú¯ × ü×ÅÀ¹ º çÅÍ Ø¹ ¾ × Æ éÅÿ À¹ à ù ìÔ¹ å ÇêÁÅð ÃÆÍ À¹ à ò¾ ñ
Ç¿ ß ç¶ Ö çÅ ÇÜò¶ º ÁÅêäÆ êåéÆ ù ç¶ Ö çÅ Ô¯ ò ¶ Í
ÇÂÕ Ççé À¹ Ã é¶ ç¶ Ç ÖÁÅ, ع ¾ × Æ ÁÅêäÆ ü¿ Þ éÅÿ ê³ Ç ÜÁ» Óå¶
ì¿ é · Æ Á» ê¾ à ÆÁ» Ö¯ ñ · ä çÅ ïåé Õð ðÔÆ ÃÆÍ Ö¾ ñ È é¶ ç½ ó Õ¶ ê¾ à ÆÁ»
Ö¯ ñ · Çç¾ å ÆÁ»Í À¹ à çÆ õ¹ ô Æ çÆ Ô¾ ç éÅ ðÔÆÍ Ø¹ ¾ × Æ ç¶ ê³ Ü ¶ ÇìñÕ¹ ñ
áÆÕ Ô¯ ׶ ÃéÍ À¹ Ô Ú½ Õ óÆ íðçÆ, Ûî Ûî ÕðçÆ î¯ ð éÆ ò»× é¾ Ú
ðÔÆ ÃÆÍ ×Å ðÔÆ ÃÆÍ ìÔ¹ å ÃÅð¶ ÕìÈ å ð ÇÂÕçî ÁÅêäÅ î¿ È Ô ë¹ ñ ÅÂÆ,
ÛÅåÆÁ» åÅäÆ Ø¹ ¾ × Æ ç¹ Á Åÿ¶ àÇÔñä ñ¾ × ¶ å¶ ÇêÁÅð çŠù é ¶ Ô Å, ÇÃð
Þ¹ Õ Å Õ¶ ç¶ ä ñ¾ × ¶ êð ع ¾ × Æ Ãí ç¶ ÇêÁÅð-ù é ¶ Ô ¶ ð¾ ç Õð Çç¿ ç ÆÍ
Üç¯ º Õ¯ Â Æ ÚñÅÕ ÕìÈ å ð ع ¾ × Æ ù ìÔ¹ å ÃåÅÀ¹ º çÅ å» Ö¾ ñ È ÕìÈ å ð
ù À¹ ó Å Çç¿ ç Å, ÒÒìçîÅô ÇÕå¯ º çÅ! Üç À¹ Ô åË ù êÿ ç ÂÆ éÔÄ ÕðçÆ
ÇÕÀ¹ º å¿ × ÕðçË º ! À¹ º ß òÆ À¹ Ô Ø¹ ¾ × Æ ÁË , ÕìÈ å ðÆ æ¯ ó · ¯ º ÁË Í îË ù êåÅ
ÁË , å¶ ð Æ ÚÚ¶ ð Æ ÁË Í å¹ Ô ÅâŠÿ ì ¿ è ÜÅÇÂ÷ ÁË êð ÇÂà ÓÚ Ø¹ ¾ × Æ çÆ
ð÷Åî¿ ç Æ ìÔ¹ å ÷ðÈ ð Æ ÁË Í ÓÓ
êð ع ¾ × Æ ù ÚÆéÅ ÕìÈ å ð ìÔ¹ å êÿ ç ÃÆÍ Ö¾ ñ È ÃîÞ Ç×ÁÅÍ
ع¾×Æ À¹Ã ÚÆé¶ ÕìÈåð ù ÚÅÔ¹¿çÆ ÃÆÍ Ö¾ñÈ é¶ ç¯Ô» ù ü¾Õ Õ¶
ÁÅêäÆ ×¯ ç Æ ÓÚ ÇìáÅ ÇñÁÅÍ ÇÜò¶ º À¹ Ô ÁÅêä¶ ì¾ Ç ÚÁ» ù ׯ ç Æ ÓÚ
ÇìáÅÇÂÁÅ ÕðçÅ ÃÆÍ ç¯ Ô » ù Ô¾ æ » éÅñ êñ¯ à ä ñ¾ × ÅÍ ÇÕ¿ é Å ÇÚð
ÒÀÈ º ÀÈ º Ó ÕðçÅ ÇðÔÅ, ÇÜò¶ º ç¯ Ô » ù ÁôÆðòÅç ç¶ ÇðÔÅ Ô¯ ò ¶ Ü» ç¯ Ô »
çÅ ÇéÕÅÔ êó· Å ÇðÔÅ Ô¯ ò ¶ Í
Ö¾ ñ È é¶ ç¯ Ô » ù ÔòÅ ÓÚ À¹ ó Å Çç¾ å ÅÍ ç¯ ò ¶ º À¹ ó Õ¶ Õ¿ è çÆ Û»ò¶ º
ìË á ׶ Í ÕìÈ å ð é¶ çÈ Ü ¶ ÕìÈ å ð» ù ÃÆéÅ ëË ñ Å Õ¶ ÇÃð Þ¹ Õ ÅÇÂÁÅÍ
ع ¾ × Æ é¶ ð÷Åî¿ ç Æ êÌ × à ÕÆåÆÍ ç¯ ò ¶ º ìó¶ õ¹ ô ÃéÍ
ç¯ ò ¶ º êåÆ-êåéÆ ò»× ÇÂÕ-çÈ Ü ¶ çÅ ÇõÁÅñ ð¾ Ö ç¶ Í Ö¾ ñ È é¶ Üç¯ º
À¹ Ô é» ù ÇÂÕ¾ Ç áÁ» ç¶ Ç ÖÁÅ å» õ¹ ô Ô¯ Ç×ÁÅÍ À¹ Ô ÃîÞ Ç×ÁÅ ÇÕ
ع ¾ × Æ ù À¹ à çÅ ÃÅæÆ ñ¾ í Ç×ÁÅ þÍ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 51

 Ö¾ ñ È ù ÁÅêäÆ êåéÆ å¶ ì¾ Ú ¶ ìÔ¹ å ïÅç ÁÅÀ¹ º ç¶ Í ÇÜò¶ º ð¾ ì é¶
À¹ Ã ç¶ êÇðòÅð çÆ ÁðçÅà ù ä ñÂÆ ÃÆÍ Á×ñ¶ ÔÆ Ççé îÃÆå ç¶ ô¶ Ö
é¶ À¹ à ù ÇÕÔÅ, ÒÒå¶ ð Æ é½ Õ ðÆ çÅ ÇÂÕðÅðéÅîÅ î¹ ¾ Õ Ç×ÁË Í åË ù òÅêÃ
ÜÅäÅ êË ä ÅÍÓÓ
êð Ö¾ ñ È é¶ ô¶ õ ù ì¶ é åÆ ÕÆåÆ ÇÕ À¹ à ù ع ¾ × Æ å¶ ÕìÈ å ð éÅÿ
ñË ÜÅä çÆ ÁÅÇ×ÁÅ ç¶ ç¶ ò ¶ Í ô¶ õ î¿ é Ç×ÁÅÍ
ÕìÈ å ð ù ع ¾ × Æ éÅÿ ÕÆåÅ òÅÁçÅ Ú¿ × Æ åð· » ïÅç ÃÆÍ À¹ Ô
ð¯ ÷ ÷Ë å È é ç¶ ð¹ ¾ Ö ñ¾ í çÅ êð À¹ à îÅðÈ æ ñ ÓÚ ê¾ æ ð» çÆÁ» ÇÂîÅðå»
çÅ Ü¿ × ÿ å» ÃÆ, ÷Ë å È é ç¶ ð¹ ¾ Ö » çÅ çÈ ð -çÈ ð åÕ é»-ÇéôÅé éÔÄ
ÃÆÍ êð ÇÂÕ êðÚÈ é ç¶ ìÔ¹ å ò¾ â ¶ ׯ ç Åî ÓÚ ÷Ë å È é ç¶ ìÆÁ» çÆ ì¯ ð Æ
çÆ îÇÔÕ é¶ ÕìÈ å ð ù ÁÅêä¶ ò¾ ñ ÇÖ¾ Ç ÚÁÅÍ À¹ Ô À¹ µ âçÅ-À¹ µ âçÅ
ׯ ç Åî ÓÚ ÚñÅ Ç×ÁÅÍ ÁÅêäÆ ü¿ Þ éÅÿ ì¯ ð Æ êÅóé ñ¾ × ÅÍ Û¯ à Æ
ÇÜÔÆ ü¿ Þ ç¶ áÈ ¿ × ¶ , êàÃé ç¶ î¯ à ¶ èÅÇ×Á» éÅÿ ìäÆ ì¯ ð Æ çÅ ÕÆ
Çò×Åó ÃÕç¶ Ãé? Çëð òÆ Ø¹ ¾ × Æ ç¶ ÇÂôÕ é¶ À¹ à ù åÅÕåòð ìäÅ
Çç¾ å Å ÃÆÍ À¹ Ô ñ×ÅåÅð ü¿ Þ ç¶ òÅð ÕðçÅ, ì¯ ð Æ êÅóé ÓÚ ñ¾ Ç ×ÁÅ
ÇðÔÅÍ æ¾ Õ -ÔÅð Õ¶ Ôøä ñ¾ × ÇêÁÅÍ çî îÅð Õ¶ , ü¿ Þ ù Ôæ½ ó Å ìäÅ
Õ¶ áÈ ¿ Ç ×Á» çÅ îÄÔ òð· Å Çç¾ å ÅÍ À¹ Ô ì¯ ð Æ ÓÚ Û¶ Õ Õðé ÓÚ Ãëñ Ô¯
Ç×ÁÅÍ æ¯ ó · Å ÇÚð ìË á Å ÃÅÔ ñË º çÅ ÇðÔÅÍ Çëð À¹ Ã é¶ ÷Ë å È é ç¶ ìÆÜ
ü×ä çÆ Õ¯ Ç ôô ÕÆåÆ êð ÷Ë å È é ç¶ ìÆÜ À¹ à çÆ ü¿ Þ å¯ º ò¾ â ¶ ÃéÍ
À¹ Ô ÁÅêäÆ ü¿ Þ éÅÿ ìÆÜ êðÖçÅ ÇðÔÅÍ ÇÂÕ ìÆÜ ðåÅ Û¯ à Å ÃÆÍ
À¹ Ã é¶ Çé×ÿ ÇñÁÅ å¶ è½ ä Ô¶ á ñÅ ê¯ à Å ë¹ ñ Å ÇñÁÅÍ ÇÜò¶ º À¹ à çÅ
ÃÅÔ ì¿ ç Ô¯ ÇðÔÅ ÃÆÍ
úæ¯ º À¹ µ ÇâÁÅ å¶ Ø¹ ¾ × Æ Õ¯ ÿ ÁÅ Ç×ÁÅÍ À¹ à çÆ ë¹ ¾ ñ Æ Ô¯ Â Æ è½ ä
ç¶ Ö Õ¶ ع ¾ × Æ þðÅé ðÇÔ ×ÂÆ, ÒÒåÈ ¿ ÇÕæ¶ ÃÆ?ÓÓ
ÒÒÇÕå¶ éÔÄ, ìà ÷Ë å È é ç¶ ð¹ ¾ Ö ñ¾ í ÇðÔÅ ÃÆÍÓÓ
ع ¾ × Æ Ô¾ à ä ñ¾ × êÂÆ, ÒÒ¶ æ ¶ îÅðÈ æ ñ ÓÚ åË ù ð¹ ¾ Ö ÇÕ¾ æ ¯ º ñ¾ í ä׶ ? ÓÓ
À¹ à ¶ ò¶ ÿ ¶ Ö¾ ñ È ç¯ Ô » Õ¯ ÿ ÁÅÇÂÁÅÍ ç¯ Ô » ù ÇêÁÅð Õðé ñ¾ ×
ÇêÁÅÍ ÇêÁÅð ç¶ ìÔÅé¶ ç¯ ò » ù ëó Õ¶ åÅð» òÅÿ¶ Çê³ Ü ð¶ ÓÚ ì¿ ç Õð
ÇñÁÅÍ ç¯ Ô » ù ìóÅ ö¹ ¾ à ŠÁÅÇÂÁÅ, ÒÒåÈ ¿ òÆ À¹ Ô é» ñ¯ Õ » òð×Å ÂÆ
¶ º ÇÜÔó¶ çÈ Ç ÜÁ» çÆ Á÷ÅçÆ Ö¯ Ô Õ¶ õ¹ ô Ô¹ ¿ ç ¶ ÁË Í å¹ Ô Åⶠù í ÅÁ ÂÆ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 52

¶ ç » ç¶ ÁË Í ÓÓ
ع¾×Æ ìóÅ Õ¹ðñÅÂÆ, ÒÒî˺ å» ç¹éÆÁÅ ÓÚ ô»åÆ çŠùé¶ÔÅ
êÔ¹ ¿ Ú ÅÀ¹ ä Å þÍ îË ù Çê³ Ü ð¶ ÓÚ ÕË ç éÅ ÕðÍÓÓ
êð Ö¾ ñ È ì¶ ÷ ¹ ì Åé» ù ÕÆ ÃîÞÅÀ¹ º çÅ ÇÕ À¹ Ô å» À¹ Ô é» ù ìÔ¹ å
ÇêÁÅð ÕðçÅ ÃÆÍ À¹ Ô é» ù ÁÅêä¶ Õ¯ ÿ ð¾ Ö ¶ × ÅÍ
Ö¾ ñ È ç¯ Ô » ù ÔòÅÂÆ ÜÔÅ÷ ÓÚ ÁÅêä¶ éÅÿ ñË ÁÅÇÂÁÅÍ Ãøð ÓÚ
ÕìÈ å ð çÆ ÔÅñå áÆÕ éÅ ðÔÆÍ ÷Ë å È é çÅ ìÆÜ À¹ à çÆ ìðçÅôå
ôÕåÆ å¯ º ò¾ â Å ÃÆÍ ìÆÜ é¶ À¹ à ù ÇìîÅð Õð Çç¾ å Å ÃÆÍ
Ö¾ ñ È ÇÜÀ¹ º ÔÆ Øð êÔ¹ ¿ Ç ÚÁÅ, ÁÅêä¶ êÇðòÅð ù Çîÿ Õ¶ ìóÅ õ¹ ô
Ô¯ Ç ÂÁÅÍ ÇîÔéå-î÷çÈ ð Æ Õð Õ¶ ÕîŶ À¹ à կ ÿ ÕÅøÆ êË Ã ¶ ÃéÍ À¹ Ã
é¶ ÁÅêä¶ ì¾ Ç ÚÁ» ù òèÆÁÅ êó· Å ÂÆ ÕðÅÀ¹ ä ñÂÆ ôÇÔð ç¶ òèÆÁÅ
ÃÕÈñ ÇòÚ çÅõñ ÕðòÅ Çç¾åÅÍ ì¶àÆ ù ع¾×Æ çÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»
ù ä ÅÀ¹ º çÅÍ Ø¹ ¾ × Æ å¶ î¾ Ö Æ çÆ ÕÔÅäÆ Ã¹ ä Õ¶ ì¶ à Æ ê¹ ¾ Û çÆ, ÒÒÕÔÅäÆÁ»
þ Ú ÆÁ» Ô¹ ¿ ç ÆÁ»?ÓÓ
Ö¾ ñ È ÕÇÔ¿ ç Å, ÒÒÕÔÅäÆ Ü¯ îð÷Æ Ô¯ ò ¶ , ÃìÕ Ú¿ × Å Ô¯ ä Å ÚÅÔÆçË Í ÓÓ
À¹ Ã é¶ Ø¹ ¾ × Æ å¶ ÕìÈ å ð ç¯ Ô » ù Çê³ Ü ð¶ Çò¾ Ú ¯ º Õ¾ ã Õ¶ Á÷Åç Õð
Çç¾åÅÍ À¹Ãù ïÕÆé ÃÆ ÇÕ ç¯ò¶º À¹Ã ç¶ Øð ÇòÚ ÔÆ ðÇÔä׶Í
ÇÕÀ¹ º ÇÕ êÇð¿ ç ¶ å» îé¹ ¾ Ö » ç¶ òøÅçÅð Ô¹ ¿ ç ¶ é¶ Í Ø¹ ¾ × Æ å¶ ÕìÈ å ð
ÁÅÿ¶ - ç¹ Á Åÿ¶ çÆÁ» Õ¿ è » Óå¶ ìË á ¶ Ö¾ ñ È ç¶ êÇðòÅð ù ÇêÁÅð éÅñ
ç¶ Ö ç¶ ðÇÔ¿ ç ¶ Í Ö¾ ñ È Üç¯ º ì¾ Ú ¶ ÃÕÈ ñ ¶ Û¾ â ä ÜÅ ÇðÔÅ Ô¹ ¿ ç Å, ç¯ ò ¶ º À¹ Ã
çÅ Çê¾ Û Å Õðç¶ Í
ÃÕÈ ñ çÆ Õ¿ è ç¶ éÅÿ ò¾ â ¶ ÃÅð¶ ð¹ ¾ Ö Óå¶ ìË á Ü»ç¶ Í ç¯ Ô » é¶
øË Ã ñÅ Õð ÇñÁÅ, ÇÕÀ¹ º éÅ ÁÅêäÅ ÁÅñ· ä Å ÇÂö ð¹ ¾ Ö Óå¶ ìäÅ ñÂƶ ?
ç¯ Ô » é¶ åÆñ¶ ÇÂÕ¾ á ¶ ÕðÕ¶ À¹ à ¶ ð¹ ¾ Ö Óå¶ ÁÅêäÅ ÁÅñ· ä Å ìäÅÇÂÁÅ
êð ÕìÈ å ð çÆ ÇÃÔå áÆÕ éÔÄ ÃÆÍ À¹ Ã é¶ ÖÅäÅ-êÆäÅ òÆ Û¾ â
Çç¾ å ÅÍ À¹ à çÆ è½ ä ç¶ ê¯ à ¶ ÓÚ ÇêÁÅ ÷Ë å È é çÅ ìÆÜ åÕñÆø ç¶ ÇðÔÅ
ÃÆÍ
ÕìÈ å ð é¶ ÕË Á Õð Õ¶ ìÆÜ Õ¾ ã Çç¾ å Å å¶ ì¶ ì à Á¾ Ö » éÅÿ ÁÅêäÆ
îÇÔìÈ ì Šع ¾ × Æ ù ç¶ Ö ç¶ - ç¶ Ö ç¶ ÔÆ Á¾ Ö » ì¿ ç Õð ñÂÆÁ»Í ع ¾ × Æ ìÔ¹ å
刻ÆÍ À¹ à çÅ ÜÆòé ÃÅæÆ ÚñÅ Ç×ÁÅ ÃÆÍ À¹ Ã é¶ îÇÔÃÈ Ã ÕÆåÅ, À¹ Ã

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 53

ç¶ Çã¾ â ÓÚ À¹ Ã ç¶ ÜÆòé-ÃÅæÆ çÆ ÇéôÅéÆ ÃÅÔ ñË ðÔÆ þÍ À¹ Ô ìÔ¹ å
õ¹ ô Ô¯ Â ÆÍ
ع ¾ × Æ é¶ ÁÅêä¶ ð¿ × òð×Å ÔÆ ÇÂÕ é¿ é · Å ÇÜÔÅ Á»âÅ Çç¾ å ÅÍ
À¹ Ô ìÔ¹ å õ¹ ô ÃÆÍ À¹ Ô Ôð åÈ ø Åé å¶ îÅó¶ ê³ Û ÆÁ» å¯ º À¹ à çÆ
ð¾ Ç ÖÁÅ ÕðçÆÍ Õç¶ ÁÅêä¶ åé çÆ ×ðîÆ éÅÿ ç¹ é ÆÁÅ çÆ ×ðîÆ å¯ º
À¹ à ù ìÚÅ Õ¶ ð¾ Ö çÆÍ
ÁÅñ· ä ¶ å¯ º À¹ µ êð ôÇÔç çÆÁ» î¾ Ö ÆÁ» çÅ Û¾ å Å ÃÆÍ À¹ Ô é» ÓÚ¯ º
ÇÂÕ î¾ Ö Æ Ø¹ ¾ × Æ çÆ ÃÔ¶ ñ Æ ìä ×ÂÆÍ À¹ Ô ð¯ ÷ ë¹ ¾ ñ » ÓÚ¯ º ôÇÔç ÚÈ Ã çÆ,
ÁÅêäÅ Û¾ å Å íðçÆ å¶ Ø¹ ¾ × Æ ù Çîñä ÁÅ Ü»çÆÍ ÇÂö ð¹ ¾ Ö ç¶ ÃÅÔîä¶
Ö¾ ñ È çÆ ì¶ à Æ çÅ ÃÕÈ ñ ÃÆÍ Õ¹ Þ î÷ÔìÆ ÜùéÆ ñ¯ Õ » é¶ Ö¾ ñ È ù ù é ¶ Ô Å
í¶ Ç ÜÁÅ ÇÕ À¹ Ô ÁÅêäÆ ì¶ à Æ ÃÕÈ ñ ¶ éÔÄ í¶ Ü ÃÕçÅÍ Ö¾ ñ È é¶ À¹ Ô é»
çŠù é ¶ Ô Å Áä×½ Ç ÿÁ» Õð Çç¾ å Å å¶ Õ¯ à ä ñ¾ × Å, ÒÒêó· Æ ÇñÖÆ î» ÔÆ
å» Õ½ î ìäÅÀ¹ º çÆ þ!ÓÓ
î÷ÔìÆ ÜùéÆÁ» é¶ ñ¯ Õ » ù ÃìÕ ÇÃÖÅÀ¹ ä çÅ øË Ã ñÅ ÕÆåÅÍ
À¹ Ô ÃÕÈ ñ ¯ º ÇéÕÿçÆ Ö¾ ñ È çÆ ì¶ à Æ ù ׯ ñ Æ çÅ ÇéôÅéÅ ìäÅ ç¶ ä ׶
å» ÇÕ Õ¯ÂÆ òÆ Ü¹Á¾ðå éÅ Õð ÃÕ¶Í ÃÕÈñ 寺 Õ¹Þ çÈð ÇÂÕ
çÇÔôå×ðç é¶ ÁÅêäÆ ì¿ ç È Õ çÆ éÅÿÆ Óå¶ ñ¾ × Æ Ô¯ Â Æ çÈ ð ìÆé ø¯ Õ Ã
ÕÆåÆÍ ÃÕÈ ñ ç¶ ìÈ Ô ¶ Óå¶ ÇéôÅéÅ ì¿ Ç é· Á ÅÍ
ع ¾ × Æ Ôî¶ ô Å ì¾ Ç ÚÁ» çÆ À¹ â ÆÕ ÕðçÆ ÃÆÍ Üç¯ º À¹ Ã é¶ ç¶ Ç ÖÁÅ
ÇÕ çÇÔôå×ðç ÇéôÅéŠö è Æ ìË á Å þ å» Ø¹ ¾ × Æ êÌ ¶ ô Åé Ô¯ ×ÂÆÍ
ëóëóÅÀ¹ ä ñ¾ × ÆÍ ôÇÔç çÆ î¾ Ö Æ ÃÅðÅ îÅÜðÅ ÃîÞ ×ÂÆÍ À¹ Ô À¹ µ â
Õ¶ çÇÔôå×ðç ç¶ Ô¾ æ Óå¶ ÜÅ ìË á ÆÍ ÇÜÀ¹ º ÔÆ Ö¾ ñ È çÆ ì¶ à Æ ÃÕÈ ñ ¯ º
ìÅÔð ÁÅÂÆ, çÇÔôå×ðç é¶ ì¿ ç È Õ Çþ è Æ Õð Õ¶ À¹ à ò¾ ñ ÇéôÅéÅ
ö Ç èÁÅÍ À¹ º ×ñÆ Çàz × ð Óå¶ ð¾ Ö ÆÍ ×¯ ÿ Æ ÚñÅÀ¹ ä ÔÆ ñ¾ × Å ÃÆ ÇÕ î¾ Ö Æ
é¶ À¹ Ã ç¶ Ô¾ æ Óå¶ â¿ × Ö¯ í Çç¾ å ÅÍ À¹ à çÆ ÚÆÕ ÇéÕÿ ×ÂÆÍ ÇéôÅéÅ
Ö¹ ¿ Þ Ç×ÁÅ êð ׯ ÿ ÆÁ» çÆ ì¹ Û Åó éÅÿ ÃÕÈ ñ ç¶ ×¶ à Óå¶ ñ¾ × ¶ ì¯ ð â
ÓÚ ÕÂÆ Û¶ Õ Ô¯ ׶ Í í¾ Ü -ç½ ó îÚ ×ÂÆÍ
Ö¾ ñ È çÆ ì¶ à Æ ç¶ ìÃå¶ ÓÚ¯ º ÇÂÕ ÇÕåÅì í¹ ¿ ß ¶ Çâ× êÂÆÍ ÇÂà ÇòÚ
ÒôÇÔç çÆ î¾ Ö Æ å¶ Ø¹ ¾ × ÆÓ çÆ ÕÔÅäÆ, ع ¾ × Æ ç¶ Ö¿ í » ò»× ëóëóÅ ðÔÆ
ÃÆÍ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 54

 ÃÕÈ ñ ì¿ ç Õð Çç¾ å Å Ç×ÁÅÍ
Ö¾ ñ È é¶ ÇÃð À¹ å »Ô Õð Õ¶ ð¾ ì Á¾ × ¶ ç¹ Á Å ÕÆåÆ, ÒÒÁË ð¾ ì Å! Üç¯ º
÷¹ ñ î Ô¾ ç » ྠê ÜŶ , ì¿ ç Å ÁÅêä¶ Üä¶ ì¾ Ú ¶ ÔÆ Çé×ÿä ñ¾ × ê¶ ,
À¹ Ô é» òÅÃå¶ êó· Å ÂÆ ç¶ ìÈ Ô ¶ ì¿ ç Õð Çç¾ å ¶ ÜÅä, ÷Åñî èðî çÅ é»
òðå Õ¶ ÷¹ ñ î çÆ Ô¾ ç Õð ç¶ ò ¶ å» Çëð åË ù ÇÂÔ èðåÆ êÅê» å¯ º
î¹ Õ å ÕðéÆ ÔÆ ê¶ × ÆÍ Üç¯ º Õ¯ Â Æ òÆ À¹ ê ðÅñÅ ÕÅîïÅì éÅ Ô¯ ò ¶ å»
åÈ ø Åé ÇñÁÅÀ¹ ä Å ê¶ × ÅÍ ÷¹ ñ î å¯ º î¹ Õ å ç¹ é ÆÁÅ Çëð òÃÅÀ¹ ä Æ
ê¶ × ÆÍÓÓ
ð¾ ì é¶ Çܾ ç » À¹ à çÆ Ã¹ ä ñÂÆÍ
îÄÔ çÆ ÇÂÕ ìÈ ¿ ç Üç¯ º Ö¾ ñ È ç¶ îÈ ¿ Ô Óå¶ Çâ¾ × Æ å» À¹ Ô ÃîÞ
Ç×ÁÅÍ ÇÂÕ ìÔ¹ å ò¾ â Å åÈ ø Åé ÁÅÀ¹ ä òÅÿÅ ÃÆÍ À¹ Ã é¶ ÇÂÕçî
Õ¹ ç ðå ç¶ øË Ã ñ¶ Óå¶ Áîñ ÕÆåÅÍ ìÔ¹ å ò¾ â ¶ ð¹ ¾ Ö çÅ åäÅ ÃÅø Õð
Õ¶ ì¶ ó Æ ìäÅÂÆÍ ì¶ ó Æ ÓÚ êåéÆ å¶ ì¾ Ú ¶ ÇìáŶ Í Ø¹ ¾ × Æ å¶ À¹ à çÅ
é¿ é · Å ì¾ Ú Å éÅÿ ÇñÁÅÍ îÄÔ å¶ ÷ Ô¯ ÇðÔÅ ÃÆÍ ÕÇÔð çÆ ×ðîÆ Ô¯ ä
ÕðÕ¶ êÔÅó» Óå¶ Ü¿ î Æ ìðø êÅäÆ ìä Õ¶ çÇðÁÅò» ç¶ ì¿ é · å¯ ó çÆ
Ô¯ Â Æ åÈ ø Åé çÅ ÇÔ¾ à Šìä ×ÂÆÍ åÈ ø Åé ¶ é Å ÷¯ ð çÅ ÃÆ ÇÕ î÷ìÈ å
ÇÂîÅðå» òÆ Çâ¾ × ä ñ¾ × êÂÆÁ»Í
Ö¾ ñ È çÆ ì¶ ó Æ åÈ ø Åé çÅ î¹ Õ ÅìñÅ ÕðçÆ Ô¯ Â Æ åË ð çÆ ÜÅ ðÔÆ ÃÆÍ
ع ¾ × Æ é¶ ÕÆ ç¶ Ç ÖÁÅ! À¹ à çÆ ÃÔ¶ ñ Æ, ôÇÔç çÆ î¾ Ö Æ îÄÔ ÓÚ Çí¾ Ü Æ
Ô¯  Æ, ù ð ¾ Ç ÖÁå æ» çÆ íÅÿ ÓÚ ì¶ ó Æ Óå¶ Úó· é çÅ ïåé Õð ðÔÆ ÃÆÍ
ع ¾ × Æ õ¹ ô Ô¯ Â Æ êð À¹ à ¶ ò¶ ÿ ¶ êÅäÆ ç¶ ÷¯ ð çÅð æê¶ ó ¶ î¾ Ö Æ ù òÆ
ÁÅêä¶ éÅÿ ÔÆ òÔÅÀ¹ ä ñ¾ × ¶ Í Ø¹ ¾ × Æ ìÔ¹ å êÌ ¶ ô Åé Ô¯ ðÔÆ ÃÆÍ
À¹ à ù åðÆÕŠù ¼ Ç ÞÁÅÍ À¹ Ô ÁÅêäÆ ü¿ Þ éÅÿ ð¹ ¾ Ö çÆ àÅÔäÆ
å¯ ó é çÅ ïåé Õðé ñ¾ × ÆÍ Ö¾ ñ È é¶ ç¶ Ç ÖÁÅ å» Õ¹ Þ -Õ¹ Þ ÃîÞç¶ Ô¯  ¶
åË ð çÆ Ü»çÆ ì¶ ó Æ Çò¾ Ú ¯ º ÔÆ àÅÔäÆ å¯ ó Õ¶ ع ¾ × Æ ù ç¶ Çç¾ å ÆÍ
ع ¾ × Æ àÅÔäÆ ñË Õ¶ î¾ Ö Æ Õ¯ ÿ ×ÂÆ å¶ À¹ à Á¾ × ¶ ù ¾ à Çç¾ å ÆÍ ôÇÔç
çÆ î¾ Ö Æ ÇÃð-å¯ ó ïåé Õð Õ¶ àÅÔäÆ Óå¶ Úó· é ÓÚ Ãëñ Ô¯ ×ÂÆÍ
ع ¾ × Æ é¶ àÅÔäÆ ü¾ Õ Æ å¶ ì¶ ó Æ ÓÚ ÁÅ ×ÂÆÍ ôÇÔç çÆ î¾ Ö Æ ù ù ð ¾ Ç ÖÁå
æ» ÇñÁÅ Õ¶ ع ¾ × Æ é¶ Ö¾ ñ È ò¾ ñ ç¶ Ç ÖÁÅÍ Ö¾ ñ È é¶ àÅÔäÆ Ø¹ ¾ × Æ ù ç¶ Õ¶
ÇÕÔÅ, ÒÒÜÅú ô»åÆ çŠÿ ç ¶ ô ÿ à Åð ÓÚ êÔ¹ ¿ Ú Å ÇçÀ¹ Í ÓÓ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 55

 êð ع ¾ × Æ ù ÇÂÔ àÅÔäÆ îé÷È ð éÔÄ ÃÆ ÇÕÀ¹ º ÇÕ ÇÂÔ àÅÔäÆ
÷Ë å È é çÆ éÔÄ ÃÆÍ
ì¶ ó Æ ÓÚ ìË á ¶ ع ¾ × Æ ç¶ é¿ é · ¶ ì¾ Ú ¶ , ÃÕÈ ñ ù ñ¾ × ¶ ÇÜ¿ Ç çÁ» ç¶
éÅÿ-éÅÿ îé¹ ¾ Ö » ç¶ ñàÕç¶ ÇÃð ç¶ Ö Õ¶ Ö¾ ñ È ÕÇÔ ÇðÔÅ ÃÆ, ÒÒôÅÇÂç
ÃçÆÁ» çÅ éÈ Ô îð Ç×ÁË Í Â¶ é Å ÷¹ ñ î ç¹ é ÆÁÅ ç¶ ÇÂÇåÔÅà ÓÚ Õç¶
éÔÄ Ô¯ÇÂÁÅ, ÇÜ¿éÅ Ô¹ä Ô¯ ÇðÔËÍ Ô¹ä Õç¶ éÈÔ çÅ åÈøÅé éÔÄ
ÁŶ × Å?ÓÓ
êÈ ð Å õÅéçÅé Øð êÔ¹ ¿ Ç ÚÁÅÍ ÃÅðÆ èðåÆ Óå¶ éòÄ Çî¾ à Æ Úó·
×ÂÆ ÃÆÍ ÃÕÈ ñ ç¶ ÃÅÔîäñ¶ ð¹ ¾ Ö Óå¶ Ôó· ÁÅêä¶ Õ¾ ç çÅ ÇéôÅé Û¾ â
Ç×ÁÅ ÃÆÍ Ø¹ ¾ × Æ ù ÃÅæÆ ÕìÈ å ð çÆ ïÅç ÁÅÀ¹ ä ñ¾ × ÆÍ À¹ Ô Çëð úö
ð¹ ¾ Ö Óå¶ ÁÅñ· ä Å ìäÅÀ¹ ä ñ¾ × êÂÆÍ
ع ¾ × Æ ù ÁÅêäÅ ÁåÆå Ú¶ å ¶ ÁÅÀ¹ ä ñ¾ × ÅÍ
Ççñ ç¶ çðç é¶ ç¯ î¯ à ¶ - î¯ à ¶ Ô¿ Þ È Á¾ Ö » ÓÚ¯ º ìÅÔð ù ¾ à Çç¾ å ¶ Í Ô¿ Þ È
èðåÆ Óå¶ Çâ¾ × ä çÆ æ» ÇÂÕ ê¾ å ¶ Óå¶ Çâ¾ × ¶ Í ÒÛéÓ çÆ ÁÅòÅ÷ é¶
ع ¾ × Æ ù æ¾ ñ ¶ ç¶ Ö ä ñÂÆ îÜìÈ ð Õð Çç¾ å ÅÍ è½ ä ÇÂÕ êÅö Þ¹ Õ Å Õ¶
ç¶ Ç ÖÁÅ, ð¹ ¾ Ö ç¶ æ¾ ñ ¶ Çܾ æ ¶ À¹ Ã ç¶ îÇÔìÈ ì ÕìÈ å ð é¶ ÕË Á ÕÆåÆ ÃÆ,
ÇÂÕ é¿ é · Å ÇÜÔÅ ê½ ç Å ÇÃð Õ¾ ã ÇðÔÅ ÃÆÍ
ع ¾ × Æ ð¹ ¾ Ö å¯ º æ¾ ñ ¶ À¹ µ åðÆÍ ê½ ç ¶ ç¶ ê¾ å ¶ ç¶ Ö Õ¶ À¹ à çÆÁ» Á¾ Ö »
ÓÚ¯ º õ¹ ô Æ ç¶ Ô¯ ð ç¯ Ô¿ Þ È ÛñÕ ê¶ ÇÕÀ¹ º ÇÕ ÇÂÔ ê½ ç Å ÷Ë å È é çÅ ÃÆ!
JJJ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 56

 Õ» ÇÕÀ¹º í½ºÕçÅ þ?
îË º åð¶ Ô éÅÿ îð ÇðÔÅ Ã»Í Á¿ ì ð çÆÁ» À¹ Ú ÅÂÆÁ» Óå¶ êÅäÆ çÅ
é»-ÇéôÅé éÔÄ ÃÆÍ ì¾ ç ÿ îçîÃå ÔÅæÆÁ» ò»× ÞÈ î ç¶ î¶ ð ¶ À¹ µ ê叱 -
æ¾ Ç ñúº çÆ âÅð» ìäÅÂÆ ñ¿ Ø ðÔ¶ ÃéÍ ì¾ ç ÿ ×ÇÔðÆ íÅø ç¶ ×¯ ÿ ¶
ìäÅÀ¹ º ç¶ Ô¯  ¶ ÁÅêäÆÁ» ôÕñ» ìçñ ðÔ¶ ÃéÍ îË º ï Ç ÚÁÅ, ì¾ ç ÿ» ÓÚ
òó ÜÅò»Í íÅø êÅäÆ Çò¾ Ú ¯ º ÔÆ å» À¹ µ áçÆ þÍ ôÅÇÂç åð¶ Ô ì¹ Þ Å
ÃÕ»!
îË º ÁÅêäÆ ñ¿ ì Æ ü¿ Þ Ö¯ ñ · Æ å¶ ÇÂÕ ò¾ â ¶ ÕÅÿ¶ ì¾ ç ÿ ÓÚ òó Ç×ÁÅÍ
Õ¹ Þ ÇÚð ñÂÆ ÔñÕÅ ÇÜÔÅ Áé· ¶ ð Å Ô¯ Ç ÂÁÅ å¶ îË º éÆñ¶ Á¿ ì ð ç¶ Ã¹ ¾ Õ ¶
Ãî¹ ¿ ç ð ÓÚ êÔ¹ ¿ Ú Ç×ÁÅÍ îË º åÔ¾  ÆÁÅ ÕÆåÅ, Úñ¯ èðåÆ Óå¶ ÇÕÃîå
Á÷îÅÂÆ ÜÅò¶ Í
îË º ÁÅêä¶ Ö¿ í Ãî¶ à Õ¶ ÃðÆð éÅÿ ñê¶ à ñ¶ Í îÈ ¿ Ô Ô¶ á » Õð Õ¶
èðåÆ ò¾ ñ ö¯ å Å ñÅÇÂÁÅÍ
ð¹ ¾ Ö » ç¶ Þ¹ ¿ â å¯ º êð· » Õ¹ Þ Õ¾ Ú ¶ îÕÅé» Á¿ ç ð ÇÂÕ Øð ÓÚ¯ º ÿ Ø äÅ
èÈ ¿ Á » À¹ µ áçÅ ÇçÇÃÁÅÍ î¶ ð ÆÁ» òÅÛ» ÇÖóÆÁ»Í îË º ü¿ Þ Ö¯ ñ · Æ Í ñ×çÅ
ÃÆ, ÇÂæ¶ Õ¯ Â Æ ôÅçÆ-ÇòÁÅÔ Ô¯ ÇðÔÅ ÃÆÍ îË º ÃðÆð þ Ü ¶ êÅö î¯ Ç óÁÅ
å¶ Çþ è Å èÈ ¿  ¶ º òÅÿ¶ Øð ò¾ ñ ð¹ õ ÕÆåÅÍ
þ Ú î¹ ¾ Ú ÖÅä¶ ê¾ Õ ðÔ¶ ÃéÍ í¹ ¾ Ö Å òÆ êð í¹ ¾ Ö éÅÿ¯ º åð¶ Ô é¶ ÜÅé
ñË ä Æ ÕÆåÆ Ô¯ Â Æ ÃÆÍ Ã¹ ¾ Õ Æ ÜÆí ìÅÔð Õ¾ ã Õ¶ ç¹ Á Åÿ¶ çÅ ÜÅÇÂ÷Å
ÇñÁÅÍ ÖÅä¶ çÆÁ» ç¶ ö » Õ¯ ÿ ÇÂÕ ò¾ â Æ ìÅñàÆ êÂÆ ÃÆÍ ÇÂà Çò¾ Ú ¯ º
ÔñòÅÂÆ òÅð-òÅð ò¾ â ¶ â½ º ׶ éÅÿ êÅäÆ ç¶ ö » ÓÚ êÅ ÇðÔÅ ÃÆÍ îË º
Ö¿ í Ö¯ ñ · Õ¶ ÁÅêäÆÁ» ñ¾ å » ìÅÔð Õ¾ ã ÆÁ» å» ÇÕ ìÅñàÆ ç¶ Õ¿ ã ¶ Óå¶
ÁÅêä¶ ê³ Ü ¶ ÜîÅ ÃÕ»Í îË º Áܶ êÈ ð Æ åð· » ìË á òÆ éÔÄ ÃÆ ÃÇÕÁÅ ÇÕ
ÔñòÅÂÆ çÆ Ü¹ ¾ å Æ ÷¯ ð éÅÿ ÒôÈ ¿ Á Ó ÕðçÆ Õ¿ é Õ¯ ÿ çÆ ñ¿ Ø ×ÂÆÍ
ÒÒÃÅÿ¶ í¿ â ÇÕå¯ º ç¶ Í ÁŠ׶ ÒÕ» Õ»Ó ÕðéÍ ì¾ Ú ¶ çÅ õåéÅ ô¹ ð È
Ô¯ ä ÓÚ Á¾ è Å Ççé ìÅÕÆ ÇêÁË , ÇÂÔ êÇÔñ» ÔÆ êÔ¹ ¿ Ú ×¶ ÁË Í ÓÓ
Çê¾ÇÛúº ÇÂÕ ì¾Ú¶ çÆ ÷¯ðçÅð ÁÅòÅ÷ é¶ å» îËù âðÅ ÔÆ Çç¾åÅ,ÒÒç¶Ö¯
ç¶ Ö ¯ ÇÚ¾ à Å Õ»!ÓÓ
À¹ Ô Áܶ ÁÅêäÆ ×¹ ñ ¶ ñ ÓÚ ê¾ æ ð ð¾ Ö ÔÆ ÇðÔÅ ÃÆ ÇÕ îË º õåðÅ í»ê
î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 57
ÇñÁÅ å¶ ÁÅêä¶ - ÁÅê ù ÇÕÔÅ, Òåð¶ Ô éÅÿ¯ º ÜÆòé Ç÷ÁÅçÅ ÇêÁÅðË Í
Úñ! ÇÕå¶ Ô¯ ð Ü×· Å ÇÕÃîå Á÷îÅÍÓ
ìÚçÅ-ìÚÅÀ¹ º çÅ îË º , ×¹ ñ ¶ ñ çÆ îÅð å¯ º ìÔ¹ å çÈ ð ÇéÕÿ Ç×ÁÅÍ
åð¶ Ô éÅÿ Á¾ è -î¯ Â ÆÁ» Á¾ Ö » Ö¯ ñ · ä çÆ êÈ ð Æ Õ¯ Ç ôô ÕÆåÆ å»
î¾Þ»-ìÿç» ç¶ òÅó¶ ÓÚ êÂÆ Øóò¿ÜÆ Óå¶ ÇêÁÅ ÇÂÕñ½åÅ ØóÅ
ÇçÇÃÁÅÍ åð¶ Ô îÅðÆÁ» î¶ ð ÆÁ» òÅÛ» Çëð ÇÖóé ÕðÕ¶ î¶ ð Æ ü¿ Þ Ö¹ ¾ ñ ·
×ÂÆÍ îË º ìóÅ õ¹ ô Ô¯ Ç ÂÁÅ, Òìà ÜÆÁ íð Õ¶ ÇêÁÅÃ ì¹ Þ Å ñò»×ÅÍ
Ãׯº ç¯-Çå¿é Ççé» çÅ êÅäÆ òÆ ÇÂÕ¾áÅ ÔÆ êÆ ñò»×Å å» ÇÕ
Õîìõå ÇêÁÅà çÅ Þ×óÅ ç¯ - Çå¿ é Ççé» ñÂÆ î¹ ¾ Õ ÔÆ ÜŶ Í Ó
Çëð ÁÅêä¶ Ö¿ í Ö¯ ñ · Õ¶ áÇÔðÅÁ ÓÚ ÇñÁ»ç¶ å¶ ÁÅêä¶ ê³ Ü ¶ ìÅÔð
Õ¾ ã ¶ Í ÁË é ÇéôÅé¶ Óå¶ Øó¶ ç¶ Õ¿ Ç ãÁ» Óå¶ î÷ìÈ å Æ éÅÿ ê¿ Ü ¶ ÜîŶ Í
ÇÂÃ å¯ º êÇÔñ» ÇÕ îË º ÜÆÁ íð Õ¶ åð¶ Ô ÇîàÅÀ¹ º çÅ, îË º ÚÅð¶ êÅö çÅ
ÜÅÇÂ÷Å ÇñÁÅ ÇÕ Õ¯ Â Æ õåðÅ å» éÔÄÍ ô¹ Õ ð ÃÆ, ÇÃòŶ ÕÅÿÆ î¾ Þ
çÆ êÈ Û ç¶ úæ¶ Õ¯ Â Æ õåðÅ éÔÄ ÃÆÍ îË º ÁÅêäÆ è½ ä ñ¿ ì Æ Õð Õ¶ Çëð
Ú¹ ¿ Þ ñ¿ ì Æ ÕÆåÆ å¶ å¿ × îÈ ¿ Ô ÇòÚ çÆ Ô¹ ¿ ç ¶ Ô¯  ¶ Øó¶ ç¶ Çã¾ â ÓÚ
êÔ¹¿Úä çÅ ïåé ÕÆåÅÍ Øó¶ ç¶ Çã¾â ÓÚ Çâ×çÅ-Çâ×çÅ îû
ìÇÚÁÅÍ êÅäÆ ÃÆ ÔÆ éÔÄÍ ÇÃð ìÅÔð Õ¾ Ç ãÁÅ å¶ Çëð þ Ü ¶ êÅö î¯ ó
Õ¶ ìó¶ ÇèÁÅé éÅÿ Ö¾ ì Æ Á¾ Ö éÅÿ Øó¶ ÓÚ ç¶ Ç ÖÁÅÍ ÃÈ ð Ü çÆ ð½ ô éÆ
éÅÿ ÚîÕçÅ Ô¯ Ç ÂÁÅ Çéðîñ êÅäÆ ÇÞñÇîñ-ÇÞñÇîñ Õð ÇðÔÅ ÃÆÍ
ÒÔÈ ¿ ! êÅäÆ å» þÍ ñ×çË î¶ ð Æ ü¿ Þ çÆ êÔ¹ ¿ Ú å¯ º ìÔ¹ å êð· ¶ ÁË Í Ô¹ ä
ÕÆ ÕÆåÅ ÜŶ ? Ó îË º ÇçîÅö Óå¶ ÷¯ ð Çç¾ å Å, ÒÕ¹ Þ ÁÕñ ñóÅÂÆ ÜŶ
Ü» Õ¯ Â Æ ÇòÇ×ÁÅéÕ øÅðîÈ ñ Å òðÇåÁÅ ÜŶ Í êÅäÆ å» þ êð Øó¶
çÆ åÇÔ å¾ Õ êÔ¹ ¿ Ú äÅ òÆ î¹ ô ÇÕñ ÁË Í Ü¶ êÅäÆ çÆ Ãå· Å À¹ µ êð ñË
ÁÅò» å» ü¿ Þ êÅäÆ å¾ Õ êÔ¹ ¿ Ú ÃÕçÆ ÁË Í Ó
Çëð îË º Ö¾ ì ¶ - þ Ü ¶ ç¶ Ç ÖÁÅ, ÇÕå¶ À¹ Ô ñóÕÅ ×¹ ñ ¶ ñ ÓÚ ê¾ æ ð ...
ê¾ æ ð å¯ º ïÅç ÁÅÇÂÁÅ, ÒÇÕÀ¹ º éÅ ÜÅé ñË ä òÅÿ¶ ê¾ æ ð éÅÿ ÜÅé
ìÚÅÂÆ ÜŶ ! ܶ ê¾ æ ð Øó¶ ÓÚ Ã¹ ¾ à ÇçÁ» å» êÅäÆ çÆ Ãå· Å ÷ðÈ ð
À¹ µ êð ÁÅ ÜŶ × Æ å¶ ÇêÁÅà ÇîàÅÀ¹ ä Æ å» Õ¯ Â Æ ×¾ ñ ÂÆ éÂƺÍÓ
¶ è ð-úèð د Ç ÖÁÅ å» Ôð êÅö Çî¾ à Æ ç¶ âÿ¶ ê¶ Ãé, ÒïÅð! ÇÂÔ
å» êÅäÆ ÇòÚ Ø¹ ÿ ÜÅä׶ Í îË ù ê¾ æ ð ÚÅÔÆç¶ ÁË ê¾ æ ð..ÍÓ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 58

 îË º Õ¿ Õ ð» çÆ íÅÿ ÓÚ ÁÕÅô ò¾ ñ ð¹ õ ÕÆåÅÍ À¹ µ âçÅ-À¹ µ âçÅ
ÁÇÜÔ¶ åÈ ø Åé çÆ ñê¶ à ÓÚ ÁÅÇÂÁÅ ÇÕ ÔòÅ ç¶ æê¶ Ç óÁ» é¶ îË ù
ÇÕå¶ çÅ ÇÕå¶ êÔ¹ ¿ Ú Å Çç¾ å ÅÍ
òÅÔ! ÇÕ¿ é Æ Ã¹ ¿ ç ð é×ðÆ ÃÆÍ ò¾ â ¶ - ò¾ â ¶ ê¾ æ ð» ç¶ æîñ¶ ç¹ é ÆÁÅ
å¯ º êð· » ÇìéÅ ÇÕö Û¾ å ç¶ å¶ À¹µ êð ÇìéÅ ÇÕö ÁÅÃð¶ ç¶ øðô ÁàÕ¶
Ô¯  ¶ ÃéÍ òÅÔ ìÂÆ òÅÔ! æîÇñÁ» éÅÿ ñ¾ × ÆÁ» Ô¯  ÆÁ» ê¾ æ ð» çÆÁ»
ò¾ â ÆÁ»-ò¾ â ÆÁ» ê½ ó ÆÁ»Í ÇÂÕ ìÔ¹ å ò¾ â ¶ ÿ × îðîð ç¶ åõå Óå¶
õ¹ ç Åò¿ ç ÷È Ã ìË á ¶ ÃéÍ æîÇñÁ» éÅÿ éÆñ¶ - ÃøË ç êðç¶ ÔòÅ éÅÿ
ñÇÔðÅ ðÔ¶ ÃéÍ êðÇçÁ» ç¶ ÇÔ¼ ñ ä éÅÿ ÕÛÈ Â ¶ çÆ Ô¾ â Æ ç¶ ìä¶ Ô¯  ¶
Ççñð¹ ì Å ÓÚ¯ º îè¹ ð ðÅ×äÆÁ» ë¹ ¾ à ðÔÆÁ» ÃéÍ ÇÚ¾ à ¶ ð¿ × çÆ Â¶ é Æ
ù ¿ ç ð é×ðÆ ÓÚ îË º ÇÚ¾ à Å Õ» ¶ é Å ë¼ ì ÇðÔŠû ÇÕ Ü¶ î¯ ð òÆ Ô¹ ¿ ç Å å»
ÁÅêäÅ Ççñ Õ¾ ã Õ¶ î¶ ð ¶ Á¾ × ¶ ð¾ Ö Çç¿ ç ÅÍ ÇÂà ÃøË ç ù ð × ÓÚ Öó· Å
îË º ÇÚ¾ à Å Õ» ÇÂà é×ðÆ çÅ ÔÆ òÅÃÆ ñ¾ × ÇðÔŠûÍ
î¶ ð Å Ççñ ÚÅÔ¹ ¿ ç Å ÃÆ, ì¾ Ã Â¶ æ ¶ ÔÆ òà ÜÅò»Í
Üç õ¹ ç Åò¿ ç ÷È Ã çÆ Çé×ÅÔ î¶ ð ¶ Óå¶ êÂÆ å» À¹ Ô îË ù ç¶ Ö Õ¶
ìÔ¹ å õ¹ ô Ô¯ Ç ÂÁÅÍ
ÒÒåË ù êË ö ¿ ì ð» òÅÿÆÁ» ÇÃøå» ìõÇôô Õðç¶ Ô»Í åÈ ¿ Á¾ Ü å¯ º
ÃÅâŠÿ ç ¶ ô -òÅÔÕ þºÍ åÈ ¿ ÃÅâÆ Ãñåéå ÇòÚ ÃÈ ð Ü ò»× ÚîÕ¶ º ×Å
å¶ ÃÅù î½ Ã î å¶ åÈ ø Åé» çÆ ÃÈ Ú éÅ ç¶ ò ¶ º ×ÅÍ åÈ ¿ ÇÂåñÅÔ Õ𶠺 ×Å î½ å
çÆÍ ÁÃÄ å¶ ð ¶ Óå¶ ìõÇôô Õðç¶ Ô»Í åÈ ¿ Á¿ ç ðÈ é Æ å¶ ìÅÔðÆ í¶ å ÜÅä
ÃÕ¶º×ÅÍÓÓ
¶ é ÆÁ» ÃÅðÆÁ» ìõÇôô» å¯ º îË º ìÔ¹ å õ¹ ô ûÍ
ÔðîÆà õ¹ ç Åò¿ ç ÷È Ã çÅ ì¶ à Å ÃÆ, êð À¹ à çÆÁ» Õ¹ Þ ÁÅçå» î¶ ð ¶
éÅÿ ìÔ¹ å ÇîÿçÆÁ»-ܹ ÿ çÆÁ» ÃéÍ ÜÅäÆ À¹ Ô òÆ î¶ ð ¶ ò»× õ¹ ç Åò¿ ç
÷È Ã ç¶ Ã¹ é ¶ Ô ¶ ñË Õ¶ Ü»çÅ ÃÆÍ À¹ à ù î¶ ð ¶ ò»× Ú¯ ð Æ çÆ ñå òÆ ÃÆÍ
À¹ Ã é¶ ÁÅçå å¯ º îÜìÈ ð Ô¯ Õ¶ ÁÅêä¶ íðÅ õ¹ ç Åò¿ ç ÁêÅñ¯ çÅ, å¯ Ô ø¶
ÓÚ ÇîÇÿÁÅ ×»ò» çŠǾ Ü ó Ú¯ ð Æ Õð ÇñÁÅ ÃÆÍ çÈ Ü ¶ Ççé Üç¯ º
õ¹ ç Åò¿ ç ÁêÅñ¯ ù êåÅ ñ¾ × Å ÇÕ À¹ à çÆÁ» ×»ò» Ú¯ ð Æ Ô¯ ×ÂÆÁ»
Ôé å» À¹ Ã é¶ îË ù þ Ç çÁÅÍ îË ù ê¹ ¾ Ç ÛÁÅ, ÒÒõ¹ ç Åò¿ ç ÷È Ã é¶ åË ù
¶ é ÆÁ» ÇÃøå» ìõôÆÁ» é¶ , ç¾ Ã î¶ ð ÆÁ» ×»ò» çŠǾ Ü ó ÇÕ¾ æ ¶ ÁË ? ÓÓ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 59

 îË º ÇÃð Þ¹ Õ Å Õ¶ ì¶ é åÆ ÕÆåÆ, ÒÒÁË õ¹ ç Åò¿ ç ÁêÅñ¯ ! å¶ ð ¶ ÇÂÕ Ççé
çÆ À¹ î ð ç¶ íðÅ é¶ , ܯ õ¹ ç Åò¿ ç À¹ ñ ¿ ê à çÅ ìÅðò» õ¹ ç Å þ, Ú¯ ð Æ
ÕÆåÆÁ» é¶ Í ÓÓ
î¶ ð Å ìà ¶ é Å ÕÇÔä çÆ ÔÆ ç¶ ð ÃÆ ÇÕ õ¹ ç Åò¿ ç ÁêÅñ¯ ö¹ ¾ à ¶ ÓÚ
Á¾ × ìöÈ ñ Å Ô¯ Ç×ÁÅÍ
ÒÒåÈ ¿ ÞÈ á ìÕòÅà Õð ÇðÔË º Õ»ò»Í À¹ ñ ¿ ê Ã ç¶ ÇÃðø Ç×ÁÅð» õ¹ ç Å
é¶ , ìÅð» éÔÄ Ô¯ ÃÕç¶ Í åÈ ¿ ÞÈ á ì¯ ñ ÇðÔË º Í åÈ ¿ ÞÈ á Ë º ,ÓÓ õ¹ ç Åò¿ ç ÁêÅñ¯
ö¹ ¾ à ¶ ÓÚ êÅ×ñ Ô¹ ¿ ç Å ÜÅ ÇðÔÅ ÃÆÍ îË º æð-æð Õ¿ ì ÇðÔŠûÍ
ÒÒåÈ ¿ þº ÔÆ ÞÈ á ÅÍ îË º åË ù ¶ à ÞÈ á çÆ ÁË Ã Æ Ã÷Å ÇçÁ»×Å, ÇÕÁÅîå
å¾ Õ ïÅç ð¾ Ö ¶ º ×ÅÍÓÓ
ìà Çëð ÕÆ ÃÆ! î¶ ð Å ÃðÆð ÕÅÿÅ Ô¯ ä Å ô¹ ð È Ô¯ Ç×ÁÅÍ î¶ ð Æ Ã¹ ¿ ç ð
ÃøË ç ü¿ Þ å¶ î¶ ð ¶ Ö¿ í ÕÅÿ¶ Ô¯ ׶ Í
îË º ÁÅêä¶ - ÁÅê ù ÇÕÔÅ, ÒÚñ¯ ïÅð À¹ à é×ðÆ ÓÚ¯ º , ÇÜæ¶ Â¶ é ¶ ð¾ ì
Ô¯ ä Í Õ¯ Â Æ ð¾ ì ÇÕö å¯ º éÅðÅ÷ Ô¯ Õ¶ êåÅ éÔÄ ÇÕÔóÆ Ã÷Å ç¶ ç¶ ò ¶ Í Ó
î¶ ð Å ×ÿŠù ¾ Õ ÇðÔÅ ÃÆÍ îË ù ïÅç ÁÅÇÂÁÅ, îË º å» ê¾ æ ð ñË ä
ÁÅÇÂÁÅ Ã»Í îË º ç¶ Ç ÖÁÅ ÇÕ Ã¿ × îðîð ç¶ ò¾ â ¶ æîÇñÁ» Õ¯ ÿ ÇÂÕ
Õ¿ Õ ð ÇêÁÅ ÃÆÍ îË º Õ¿ Õ ð ü¿ Þ ÓÚ ëÇóÁÅ å¶ êÈ Û çìÅÁ Õ¶ èðåÆ ò¾ ñ
ð¹ õ ÕÆåÅÍ
ïÅð ÁÅêäÆ ç¹ é ÆÁÅ ÔÆ Ú¿ × ÆÍ

îË º îé ÔÆ îé ×ÅÀ¹ º çÅ Ô¯ Ç ÂÁÅ òÅêà ÁÅ ÇðÔŠû-

ÇÂÕ Õ» öî ñÂÆ
ç¯ Õ» õ¹ ô Æ ñÂÆ
Çå¿ é Õ» ÇòÁÅÔ ñÂÆ
ÚÅð Õ» êË ç ÅÇÂô ñÂÆ
ê³ Ü Õ» Ú»çÆ ñÂÆ
Û¶ Õ» ï é ¶ ñÂÆ
þ å Õ»...
ÁË Ã Å í¶ å
ܯ Á¾ Ü å¾ Õ ÁäÖ¹ ¾ ñ · Å þ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 60

 Á¾ á Õ» Ü¿ é å ñÂÆ
é½ º Õ» ç¯ ÷ õ ñÂÆ
çà ջ ôË å Åé ñÂÆ

îË º òÅêà úö æ» êÔ¹ ¿ Ú Ç×ÁÅ, Çܾ æ ¶ êÅäÆ òÅÿÅ ØóÅ ÇêÁÅ ÃÆÍ
Õ¿ Õ ð Øó¶ ÓÚ Ã¹ ¾ Ç àÁÅÍ îË º ÁÅêäÅ ÇÃð þ Ü ¶ êÅö î¯ ó Õ¶ Ö¾ ì Æ Á¾ Ö
éÅÿ ç¶ Ç ÖÁÅ å» êÅäÆ çÆ Ãå· Å í¯ ð Å À¹ å »Ô Ô¯ ×ÂÆ ÃÆÍ
Çëð ÁÅêäÅ ÇÃð Øó¶ ÓÚ òÅó Õ¶ êÅäÆ êÆä çÆ Õ¯ Ç ôô ÕÆåÆ êð
î¶ ð Æ ü¿ Þ êÅäÆ å¾ Õ êÔ¹ ¿ Ú éÅ ÃÕÆÍ
ÒÇÂÕ Õ¿ Õ ð éÅÿ å» Õ¿ î éÔÄ ìäéÅÍ ÇÂÕ Õ¿ Õ ð Ô¯ ð ñË Õ¶ ÁÅÀ¹ º é»Í
êð ðåÅ ò¾ â Å å» ÇÕ ÇÂÕ òÅð ÔÆ êÅäÆ êÆ ÃÕ»ÍÓ
îË º Çëð Á¿ ì ð çÅ ðÅÔ ëÇóÁÅÍ îé å» ÚÅÔ¹ ¿ ç Å ÃÆ ÇÕ ×¹ ä ×¹ ä Åò»
êð åð¶ Ô éÅÿ î¶ ð Å ×ÿÅ õ¹ ô Õ Ô¯ ä ÕðÕ¶ ÁÅòÅ÷ ÇéÕÿäÆ î¹ ô ÇÕñ
Ô¯ ×ÂÆ ÃÆÍ Çëð ÔòÅ ç¶ æê¶ Ç óÁ» é¶ ÇÕö Ô¯ ð ìÃåÆ ÓÚ êÔ¹ ¿ Ú Å
Çç¾ å ÅÍ
ÇÕ¿ é Æ õ¹ È ì ÃÈ ð å é×ðÆ ÃÆ! ÔÇðÁÅòñ ÔÆ ÔÇðÁÅòñÍ ð¹ ¾ Ö ðÃÆñ¶
ëÿ» éÅÿ ñ¾ ç ¶ Ô¯  ¶ ÃéÍ èðåÆ ÇÜò¶ º Ôð¶ - íð¶ îõîñÆ ×ñÆÇÚÁ» ÓÚ
«ÕÆ Ô¯ Â Æ ÃÆÍ ð¹ ¾ Ö » ç¶ ê¾ Ç åÁ» éÅÿ àÕðÅÀ¹ º çÆ á¿ ã Æ ÔòÅ îè¹ ð
ðÅ×äÆÁ» Û¶ ó ðÔÆ ÃÆÍ êÔÅó» çÆÁ» Ú¾ à Åé» å¯ º ë¾ ¹ à ç¶ ç¹ ¾ è ç¶ Þðé¶
Üñ-åð¿ × òÜÅ ðÔ¶ ÃéÍ Ã¹ ð × çÆ ÇÂà ù ¿ ç ð ׯ ç Æ ÓÚ ÁÅçî å¶
Ô¾ ò Å ê¾ Ç åÁ» éÅÿ ÁÅêä¶ Ã¹ ¿ ç ð åé ãÕÆ, ìË á ¶ ö ì ÖÅ ðÔ¶ ÃéÍ
îË º ìÔ¹ å õ¹ ô Ô¯ Ç ÂÁÅ, ÒÚñ¯ ÜÆÁ íð Õ¶ ç¹ ¾ è çÆ éçÆ ÓÚ¯ º ÁÅêäÆ
åð¶ Ô ì¹ Þ Å ñò»ÍÓ
ÁË Ã Æ é×ðÆ ÓÚ ÜÆòé ÇÜÀÈ ä Å ÔÆ ÁÃñÆ ÜÆòé þÍ
ç¯ Ú¾ à Åé» Çò¾ Ú ¯ º ë¹ ¾ à ç¶ ç¹ ¾ è ç¶ Þðé¶ é¶ î¶ ð Æ åð¶ Ô Ô¯ ð òÆ ÚîÕÅ
Çç¾ å Æ ÃÆÍ îË º Þ¾ à ö¯ å Å îÅÇðÁÅ å¶ ÁÅêä¶ ê³ Ü ¶ ê¾ æ ð Óå¶ ÜîŶ Í
ÁÅêä¶ - ÁÅê ù Ãìð çÆ éÃÆÔå Çç¾ å Æ, ÒÃìð çÅ ëñ Çî¾ á Å Ô¹ ¿ ç Ë Í
÷ðÅ ÁÅðÅî éÅÿ ð¾ ì çÅ ô¹ Õ ð îéÅ Õ¶ ê¶ à íð Õ¶ ç¾ ¹ è êÆòÄÍÓ
Áܶ è½ ä éÆòÄ ÕÆåÆ ÔÆ ÃÆÍ ü¿ Þ ç¹ ¾ è ç¶ ÁË é é¶ ó ¶ êÔ¹ ¿ Ú ä ÔÆ
òÅÿÆ ÃÆ ÇÕ ÒôÈ ¿ Á Ó ÕðçÅ ÇÂÕ ìðÛÅ î¶ ð Æ è½ ä Õ¯ ÿ çÆ ñ¿ Ç ØÁÅÍ îË º

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 61

Þ¾ à À¹ µ â Õ¶ ð¹ ¾ Ö çÆ úà ÓÚ «Õ Ç×ÁÅÍ
ÕÆ ç¶ Ç ÖÁÅ! Ô÷ðå ÁÅçî ç¶ î¹ ¿ â ¶ ÔÅìÆñ å¶ ÕÅìÆñ ÁÅêà ÇòÚ
ñó ðÔ¶ ÃéÍ ÔÅìÆñ çÅ ì¾ Õ ðÆÁ» çŠǼ Ü ó é¶ ó ¶ ØÅÔ Úð ÇðÔÅ ÃÆÍ
ÕÅìÆñ çÅ ëÿ» å¶ Ãì÷ÆÁ» çÅ à¯ Õ ðÅ ØÅÔ çÆ øðô Óå¶ ÇÖ¾ ñ ÇðÁÅ
ÇêÁÅ ÃÆÍ
îË ù Õ¹ Þ ÃîÞ éÔÄ ÃÆ ÁÅ ÇðÔÅ ÇÕ ÇÂÔ ñó ÇÕÀ¹ º ðÔ¶ Ãé! îË º ëÿ
å¶ Ãì÷ÆÁ» ÇÖñðÆÁ» ç¶ Ö ÆÁ» å¶ Çëð ì¾ Õ ðÆÁ» çÅ ÚðçŠǾ Ü ó êð
ÃîÞ éÔÄ ÁÅÇÂÁÅÍ ôÅÇÂç ð¾ ì ù ÕÅìÆñ çÆ Ãì÷ÆÁ» çÆ í¶ º à êÿ ç
éÔÄ ÃÆ ÁÅÂÆÍ Ãׯ º À¹ Ã é¶ ÔÅìÆñ ç¶ ÇÕ¿ é ¶ ìó¶ ÜÅéòð» çÆ Õ¹ ð ìÅéÆ
êÌ ò Åé Õð ñÂÆ ÃÆÍ Â¶ à ¶ ÕðÕ¶ ÕÅìÆñ ÂÆðÖÅ ò¾ à ÔÅìÆñ çÆ ÜÅé çÅ
òË ð Æ ìä Ç×ÁÅ ÃÆÍ
êð îË ù ñ¾ Ç ×ÁÅ ÇÕ ÕÅìÆñ é¶ Ççñ¯ º ð¾ ì ç¶ ðÅÔ ÓÚ Õ¹ ð ìÅéÆ éÔÄ
Çç¾ å ÆÍ îÅîñÅ å» î¹ Ô ¾ ì å å¶ ÚÅÔå çÅ þÍ ÜÅéòð» å¶ ëÿ» çÆ å»
þÃÆÁå ÔÆ Õ¹ Þ éÔÄ!
çÈ Ü Å ÕÅðé îË ù ñ¾ × Å ÇÕ ÔÅìÆñ çÆ ØðòÅÿÆ Ã¹ ¿ ç ð ÃÆÍ ÕÅìÆñ
çÆ Á½ ð å ¶ é Æ Ã¯ Ô äÆ éÔÄ ÃÆÍ
Ô» ïÅð! ôÅÇÂç Á½ ð å ÔÆ øÃÅç çÆ Üó· þÍ ÇÂÔ òÆ Ô¯ ÃÕçË ÇÕ
Ô÷ðå ÁÅçî é¶ õ¹ ç Å çÅ Ô¹ Õ î î¿ é Õ¶ êË ö ¿ ì ðÆ ÔÅìÆñ ù ìõô Çç¾ å Æ
Ô¯ ò ¶ å¶ ÕÅìÆñ ÂÆðÖÅ çÆ Á¾ × ÓÚ í¹ ¾ Ü Õ¶ ÔÅìÆñ ù õåî ÕðéÅ
ÚÅÔ¹ ¿ ç Å Ô¯ ò ¶ Í ÇÕÀ¹ º ÇÕ ÕÅìÆñ ÔÅìÆñ å¯ º ò¾ â Å ÃÆÍ ç¯ ò ¶ º ÇÂà åð· »
ñó ðÔ¶ Ãé ÇÕ ìà ÇÂÕ çÈ Ü ¶ ù ÜÅé¯ º îÅð ç¶ ä ׶ Í
ÁÅÇõð ÕÅìÆñ Ô¾ æ ¯ º ÔÅìÆñ çÅ Õåñ Ô¯ Ç×ÁÅÍ Çܾ æ ¯ º å¾ Õ î¶ ð Å
ÇõÁÅñ þ ç¹ é ÆÁÅ ÓÚ Õåñ çÆ ÇÂÔ êÇÔñÆ òÅðçÅå ÃÆÍ îË º âð éÅÿ
Õ¿ ì çÅ Ô¯ Ç ÂÁÅ ÁÅêäÆ ÜÅé «Õ¯ Â Æ ìË á Å Ã»Í ÕÅìÆñ êÌ ¶ ô Åé ÃÆ ÇÕ
Ô¹ ä îð¶ Ô¯  ¶ íðÅ çÅ ÕÆ Õð¶ !
ÇÜà 𹠾 Ö Óå¶ îË º ìË á Šû, ÇÂÕçî À¹ Ô ð¹ ¾ Ö Õ¿ ì ä ñ¾ × ÅÍ ê¾ å ¶ âð
éÅÿ Þóé ñ¾ × ê¶ Í ÇÜò¶ º Õ¯ Â Æ íÈ Ú Åÿ ÁÅ Ç×ÁÅ Ô¯ ò ¶ Í âð éÅÿ
î¶ ð Æ ÜÅé î¶ ð ¶ ÃðÆð ÇòÚ ÕË ç Ô¯ ×ÂÆÍ À¹ à ¶ êñ Á¿ ì ð ÓÚ¯ º ÇÚ¾ à Æ ð½ ô éÆ
î¶ ð ¶ å¾ Õ ÁÅÂÆÍ
×ðÜçÅð ÁÅòÅ÷ éÅÿ îË ù Ô¹ Õ î Ô¯ Ç ÂÁÅ, ÒÒîË º õ¹ ç Åò¿ ç åÅñÅ,

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 62

åË ù Ô¹ Õ î Çç¿ é » ÇÕ ÁÅêäÆ ü¿ Þ éÅÿ ௠Á Å ê¹ ¾ à Õ¶ îé¹ ¾ Ö ù çøé
Õðé çÅ åðÆÕÅ ÃîÞÅÍÓÓ
îË º Õ¿ ì ç¶ - Õ¿ ì ç¶ é¶ õ¹ ç Å çÅ Ô¹ Õ î î¿ é ÇñÁÅÍ ÕÅìÆñ ù Õìð
ê¹ ¾ à ä çÅ åðÆÕÅ ÃîÞÅÇÂÁÅÍ ÕÅìÆñ é¶ ÁÅêä¶ Ô¾ æ Ä ÁÅêäÅ íðÅ
Õìð ÓÚ À¹ å ÅÇðÁÅÍ
îË º âð éÅÿ Õ¿ ì ÇðÔŠû, ÇÕå¶ ÕÅìÆñ îË ù òÆ Õìð ÓÚ çøé éÅ
Õð ç¶ ò ¶ Í
îË º õ½ ø éÅÿ Õ¿ ì çÅ Ô¯ Ç ÂÁÅ úæ¯ º À¹ Ç óÁÅ êð Õìð ê¹ ¾ à ä ò¶ ÿ ¶ Õ¹ Þ
Õ¿ÕðÆÁ» î¶ð¶ êËðÄ ñ¾× ×ÂÆÁ» ÃéÍ î˺ ÇþèÅ èðåÆ Óå¶ òÅêÃ
êðÇåÁÅÍ
ÒÇÂÔ ØóÅ ÔÆ Ú¿ × Å, ÇÂà ÓÚ¯ º êÅäÆ êÆ Õ¶ ÁÅêäÆ åð¶ Ô ì¹ Þ ÅÍ åÈ ¿
èðåÆ çÅ òÅÃÆ ÁË º å¶ Â¶ æ ¯ º ÔÆ ÁÅêäÆÁ» ñ¯ ó » êÈ ð ÆÁ» ÕðÍÓ
ÁÅÀ¹ º ç¶ ÃÅð ÔÆ îË º ÇñÁ»çÆÁ» Õ¿ Õ ðÆÁ» Øó¶ ÓÚ Ã¹ ¾ à ÆÁ»Í îË º ìóÅ
õ¹ ô Ã»Í êÅäÆ çÆ Ãå· Å ÕÅøÆ À¹ µ ÚÆ Ô¯ ×ÂÆ ÃÆÍ Ã¹ ¾ Õ Æ ÜÆí éÅÿ îË º
ÁÅêäÆ ü¿ Þ ç¶ ÇÕéÅð¶ åð Õðé çÆ ÁÃëñ Õ¯ Ç ôô ÕÆåÆÍ Øó¶ Óå¶
ìË á Õ¶ ü¿ Þ ñ¿ ì Æ ÕðÕ¶ êÅäÆ å¾ Õ êÔ¹ ¿ Ú ä ñ¾ × Å å» êÅäÆ æ¯ ó · Æ çÈ ð Æ
Óå¶ ðÇÔ Ç×ÁÅÍ Ççñ å» ÕðçÅ ÃÆ ÇÕ Á¿ ç ð òó ÜÅò» êð õåðÅ ÃÆÍ
ܶ Øó¶ ÇòÚ ëà Ç×ÁÅ å» Øó¶ Á¿ ç ð ÔÆ ÔÅìÆñ ò»× çøé Ô¯
ÜÅò»×ÅÍ
ÇÔ¿ î å Õð Õ¶ Çëð À¹ µ ÇâÁÅ Õ¿ Õ ð çÆ åñÅô ÇòÚÍ îË ù ïÕÆé Ô¯
Ç×ÁÅ ÃÆ ÇÕ ÇÂà òÅðÆ ç¯ - ÚÅð Õ¿ Õ ðÆÁ» éÅÿ Õ¿ î ìä ÜŶ × ÅÍ
ÃÈ ð Ü çÆÁ» Á¼ × òð· Å À¹ º çÆÁ» ÇÕðé» î¶ ð ¶ ÃðÆð çÅ ìÇÚÁÅ-Ö¹ Ç ÚÁÅ
êÅäÆ òÆ ÔòÅ ÓÚ ðÿÅ ðÔÆÁ» ÃéÍ
åð¶ Ô éÅÿ ÔñÕÅé Ô¹ ¿ ç ¶ ÜÅ ðÔ¶ é¶ æ¾ ñ ¶ ÇÃð Þ¹ Õ Å Õ¶ ç¶ Ç ÖÁÅ å»
ìÔ¹ å ÃÅð¶ å¿ ì È ñ¾ × ¶ Ô¯  ¶ ÃéÍ ðÅå çÅ ò¶ ÿ Å ÃÆÍ ì¹ Þ Æ Ô¯ Â Æ Á¾ × ÓÚ¯ º
èÈ ¿ Á » À¹ µ á ÇðÔÅ ÃÆÍ îË º ï Ç ÚÁÅ, ÒÚñ¯ Õ¿ î ìä Ç×ÁÅÍÓ
úæ¶ ÃÅð¶ ñ¯Õ ù¾å¶ ê¶ ÃéÍ î½Õ¶ çÅ øÅÇÂçÅ À¹áÅÇÂÁÅ ÜÅ
ÃÕçÅ ÃÆÍ îË º د Ö ñË ä ñÂÆ ò¾ â ¶ ÃÅð¶ ì¯ Ô ó çÆ Ö¯ ó ÓÚ ìË á Ç×ÁÅÍ
ç¶ Ç ÖÁÅ, ì¯ Ô ó çÆÁ» Ö¯ ó » ÇòÚ å¶ àÅÔä» Óå¶ Õ»ò» ç¶ ìÔ¹ å ÃÅð¶
ÁÅñ· ä ¶ ÃéÍ îË º Õ» êÛÅäé çÆ Õ¯ Ç ôô ÕÆåÆ ÇÕ ôÅÇÂç Õ¯ Â Æ î¶ ð Å

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 63

ÜÅäé òÅÿÅ Çîÿ ÜÅò¶ Í
îË º ÇÂÕ Õ» ù Ô½ ÿ Æ ÇÜÔÆ ê¹ ¾ Ç ÛÁÅ, ÒÒíÅÂÆ îË º êðç¶ Ã Æ Á»Í îË º ÇÕ¾ æ ¶
Á»?ÓÓ
Õ» é¶ éÄçðÅÂÆÁ» Á¾ Ö » Ö¯ ñ · Õ¶ ð¹ ¾ Ö Å ÇÜÔÅ ÜòÅì Çç¾ å Å, ÒÒïÅð
ÇÕÀ¹ º å¿ × ÕðçË º ? ý ä ç¶ · Í ÇÂÔ ê»âò» ç¶ å¿ ì È ÁË Í ø½ Ü Æ å¶ ðÅܶ
ÃÅð¶ ÂÆ ðÅå íð ç¶ éÅÚ-×Åä¶ å¶ ôðÅì ç¶ éô¶ ÓÚ è¹ ¾ å Ô¯  ¶ ù ¼ å ¶ ê¶
ÁË Í ìóÅ ÃòÅçñÅ ÖÅäÅ ÇêÁŠ¶ æ ¶ Í Ãò¶ ð ¶ ÜÆÁ íð Õ¶ ÖÅ-êÆ ñòÄÍ
Ô¹ ä ý º ÜÅÍÓÓ
îË º òÆ ìÔ¹ å æ¾ Ç ÕÁÅ Ô¯ Ç ÂÁÅ Ã»Í Áܶ î¶ ð Æ Á¾ Ö ñ¾ × Æ ÔÆ ÃÆ ÇÕ
À¹ µ ¬Á» ç¶ ò¾ â ¶ Þ¹ ¿ â é¶ Ã¹ ¾ å ¶ ê¶ Õ»ò» Óå¶ ÔîñÅ Õð Çç¾ å ÅÍ
À¹ µ ¬Á» é¶ ÃÅð¶ Õ»ò» çÆÁ» ñ¼ å » å¶ è½ ä » îð¯ ó Çç¾ å ÆÁ»Í ù ¾ å ¶
ê¶ ì¾ Ç ÚÁ» å¶ éð-îÅçÅ Õ»ò» çÆ ì¯ à Æ-ì¯ à Æ Õð Çç¾ å ÆÍ
îË º ìóÆ î¹ ô ÇÕñ éÅÿ ÜÅé ìÚÅ Õ¶ úæ¯ º ÇéÕÇÿÁÅÍ æ¾ ñ ¶ éÆÞ
éÅÿ ç¶ Ç ÖÁÅ å» ÁôòæÅîÅ Õ»ò» çÆ î½ å ç¶ Ö Õ¶ õ¹ ô Ô¯ ÇðÔÅ ÃÆÍ
À¹ Ô õ¹ ô Æ éÅñ é¾ Ú ä ñ¾ × Å, ÒÒÕ¿ î ìä Ç×ÁÅÍ îË º òÆ Ô¹ ä ¶ ÂÆ Ã¹ ¾ å ¶ ê¶
ê»âò» ç¶ ø½ Ü Æ Ö¶ î ¶ Óå¶ ÔîñÅ Õð Õ¶ Ãí ù î½ å çÆ éÄç ù ÿ Å Õ¶
ÁÅêä¶ ìÅê çð¯ ä ÅÚÅðÆÁÅ çÆ î½ å çÅ ìçñÅ ñò»×ÅÍÓÓ
îË º âð éÅÿ æð-æð Õ¿ ì ä ñ¾ × Å, ÒÔ¹ ä ¶ æ ¶ ìÔ¹ å ØÃîÅä çÆ Ü¿ ×
Ô¯ ä Æ ÁË º Í Ü¶ Õ¯ Â Æ åÆð í¹ ñ ¶ Ö ¶ éÅÿ ¶ è ð ÁÅ ÇéÕÇÿÁÅ å» êÅäÆ å¯ º
Ô¾ æ è¯ ä çÆ ìÜŶ ÜÆòé å¯ º Ô¾ æ è¯ ä ¶ êË ÃÕç¶ Í Ó
Üç ÁôòæÅîÅ íÅð¶ - íÅð¶ êË ð èðåÆ Óå¶ îÅðçÅ å» èðåÆ ÓÚ à¯ Á Å
êË Ü»çÅÍ îË º úÔÆ à¯ Á Å ê³ Ç ÜÁ» éÅÿ ëð¯ Ç ñÁÅÍ úæ¶ ìà Çî¾ à Æ ÔÆ
Çî¾ à Æ ÃÆ êð Ú¿ × ¶ íÅ×Ä Õ¹ Þ Õ¿ Õ ð ñ¾ í ÔÆ ê¶ Í îË º Õ¿ Õ ð ÁÅêä¶ êË ð »
ÓÚ ëó¶ å¶ Çþ è Å ð¹ õ Øó¶ çÅ ÕÆåÅÍ
Ççé Úó· Ç×ÁÅ ÃÆÍ ÇÕÃÅé Ö¶ å » ÓÚ Õ¿ î Õðé ÜÅ ü¾ Õ ¶ ÃéÍ
ìÿç ÔñÄ Ü¹ ¾ à ׶ ÃéÍ òÅó¶ ÇòÚ ìÃ î¾ Þ » å¶ ×»ò» ÔÆ ðÇÔ ×ÂÆÁ»
ÃéÍ
îË º î½ Õ ¶ çÅ øÅÇÂçÅ À¹ á ÅÇÂÁÅÍ Çþ è Å Øóò¿ Ü Æ Óå¶ ê¶ ÇÂÕñ½ å ¶
Øó¶ Õ¯ ÿ Ç×ÁÅÍ ÁÅêä¶ ê³ Ç ÜÁ» ÓÚ ëó¶ ÃÅð¶ Õ¿ Õ ð Øó¶ ÓÚ Ã¹ ¾ à
Çç¾ å ¶ Í êÅäÆ òÅÔòÅ À¹ å »Ô Úó· ÁÅÇÂÁÅ ÃÆÍ Ççñ âð ÇðÔÅ ÃÆ ÇÕ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 64

ÇÕå¶ êÇÔñ» ò»× î¶ ð Æ ü¿ Þ êÅäÆ å¯ º ò»ÞÆ éÅ ðÇÔ ÜŶ Í åð¶ Ô éÅÿ
î¶ ð Æ ÇÔ¿ î å ÜòÅì ç¶ ü¾ Õ Æ ÃÆÍ Ç¿ ß ñ×çÅ ÃÆ ÇÜò¶ º ÜÅé ÇéÕÿÆ ÇÕ
ÇéÕÿÆÍ Ü¶ êÅäÆ éÅ ÇîÇÿÁÅ å» î¶ ð Æ ÜÅé ôÅÇÂç ÇÜÃî çÅ ÃÅæ
éÅ ç¶ ÃÕ¶ Í ÇÔ¿ î å ÕðÕ¶ âðç¶ - âðç¶ Ö¼ ì ¶ êÅö ÇÃð ع î Å Õ¶ Øó¶ ÓÚ
ç¶ Ç ÖÁÅ, êÅäÆ ÕÅøÆ À° µ êð ÁÅ Ç×ÁÅ ÃÆ êð ñ×çÅ ÃÆ ÇÜò¶ º Áܶ òÆ
î¶ ð Æ ü¿ Þ çÆ êÔ¹ ¿ Ú å¯ º çÈ ð Ô¯ ò ¶ Í Çëð òÆ îË º ÇÃð Øó¶ ÓÚ òÅó Õ¶ ,
ÁÅêä¶ ê³ Ç ÜÁ» éÅÿ Øó¶ çÅ ×ÿ î÷ìÈ å Æ éÅÿ ëó ÇñÁÅÍ ÇÃð
êÅäÆ çÆ Ãå· Å å¯ º æ¯ ó · Å ÇÜÔÅ À¹µÚÅ ÃÆÍ ÇÂÕ Ô¯ ð ÷¯ ð çÅð Ô¿ í ñÅ
îÅÇðÁÅ å» Á¾ è Æ ü¿ Þ êÅäÆ ÓÚ â¹ ¾ ì ×ÂÆÍ
ÒÔ¶ î¶ ð ¶ ð¾ ì Å! å¶ ð Å ñ¾ Ö ñ¾ Ö ô¹ Õ ð þÍÓ
îË º ÜÆÁ íð Õ¶ êÅäÆ êÆåÅ å¶ ÁÅêäÆ åð¶ Ô ì¹ Þ Å ñÂÆÍ

(B)
ÔÅñ åÅóÆÁ» éÅÿ ×È ¿ Ü À¹ µ ÇáÁÅÍ À¹ ð çÈ Çñàð¶ ð Æ ÕÅéøð¿ à ÇòÚ
î¶ ð Æ ÕÔÅäÆ ÒÕ» ÇÕÀ¹ º í½ º ÕçÅ?Ó êÇÔñ¶ é¿ ì ð Óå¶ ÁÅÂÆ ÃÆÍ êÌ è Åé
ÃÅÇÔì Ãà¶ Ü Óå¶ ÁŶ Í À¹ Ô é» é¶ îË ù ÃÆé¶ éÅÿ ñÅ ÇñÁÅÍ î¶ ð Æ
ÛÅåÆ Óå¶ ÒêÇÔñ¶ ÇÂéÅîÓ çÅ åîöÅ ñàÕÅ Çç¾ å Å å¶ ÇÕÔÅ, ÒÒå¶ ð Å
éÅî å» ôÇÔìÅ÷ þ êð å¶ ð Æ ÕÔÅäÆ ÇòÚ Õ» ç¶ ÃÅð¶ ×¹ ä î½ Ü È ç é¶ Í ÓÓ
îË º ìÔ¹ å õ¹ ô Ã»Í îË º Ôî¶ ô Å Õ» ò»× ÔÆ Ã¯ Ú çÅ Ã»Í îË º Õ» ç¶ ×¹ ä »
寺 ìÔ¹å êÌíÅÇòå Ã»Í À¹âÆÕ Õðç¶ îÇÔìÈì çŠùé¶ÔÅ Õ» ÔÆ ÇñÁÅÀ¹ºç¶
ÃéÍ Õ» ÔÆ ç¯ Ççñ» ù ÇîñÅÀ¹ º ç¶ ÃéÍ
îË º ÕÅñÜ ç¶ ÔÅñ ÓÚ¯ º ÇÂéÅî ëóÆ À¹ ð çÈ ìÅ÷Åð æÅäÄ Ô¹ ¿ ç Å Ô¯ Ç ÂÁÅ
êË ç ñ ÔÆ õ¹ ô Æ-õ¹ ô Æ Øð ÜÅ ÇðÔÅ Ã»Í ìÅçôÅÔ é¶ îÃÆå ç¶ ÇêÛòÅó¶
ÇÂÕ ÃÃåÅ ÇÜÔÅ ÕîðÅ ÇÕðŶ Óå¶ ÇñÁÅ Ô¯ Ç ÂÁÅ ÃÆÍ çÈ ð å» ÃÆ êð
ÕÅñÜ ç¶ é¶ ó ñ¶ ÇÕðŶ ç¶ Õîð¶ ìÔ¹ å îÇÔ¿ × ¶ ÃéÍ
îÃÆå ç¶ é¶ ó ¶ êÔ¹ ¿ Ç ÚÁÅ å» Öó· Å Ô¯ Õ¶ îË º Ççñ ÓÚ ç¹ Á Å î¿ × Æ, ÒÔ¶
î¶ ð ¶ êðòðÇç×Åð! åÈ ¿ îË ù ¶ é Æ ò¾ â Æ ÕÅîïÅìÆ ìõôÆ þ, î¶ ð Æ ÇÂÕ Ô¯ ð
ÇçñÆ åî¿ é Å òÆ êÈ ð Æ Õðç¶ Í îË º Ôî¶ ô Å ÁÅêä¶ - ÁÅê ù Õ» ç¶ ðÈ ê ÓÚ
ÔÆ ç¶ Ö çÅ ÇðÔÅ Ô»Í îË ù þ Ú î¹ ¾ Ú Õ» ìäÅ ç¶ Í Ó
îË ù ÇÜ¿ é ÆÁ» òÆ ÃÈ ð å» å¶ éîÅ÷» ïÅç Ãé, îË º êó· é ÆÁ» ô¹ ð È Õð

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 65

Çç¾ å ÆÁ»Í
Ç×óÇ×óÅ Õ¶ îÃÆå çÆ ìÅÔðñÆ ×ÿÆ ç¶ ð¾ ì çÆ Ô÷È ð Æ ÓÚ Þ¹ Õ
Ç×ÁÅÍ ôÅÇÂç ÇÂÔ ÁðçÅà êÌ ò Åé Ô¯ ä çÅ ÔÆ ò¶ ÿ Å ÃÆÍ ð¾ ì é¶ î¶ ð Æ
ì¶ é åÆ î¿ é ñÂÆÍ î¶ ð ¶ ÓÚ åìçÆñÆ ÁÅÀ¹ ä Æ ô¹ ð È Ô¯ ×ÂÆÍ Ãí å¯ º
êÇÔñ» î¶ ð Å ÇÃð Û¯ à Å Ô¯ ä Å ô¹ ð È Ô¯ Ç ÂÁÅÍ î¶ ð Å é¾ Õ å¶ î¿ È Ô ÁÅêà ÇòÚ
Çîñä¶ ô¹ ð È Ô¯ ׶ Í î¶ ð Å À¹ å ñÅ å¶ Ô¶ á ñÅ ÜìÅóÅ Á¾ × ¶ ò¾ ñ òèä
ñ¾ × ê¶ Í î¶ ð ÆÁ» Á¾ Ö » ÃÅÔîä¶ çÆ ìÜŶ þ Ü ¶ - Ö¾ ì ¶ î¹ ó é ñ¾ × êÂÆÁ»Í
îË º ÁÅêäÆÁ» Á¾ Ö » éÅÿ ç¶ Ç ÖÁÅ å» î¶ ð Å ÜìÅóÅ ÇìñÕ¹ ñ ñ¿ ì Æ ÕÅÿÆ
ü¿ Þ ÓÚ ìçñ Ç×ÁÅ ÃÆÍ î¶ ð ÆÁ» ìÅÔ» î¶ ð ¶ ÃðÆð éÅÿ ñ¾ × äÆÁ» ô¹ ð È
Ô¯ ×ÂÆÁ»Í î¶ ð ¶ êË ð Û¯ à ¶ Ô¯ ä ñ¾ × ê¶ å¶ ê³ Ç ÜÁ» ÓÚ ìçñä ñ¾ ×
ê¶ Í î¶ ð Å êÈ ð Å ÃðÆð Õ¼ ê ÇóÁ» çÆ æ» Õ¹ ç ðåÆ ÇñìÅÃ ç¶ ÕÅÿ¶ Ö¿ í »
ÓÚ «Õ Ç×ÁÅÍ
îË º ÁÅêä¶ ÁÅê ù ê¾ ¹ Ç ÛÁÅ, ÒÒÕÆ îË º Õ» Ô»?ÓÓ îË ù î¶ ð Æ ÁÅêäÆ
ÁÅòÅ÷ òÆ Òջ¶ º ջ¶ º ջ¶ º ÕÈ ¿ Ó Ã¹ ä ÆÍ
ð¾ ì é¶ î¶ ð Æ ì¶ é åÆ êÌ ò Åé Õð ñÂÆ ÃÆÍ îË º ìÔ¹ å õ¹ ô Ã»Í îË º ÔòÅ
ÓÚ À¹ µ â ÃÕçÅ Ã»Í ç¹ é ÆÁÅ ù ê³ Û ÆÁÅéÅ Çé×ÅÔ éÅÿ ç¶ Ö ÃÕçÅ
Ã»Í î¶ ð ¶ ÇòÚ êË ö ¿ ì ð» òÅÿÆ ÇÃøå å¶ ÇÃÁÅäê ÁÅ ×ÂÆ ÃÆÍ ÇÂÔ
î¶ ð ¶ ÜÆòé çÅ ÁÇÔî Ççé ÃÆÍ
î¶ ð Å Ççñ ÕÇÔ ÇðÔÅ ÃÆ, ÒÚ¾ ñ ÁÅêä¶ ç¶ Ã êðå Ú¾ ñ ƶ , Çܾ æ ¶
î¯ Ô -î¹ Ô ¾ ì å ÁË Í ÇÜæ¶ ÔÆð», ð»ÇÞÁ» ù À¹ â ÆÕçÆÁ» é¶ Í ÇÜµæ¶ ÇêÁÅð
ÔÆ ÇêÁÅð ÁË Í ÇÜæ¶ èðî, éÃñ, ÇÃÁÅÃå ç¶ é» Óå¶ ×ÿ éÔÄ ò¾ ã ¶
Ü»ç¶ Í Ó
îË º ×ÅÀ¹ º çÅ-×ÅÀ¹ º çÅ ÁÅêä¶ ç¶ Ã ò¾ ñ À¹ µ ÇâÁÅ ÜÅ ÇðÔÅ Ã»Í ÕÅÿÆ
ÃóÕ ù ÁÅêä¶ ç¶ Ã çÅ ôÅÔ-ðÅÔ ìäÅÂÆ î¿ Ç ÷ñ ò¾ ñ òè ÇðÔŠûÍ
ôÅÔÕ¯ à ðÅÔ ÓÚ êË º çÅ ÃÆÍ
ì¾ Ã »-àð¾ Õ » ç¶ ÃàÅê Óå¶ ð¹ Õ Õ¶ îË º ÃÅÔ ÇñÁÅÍ ÃóÕ ç¶ çÈ Ü ¶ ì¿ é ¶
ð¿ × -ìð¿ × ¶ Õ¹ Þ àË º à ç¶ Ö ¶ Í èÈ ¿ Á » òÆ À¹µáçÅ ÇçÇÃÁÅÍ Ã¯ Ç ÚÁÅ, ÒÚñ¯ !
Õ¹ Þ ÖÅ-êÆ ÇñÁÅ ÜÅò¶ Í Ó
Üç Õ¯ ÿ Ç×ÁÅ å» Ô÷Åð» çÅ îÜîÅ ÃÆÍ ñ¯ Õ ç¯ ×ð¹ ¾ ê » ÓÚ ò¿ â ¶
Ô¯  ¶ ìË á ¶ ÃéÍ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 66

 Ãà¶ Ü Óå¶ ñ¿ î ÆÁ» çÅó· Æ Á» òÅÿ¶ ÇÃð Óå¶ ê¾ × » ì¿ é · Æ î¹ Ô åìð ñ¯ Õ
ìË á ¶ ÃéÍ î¶ ÷ Óå¶ ÇÂÕ ò¾ â Æ êñ¶ à ÓÚ Á¾ è -ÕàÆ è½ ä , õÈ é ÓÚ ñ¾ æ -
ê¾ æ Õ» ÇêÁÅ ÃÆÍ î½ ñ ÅéÅ ÃÅÇÔì ìó¶ ÷¯ ð éÅÿ ñÅÀÈ â -ÃêÆÕð Óå¶
çñÆñ» ç¶ ðÔ¶ Ãé, ÒÒÁ¾ Ü ÁÃÄ ÃÅð¶ ÇÂà ñÂÆ ÇÂÕ¾ á ¶ Ô¯  ¶ Ô» ÇÕ ÁÃÄ
ÇÂÃñÅî ù ÃÔÆ åðÆÕ¶ éÅÿ ñÅ×È ÕðéË Í ÇÂÔ ÃÅìå ÕðéË ÇÕ Õ»
ÔñÅñ ÁË Ü» ÔðÅîÍ Ü¶ ÇÂÔ ÔðÅî ÁË º å» ÁÃÄ ÔðÅî ÖÅ ÇñÁÅ þÍ
ÃÅâÆ Á½ ñ Åç ÔðÅîÆ Ô¯  ¶ × ÆÍÓÓ
îË º Üç ö½ ð éÅÿ ç¶ Ç ÖÁÅ å» î¯ Ô ðÆ î½ ñ Åä¶ êÛÅä ñ¶ Í
ÇÂÕ î½ ñ Åä¶ çÅ ôÅÔÈ çÆ ×ó· Æ ÓÚ ÇîðÚ» çÅ ÕÅð¯ ì Åð ÃÆÍ îË º ÕÂÆ
òÅð À¹ Ô ù ÇîðÚ» ÓÚ êÆÃÆÁ» Ô¯  ÆÁ» Ǿ à » ðÿÅÀ¹ º ç¶ ç¶ Ç ÖÁÅ ÃÆÍ
Ô»! çÈ Ü ¶ î½ ñ Åä¶ çÅ å» âÆ÷ñ çÅ è¿ ç Å ÁË Í ÕÂÆ òÅð îË º À¹ Ô ù
âÆ÷ñ ÓÚ Çî¾àÆ çÅ å¶ñ ÇîÿÅÀ¹ºç¶ ç¶ÇÖÁËÍ Ô»! Á½· î½ñÅäÅ å»
çòÅÂÆÁ» çÅ ÇòÀ¹ ê Åð ÕðçË Í çòÅ çÆ æ» êÅäÆ ç¶ àÆÕ¶ ò¶ Ú çË Í
ÕÆ ÇîñÅòà çÆ ÕîÅÂÆ ÓÚ¯ º ÁÅÂÆ ç½ ñ å ÔðÅî éÔÄ þ? ÕÆ ÇÂÃ
ÕîÅÂÆ éÅÿ À¹ Ô é» ç¶ ÔðÅîÆ ì¾ Ú ¶ êË ç Å éÔÄ Ô¹ ¿ ç ¶ ?
Õ¹ Þ ÇÚð î×叱 Þ×óÅ ô¹ ð È Ô¯ Ç×ÁÅÍ ÕñÅôéÆÕ¯ ò » ç¶ îÈ ¿ Ô Ö¹ ¾ ñ ·
׶ Í ÕÂÆ ì¶ × ¹ é ÅÔ îÅð¶ ׶ Í
îË º ÜÅé ìÚÅ Õ¶ úæ¯ º À¹ µ ÇâÁÅÍ ðÅÔ ÓÚ îË ù ÇòÚÅð ÇÜÔÆ ÁÅÂÆ å»
îË º ð¹ ¾ Ö çÆ âÅÿ Óå¶ ìË á Ç×ÁÅÍ Ã¯ Ú ä ñ¾ × Å, ÒÕÆ îË º ÔñÅñ Á» Ü»
ÔðÅî?Ó
î¶ ð ÆÁ» Á¾ Ö » ÓÚ¯ º ç¯ î¯ à ¶ - î¯ à ¶ Ô¿ Þ È àêÕ¶ Í Ô¿ Þ È îË ù ÕÇÔ ðÔ¶ Ãé,
ÒÒܶ åÈ ¿ ÔñÅñ ÁË º å» ñ¯ Õ åË ù îÅð Õ¶ ÖÅ ÜÅä׶ Í Ü¶ åÈ ¿ ÔðÅî ÁË º å»
ù ð × ç¶ ìÈ Ô ¶ å¶ ð ¶ ñÂÆ ì¿ ç é¶ Í ÓÓ
JJJ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 67

 ì¹ÞÆ Á¾Ö çÅ Ç×ÁÅé
ð½ ô é é¶ ÁÅêäÆ â¿ × ¯ ð Æ Á¿ ç ð «ÕÆÁ» Ô¯  ÆÁ» Çå¿ é åÇÔÁ» ÇÖ¼ Ú
Õ¶ ñ¿ ì ÆÁ» ÕÆåÆÁ»Í â¿ × ¯ ð Æ ù ÿ ì ¯ è é ÕÆåÅ, ÒÒå¶ ð ¶ Á³ ç ð «ÕÆ ôÕåÆ
çÅ îË ù êåË Í ÓÓ å¶ Ü¶ ì ÓÚ¯ º ð¹ î Åñ Õ¼ ã Õ¶ â¿ × ¯ ð Æ ç¶ ÇÃð¶ Óå¶ ñ¼ × Æ Ô¯  Æ
චì ñ àË Ç éÃ-é¹ î Šׯ ÿ ׶ º ç ÃÅø ÕÆåÆÍ À¹ à ù ¶ ç » ñ¼ Ç ×ÁÅ ÇÜò¶ º
À¹ Ô éÄç ÓÚ¯ º À° µ á Õ¶ Á¼ Ö çŠⶠñ Å îÿ ÇðÔÅ Ô¯ ò ¶ Í
ð½ ô é ï Ú ä ñ¼ × Å, ÒÕÆ îË ù éÄç ÁÅÀ¹ º çÆ òÆ ÁË ? éÄç ... éÄç
ÁÅÀ¹ º çÆ ÇÕ¿ ß ÁË ? Á¼ Ö » îÆà ñË ä éÅÿ ÕÆ éÄç ÁÅÀ¹ º çÆ ÁË ? Ö¹ ¼ ñ · Æ Á»
å¶ ì¿ ç êñÕ» çÆ å» îË ù ñ¯ ó éÔÄÍ ÜÆòé å» ìà ÇÂÕ Ã¹ ø éÅ ÁË Í
ÇÂÕ Á๠¼ à ù ø éÅÍ ÇÂÕ Áé¿ å ù ø éÅÍ ÇÂà Á³ å ÔÆä ù ø é¶ çÅ ÜÆòé
å» ñÅÜòÅì ÁË Í Ó
â¿ × ¯ ð Æ ç¶ ÇÃð¶ Óå¶ ñ¾ × ¶ ⶠñ ¶ ù Çëð ÿ ì ¯ è é ÕÆåÅ, ÒÒî¶ ð ÆÁ» Á¼ Ö »
çÆ ñ¯ Á Í ÁÅêäÆ ÚÅéäÆ ç¶ Õðåì éÅÿ îË ù Ú½ º ÕÅ ç¶ Í ÓÓ
å¶ â¿ × ¯ ð Æ Ö¼ ì ¶ - ü Ü ¶ ع î ÅÀ¹ º çÅ Ô¯ Ç ÂÁÅ Á×»Ô å¹ ð ÇêÁÅÍ
Áܶ ÃóÕ êÅð Õð Õ¶ ìÃ-ÃàÅê ò¼ ñ ÜÅ ÔÆ ÇðÔÅ ÃÆ ÇÕ ÇÕö
Á½ðå çÆ ÁÅòÅ÷ Õ¿éÄ êÂÆÍ À¹Ô ÇÕö ù ê¹¼Û ðÔÆ ÃÆ, ÒÒíñÅ çòÅÂÆÁ»
çÆ ç¹ Õ Åé ÇÕ¼ è ð ÁË ? ÓÓ
ð½ ô é ç¶ îÈ ¿ Ô ¯ º ÁÅê-î¹ Ô Åð¶ ÔÆ ÇéÕÿ Ç×ÁÅ, ÒÒìÆìÆ åÈ ¿ çòÅÂÆÁ»
çÆ ç¹ Õ Åé ç¶ ÁË é ÃÅÔîä¶ Öó· Æ ÁË º ÍÓÓ
Á½ ð å é¶ þðÅé Ô¯ Õ¶ , ð½ ô é ù ÇÞÜÕç¶ Ô¯  ¶ ê¹ ¼ Ç ÛÁÅ, ÒÒåË ù çÆÔçË ? Ó
ð½ ô é é¶ â¿ × ¯ ð Æ ç¶ ÇÃð¶ Óå¶ ñ¼ × Æ ×¶ º ç Ô¼ æ éÅÿ à¯ Ô Æ å¶ ÜòÅì
Çç¼ å Å, ÒÒìÆìÆ îË º åË ù çòÅÂÆÁ» çÆ ç¹ Õ Åé çÅ êåÅ ç¼ Ç ÃÁË Í Ü¶
öñå Ô¯ ò ¶ å» ë¶ ð î¶ ð ¶ éÅÿ Ç×ñÅ ÕðÄÍÓÓ
Á½ ð å ôðÇî¿ ç Æ Ô¯ Õ¶ çòÅÂÆÁ» çÆ ç¹ Õ Åé ÓÚ òó ×ÂÆÍ
ð½ ô é ÔñÕÅ ÇÜÔÅ î¹ Ã ÕðÅÀ¹ º çÅ ì¼ Ã ÃàÅê ò¼ ñ å¹ ð ÇêÁÅÍ Þ¾ à Õ¹
î×叱 ì¼ Ã ÁÅ ×ÂÆ å¶ Á×ñ¶ ìÈ Ô ¶ æÅäÄ ð½ ô é ì¼ Ã ¶ Úó· Ç×ÁÅÍ À¹ à é¶
Þ¾ à âðÅÂÆòð ù ÇôÕÅÇÂå ÕÆåÆ, ÒÒõÅé ÃÅÇÔì Á¼ Ü å¹ Ã Ä êÈ ð ¶ ê³ ç ð»
Çî¿ à ñ¶ à úºÍÓÓ
ÒÒÔ» ð½ ô é, Á¼ Ü àz Ë Ç øÕ ÂÆ ìÔ¹ å ÃÆ å¶ å¶ ð ¶ ìË á ä ñÂÆ Õ¯ Â Æ ÃÆà

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 68

òÆ õÅñÆ éÔÄ ÁË Í ÓÓ
ð½ ô é é¶ ê¯ ñ Æ ÇÜÔÆ î¹ Ã ÕðÅÔà éÅÿ ÜòÅì Çç¼ å Å, ÒÒÇÕå¶ îË ù
ÁÅêäÆ ÃÆà ÔÆ éÅ ç¶ ç¶ ä Å! îË ù ×¾ â Æ ÚñÅÀ¹ ä Æ éÔÄ ÁÅÀ¹ º çÆÍÓÓ
ÃòÅðÆÁ» Ô¾ à ä ñ¾ × êÂÆÁ»Í Çå¿ é ÃòÅðÆÁ» é¶ Öó· Æ Á» Ô¯ Õ¶
ÁÅêäÆ ÃÆà ê¶ ô ÕÆåÆ êð ð½ ô é é¶ ÃòÆÕÅð Õðé å¯ º Òé»ÔÓ Õð
Çç¼ å ÆÍ Û¶ å Æ ÔÆ ð½ ô é ÁÅêä¶ ÃàÅê Óå¶ Ãí ù Òõ¹ ç Å ÔÅÇø÷Ó ÕÇÔ Õ¶
À¹ µ åð Ç×ÁÅÍ

ð½ ô é Áܶ ÕîÅñ ç¶ Øð ç¶ ò¾ â ¶ ÃÅð¶ ìÈ Ô ¶ Óå¶ ñ¼ × Æ Ø¿ à Æ ò¼ ñ

À¹ º ×ñÆ òèÅ ÔÆ ÇðÔÅ ÃÆ ÇÕ ÕîÅñ é¶ À¹ à ù ÒÒÃÌ Æ îÅé ÇÕÀ¹ º î¶ ð ¶ Õ¿ é
ç¶ êðç¶ Ø¿àÆÁ» çÆ ì¶Ã¹ðÆ å¶ Õ¹ðõå ÁÅòÅ÷ éÅñ êÅóç¶ úÓÓ
ÕÇÔ³ Ç çÁ» ð¯ Õ Çç¼ å ÅÍ
ð½ ô é úæ¶ ÔÆ ð¹ Õ Ç×ÁÅÍ
ÒÒå» îÆÁ» Ø¿ à Æ ìçñ ñò¯ Í ÁË Ã Æ Ø¿ à Æ ñòÅú ÇÜç· ¶ éÅÿ î¹ Ô ¿ î ç
ôðÆø õ» ÃÅÇÔì êÈ Û òÅÿ¶ çÆ ÇÃåÅð çÆ ðÅ×äÆ ÇÛó¶ Í Á¾ Ö » òÅÇñú!
Õ¿ é » çÆ Çé×ÅÔ ìóÆ ÇéÁÅîå ÁË , ÓÓ ð½ ô é Ô¾ à çÅ-Ô¾ à çÅ ÕîÅñ ç¶
éÅÿ ÔÆ Á³ ç ð òó Ç×ÁÅÍ
ïø¶ Óå¶ ìËáä 寺 êÇÔñ» ÕîÅñ é¶ ê¹¼ÇÛÁÅ, ÒÒÚÅÔ å» éÂƺ
êÆäÆ?ÓÓ
ð½ ô é ï ø ¶ Óå¶ ìË á çÅ-ìË á çÅ Çëð Öó· Å Ô¯ Ç×ÁÅÍ
ÒÒåÈ ¿ ÚÅÔ éÅ êÆä ñÂÆ êÇÔñ» ÔÆ ÕÇÔ Çç¼ å Ë Í ÚÅÔ å» éÂƺ
êÆäÆ?ÓÓ ð½ ô é é¶ ÕîÅñ ç¶ ÔÆ ôìç ç¹ Ô ðÅ Õ¶ ÇÕÔÅÍ ÕîÅñ ôðÇî¿ ç Å
Ô¯ Ç×ÁÅÍ
ÒÒîÅøÆ ÚÅÔ¹ ¿ é » Ô÷¹ È ð Í ÚÅÔ êÆú׶ ? ÇÂÕ å» å¶ ð ¶ éÅÿ ×¼ ñ Õðé
ò¶ ÿ ¶ Ú¶ å ¿ é ðÇÔäÅ êË º çË Í ÓÓ
ð½ ô é é¶ Çëð ÔñÕÅ ÇÜÔÅ Ô¾ à ն ÇÕÔÅ, ÒÒíÅÂÆ ÃÅòèÅéÆ òðå¯ × ¶
å» ÇÕ¿ é ÆÁ» ÃÅðÆÁ» êÌ ¶ ô ÅéÆÁ» å¯ º ìÚ ÜÅú׶ Í Á¾ Ö » òÅÿ¶ Ú¶ å ¿ é
éÔÄ Ô¹ ¿ ç ¶ Í ÓÓ
ÕîÅñ é¶ Þ¹ ¿ Ü ñÅ Õ¶ ÇÕÔÅ, ÒÒÛ¼ â Í Õ¯ Â Æ òèÆÁÅ ÇÜÔÆ ×¼ ñ ù ä ÅÍ
Á¼ Ü ÇÕ¿ é ¶ ì¼ Ç ÚÁ» ù åÈ ¿ áÆÕ àÅÂÆî ç¼ Ç ÃÁË ? ÓÓ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 69

 ð½ ô é é¶ Ô¾ æ ÓÚ ëó· Æ â¿ × ¯ ð Æ ÛÈ Ô Õ¶ ÇÕÔÅ, ÒÒÔ»! ì¼ Ú ¶ ìÔ¹ å õ¹ ô
Ô¹ ¿ ç ¶ ÁË Üç¯ º îË º À¹ Ô é» ù áÆÕ àÅÂÆî ç¾ Ã ç»Í Çëð À¹ Ô ÁÅêäÆÁ»
ØóÆÁ», î¶ ð ¶ ç¼ Ã ¶ àÅÂÆî éÅÿ ÇîÿÅ ñË º ç¶ ÁË Í ÕîÅñ Á¾ Ü å» ìÃ
ÕîÅñ ÂÆ Ô¯ ×ÂÆÍ ÇÂÕ Á½ ð å çòÅÂÆÁ» çÆ ç¹ Õ Åé ç¶ ÃÅÔîä¶ Öó· Æ ,
çòÅÂÆÁ» çÆ ç¹ Õ Åé ê¹ ¼ Û ðÔÆ ÃÆÍ îË º êåÅ ç¼ Ç ÃÁÅ å» Õ¹ Þ ôðÇî¿ ç Æ
ÇÜÔÆ Ô¯ ×ÂÆÍ ÕÇÔ¿ ç Æ Ô¯ ò ¶ × Æ, ÇÂÔ ò¶ ñ Å òÆ ÁÅÀ¹ ä Å ÃÆ, Á³ Ç é· Á » é¶
Á¼ Ö » òÅÇÿÁ» ù ðÅÔ ç¼ Ã äÅ ÃÆ!ÓÓ
ÕîÅñ é¶ ÜòÅì Çç¼ å Å, ÒÒñ¯ Õ õ¹ ô ìÈ çÆ Á¼ Ö éÅÿ çòÅÂÆÁ» çÆ
ç¹ Õ Åé éÔÄ ç¶ Ö ç¶ éÅ!ÓÓ
ð½ ô é é¶ ÇÕÔÅ, ÒÒÔ», î¶ ð ÆÁ» Á¼ Ö » ç¶ ìÈ Ô ¶ å» ì¿ ç ÁË , êð é¼ Õ çÆ
ù ð ³ × -ôÇÔ÷ÅçÆ, Ôð ôË Á çÆ îÇÔÕ Ã¹ ¿ Ø Õ¶ , î¶ ð ¶ ÇçîÅö-îÇÔñ ç¶
åõå Óå¶ ÇìáÅ Çç¿ ç Æ ÁË Í åÈ ¿ ç¾ Ã ÕîÅñ å¶ ð Æ îË â ÆÕñ Çðê¯ ð à ÕÆ
ÕÇÔ³ ç Æ ÁË ? ÓÓ
ÒÒÇðê¯ ð à å» ìÔ¹ å Æ Ú¿ × Æ éÂƺ,ÓÓ ÕîÅñ é¶ ÜòÅì Çç¾ å Å, ÒÒêð îË º
ÜÆòé ç¶ øñÃø¶ ìÅð¶ å¶ ð Å ñË Õ Úð éÔÄ Ã¹ ä éÅÍ Ú¾ ñ ÁÅêäÅ Õ¿ î
Õðƶ Í éÅòñ ç¯ ÇåÔÅÂÆ ù ÁÅä êÔ¹ ¿ Ú Ë Í ÇÜ¿ é Æ Û¶ å Æ Ô¹ ¿ ç Å, ÇÂÔù
êÈ ð Å Õðƶ Í å¶ ð Å êìÇñôð òÅð-òÅð ÕÅñ» Õð ÇðþÍÓÓ
ð½ ô é é¶ ÇÕÔÅ, ÒÒïÅð ¶ à ôìç» ç¶ ôÅÔÈ Õ Åð ù ÕÇÔ ç¶ , ôìç» ç¶
ÕÅð¯ ì Åð ÓÚ ÇòÁÅÜ Ã¾ Ú î¹ ¾ Ú ÔðÅî ÁË º Í ÕÔÅäÆÁ» çÆ Ã½ ç Å×ðÆ ÓÚ
Á³ é · Å Ççñ ðÈ Ô çÆ À¹ º ×ñÆ ëó Õ¶ ÚñçË Í À¹ Ô ù Ô½ ÿ Æ-Ô½ ÿ Æ Ú¼ ñ ä
ÇçÀ¹ Í Úñ! ÁÅê» Õ¿ î ô¹ ð È Õðƶ Í ÃÅâÆ ÁÃñ ê³ È Ü Æ å» ÇÂÔ éÅòñ
ÁË , ÇÂÔù ÿ í Åÿ ñË é ¶ º Á»ÍÓÓ
ÕîÅñ é¶ ÕÅö÷ å¶ êË µ é ÿ í Åÿ¶ Í
ÒÒÇñÖ¯ . ..,ÓÓ ð½ ô é é¶ éÅòñ ÇñÖÅÀ¹ ä Å ô¹ ð È ÕÆåÅ-
ÁÅú Á¼ Ü ÁÅê» ÚÆÕƶ Ü» í¹ ¼ Ö çÅ åÜðìÅ Õðƶ Í ö¹ à ñõÅé¶ ÓÚ
ñ¼×Æ êÅäÆ çÆ àÈàÆ ÓÚ¯º Çâ¼×ç¶ å¹êÇÕÁ» çÆ ÒÇàê ÇàêÓ Çò¾Ú¯º
ðÅ×äÆÁ» ñ¾ í ƶ Í Ãî¹ ¿ ç ðÆ ñÇÔð» Ç×äéÅ ô¹ ð È Õðƶ Í øË ÷ çÆ ðÈ Ô
éÅñ ÿòÅç ðÚÅÂÆÂ¶Í ê¼æð ÓÚ ð¼ì ÕËç ÕðÕ¶ À¹Ôù îÅðÕà å¶
ñË Ç éé çÆÁ» ÇæÀÈ ð ÆÁ» ù ä ÅÂƶ . .Í
ÕîÅñ é¶ ÇÕÔÅ, ÒÒåÅð¶ ÇÕÀ¹ º éÅ Ç×äƶ º ?ÓÓ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 70

 ð½ ô é é¶ ÇÃð ÞàÕ Õ¶ Û¾ å ò¾ ñ ç¶ Ö ç¶ Ô¯  ¶ åÅð¶ Ç×äé¶ ô¹ ð È ÕÆå¶ ,
ÒÒåÅð¶ Ç×äéÅ å» î¹ Ô ÅòðÅ þ, î¹ Ô ÅòðÅ ÇÕå¶ ØÇóÁÅ-ØóÅÇÂÁÅ
ÇÕ¾ÃÅ Õî÷¯ð éÅ Õð ç¶ò¶Í ÇÂÔ éÔÄ òðåäÅÍ Ô»! ÇÂÔ ÇñÖ-
ÕñÅôéÆÕ¯ ò å¯ º ê¹ ¼ Û Æ¶ , Üç å¶ ð Æ éÅÿÆ ÓÚ¯ º ÇéÕÿÆ ×¯ ÿ Æ Ö¯ ê ðÆ ç¶
êðÖÚ¶ À¹ â ÅÀ¹ º çÆ ÁË å» åË ù ÇÕ¿ é Å î÷Å ÁÅÀ¹ º çË ! ÁÅú! ÇÚ¾ à Æ Õ¿ è
Óå¶ ê¶ ñÔÈ ç¶ ÇÛ¾ Ç àÁ» ù ê¹ ¾ Û Æ¶ , å¹ Ô ÅâÅ ð¿ × ÕÆ þ?...ÍÓÓ
ÕîÅñ é¶ òÅèÅ ÕÆåÅ, ÒÒñÔÈ çÅ ð³ × ÇÚ¾ à Å Õðƶ ? ÓÓ
ð½ ô é é¶ Çëð ÇÕÔÅ, ÒÒñÔÈ ÇÚ¾ à Å Ô¯ ä Å î¹ Ô ÅòðË Í Ô» ÇñÖ- ñÔÈ ù
ð³ × -ÔÆä, îÇÔÕ-ÇòÔÈ ä Å, ÃòÅç-ðÇÔå ìäÅ ç¶ Â Æ¶ . ..ÍÓÓ
ÕîÅñ é¶ Þ¹ ¿ Ü ñÅ Õ¶ ê¹ ¼ Ç ÛÁÅ, ÒÒîË º Ôî¶ ô Šï Ú ç», åÈ ¿ ð³ × å» Õç¶
ç¶ Ö ¶ éÂƺ! ð³ × » ÓÚ øðÕ ÇÕò¶ º Õð ñË é »? ð³ × » çÆ åôìÆÔ òðå ÇÕò¶ º
ñË é »?ÓÓ
ð½ ô é ç¶ î¼ æ ¶ Óå¶ Ã¹ ¾ Õ óÆÁ» ÇÜÔÆÁ» ñÕÆð» À¹ í ðé ñ¼ × ÆÁ», ÒÒîË º
ð³ × îÇÔÃÈ Ã Õðç»Í ÇÃðø ð¾ ì ÔÆ ÃË º û çÆ êÕó ÓÚ éÔÄ ÁË Í ÓÓ
ÒÒå» Á¼ Ü åÈ ¿ î¹ Õ Ãå éçÆî A êó· Õ¶ ÁÅÇÂÁË º ÓÓ ÕîÅñ é¶ Ü¶ å È
Á³ ç Å÷ ÓÚ ôÅÇÂðÆ Ã¿ ì ¿ è Æ ÁÅêäÅ ÁÇèÁË é êÌ × à ÕÆåÅÍ
ÒÒéÔÄÍ Ã¹ ä Õ¶ ÁÅÇÂÁ»... îË º êó· ÇÕ¾ æ ¶ ÃÕé»!ÓÓ
ÕîÅñ Çëð ôðÇî¿ ç Å Ô¯ Õ¶ ì¯ Ç ñÁÅ, ÒÒÁ¼ Û Å ïÅð! ÇÂÔ êó· é Å-
ù ä éÅ Û¼ â , Á¾ × ¶ ÇñÖÅÍÓÓ
ÒÒÇÂà ôðå Óå¶ ÇÕ åÈ ¿ î¶ ð ¶ ÇõÁÅñ» ç¶ Ãî¹ ¿ ç ð ÓÚ î¶ ð ÆÁ» ï Ú » ç¶
åðç¶ Ü»ç¶ ÜÔÅ÷ ç¶ ñ¿ × ð éÔÄ Ã¹ ¼ à ¶ º ×ÅÍÓÓ
ÕîÅñ é¶ ÇÕÔÅ, ÒÒéÔÄ Ã¹¾àçÅ,ÓÓ å¶ ×¹ä×¹äÅÀ¹ä ñ¾×Å, ÒÒï¶
òÅÁçÅ ðÔÅ ï¶ òÅÁçÅ ðÔÅ...ÍÓÓ
Áܶ ð½ ô é ÁÅêä¶ ÇõÁÅñ Üî· » Õð ÔÆ ÇðÔÅ ÃÆ ÇÕ ÕîÅñ ç¶ ê¶ à
ÓÚ ÃÈ ÿ À° µ ÇáÁÅÍ À¹ à çÆ ü¼ ê é¶ ð½ ô é ù ÁÇÔÃÅà ÕðòÅÇÂÁÅ ÇÕ
ÕîÅñ åÕñÆø ÓÚ ÃÆÍ ÕîÅñ é¶ Çã¾ â ëó Õ¶ ÇÕÔÅ, ÒÒïÅð Õ¯ Ç ôô å»
ìÔ¹ å Õðç» ìÂÆ ÇÂà տ ì õå ÕË º Ãð ç¶ ë¯ ó ¶ çÆ êÆó îÇÔìÈ ì ç¶ ÇòÛ¯ ó ¶
ç¶ çðç ÓÚ ìçñ ÇçÁ» êð Õ¿ ì õå ÇòÛ¯ ó Å å¶ ÇîñÅê ôÅÇÂðÆ ÓÚ ÂÆ
Ú¿ × ¶ ñ¼ × ç¶ ÁË Í ÇÂÔ ÷Åñî ÇÚ¾ à Æ, ù é ÇÔðÆ òÅÿ» òÅÿÆ øð³ × ä
ÒÕÅÃÇàz Õ ÕÅðÇÃé¯ î ÅÓ ÁÅêä¶ éÔ¹ ¿ Á » éÅÿ Á³ å óÆÁ» é¯ Ú çÆ ÁÅ å»

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 71

ìðçÅôå å¯ º ìÅÔð Ô¯ Ü»çË Í ÓÓ
ç¯ Ô » é¶ Õ¿ î ¶ æ ¶ ÔÆ á¾ ê Çç¼ å ÅÍ ÕîÅñ é¶ çòÅÂÆÁ» òÅÿÆ ÁñîÅðÆ
ÓÚ¯ º ׯ ñ ÆÁ» òÅÿÆ ôÆôÆ Õ¼ ã Æ, ÚÅð ׯ ñ ÆÁ» ÖÅèÆÁ» å¶ ë¶ ð Çîÿä
çÅ òÅÁçÅ Õð Õ¶ ܹ ç Å Ô¯ ׶ Í

çÈ Ü ¶ Ççé ð½ ô é ù êåÅ ñ¾ × Å, ÕîÅñ ÁË î ðÜË º ÃÆ ÓÚ Ç÷¿ ç ×Æ çÆ

Ü¿ × ÕË º Ãð ç¶ Ã¼ ê » éÅÿ ñó ÇðÔÅ ÃÆÍ
ð½ ô é é¶ Çå¿ é ¶ åÇÔÁ» ÇÖ¾ Ú Õ¶ â¿ × ¯ ð Æ ñ¿ ì Æ ÕÆåÆ å¶ èðåÆ ò¼ ñ
ù ¼ à ÆÍ À¹ Ô â¿ × ¯ ð Æ éÅÿ ×¼ ñ » Õðé ñ¼ × Å, ÒÒåÈ ¿ å» îÈ Ã Å çÆ ñÅáÆ B
ÁË º Í ÕîÅñ çÆ ÇìîÅðÆ ç¶ Çøð½ é Æ åÈ ø Åé ÓÚ ê¹ ÿ ìä Õ¶ Ç÷¿ ç ×Æ çÆ
ïÅåðÅ êÈ ð Æ Õðé ç¶ Í ÁÜ×ð ìä Õ¶ ÕîÅñ ç¶ ÕË º Ãð çŠü ê Çé×ÿ
ÜÅÍÓÓ
êð ÕË º Ãð çŠü ê ìÔ¹ å Å ÔÆ åÅÕåòð ÃÆÍ À¹ à çÆ Çò¾ à տ î Õð
ü¼ Õ Æ ÃÆÍ
âÅÕàð» é¶ ÕîÅñ ç¶ ê¶ à çÅ ÁêÌ ¶ ô é ÕðÕ¶ , ê¶ à Ö¯ ñ · Õ¶ ç¹ ì ÅðÅ
ì¿ ç Õð Çç¼ å ÅÍ Çò¾ à ÃÅð¶ ÃðÆð ÓÚ ëË ñ ü¼ Õ Æ ÃÆÍ ÕîÅñ Õ¹ Þ Ççé»
çÅ êÌ Å Ô¹ ä Å ÃÆÍ
êð îðé å¯ º êÇÔñ» À¹ Ã é¶ òÃÆÁå ÕÆåÆ- ÒîË º ÁÅêäÆÁ» Á¼ Ö » çÆ
ð½ ô éÆ éÅÿ, ð½ ô é çÆÁ» Á¼ Ö » ç¶ çÆò¶ , ÚÅéä çÆ ñÅà ò»× Ü×î×Å
ÇçÁ»×ÅÍ î¶ ð ÆÁ» Á¼ Ö » ð½ ô é ù ç¶ ÇçÀ¹ Í Ó
ð½ ô é çÆÁ» Á¼ Ö » ñÂÆ ð½ ô éÆ çÅ çÅé ÁÅêä¶ ÇêÁÅð¶ ì¶ ñ Æ çÆ î½ å
ç¶ ç¹ ¼ Ö çÆ íðêÅÂÆ å» éÔÄ ÃÆ êð î½ å ç¶ ÷Åñî ê³ Ç ÜÁ» Á¼ × ¶ ÜÆòé
çÆ Ø¹ ¼ × Æ ì¶ ò ¾ à ÃÆÍ
ÕîÅñ é¶ îðé ò¶ ñ ¶ ÇÕÔÅ, ÒÒîË º ÁÅêäÆ ç¯ Ã åÆ ÓÚ ÃòÅðæÆ Ô»Í îË º
ÇÕö Ô¯ ð ÕîÅñ ù å¶ ð ¶ ìÅ-ÕîÅñ Çî¾ å ð çÆ Ü×· Å éÔÄ ñË ä ÇçÁ»×ÅÍ
åÈ ¿ ÁÅêäÆÁ» ÕÔÅäÆÁ» ÁÅê ÔÆ ÇñÖ¶ º ×ÅÍ ìÅÕÆ çÅ éÅòñ òÆ ÁÅê
ÔÆ êÈ ð Å Õ𶠺 ×ÅÍ î¶ ð ÆÁ» Á¼ Ö » ÕîÅñ ìä Õ¶ å¶ ð ¶ ÇõÁÅñ ÕÅö÷ Óå¶
ãÅÿçÆÁ» ðÇÔä×ÆÁ»ÍÓÓ
ÕîÅñ çÆ î½ å çÅ ð½ ô é ù ìÔ¹ å ç¹ ¾ Ö Ô¯ Ç ÂÁÅÍ
***

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 72

 ÁÅÇõð ð½ ô é çÆÁ» Á¼ Ö » çÅ ÁêÌ ¶ ô é Ãëñ ÇðÔÅÍ À¹ Ô Ççé òÆ ÁÅ
êÔ¹ ¿ Ú Å Üç ð½ ô é çÆÁ» Á¼ Ö » çÆ ê¼ à Æ Ö¹ ¼ ñ · ä Æ ÃÆÍ À¹ Ô Ãí å¯ º êÇÔñ»
ÕîÅñ ù ç¶ Ö äÅ ÚÅÔ¹ ¿ ç Å ÃÆÍ ÕîÅñ å» ÇÂà ÜÔÅé ÓÚ ÃÆ éÔÄ êð
À¹ à çÆ Ç¾ Û Å î¹ å ÅìÕ ÕîÅñ çÆ ìÔ¹ å ò¼ â Æ åÃòÆð À¹ Ã ç¶ î¿ Ü ¶ ç¶
ÃÅÔîä¶ ð¼ Ö Çç¼ å Æ ×ÂÆ ÃÆÍ âÅÕàð é¶ Ô½ ÿ Æ-Ô½ ÿ Æ ê¼ à Æ çÆÁ» åÇÔÁ»
Ö¯ ñ · Õ¶ ñê¶ à äÆÁ» ô¹ ð È Õð Çç¼ å ÆÁ»Í ð½ ô é çÆÁ» Á¼ Ö » Óå¶ ðÈ ¿ ç¶ ç¯
ëË Ô ¶ ÔÆ ðÇÔ ×¶ , ÇÜé· » ù âÅÕàð é¶ Ô½ ÿ Æ ÇÜÔÆ ü¾ Õ ç¶ ÇÕÔÅ, ÒÒÀ¹ ç ¯ º
å¼ Õ Á¼ Ö » éÅ Ö¯ ñ · ä Å Üç å¼ Õ îË º ÕÔ» éÅÍ êñÕ» Ô½ ÿ Æ-Ô½ ÿ Æ Ö¯ ñ · ä ÅÍ
å¶ ÷ ÚÅéä åÕñÆø-ç¶ Ô Ô¯  ¶ × ÅÍÓÓ
âÅÕàð ç¶ ÕÇÔä î¹ å ÅìÕ ð½ ô é é¶ Ô½ ÿ Æ-Ô½ ÿ Æ Á¼ Ö » Ö¯ ñ · ä ÆÁ» ô¹ ð È
ÕÆåÆÁ»Í Á¼ Ö » Ö¯ ñ · Æ Á» å» ÃÅðÅ Õ¹ Þ è¹ ¿ ç ñÅ ÃÆÍ ÃÅÔîä¶ ÕîÅñ çÆ
åÃòÆð ÇìñÕ¹ ñ è¹ ¿ ç ñÆÍ À¹ Ô Õ¹ Þ éÅ ç¶ Ö ÃÇÕÁÅÍ ÇÂÕçî Á¼ Ö » ì¿ ç
Õð ñÂÆÁ»Í ÇçîÅö ç¶ êðç¶ Óå¶ ÕîÅñ çÆ ê¹ ð ÅäÆ åÃòÆð, ÇÜÔóÆ
À¹ Ã é¶ ÕñêéÅ ÇòÚ À¹ à çÆ îÇÔÕ, À¹ à çÆ ÁÅòÅ÷ Áå¶ À¹ à ù îÇÔÃÈ Ã
ÕðÕ¶ ìäÅÂÆ ÃÆ, À¹ Ü Å×ð ÕÆåÆÍ À¹ Ô Æ Ô¾ à çÅ-î¹ Ã ÕðÅÀ¹ º çÅ ÕîÅñ..
ìÇÔà ÕðçÅ ÛìÆñÅ ÃÅæÆ ÕîÅñÍ
âÅÕàð çÆ ÁÅòÅ÷ À¹ à ù Çëð ÇõÁÅñ» çÆ ç¹ é ÆÁÅ Çò¾ Ú ¯ º ÁÃñÆ
ç¹ é ÆÁÅ ÓÚ òÅêà ñË ÁÅÂÆ, ܯ ÕÇÔ ÇðÔÅ ÃÆ, ÒÒð½ ô é Ô½ ÿ Æ-Ô½ ÿ Æ Á¼ Ö »
Ö¯ ñ · ¯ Í ÓÓ
ð½ ô é é¶ Çëð êñÕ» Óå¶ ÷¯ ð êÅÇÂÁÅÍ êñÕ» ç¶ ð½ ô éçÅé» ç¶
ÇÖóÕ À° µ êð ü¾ Õ ä¶ ô¹ ð È ÕÆå¶ Í ð½ ô é ÇìñÕ¹ ñ ç¶ Ö ÃÕçÅ ÃÆ êð
ÕîÅñ çÆ åÃòÆð ç¶ Ö Õ¶ À¹ à çÆ ñ¶ ð ÇéÕÿ ×ÂÆÍ À¹ à çÆ ÕñêéÅ
çÅ ÕîÅñ ÇìñÕ¹ ñ ò¼ Ö ðÅ ÃÆÍ Ãׯ º Ôð ôË Á ÔÃêåÅñ çÅ ÕîðÅ,
À¹ à çÅ ÇìÃåðÅ, î¶ ÷ , Õ¿ è Óå¶ à¿ Ç ×ÁÅ ÕñÅÕÍ Ãí ÁÅêäÆ-ÁÅêäÆ
Ü×· Å Óå¶ ÁÅêä¶ í½ Ç åÕÆ òÜÈ ç ÓÚ î½ Ü È ç ÃéÍ
ð½ ô é ù êåÅ ÃÆ, Ãí ÚÆ÷» Á¼ Ö ç¶ Õ¯ ð éÆÁÅ Óå¶ ÁÅêäÅ ÁÕÃ
À¹ ñ àÅ êÅÀ¹ º çÆÁ» ÔéÍ À¹ Ô À¹ ñ à ÁÕà ÇçîÅö ç¶ êðç¶ Óå¶ Çü è Æ
åÃòÆð ÇÖ¼ Ú çÅ þÍ À¹ à ù ê¹ ¾ á ÆÁ» å¶ Çþ è ÆÁ» ÚÆ÷» è¯ Ö Å ñ¼ × ÆÁ»Í
À¹ à ù âÅÕàð» çÆ Ü¶ å È î¹ Ã ÕðÅÔà òÆ è¯ Ö Å ñ¾ × ÆÍ Á¼ Ö » ç¶ â¶ Ç ñÁ»
ÇòÚ çÆ ñ¿ Ø çÆÁ» ÛìÆÁ» ÇÂÕ è¯ Ö Å Ãé êð ܯ ÚÆ÷» À¹ Ô ÁÅêäÆ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 73

ÕñêéÅ ÇòÚ ìäÅÀ¹ º çÅ ÃÆ, À¹ Ô ÔÕÆÕå ÃéÍ Ççñ-ÇçîÅö ç¶ é¶ ó ¶
ÃéÍ
Òî¹ ì ÅðÕìÅçÓ çÆÁ» ÁÅòÅ÷», Õîð¶ çÆ ÇñôÕ Áå¶ ÚÅéä çÆ
ÚÕÅÚ½ º è À¹ à ù êÌ ¶ ô Åé Õðé ñ¾ × ¶ Í
ð½ ô é ÃÅðÅ Õ¹ Þ ç¶ Ö ÃÕçÅ ÃÆ êð õ¹ ô éÔÄ ÃÆÍ ÃÅðÅ Õ¹ Þ ç¶ Ö ç¶
Ô¯  ¶ À¹ à ù ñ¼ × ÇðÔÅ ÃÆ ÇÕ ÁÃñ ÓÚ Ô¹ ä À¹ Ô Á³ é · Å Ô¯ ü¼ Õ Å ÃÆÍ
âÅÕàð À¹ à çÆ êÌ ¶ ô ÅéÆ ÃîÞ ×¶ å¶ ÇÕÔÅ, ÒÒÁË â ÜÃà Ô¯ ä ù
àÅÂÆî ñ¾ × äÅÍÓÓ
Á³ é · ¶ ê é ÇòÚ ÜÆòé çÆÁ» ÚÅÿÆ ìÔÅð» îÇÔÃÈ Ã Õð ü¼ Õ Å ÃÆÍ
Ô¹ ä ð½ ô é ù Ç÷¿ ç ×Æ ò¼ Ö ðÆ ÇÜÔÆ ñ¼ × ðÔÆ ÃÆÍ
îé¯ Ç òÇ×ÁÅéÕ» é¶ æË ð ¶ ê Æ ç¶ ä Æ ô¹ ð È Õð Çç¼ å ÆÍ
Ô½ ÿ Æ-Ô½ ÿ Æ À¹ Ô ÃÇÔÜ Ô¯ ä çÆ Õ¯ Ç ôô Õðé ñ¼ × ÅÍ
ð½ ô é ù ñ¼ × ÇðÔÅ ÃÆ, Á³ é · ¶ ê é ÓÚ ÜÆòé ìÔ¹ å ý Ö Å ÃÆÍ ñ¯ Õ » çÆ
ܹ ì Åé Õ¹ Þ ÕÇÔ¿ ç Æ å¶ Á¾ Ö » Õ¹ Þ Ô¯ ð Í Ô¾ Ã ç¶ å¶ î÷ÅÕ À¹ â ÅÀ¹ º ç¶ ÇÚÔð¶
ç¹ ¾ Ö Çç¿ ç ¶ Í Á³ é · ¶ ê é ÓÚ À¹ Ô Ôð ÇÕö ù ï Ô äÅ-ï Ô äÅ ç¶ Ö çÅ ÃÆÍ

æË ð ¶ ê ÆÁ» ç¶ éÅÿ-éÅÿ ÇñÖä-êó· é çÆÁ» ÕñÅû òÆ ñË ä ÆÁ»

ô¹ ð È Õð Çç¼ å ÆÁ» å¶ ìóÆ Û¶ å Æ ÇñÖä ÓÚ ðòÅéÆ ÁÅ ×ÂÆÍ
Üç À¹ Ô ÁÅêä¶ - ÁÅê Õ¹ Þ Ã¿ í ÇÿÁÅ å» éÅòñ çÅ ÖðóÅ êÈ ð Å
Õðé çÆ áÅäÆÍ
ÇñÖä ìË á Å å» Õ¹ Þ ÇñÖ ÔÆ éÅ ÃÇÕÁÅÍ ÇÜò¶ º À¹ à çÆ Ã¯ Ú -À¹ â ÅðÆ
ç¶ ìÈ Ô ¶ ì¿ ç Ô¯ ü¼ Õ ¶ Ô¯ ä Í À¹ à çÆÁ» ï Ú » ç¶ ÁÅñ· ä ¶ ù ÇÜò¶ º ÇÜ¿ ç Å
ñ¾ × Ç×ÁÅ Ô¯ ò ¶ Í Ã¯ Ú Óå¶ ìà ÇÂÕ ì¿ é · ÇÜÔÅ ìä Ç×ÁÅ ÃÆÍ
ÇÚÔð¶ Óå¶ ñ¼ × ÆÁ» ç¯ ð½ ô é Á¼ Ö » é¶ Ççñ å¶ ðÈ Ô çÆÁ» Á¼ Ö » Ö¯ Ô
ñÂÆÁ» ÃéÍ Ç÷¿ ç Å ðÇÔä çÅ îÕÃç å» ÇñÖäÅ ÔÆ ÃÆÍ À¹ à ù ñ¼ × Å
ÇÜò¶ º ÜÆòé À¹ ç ¶ ô -ÔÆä Ô¯ Ç×ÁÅ Ô¯ ò ¶ Í Á¼ Ö » ç¶ ç¯ î¯ å ÆÁ» ìçñ¶
ÇõÁÅñ» ç¶ õ÷Åé¶ çŠý ç Å îÇÔ³ × Å êË Ç×ÁÅ ÃÆÍ
À¹ Ô ìÔ¹ å êÌ ¶ ô Åé Ô¯ Ç ÂÁÅÍ êÌ ¶ ô ÅéÆ ÓÚ Ø叱 ìÅÔð ÇéÕÇÿÁÅÍ ìÅÔð
Õ¹ Þ ì¼ Ú ¶ ì¿ à ¶ Ö¶ â ðÔ¶ ÃéÍ ð½ ô é ðÆÞ íðÆÁ» Çé×ÅÔ» éÅÿ ì¿ à ¶ ç¶ Ö ä
ñ¼ × Å-ÒÜç î¶ ð ÆÁ» Á¾ Ö » ç¶ ì¿ à ¶ ìÅÔðÆ ç¹ é ÆÁÅ ç¶ Ö éÔÄ ÃÕç¶ Ãé,

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 74

î¶ ð ¶ îé å¶ ÇçîÅö çÆ ç¹ é ÆÁÅ î¶ ð ¶ ÕÅìÈ ÓÚ ÃÆÍ Ô¹ ä Á¿ ç ðñÆ ç¹ é ÆÁÅ
ì¿ Ç àÁÅ ò»× î¶ ð ÆÁ» À¹ º ×ÿÆÁ» ÓÚ¯ º ÇÖÃÕ ×ÂÆ ÁË Í Ó À¹ º ×ÿÆÁ» ÓÚ
ì¿ à ¶ ëÃÅ Õ¶ ÇéôÅéÅ ñÅÀ¹ ä å¶ çÈ Ã ð¶ ì¿ à ¶ Óå¶ ñ¾ × ä çÅ Áîñ À¹ à ù
Áé¿ ç ç¶ ä ñ¾ × Å Áå¶ À¹ Ô òÆ çÈ Ã ð¶ ì¾ Ç ÚÁ» éÅÿ ì¿ à ¶ Ö¶ â ä ñ¾ × ÅÍ
Ö¶ â î¹ ¾ Õ ä å¾ Õ ð½ ô é ç¯ ì¿ à ¶ Çܼ å ü¼ Ç ÕÁÅ ÃÆÍ À¹ à ù ç¯ ò ¶ º ì¿ à ¶ Ç¿ ß
ñ¼ × ðÔ¶ Ãé ÇÜò¶ º À¹ à çÆÁ» Á¼ Ö » ç¶ â¶ ñ ¶ Ô¯ ä Í ì¿ à ¶ Á¼ Ö » å¶ ÃÈ ð Ü
ÇòÚÕÅð ð¼ Ö Õ¶ ç¶ Ö ¶ å» À¹ Ô é» ÓÚ¯ º ÇéÕÿçÅ ÚÅéä Á¼ Ö » ù ç¹ ¾ Ö
ç¶ ä ñ¾ × ÅÍ ÇÃðø ç¯ ì¿ à ¶ ñË Õ¶ ع ¿ î çÅ ðÇÔ³ ç Å å¶ ì¿ à ¶ À¹ º ×ÿÆÁ» ÇòÚ
ع î ÅÀ¹ º çÅ ðÇÔ³ ç ÅÍ

ÇÂÕ Ççé Ç¿ ß ÔÆ Ø¹ ¿ î çÅ-ع î ÅÀ¹ º çÅ ÇÃé¶ î ÅØð ñÅÇ×úº çÆ ñ¿ Ø

ÇðÔÅ ÃÆÍ À¹ Ã é¶ ç¶ Ç ÖÁÅ, ê¹ ð Åä¶ ÇÃé¶ î ÅØð çÆÁ» ìÅðÆÁ» å¶ ìÈ Ô ¶
î¹ ð ¿ î å Ô¯ ä òÅÿ¶ ÃéÍ ÚñçÆ Çøñî çÆ ÁÅòÅ÷ ÃÅø ù ä ðÔÆ ÃÆÍ
ÇÃé¶ î ÅØð ç¶ ìÅÔð ÇÂÕ Á³ é · Å øÕÆð Öó· Å ÃÆ, ÁÅêä¶ Õ¾ ç ìðÅìð
â¿ â Å ëóÆ, ÇÜÃ ç¶ À¹ ê ðñ¶ ÇÃð¶ Óå¶ Ø¹ ¿ × ðÈ ì¿ é · ¶ Ô¯  ¶ ÃéÍ Üç À¹ à ù
Çøñî ç¶ òÅðåÅñÅê Ú¿ × ¶ ñ¾ × ç¶ å» Ø¹ ¿ × ðÈ ÷¯ ð éÅÿ ÛäÕÅÀ¹ º çÅÍ
ñ×çÅ ÃÆ ÇÜò¶ º Çøñî çÆ ÕÔÅäÆ À¹ à ù ìÔ¹ å Áé¿ ç ç¶ ðÔÆ Ô¯ ò ¶ Í
çÈ Ã ð¶ Ô¼ æ çÆ åÿÆ ÕÅÃÅ ìäÆ, õË ð êË ä çÆ À¹ â ÆÕ Õð ðÔÆ ÃÆÍ
ð½ ô é é¶ ç¯ ò ¶ º ì¿ à ¶ À¹ à çÆ ÕÅÃÅ-é¹ î Å åÿÆ Óå¶ ð¼ Ö Çç¼ å ¶ Í
Á³ é · ¶ øÕÆð é¶ ì¿ à ¶ Ô¼ æ éÅÿ îÇÔÃÈ Ã ÕÆå¶ å¶ À¹ º ×ñ» ÓÚ Ø¹ î ÅÀ¹ ä
ñ¼ × ÅÍ
ð½ ô é é¶ ê¹ ¼ Ç ÛÁÅ, ÒÒìñ½ ð Æ â¶ Ç ñÁ» ÓÚ¯ º Õ¹ Þ ÇçÃçË ? ÓÓ
øÕÆð ì¯ Ç ñÁÅ, ÒÒÔ»! êÈ ð Æ ç¹ é ÆÁÅ çÆ ÇøñîÍÓÓ
ÒÒå» ÕÔÅäÆ Ã¹ ä ÅÍÓÓ
øÕÆð ÕÔÅäÆ Ã¹ ä ÅÀ¹ ä ñ¾ × Å, ÒÒÁÅÇõðÆ Ã¾ Ú å» ÚÅéä þÍ ÚÅéä
å¯ º ÇìéÅ Õ¯ Â Æ Ô¯ º ç éÂÆºÍ ÕÅö÷ çÆ ì¶ ó Æ ÁË Í À¹ Ô çÅ îñÅÔ ÕìÈ å ðÍ
ÜÔÅé å» øéÅÔ çÆ Þ¯ Õ ÁË Í ÇÂÔ Ü¾ × é¶ øéÅÔ Ô¯ ä Ë Í øéÅÔ å¶
ÇéðòÅä çÆ åñÅô ÓÚ ÇéÕÿÍ ñ¼ í ÁÅêä¶ ÁÅê ùÍ Ç×ÁÅé çÅ ðÅÔ
íÅÿÍÓÓ
ð½ ô é õ¹ ô Ô¯ Õ¶ ÷¯ ô ÓÚ ì¯ Ç ñÁÅ, ÒÒìÃ! îË ù Çîñ Ç×ÁË Í î¶ ð Å

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 75

×òÅÚÅ Ô¯ Ç ÂÁÅ ìÅ-ÕîÅñ ç¯ Ã åÍ ÁÅê» é» ìçñ ñË º ç¶ Á»Í åÈ ¿ ÕÔÅäÆ
ù ä Ŷ º ×Å å¶ îË º ÕÔÅäÆ ÇñÖ»×ÅÍ Á¼ Ü å¯ º å¶ ð Å é» ð½ ô é þ å¶ î¶ ð Å é»
ÕîÅñ...ÍÓÓ
JJJ

A. À¹ ð çÈ çÅ êÌ Ç Ã¾ è ôÅÇÂð
B. Ô÷ðå îÈ Ã Å çÆ ñÅáÆ, ÇÜÃ é¶ øðÔ½ é ç¶ ìäŶ þ ê ÁÜ×ð ìä
Õ¶ ÖÅ ñ¶ Ãé å¶ çÇðÁÅ êÅð Õðé ò¶ ÿ ¶ Üç¯ º Ô÷ðå îÈ Ã Å é¶
ñÅáÆ çÇðÁÅ ÓÚ îÅðÆ ÃÆ å» ñ¿ Ø ä ñÂÆ ðÅÔ ìä Ç×ÁÅ ÃÆÍ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 76

 ð¾ì çÆ òÔ¹àÆ
÷Æéå, ñ¿ ì Šع ¿ â Õ¾ ã Æ, ç¹ ñ Ôé ìäÆ, ÇìÃåð¶ Óå¶ Â¶ à À¹ â ÆÕ
ÓÚ ìË á Æ ÃÆ ÇÕ Ôôîå õÅé ÁÅ Õ¶ À¹ à çŠع ¿ â ü¾ Õ ¶ × ÅÍ
Á¾ Ü å¯ º ç¯ ÃÅñ êÇÔñ» ¶ à ¶ ÇìÃåð¶ Óå¶ Â¶ à ¶ åð· » ÷Æéå ç¹ ñ Ôé
ìäÆ ìË á Æ ÃÆ, Üç¯ º Ôôîå ç¶ ò¾ â ¶ íðÅ ÔÅÇÕî õÅé é¶ ÷Æéå çŠع ¿ â
ü¾ Ç ÕÁÅ ÃÆÍ êð ÔÅÇÕî õÅé çÆ î½ å î×叱 õÅéçÅé ìÔ¹ å êÌ ¶ ô Åé ÃÆÍ
ܶ ÷Æéå é¶ ÁÅêäÆ ÜòÅéÆ õÅéçÅé å¯ º ìÅÔð ÇÕö Ô¯ ð îðç ç¶ é»
ñÅ Çç¾ å Æ å» ÔÅÇÕî õÅé çÆ ÜÅÇÂçÅç çŠï ñ ò» ÇÔ¾ à ŠÀ¹ Ã ç¶ éÅÿ
ÔÆ ÚñÅ ÜÅäÅ ÃÆ å¶ õÅéçÅé ù ÇÂÔ îé÷È ð éÔÄ ÃÆÍ
õÅé» ç¶ õÅéçÅé ÓÚ Ôð îðç Á¿ ì ð ò»× À¹ µ ÚÅ ÃÆ, ÇÜà ù
ÃÅðÆÁ» Á½ ð å» îÈ ¿ Ô ü¾ Õ Æ ç¶ Ö çÆÁ» ðÇÔ¿ ç ÆÁ» ÇÕ Õç¯ º À¹ Ô ÁÅêäÆ
ðÇÔîå çÅ îÄÔ À¹ Ô é» ç¶ î¹ ¾ Ö ó¶ Óå¶ ìðÃŶ × ÅÍ íÅò¶ º ÇÂÔ À¹ à çÆ
îðçÅé×Æ, ù ¾ Ç àÁÅ Ô¯ Ç ÂÁÅ ö¹ ¾ à ¶ çÅ û¾ Õ ÔÆ ÇÕÀ¹ º éÅ Ô¯ ò ¶ ! ÇÜà ù
À¹ Ô é¶ Á îå ÃîÞ Õ¶ ÃòÆÕÅð Õð ñË º çÆÁ»Í
ìðÅçðÆ ç¶ øË Ã ñ¶ î¹ å ÅìÕ Á¿ Ç åî ðÃî» î¹ ¾ Õ ä Óå¶ À¹ à çÅ ÇéÕÅÔ
Ôôîå õÅé éÅÿ Ô¯ Ç×ÁÅÍ
÷Æéå ï Ú ä ñ¾ × Æ, ÒÀ¹ Ã å¯ º ؾ à À¹ î ð ç¶ îðç çÅ Ô¾ æ Á¾ Ü ðÅå
À¹ Ã ç¶ ÇéðòÃåð åé ù ÛÈ Ô ¶ × Å!Ó
ÇÂà ÇõÁÅñ éÅÿ À¹ à çÆÁ» ÛÅåÆÁ» ÓÚ åäÅÁ ÁÅ Ç×ÁÅÍ ñÅñ
ÕîÆ÷ ç¶ Ô¶ á » êÅÂÆ Á¿ × Æ êÅàÆ å» éÅ êð Çí¾ Ü ÷ðÈ ð ×ÂÆÍ Çí¾ Ü Æ
Ô¯ Â Æ Á¿ × Æ ÕÅî-Ú¶ ô àÅ çÆ ðÅÿ éÔÄ ÃÆÍ À¹ à çÆ Çé×ÅÔ êñ¿ Ø Õ¯ ÿ
ê¶ ê³ Ø È ó ¶ ÓÚ Ã¹ ¾ å ¶ Ô¯  ¶ ⶠã ÃÅñ ç¶ ì¾ Ú ¶ Óå¶ êÂÆÍ À¹ Ã ç¶ ì¹ ¾ ñ · ÇÂÃ
åð· » Á¾ × ¶ - Çê¾ Û ¶ Ô¯ ðÔ¶ Ãé, ÇÜò¶ º À¹ Ô ÷Æéå çÆ ÛÅåÆ çÅ ç¹ ¾ è ü¿ Ø
ÇðÔÅ Ô¯ ò ¶ Í
÷Æéå ç¶ Á¿ ç 叱 àé-àé çÆÁ» ÁÅòÅ÷» ÁÅÀ¹ ä ñ¾ × ÆÁ», ÇÜò¶ º
Õ¯ Â Æ åÅðÕ¯ ñ å¯ º Çé¾ Ö óÆ ì¾ Ü ðÆ çÆÁ» ì¾ à ÆÁ» éÅÿ À¹ Ã ç¶ Á¿ ç ð ñ¾ × ¶
Ö¿ í ¶ Óå¶ Ú¯ à » îÅð ÇðÔÅ Ô¯ ò ¶ Í
÷Æéå ÃîÞ ×ÂÆ, ÒÇÂÔ àÕ¯ ð » êñ¿ Ø Õ¯ ÿ ê³ Ø È ó ¶ ÓÚ ÇêÁÅ î¶ ð Å
ì¶ à Å îÅð ÇðÔÅ þ Ü» î¶ ð ¶ îðÔÈ î êåÆ çÅ Û¯ à Å íðÅ, ÇÜÔóÅ Ô¹ ä î¶ ð Å

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 77

êåÆ þ, ÇÜà ù îË º ÁÅêäÅ ì¶ à Å òÆ ÃîÞçÆ ðÔÆ Ô»? Á½ ð å çÅ ÕÆ ÔË ,
À¹ à çÅ îÈ ¿ Ô å» Á¿ ì ð ò¾ ñ ÔÆ À¹ µ áçÅ þÍ Á¿ ì ð ÇÜÔóÅ îðç þ, íÅò¶ º
À¹ Ô îðç À¹ Ô ç¶ Çò¾ Ú ¯ º ÔÆ ÇéÕÿçÅ þ å¶ À¹ à ¶ ÇòÚ ÔÆ òóçÅ þÍÓ
Ãò¶ð¶ ÃÈðÜ Ü篺 ÁÅêäÆ ÜòÅéÆ çŠܯô ÇçÖÅÀ¹ºçÅ Ô¯ÇÂÁÅ
ÇéðòÃåð Ô¯ Ç ÂÁÅ å» Ú¿ ç -åÅð¶ ôðî ç¶ îÅð¶ êðçÅ ÇÖ¾ Ú Õ¶ ñ¹ Õ
׶ Í éÅ å» Ôôîå õÅé ÁÅÇÂÁÅ å¶ éÅ ÔÆ À¹ Ã é¶ ÷Æéå çŠع ¿ â
Ú¾ ¹ Ç ÕÁÅÍ ç¹ ê ÇÔð ò¶ ÿ ¶ êåÅ ñ¾ × Å, Ôôîå õÅé ÃÅðÅ Õ¹ Þ Û¾ â -ÛâÅÁ
Õ¶ ÚñÅ Ç×ÁÅ ÃÆÍ
òÕå çð÷Æ ç¶ ö÷ ò»×È ¿ ÜÆòé çÅ ñ¾ á Å ñê¶ à çÅ Ô¯ Ç ÂÁÅ,
ìÆåçÅ Ç×ÁÅÍ Üç ñ¾ á Å Ö¹ ¾ Ç ñ· Á Å å» ÔÅÇåî õÅé Û¶ Ô¾ æ ñ¿ î Å,
ÁÅêä¶ ìÅê ò»×È ¿ ÜòÅé Öó· Å ÃÆÍ ÁË é úà ò»× Ô¾ æ îÅð Õ¶ å¹ ð çÅ,
À¹ Ô Æ Öó· ¶ Ô¯ ä çÅ ã¿ × , å¹ õ î å¯ º êË ç Å Ô¯ Ç ÂÁÅ ì¾ Ú Å ÁÅêä¶ ÁÃñ¶
éÅñ ÇÕ¿ é Æ ÃîÅéåÅ ð¾ Ö çÅ þ! ÔÅÇåî õÅé þðÅéÆ éÅÿ ÁÅêäÆ î»
çÆ åÃòÆð ç¯ î¹ ð ÇçÁ» çÆÁ» åÃòÆð» ÇòÚÅÿ¶ ÇàÕÅ Õ¶ ç¶ Ö çÅ ÃÆÍ
ç¯ ò ¶ º íðÅ À¹ Ã ç¶ ìÅê ÃéÍ ÇÂÕ ìÅê ç¹ é ÆÁÅ Û¾ â Ç×ÁÅ, çÈ Ã ðÅ
À¹ à çÆ î» ù! Üç¯ º òÆ À¹ à ù ÇÂÔ ÇõÁÅñ ÃåÅÀ¹ º çÅ å» À¹ Ô ÃóÕ¶ -
ÃóÕ å¹ ð êË º çÅÍ åÅðÕ¯ ñ éÅñ¯ º Çé¾ Ö óÆ ì¾ Ü ðÆ çÆÁ» ì¾ à ÆÁ» ü¾ Õ çÅ
å¶ Ö¿í¶ Óå¶ îÅðé ñ¾× êË º çÅÍ àé-àé çÆ ÁÅòÅ÷ Çò¾ Ú ¯ º ÁÅêä¶
ÃòÅñ» ç¶ ÜòÅì ñ¾ í ä çÆ Õ¯ Ç ôô ÕðçÅÍ
ð½ ô é íÇò¾ Ö ñÂÆ ïåé ÕÆåÅ å» ÇÕÃîå çÅ åÅðÅ úÔÅÇÂú
Ãචà ïÈ é ÆòðÇÃàÆ ç¶ øÅÂÆéË º à ÇâêÅðàîË º à Óå¶ ÜÅ Õ¶ ๠¾ Ç àÁÅÍ
î» å¯ º ÜÅä çÆ ÁÅÇ×ÁÅ î¿ × Æ å» ×ñ¶ â È íð Õ¶ ÕÇÔ Çç¾ å Å, ÒÒîË º
Õ½ ä Ô¹ ¿ é Ä Á» åË ù ð¯ Õ ä òÅÿÆ? î¶ ð ¶ ÜÆòé ÇòÚ Çå¿ é îðç ÁŶ Í
ÇÂÕ å» îÅà çÅ ÜÄçÅ ÜÅ×çÅ à¹ Õ óÅ ëóÅ Õ¶ ÁÅê åÅÇðÁ» ÓÚ
×òÅÚ Ç×ÁÅÍ çÈ Ü Å, ÇÂÔ à¹ Õ óÅ êÅñä å¯ º âðçÅ í¾ Ü Ç×ÁÅÍ åÆÜÅ,
Üç¯ º ò¾ â Å Ô¯ Ç ÂÁÅ, ÁÅêäÆ ð¾ æ ç¶ êÅÇÂçÅé Óå¶ êË ð ÇàÕÅÁ Õ¶ íÇò¾ Ö
çÆ ñ×Åî ÁÅêä¶ Ô¾ æ » éÅÿ ÇÖ¾ Ú ä ñ¾ × ÇêÁÅÍÓÓ
ÔÅÇåî é¶ ÁÅêäÆ î» ×ÿ éÅÿ ñÅ ñÂÆ å¶ ÇÕÔÅ, ÒÒî» Â¶ à îÅÃ
ç¶ à¹ Õ ó¶ ÓÚ ðÈ Ô å» å¶ ð Æ ÂÆ ÁË Í îË º Á¾ Ö » å¯ º çÈ ð ÜÅ ÇðÔ», Ççñ å¯ º
éÔÄÍ êó· Å ÂÆ êÈ ð Æ Õð Õ¶ å¶ ð ¶ Õ¯ ÿ ÂÆ ÁÅÀÈ º ×ÅÍÓÓ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 78

 î» çÆÁ» ÁÃÆû Ççñ éÅÿ ñÅ Õ¶ ÔÅÇåî õÅé Ççñ ñÅ Õ¶ êó· é
ñ¾ × ÅÍ Ççñ é¶ Üç¯ º ÔÅðî¯ é ÷ çÆÁ» ÁË é Õ» ç¶ ôÆô¶ ìçñ¶ å» ñÅÇÂìÌ ¶ ð Æ
ç¶ ÕÅÀÈ º àð Óå¶ ìË á Æ ÕÅðîé, æÌ Æ âÆ Çøñî ò»×È ¿ ÔÆð¶ ò»× ÃÅø,
¶ é Æ é¶ ó ¶ ÇçÃä ñ¾ × Æ ÇÕ ÔÅÇåî õÅé çÅ Ççñ À¹ à ù Õñ¶ Ü ¶ éÅÿ
ñÅÀ¹ ä ñÂÆ îÚñ À¹µ ÇáÁÅÍ Â¶ é Æ Ã¯ Ô äÆ ÃÆ ÇÕ À¹ à ù ñ×çÅ ÇÜò¶ º
î¯ î ç¶ ÁÜÅÇÂì Øð ÓÚ îðÇñé î¹ é ð¯ çÅ î¯ î Æ ì¹ ¾ å , ÇÜÔóÅ ÔòÅ ç¶
ì¹ ¾ ñ ¶ éÅÿ À¹ µ âç¶ ÁÅêä¶ ÇñìÅà ÓÚ, ÁÅêä¶ ñ¾ Õ Ô¶ á ñÅ ÇÔ¾ à Š۹ ê ÅÀ¹ ä
Ü» ÇçÖÅÀ¹ ä çÅ ÁÃëñ ïåé Õð ÇðÔÅ Ô¯ ò ¶ Í îðÇñé î¹ é ð¯ ò»×
×¾ ñ · Óå¶ ÇåäÍ À¹ à ù ÇÜò¶ º Õ¯ Â Æ ÇòôÅ Çîñ Ç×ÁÅÍ Õ¯ Ç ôô ÕÆåÆ å»
À¹ ð çÈ çÅ ØÇÃÁÅ-ÇêÇàÁÅ ÇôÁð ë¹ Ç ðÁÅ:
ç½ ñ å¶ - Ô¹ à é ê¶ çðìÅé ÇìáÅ ð¾ Ö Å þ...
ÔÅÇåî é¶ ÇôÁð çÅ Á¿ × ð¶ ÷ Æ Áé¹ ò Åç Õð Õ¶ ð¾ à Å ñÅ ÇñÁÅÍ
Ôð ð¯ ÷ ÇÕåÅì ñË ä Ü» ç¶ ä ìÔÅé¶ À¹ à éÅÿ ×¾ ñ » ÕðçÅÍ ÇÂÕ
Ççé å» À¹ Ã é¶ ÕÅðîé ù ìÔ¹ å ÔÃÅÇÂÁÅ, ÒÒÁ¾ Ü îË º îðÃâÆ÷ ×¾ â Æ
çÅ ÇÂôÇåÔÅð ç¶ Ç ÖÁÅÍ ÇÂôÇåÔÅð ÇòÚ îðÇñé î¹ é ð¯ çÅ î¹ Ã ÕðÅÀ¹ º çÅ
Ô¯ Ç ÂÁÅ ÒÕñ¯ ÷ Áê ê¯ à ð¶ à Ó ÃÆÍ ÇÚÔð¶ Óå¶ Çåä çÆ Ü×· Å îðÃâÆ÷ çÅ
åÅð¶ òÅÿÅ ñ¯ × ¯ Í À¹ Ã ç¶ éÅÿ ÇñÇÖÁÅ ÃÆ Ò×ñË î ðÓÍÓÓ
ÕÅðîé Ô¾ à çÆ-Ô¾ à çÆ ì¶ Ô Åñ Ô¯ ×ÂÆÍ
ÔÅÇåî é¶ ç¹ ê ÇÔð ç¶ ÖÅä¶ Óå¶ ì¹ ñ ÅÇÂÁÅ å» ÕÅðîé Þ¾ à ðÅ÷Æ Ô¯
×ÂÆÍ ÔÅÇåî é¶ Çåä òÅÿ¶ ÇôÁð 状 é Å ØàÆÁÅ Áé¹ ò Åç Õð Õ¶
ù ä ÅÇÂÁÅ ÇÕ À¹ à ù êÈ ð Æ åð· » ÃîÞ å» éÅ ÁÅÇÂÁÅ êð À¹ Ô Ô¾ à Æ
ìÔ¹ å Í
ç¯ò¶º ÜòÅé òÆ Ãé å¶ Ã¹¿çð òÆÍ Õ¹çðåÆ ÇÖ¾Ú é¶ ÃÅðÆÁ»
çÈ ð ÆÁ» ÇîàÅ Çç¾ å ÆÁ»Í
êÇÔñÆ õÅÃ î¹ ñ ÅÕÅå ò¶ ÿ ¶ ÕÅðîé, îðÇñé î¹ é ð¯ òð×Æ ÃøË ç
øðÅÕ êÅ Õ¶ ÔÅÇåî õÅé ç¶ Õîð¶ ÓÚ ×ÂÆ å¶ ÔÅÇåî ù ÕÅðîé çÆ
ÇÚ¾ à Æ øðÅÕ À¹ â ÅÀ¹ ä ñÂÆ ÔòÅ ç¶ ì¹ ¾ ñ ¶ çÆ ñ¯ ó éÅ êÂÆÍ ç¯ ò ¶ º ÇÂÃ
åð· » ع ÿ -Çîÿ ׶ Ãé ÇÕ ÇÂÕ-çÈ Ü ¶ ÇìéÅ êñ éÅ ìÆåçÅÍ
ÕÅðîé ÔÅÇåî ù ÕÇÔ¿ ç Æ, ÒÒîË ù ñ×çË , îË º åË ù ÇÚð» çÆ ÜÅäçÆ
Ô»Í å¶ ð Æ ôÕñ ÜÅäÆ-êÛÅäÆ þÍ å¶ ð ¶ À° µ áä-ìË á ä ç¶ å½ ð -åðÆÇÕÁ»

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 79

å¯ º ñ¾ × çË , ÇÜò¶ º ÇÂÔé» çÆ ê¹ ð ÅäÆ òÅÕø Ô¯ ò »ÍÓÓ
ÕÅðîé òÆ ïÈ é ÆòðÇÃàÆ ÓÚ êó· ç Æ ÃÆÍ ÁÅêä¶ ìÅð¶ À¹ Ô ÇÂÔÆ
ç¾ Ã çÆ, ÒÒî¶ ð Æ î» Õ¾ à ó èÅðÇîÕ þÍ ÁË å òÅð ÚðÚ ÜÅä çÅ éÅöÅ
éÔÄ êÅÀ¹ º çÆÍÓÓ
ÔÅÇåî èðî ç¶ îÅîñ¶ ÇòÚ ÒÇã¾ ñ ÅÓ ÔÆ ÃÆÍ À¹ Ã é¶ Õç¶ îÃÆå
ò¾ ñ îÈ ¿ Ô òÆ éÔÄ ÃÆ ÕÆåÅÍ Ü¹ ¿ î ¶ çÆ éîÅ÷ å» ÕÆ, ÂÆç çÆ éîÅ÷ òÆ
Õç¶ - Õç¶ ÔÆ êó· ç Å ÃÆÍ
êð ÔÅÇåî å¶ ÕÅðîé çÅ ê¾ Õ Å ÇòôòÅà ÃÆ ÇÕ î¹ Ô ¾ ì å ÔÆ Ãí å¯ º
ò¾ â Å ÒèðîÓ þÍ
ç¯ ò ¶ º î¹ Ô ¾ ì å çÆ À¹ Ã î¿ Ç ÷ñ Óå¶ êÔ¹ ¿ Ú ×¶ , Çܾ æ ¯ º òÅêÃÆ î¹ ô Õñ
ÃÆÍ
ÕÅðîé ÁÕÃð Ø叱 öÅÇÂì ðÇÔä ñ¾ × êÂÆÍ
ç¯ ò ¶ º êåÆ-êåéÆ ò»× ðÇÔä ñ¾ × ê¶ ÃéÍ
Øð òÅÇÿÁ» ù êåÅ ñ¾ × ÅÍ
ÕÅðîé çÆ î» ÃîÞ ×ÂÆ å¶ ÇÕÔÅ, ÒÒܶ åÈ ¿ ÇÕö ù êÿ ç ÕðçÆ
ÁË º å» ì¶ ô ¾ Õ Øð ñË ÁÅÍ îË º å¶ å¶ ð Å ÇêåÅ åË ù ôÅé¯ - ô½ Õ å éÅÿ
ÇòçÅ Õð»×¶ Í ÓÓ
ÕÅðîé é¶ Üç¯ º ÇÂÔ õìð ÔÅÇåî ù ù ä ÅÂÆ å» À¹ Ô ìÔ¹ å õ¹ ô
Ô¯ Ç ÂÁÅÍ Ã¹ ê é¶ êÈ ð ¶ Ô¹ ¿ ç ¶ Ççö Í êó· Å ÂÆ ç¶ ÁÅõðÆ ÃÅñ À¹ à ù ÕÂÆ
é½ Õ ðÆÁ» çÆ ê¶ ô Õô ÁÅÂÆÍ
ôÇéÚðòÅð çÆ ðÅå ù ÕÅðîé ç¶ îÅÇêÁ» é¶ ÖÅä¶ çÆ çÅÁòå
ð¾ÖÆÍ
ÔÅÇåî òÆ îðçÅéŠù ¿ ç ðåÅ çÆ ÇîÃÅñ ÃÆÍ
ܶ ÕÅðîé îðÇñé î¹ é ð¯ ò»× Ú¿ Ú ñ ÃÆ å» ÔÅÇåî ç¶ òÅÿ òÆ
øñÅÂÆé A ò»× î¾ æ ¶ Óå¶ Õ¹ ¿ â ñ ìäÅÀ¹ º ç¶ ÃéÍ
ÔÅÇåî ÃÔÆ Ãî¶ º Óå¶ ÕÅðîé ç¶ Øð êÔ¹ ¿ Ú Ç×ÁÅÍ ÕÅðîé çÆ î»
å¶ ÔÅÇåî Õîð¶ ÇòÚ ìË á ¶ , ÕÅøÆ ç¶ ð ×¾ ñ » Õðç¶ ðÔ¶ Í ÕÅðîé ç¶
ÇêåÅ çÅ ÕÅð¯ ì Åð ÃÆ å¶ À¹ Ô ç¶ ð ðÅå å¾ Õ Õ¿ î ÕðçÅ ÃÆÍ Â¶ à ¶ ÕðÕ¶
À¹ Ã é¶ ÕÇÔ Çç¾ å Å ÃÆ, ÒÒîË º ÖÅä¶ çÆ î¶ ÷ Óå¶ ÔÆ î¹ ñ ÅÕÅå Õð»×ÅÍÓÓ
ÃÅð¶ ÖÅä¶ çÆ î¶ ÷ Óå¶ ÇÂÕ¾ á ¶ Ô¯  ¶ Í ÖÅäÅ Áܶ î¶ ÷ Óå¶ ÃÇÜÁÅ ÔÆ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 80

ÃÆ ÇÕ ÕÅðîé çÅ ÇêåÅ Õîð¶ ÓÚ çÅõñ Ô¯ Ç ÂÁÅÍ ÇÜÀ¹ º ÔÆ ÔÅÇåî é¶
ÕÅðîé ç¶ ÇêÀ¹ ù ç¶ Ç ÖÁÅ, À¹ à ù êÛÅäé ÓÚ í¯ ð Å ÇÚð éÅ ñ¾ × ÅÍ
ÇÂÔ å» úö ì¿ ç ¶ çÆ åÃòÆð ÃÆ, ÇÜà ù À¹ Ô ìÚêé ÓÚ âðÅÇ¿ × ðÈ î
ç¶ ÕÅðéà Óå¶ ç¶ Ö çÅ-ç¶ Ö çÅ ÜòÅé Ô¯ Ç ÂÁÅ ÃÆÍ
ÔÅÇåî õÅé ù ü¾ ê ñ¾ × ×ÂÆÍ ÕÅðîé ç¶ ÇêåÅ é¶ ÁÅêäÅ êðÆÚË
Çç¾ å Å, ÒÒÔôîå õÅé é» Â¶ î¶ ð ÅÍÓÓ
ÔÅÇåî çÆ ÇÜò¶ º ÿ Ø Æ é¾ ê Æ ×ÂÆÍ ð¿ × ì¾ × Å Ô¯ Ç×ÁÅÍ ÜÆí ù ¾ Õ
×ÂÆÍ î»-ì¶ à Æ é¶ ÃîÇÞÁÅ, ñóÕÅ ôðîÆñÅ þÍ Ú¿ × ¶ ÿ à ÕÅð» òÅÿ¶
ñóÕ¶ ¶ ç » ç¶ î½ Ç ÕÁ» Óå¶ Ç¿ ß ÔÆ ðåÅ Õ¹ ØìðÅ Ü»ç¶ é¶ å¶ ÁÅêä¶ -
ÁÅê Óå¶ ÕÅìÈ éÔÄ êÅ ÃÕç¶ Í
ÖÅäÅ ô¹ ð È Ô¯ Ç ÂÁÅ å» ÔÅÇåî õÅé å¶ Ôôîå õÅé é¶ Ö¾ ì ¶ Ô¾ æ
éÅÿ ÚîÚÅ ü¾ Ç ÕÁÅÍ ÕÅðîé ÇÂÕçî ÚÇÔÕ êÂÆ, ÒÒîË º ÕÇÔ¿ ç Æ ÃÆ
éÅ, îË º åË ù êÇÔñ» å¯ º ÔÆ ÜÅäçÆ Ô»Í îË ù å¶ ð ¶ Çò¾ Ú ¯ º êÅêÅ çÆÔç¶
ÃéÍ Ôð ñóÕÆ ÁÅêä¶ êåÆ Çò¾ Ú ¯ º ÁÅêäÅ ÇêåÅ åñÅôçÆ þÍÓÓ
ÕÅðîé çÆ î» ÇÕÀ¹ º ÇÕ èÅðÇîÕ Á½ ð å ÃÆ, ÇÂÕçî ì¯ ñ êÂÆ,
ÒÒÃÅâÅ ÃÅÇðÁ» çÅ ðÈ Ô ÅéÆ ÇêåÅ å» ñÅðâ ÕðÅÂÆÃà ÔÆ þÍÓÓ
ÔÅÇåî ìóÆ î¹ ô Õñ éÅÿ ÁÅêä¶ ÁÅê Óå¶ ÕÅìÈ êÅ ÇðÔÅ ÃÆÍ
òÕå ÇÕÃ î¯ ó Óå¶ ñË ÁÅò¶ × Å? ÕÅðîé À¹ à çÆ íË ä ÃÆ!
ÔÅÇåî ÖÅä¶ çÆ î¶ ÷ å¯ º î¹ Á ÅøÆ î¿ × Õ¶ À° µ á ÇêÁÅÍ ìÔÅéÅ
ìäÅÇÂÁÅ ÇÕ åìÆÁå ÁÚÅéÕ õðÅì Ô¯ ×ÂÆ ÃÆÍ
ÕÅðîé é¶ éÅÿ Ú¾ ñ ä ñÂÆ ÇÕÔÅ å» À¹ Ã é¶ ìÔ¹ å ÔÆ ÇéîðåÅ
éÅÿ îé· Å Õð Çç¾ å Å, ÒÒîË ù ÇÂÕ¾ ñ ¶ ù ÔÆ ÜÅä ÇçúÍ å¹ Ã Ä ÁÅêä¶
êÇðòÅð éÅÿ Ãî» ÇìåÅúÍÓÓ
ÇÜÀ¹ º ÔÆ ÔÅÇåî Ø叱 ÇéÕÇÿÁÅ, À¹ à çÆ êÌ ¶ ô ÅéÆ Â¶ é Æ òè ×ÂÆ
ÇÕ À¹ Ã é¶ ÁÅåî-Ô¾ Ç åÁÅ Õðé çÅ øË Ã ñÅ Õð ÇñÁÅÍ åðÆÕÅ ñ¾ í ä
ñ¾ × ÅÍ ×¹ é ÅÔ ç¶ ÁÇÔÃÅà éÅñ ÇÜÀÈ º çÅ ðÇÔäÅ ìÔ¹ å î¹ ô Õñ ÃÆÍ
À¹ Ô ×¹ é ÅÔ ç¶ ÁÇÔÃÅà ìÅð¶ ÇòÚÅð Õðé ñ¾ × ÅÍ ×¹ é ÅÔ å» ÁäÜÅä¶
ÓÚ Ô¯ Ç ÂÁÅ ÃÆÍ ÇÂÃçÅ Õ¾ ø ÅðÅ B ÕÆ þ? ÔÅÇåî ù ÜÅÇêÁÅ ÇÕ Õ¾ ø ÅðÅ
ÁçÅ Õðé î×叱 À¹ Ã ç¶ ì¶ Ú Ë é ÁÇÔÃÅà ù ÚË é ÁÅ ÜŶ × Æ å¶ À¹ Ô
ÁÅðÅî éÅÿ îð ÃÕ¶ × ÅÍ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 81

 ìÔ¹ å ï Ç ÚÁÅ ÇÕ îÃÇÜç ç¶ î½ ñ òÆ éÅÿ ÃñÅÔ-îôòðÅ Õð
ñò¶ Í À¹ Ã é¶ ÇÂÔ ÇõÁÅñ Û¾ â Çç¾ å ÅÍ Áéêó· î½ ñ òÆ ç¶ öñå îôòð¶
éÅÿ ÇÕå¶ Ô¯ ð ÇÕö ×¹ é ÅÔ çÆ çñçñ ÇòÚ éÅ ëà ÜÅò¶ Í
ïÈ é ÆòðÇÃàÆ ç¶ ÇÂÃñÅîÆÁå ÇòíÅ× ç¶ î¹ Ö Æ Õ¯ ÿ Ç×ÁÅÍ î¹ ¾ ç Å
ç¾ Ç ÃÁÅ, ÒÒî¶ ð Å ÇêÀ¹ îðé î×叱 î¶ ð Æ î» çÅ ÇéÕÅÔ ÇêÀ¹ ç¶ Û¯ à ¶ íðÅ
éÅÿ Õð Çç¾ å Å Ç×ÁÅ ÃÆÍ ÕÆ î¶ ð ¶ ÇêÀ¹ ç¶ Û¯ à ¶ íðÅ çÆ çÈ Ü Æ ôÅçÆ
ÓÚ¯ º êË ç Å Ô¯ Â Æ Á½ ñ Åç éÅÿ î¶ ð Å ÇðôåÅ ÜÅÇÂ÷ þ?ÓÓ
ÇÂÃñÅîÆ ÇòçòÅé é¶ ìó¶ åÔ¾ î ñ éÅÿ ÃîÞÅÇÂÁÅ, ÒÒéÅ å»
ñóÕÆ çÅ ÇêÀ¹ å¶ ð Å ÃÕÅ ÇêÀ¹ ÁË å¶ éÅ Âƺ ñóÕÆ çÆ î» å¶ ð Æ ÃÕÆ
î» þÍ ÇÂÃñÅî ÇÜ¿ é Å Ô¯ ÃÕ¶ Õ¹ ç ðå ç¶ é¶ ó ¶ ðÇÔ Õ¶ ÜÆòé ÇÜÀÈ ä ç¶
Ô¾ Õ ÓÚ ÁË Í å¹ Ô ÅâÆ ç¯ ò » çÆ ôÅçÆ ÜÅÇÂ÷ ÁË Í Ó
ÔÅÇåî ç¶ ÇÃð å¯ º ÇÜò¶ º êÔÅó ÇÜ¿ é Å ÜÅéñ¶ ò Å ì¯ Þ ñ¾ æ Ç×ÁÅÍ
ÇÂÃñÅîÆ ÃÕÈ ñ å¯ º øåò¶ çÆ Á¿ × ð¶ ÷ Æ éÕñ ñË Õ¶ ìó¶ ÇòôòÅÃ
å¶ õ¹ ô Æ éÅÿ À¹ Ô ÕÅðîé ù ÇîÇñÁÅÍ êÇÔñ» å» ÕÅðîé ù Õ¹ ç ðå
ç¶ ÇÂà ÿ × Æé î÷ÅÕ Óå¶ ïÕÆé ÔÆ éÅ ÁÅÇÂÁÅÍ Üç À¹ Ã é¶ èðî çÅ
ÁÅÇ×ÁÅ-ê¾ å ð ÁÅêäÆÁ» Á¾ Ö » éÅÿ êÇó· Á Å å» À¹ à çÅ Ççñ èðî
ç¶ ÁÅÇ×ÁÅ-ê¾ å ð ù ÇÂéÃÅéÆÁå ç¶ ÁÃÈ ñ » Áé¹ Ã Åð êðÖä ñ¾ ×
ÇêÁÅÍ À¹ Ô ÁÅêä¶ ìÅê å¶ ÔÅÇåî ÇòÚ å¹ ñ éÅ Õðé ñ¾ × ÆÍ
À¹ à çÅ ìÅê ÔÅÇåî çÅ îåð¶ Á Å ÇêÀ¹ ÃÆ å¶ ÔÅÇåî À¹ à çÅ îåð¶ Á Å
íðÅÍ èðî çÅ ÁÅÇ×ÁÅ-ê¾ å ð å» áÆÕ, ÕÆ À¹ à çÅ Ççñ ÇÂÔ ÇðôåÅ
êÌ ò Åé Õðé ñÂÆ ÇåÁÅð ÃÆ? ÕÆ ÔÅÇåî çÆ î» ÁÅêä¶ êåÆ ç¶ íðÅ,
ÇÜà ù úÔ ÁÅêäÅ ì¶ à Å òÆ ÃîÞçÆ Ô¯ ò ¶ , êåÆ ÕìÈ ñ Õðé ñÂÆ
ÇåÁÅð ÃÆ? ÚÅÔ¶ èðî, ÃîÅÜ, õÅéçÅé Ôð Õ¯ Â Æ ÁÅÇ×ÁÅ ç¶ ÇðÔÅ
Ô¯ ò ¶ ! À¹ Ô ÇÂÕ ÁÜÆì ç¹ Ç ìèÅ ÇòÚ ÃÆÍ À¹ à çÆ ðÈ Ô ÔÅÇåî ù Çîñä ù
ÇåÁÅð ÃÆ êð ÃðÆð ÔÅÇåî ç¶ ÔòÅñ¶ Ô¯ ä çŠï Ú Õ¶ æð-æð Õ¿ ì ä
ñ¾ × çÅÍ
À¹ Ô ÔÅÇåî ù ç¶ Ö çÆ å» ÁÅêä¶ - ÁÅê Óå¶ ÕÅìÈ éÅ êÅ ÃÕçÆÍ
ÕÅðîé é¶ øË Ã ñÅ ÕÆåÅ ÇÕ À¹ Ô ôÇÔð Û¾ â ç¶ ò ¶ × ÆÍ
À¹ Ô ÇÕå¶ Ô¯ ð ÚñÆ ×ÂÆÍ
ÔÅÇåî ñ¾ í çÅ ÇðÔÅÍ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 82

 À¹ Ã é¶ Ôð ÿ í ò åðÆÕ¶ éÅÿ íÅÿ ÕÆåÆÍ Õ¿ Ç êÀÈ à ðÆ-ï¹ ¾ × ç¶
åð¾ Õ Æ-ïÅøåÅ ÃÇîÁ» ÓÚ Òï ô ñ éË µ à-òðÕÓ çÆ Ôð òË µ ìÃÅÂÆà Óå¶
ñ¾ Ç íÁÅÍ ÔÅÇåî ÕÅðîé ù Ççñ-ÜÅé éÅÿ ÚÅÔ¿ ¹ ç Å ÃÆÍ À¹ à çÆ ÔÅñå
êÅ×ñ» òð×Æ Ô¯ ×ÂÆ ÃÆÍ À¹ à ù Ôð ÚÆ÷ Çò¾ Ú ¯ º ÕÅðîé ÔÆ ÇçÖÅÂÆ
Çç¿ ç Æ ÃÆÍ
ÕÅðîé é¶ òÆ ìÔ¹ å Õ¯ Ç ôô ÕÆåÆ ÇÕ ÁÅêä¶ - ÁÅê ù ÔÅÇåî å¯ º
çÈ ð ð¾ Ö ÃÕ¶ êð ôÅÇÂç À¹ Ã ç¶ ò¾ à ÇòÚ éÔÄ ÃÆÍ
ô»åÆ ñÂÆ À¹ Ã é¶ ÚðÚ ÜÅäÅ ô¹ ð È Õð Çç¾ å ÅÍ
ÁÅÇõð ÕÅðîé é¶ ÔÅÇåî ù Çîñä çÅ ÇÂðÅçÅ Õð ÔÆ ÇñÁÅÍ
ÇÂÕ Ççé ÕÅðîé é¶ ÔÅÇåî ù ë¯ é ÕÆåÅ, ÒÒîË º åË ù Çîñä ñÂÆ
ÇåÁÅð Ô»Í îË º åË ù ÃË º à ܽ Ô é ÕË æ Æâðñ òÅÿÆ ×ÿÆ ÇòÚ ç¹ ñ Ôé
ìäÆ Çîñ»×ÆÍÓÓ
ÔÅÇåî õ¹ ô Æ ÓÚ êÅ×ñ Ô¯ ÇðÔÅ ÃÆÍ À¹ à çÅ ÇêÁÅð þ Ú Å ÃÆÍ Ã¾ Ú Å
ÇêÁÅð ÔÆ ð¾ ì ç¶ ðÈ ê ÓÚ ÇîÿçÅ þÍ
À¹ â ÆÕ çÆÁ» ØóÆÁ» ìÆå éÔÄ Ãé ðÔÆÁ»Í
áÆÕ Ãî¶ º Óå¶ À¹ Ô ç¾ Ã ¶ Ô¯  ¶ ÇÃðéÅò¶ º Óå¶ êÔ¹ ¿ Ú ÅÍ
ÃÅÔîä¶ ÕÅðîé é¿ é ç¶ ìÅä¶ ÓÚ õ¹ ç Åò¿ ç îÃÆÔ çÆ ç¹ ñ Ôé ìäÆ
Öó· Æ ÃÆ...!

JJJ
A. AID@ÇòÁ» çÅ ÔÅñÆò¹ ¾ â çÅ êÌ Ç Ã¾ è ÁË Õ àð
B. ×¹ é ÅÔ ÇîàÅÀ¹ ä ñÂÆ Çç¾ å Å çÅé

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 83

 ×ÿ¶ ÓÚ ×³ã, Õ³é ÇòÚ å¶ñ
ÁÅÖç¶ é¶ , îË é ÔÅàé ÁÇÜÔÅ àÅêÈ ÁË , ÇÜà Óå¶ ç¹ é ÆÁÅ ç¶ Ôð
Õ¯ é ¶ çÅ ÁÅçîÆ å° Ô Åù Çîñ Ü»çË Í ÇÂÔ Û¯ à Å ÇÜÔÅ àÅêÈ ê¹ ÿ » å¶
ù ð ³ × » é¶ ÃÈ ì ¶ ç¶ ìÅÕÆ ôÇÔð» éÅÿ ܯ Ç óÁÅ Ô¯ Ç ÂÁË Í
Ãò¶ ð ò¶ ÿ ¶ å» àÅêÈ çÆÁ» ÃóÕ» Óå¶ êÆÿÆÁ» ×¼ â ÆÁ» çÆÁ»
ÕåÅð» ¶ ç » ñ¼ × ÆÁ» Ô° ³ ç ÆÁ» , ÇÜò¶ º êÆÿ¶ ð³ × çÆÁ» ÕÆóÆÁ» ÁÅêä¶
ÖÅä ç¶ ì³ ç ¯ ì Ãå ÇòÚ ÇÂÕ æ» å¯ º ÃÅîÅé Ú¹ ¼ Õ Õ¶ çÈ Ü Æ æ» ñÅÔ
ðÔÆÁ» Ô¯ ä Í ÃóÕ» ç¶ ÇÕéÅð¶ Û¯ à ¶ - Û¯ à ¶ ÚÅÔ-Õ½ ø Æ ç¶ Õé¼ Ã ðÆ-é° î Å
Þ½ º êÇóÁ» Óå¶ ñ¼ × ÆÁ» ñ§ ì ÆÁ» ÕåÅð»Í ñ¯ Õ ÁÅêä¶ éÅôå¶ ç¶ õÅÕÆ
ÇñøÅø¶ Þêàä ÓÚ Ç³ ß ø¹ ð åÆ ÇçÖÅÀ¹ º ç¶ é¶ ÇÕ Ü» å» À° Ô é» çÆ
×¼ â Æ ÇéÕÿä òÅÿÆ ÁË Ü» ðÅåƺ ÇòÚÅÇðÁ» é¶ ÖÅäÅ éÔƺ ÖÅèÅÍ
Ôð Ü×· Å Õ¯ Â Æ éÅ Õ¯ Â Æ ñ¾ × Æ ÕåÅð Ççà ê¶ × ÆÍ àð¶ é -Ãචô é»
Óå¶ ÇàÕà õðÆçä òÅÇÿÁ» çÆ ÕåÅð, ì¼ Ã » ÓÚ ÃòÅð Ô¯ ä òÅÇÿÁ»
çÆ ÕåÅð, ÇÃé¶ î »-Øð» å¶ Çæ¶ à ð Õ³ ê éÆÁ» ç¶ ìÅÔð ÕåÅð»Í
ÇÂà åð· » àÅêÈ Óå¶ ÇòÛ¶ ÃóÕ» ç¶ ÜÅñ» çÆÁ» ÕåÅð» å¯ º dz ß
ñ×çÅ ÔË ÇÜò¶ º Õ¯ Â Æ Ü° ñ ÅÔÅ Ö¼ â Æ Óå¶ ìË á Å îé¹ ¾ Ö Æ èÅÇ×Á» çÆÁ»
åÅð», çÈ Ü ÆÁ» ÕåÅð» ÓÚ Ü¯ ó Æ Ü»çÅ Ô¯ ò ¶ Í Üç À° Ô Ö¼ â Æ Óå¶ ñ¼ × Å
ÔË º âñ æ¼ ñ ¶ ù ÇÖ¼ Ú çÅ ÔË å» åÅð» çÆÁ» ÕåÅð» ÓÚ Ôð ì¿ ç Å ÇÕö
ôàñ ò»× ÒÖà éÿÆ Öà åÅðÓ çÆ ÁÅòÅ÷ éÅÿ ÇÂÕ êÅö å¯ º çÈ Ü ¶
êÅö ò¾ ñ ç½ ó çÅ, ÜÆòé çÆ ÚÅçð ì¹ ä é ç¶ ïåé ÓÚ Ü° Ç àÁÅ Ô¯ Ç ÂÁÅ
ÔË Í
ìà ÇÂÕ Ü×· Å ÁÇÜÔÆ ÔË , Çܼ æ ¶ ìÅ-ÕåÅð 𶠺 ×çÆÁ» ÕÆóÆÁ»
òÅÿÅ ÇÂÔ ÕÅùé êÅ×ñ î¼ Ö ÆÁ» ç¶ Þ° ³ â ÓÚ ìçñ Ü»çÅ ÔË , À° Ô ÔË
ð¶ ñ -×¼ â Æ çÅ ìÈ Ô ÅÍ Üç ÇÂÔ ìÈ Ô Å Òà° ³ . ..é æó³ Õ Ó çÆ ÁÅòÅ÷ éÅÿ
Ö¹ ¼ ñ · ç Å ÔË å» ÇÂÔ îÅéòÆ î¼ Ö ÆÁ» çÅ Þ° ³ â ìÈ Ô ¶ Óå¶ Ç³ ß ÞêàçÅ ÔË ,
ÇÜò¶ º ÔñòÅÂÆ é¶ ×° ñ Åì ÜÅîä ôÆð¶ ÓÚ â° ì ¯ Á Õ¶ Õ¼ ã Æ Ô¯ ò ¶ Í àð¶ é
ÓÚ¯ º ìÅÔð ÁÅÀ¹ ä òÅÿ¶ î¹ Ã ÅÇøð» çÆ ÔÅñå ÇÂÔ Ô° ³ ç Æ ÔË , ÇÜò¶ º ÇòÁÅÔ
ÓÚ ñ¯ Õ î¹ ð ö¶ çÆ ñ¼ å ù ñ¼ × Å îÅà ÚðÈ ³ â ä î×叱 Ô¼ â Æ êð· » ò×· Å
îÅðç¶ é¶ Í

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 84

 À° à Ççé ¶ à ¶ åð· » çÆ è¼ Õ ¶ - î¹ ¼ Õ Æ ÓÚ ç¯ ç¶ Ã Æ Ç³ ß àð¶ é ç¶ ìÈ Ô ¶
ÓÚ¯ º ìÅÔð Çâ¼ × ¶ , ÇÜò¶ º À° é · » ç¶ Çê¼ Û ¶ , Ãä¶ Ü° ¼ å Æ ÇÕö é¶ ÷¯ ð çÆ á¹ ¾ â
îÅÇðÁÅ Ô¯ ò ¶ Ü» î¯ à Šö á ÇÕö öðÆì ù é½ Õ ðÆ å¯ º Õ¼ ã Õ¶ ìÅÔð
îÅðçÅ ÔË Í
ÇÂé· » ÇòÚ ÇÂÕ ò¼ â Æ À° î ð çÅ ì¿ ç Å ÃÆ, ÇÜÃç¶ Õ³ é » ÓÚ À° µ ÚÅ
ù ä é òÅÿÆ çÕÆÁÅé± Ã Æ îôÆé ÃÆ, ÇÜÃçÆ åÅð À° à çÆ ÜË Õ à Á³ ç ð
ÕîÆ÷ å¶ ì¹ é Ë ä çðÇîÁÅé êÇÔéÆ Õ° ó åÆ çÆ Ã¼ Ü Æ Ü¶ ì ÓÚ ð¼ Ö Æ Û¯ à Æ
ÇÜÔÆ ìË à ðÆ òÅÿÆ â¼ ì Æ éÅÿ Ü° ó Æ Ô¯ Â Æ ÃÆÍ À° Ô ì÷° ð × Çâ¼ Ç ×ÁÅÍ
Õ° Þ ö÷ êð· » À° à çÆ çÇÕÁÅé± Ã Æ îôÆé ÜÅ Çâ¼ × ÆÍ À° Ã ç¶ ìðÅìð
ÇÂÕ ç¶ Ã Æ ÜòÅé, Çê¼ á ç¶ íÅð ¶ ç » Çâ¼ Ç ×ÁÅ, Çܼ ç » ÁÅðÅî éÅÿ
ÔË ñ ÆÕÅêàð ÒñË º âÓ ÕðçÅ ÔË Í
ì÷¹ ð × é¶ î¹ ³ â ¶ ò¼ ñ ö° ¼ à ¶ éÅÿ ØÈ ð Õ¶ À° µ ÚÆ ÁÅòÅ÷ ÓÚ Ç³ ß
ÇÕÔÅ ÇÜò¶ º À° à ò»× î¹ ³ â Å òÆ À° µ ÚÅ Ü» ÇìñÕ° ñ ÔÆ éŠù ä çÅ Ô¯ ò ¶ Í
ÁÅêäÆÁ» Á¼ Ö » ò¾ ñ ç¯ À¹ º ×ÿÆÁ» çÅ ÇÂôÅðÅ ÕðçÅ À° Ô ÚÆÇÕÁÅ,
ÒÒç· Æ çÅ éÂƺ ...?Ó
î¹ ³ â ¶ é¶ ÜòÅì ç¶ ä çÆ æ» Òé»ÔÓ ÓÚ ÇÃð îÅÇðÁÅÍ
ì¹ ¼ ã Å Ô¯ ð ÇÖÞ Ç×ÁÅ, ÒÒìóÅ ãÆá ÁË º ÍÓÓ
ì÷° ð × é¶ îôÆé ó í ÅÿÆÍ î¹ ³ â ¶ é¶ Ô¼ æ Á×»Ô ÕÆåÅÍ ì÷° ð × é¶
ÃîÇÞÁÅ î¹ ³ â Å À° à ù À° á Åñä ñÂÆ îçç ÕðéÆ ÚÅÔ° ³ ç Å ÔË Ü» Ô¼ æ
ÇîñÅÀ° ä Å ÚÅÔ° ³ ç Å ÔË Í ì÷¹ ð × ç¶ ð½ º Á ÇòÚñÆ åñõÆ Õ° Þ Øà ×ÂÆ,
Òæ¯ ó · Æ ìÔ° å ôðî-ÔïÅ å» ÔË ÇÂÔç¶ ÓÚÍ ç¶ Ã Æ ñ×çË Í Ó
À° Ã é¶ òÆ ÇîñÅÀ° ä ñÂÆ Ô¼ æ Á¼ × ¶ òèÅ Çç¼ å ÅÍ î¹ ³ â ¶ é¶ ìÜŶ
Ô¼ æ ÇîñÅÀ° ä ç¶ , À° à çÆ ì»Ô ëó ñÂÆÍ ÕîÆ÷ çÅ Õø ñê¶ à Õ¶ ì»Ô
é§ × Æ ÕÆåÆ å¶ ÁÅêäÆ À° º ×ÿÆ éÅÿ ì»Ô Óå¶ Ô½ ÿ Æ-Ô½ ÿ Æ ÇñÖä çÅ
ïåé ÕÆåÅ- â± ïÈ é¯ Ç³ × Çñô?
ì÷° ð × é¶ à° ¼ à Æ-ë¹ ¼ à Æ Á³ × ð¶ ÷ Æ ÓÚ ÇÕÔÅ, ÒÒæ¯ ó · Æ -æ¯ ó · Æ Í ... êð
À° ð çÈ - ê³ Ü ÅìÆ ÁÅÀ° º çÆ ÁË Í ÓÓ
î¹ ³ â ¶ é¶ Çëð ì»Ô Óå¶ ÇñÇÖÁÅ- îË ù òÆ æ¯ ó · Æ -æ¯ ó · Æ À¹ ð çÈ ÁÅÀ° º çÆ
ÁË Í
ì÷° ð × õ° ô Ô¯ Ç×ÁÅÍ ì»Ô Û° â Å Õ¶ ×ðîܯ ô Æ éÅÿ Ô¼ æ ÇîÿÅÇÂÁÅ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 85

å¶ ÇÕÔÅ, ÒÒîË º dz â ÆÁÅ å¯ º Á»Í À° ð çÈ - ê³ Ü ÅìÆ ÇñÖ òÆ ñË é » å¶ ì¯ ñ
òÆ ñË é »ÍÓÓ
ÜòÅé é¶ Çëð À° à çÆ ì»Ô Óå¶ ÇñÇÖÁÅ- îË º ì³ × ñÅ ç¶ Ã å¯ º Á»Í
ì÷° ð × é¶ ÁÅêäÆ ì»Ô Óå¶ ÖÅÜ ÕÆåÆ å¶ Þ° ä Þ° ä Æ ñÂÆÍ À° à ù
Õ° å Õ¹ å ÅðÆÁ» ÇéÕÿÆÁ» ÃéÍ ì³ × ÅñÆ é¶ î¹ Ã ÕðÅ Õ¶ ì»Ô Óå¶ ÇñÇÖÁÅ-
îË º ì¯ ñ éÔƺ ÃÕçÅÍ
ì÷° ð × î¹ ³ â ¶ çÅ îÈ ¿ Ô ç¶ Ö ä ñ¼ × ÅÍ ì³ × ÅñÆ é¶ ÁÅêä¶ ì¹ ¼ ñ · » Óå¶
À°º×ñ» ð¼ÖÆÁ» å¶ Ô¼æ â°×-â¹×Æ ìäÅ Õ¶ Ø°îÅÇÂÁÅÍ ì÷¹ð×
ì¹ ó ìóÅÇÂÁÅ, ÒÒÔŶ ! ÇÕ³ é Šï Ô äÅ ×µíðÈ ÁË êð ÇòÚÅðÅ þ ×È ³ × ÅÍÓÓ
ì³ × ÅñÆ î¹ ³ â Å úö Ü÷ì¶ éÅÿ ì÷° ð × ù ç¶ Ö ä ñ¼ × ÇêÁÅ, ì¹ ã Åê¶
é¶ À° Ã å¯ º ù ä é-ôÕåÆ Ö¯ Ô ñÂÆ ÁË Í
ç¯ Ô » ç¶ Ççñ» ÓÚ ÇÂÕ çÈ Ü ¶ ñÂÆ ÔîçðçÆ êË ç Å Ô¯ ×ÂÆÍ ç¯ ò ¶ º
Õ° Þ êñ ÇÂÕ çÈ Ü ¶ ò¾ ñ ç¶ Ö ç¶ ðÔ¶ Í ì÷° ð × ù ÇõÁÅñ ÔÆ éÅ ÇðÔÅ ÇÕ
À° Ã é¶ Õ³ é ÓÚ îôÆé ñÅÀ° ä Æ ÔË Í Ãׯ º ìË à ðÆ çÅ ìàé ì³ ç Õð Õ¶ À° Ã
é¶ îôÆé ܶ ì ÓÚ êÅ ñÂÆ å¶ Ã¯ Ú ä ñ¼ × Å, ÒÇÂÔ ÇÕÔ¯ ÇÜÔÅ ÇîñÅê ÁË ?
ÇÂÔ ì¯ ñ éÔƺ ÃÕçÅ, îË º ù ä éÔƺ ÃÕçÅÍÓ
ç¯ Ô » é¶ ÔÆä-ÁÇÔÃÅÃ ç¶ ìÈ Ô ¶ ì³ ç Õð ñ¶ Í ç¯ ò ¶ º ì¶ ê ðòÅÔ Ô¯ Õ¶
Ô¼ à ä ñ¼ × ê¶ Í Ô¼ Ã ç¶ Ô¯  ¶ é¶ î¿ ¹ â ¶ é¶ ÒÃñ¯ î¯ ô éÓ ÓÚ Çëð Çâ¼ × ä çÆ
éÕÿ ÕÆåÆÍ
ç¯ ò ¶ º àð¶ é -Ãචô é ÓÚ¯ º ÇéÕÿ¶ Í âÅÀ± é -àÅÀ± é ç¶ ÒøÅÂÆéË º ôñ
ÇâÃÇàz Õ àÓ ç¶ ÇÂÕ ìöÆÚ¶ ÓÚ ìË á Õ¶ Ò×¼ ñ ƺ Ü° ¼ à Ó ×¶ Í ÇÜò¶ º ç¯ ò ¶ º
ÇÂÕ-çÈ Ü ¶ çÆÁ» íÅò¹ Õ å¶ îÅéÇÃÕ ñ¯ ó » êÈ ð ÆÁ» Õð ðÔ¶ Ô¯ ä Í ç¯ Ô »
é¶ ÁÅêäÆ-ÁÅêäÆ ÜÅä-êÛÅä ÕðòÅÂÆÍ
ì÷¹ ð × çÅ é» ÜðéË ñ Çó Ø ÃÆÍ À° Ô ÇÔ³ ç ¯ à åÅé ç¶ ñ° Ç èÁÅä¶
Ç÷ñ· ¶ ç¶ ÇÂÕ Û¯ à ¶ ÇÜÔ¶ Çê³ â çÅ ÇÕÃÅé ÃÆÍ À° à çÆ ØðòÅÿÆ îð
Ú¹ ¼ Õ Æ ÃÆÍ À° Ô ÁÅêä¶ ê¹ ¼ å ð å¶ ùÔ éÅÿ ÇÂÕ ìË â ðÈ î ç¶ ÁêÅðàîË º à
ÇòÚ ìð¹ Õ Çñé ðÇÔ³ ç Å ÃÆÍ
ùÔ-ì¶ à Šܽ ì Õðç¶ ÃéÍ ÜðéË ñ Çó Ø ÃÅðÅ Ççé ÇÂÕ¼ ñ Å ðÇÔ¿ ç Å
ÃÆÍ ÇÂö ÕðÕ¶ À° à çÅ Ççñ îé¹ ¾ Ö » ç¶ Ü³ × ÿ ÓÚ éÔƺ ÃÆ ñ×çÅÍ À° Ô
ÁÅêäÅ Çê³ â ïÅç ÕðçÅÍ Çê³ â çÆÁ» êË ÿ ÆÁ», ñÇÔ-ñÇÔ Õðç¶ Ö¶ å -

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 86

ÖÇñÁÅä ð½ ä ÕÆñ¶ ñ¼ × ç¶ ÃéÍ ì³ Ç çÁ» éÅÿ íÇðÁÅ ÇÂÔ ôÇÔð òÆðÅé
ܳ × ÿ ñ×çÅ ÃÆÍ Ççñ-êðÚÅò¶ ñÂÆ Û¯ à ¶ - î¯ à ¶ Õ³ î çÆ íÅÿ ÓÚ À° Ô
Ø叱 ÇéÕÇÿÁÅ ÃÆÍ
ì³ × ÅñÆ î¹ ³ â ¶ çÅ é» é÷ð¹ ñ ÇÂÃñÅî ÃÆÍ À° Ô ÇÃñà ç¶ Çê³ â å¯ º
ÃÆÍ ÇÂà ۯ à ¶ ÇÜÔ¶ Çê³ â ÓÚ ÃÕÈ ñ å» ÃÆ êð Õ¯ Â Æ ÁÇÜÔÅ ÁçÅðÅ
éÔƺ ÃÆ, Çܼ æ ¶ À° Ô ÒÇÂôÅÇðÁ» çÆ ì¯ ñ ÆÓ Çü Ö ÃÕçÅÍ Ã¹ ä å» ñË º çÅ
ÃÆ êð ì¯ ñ éÔƺ ÃÆ ÃÕçÅÍ ÇñÖä-êó· é ÓÚ ìÔ¹ å Ô° Ç ôÁÅð ÃÆÍ À° Ô
òÆ Õ³ î ñ¼ í ä ñÂÆ ÔÆ Ø叱 ÇéÕÇÿÁÅ ÃÆÍ
êÆÿÆ àË Õ ÃÆ ÚñÅÀ° ä çÆ é÷ð¹ ñ ÇÂÃñÅî çÆ ìÔ° å åî³ é Å ÃÆ
ÇÕÀ° º ÇÕ À° Ã ç¶ ÃÅð¶ òÅÕø àË Õ ÃÆ ÚñÅ Õ¶ òèÆÁÅ ×° ÷ ÅðÅ Õð ðÔ¶
ÃéÍ À° Ã é¶ ÕÂÆ Ãà¯ ð » Óå¶ Õ³ î ÕÆåÅ êð ×È ³ × ¶ ê é ÕÅðé Û¶ å Æ ÔÆ
é½ Õ ðÆ å¯ º ÇòÔñÅ Ô¯ Ü»çÅÍ À° Ô çÅ ÇòÚÅð ëÿ» çÆ ð¶ ó · Æ ñÅÀ° ä çÅ
ÃÆ êð ÇÃàÆ ç¶ ÔË ñ æ ÇâêÅðàîË º à å¶ îË º àñ ÔÅÂÆÇÜé å¯ º ëÿ» çÆ ð¶ ó · Æ
çÅ ñÅÂÆÃË º à Çîñä çÆÁ» ôðå» ç¶ ðÅÔ ÓÚ éÕÅðÅ ÜÆí ð¯ ó Å ìä ðÔÆ
ÃÆÍ
ÜðéË ñ Çó Ø é¶ ÃñÅÔ Çç¼ å Æ, ÒÒÜÆí Óå¶ Ü¯ Õ » ñòÅ ñË Í ÜÆí ÓÚ
ÇÜÔóÅ íË ó ¶ ì¯ ñ » çÅ îÅóÅ ñÔÈ ÁË , ܯ Õ » ÚÈ Ã ñË ä ×ÆÁ» å¶ å± ³ áÆÕ
Ô¯ ÜŶ º ×ÅÍÓÓ
é÷ð¹ ñ ÇÂÃñÅî é¶ òÆ ì»Ô Óå¶ ÇñÖ Õ¶ îôòðÅ Çç¼ å Å- Õ³ é » Õ¯ ÿ
ï é ¶ ç¶ ã¯ ñ òÜòÅÍ Õ³ é » ÓÚ ÇÜÔóÅ Õ³ é -ÖÜÈ ð Å òÇóÁÅ Ô¯ Ç ÂÁË ,
ìÅÔð ÇéÕÿ ÁÅÀÈ × Å å¶ åË ù ù ä é ñ¼ × êÀÈ × ÅÍ
ç¯ ò ¶ º êÅ×ñ» ò»× Ô¼ Ã ç¶ - Ô¼ Ã ç¶ ì¶ Ô Åñ Ô¯ ׶ Í
é÷ð¹ ñ ÇÂÃñÅî é¶ ÃñÅÔ Çç¼ å Æ- éÅ å» Â¶ æ ¶ ܯ Õ » ñÅÀ° ä òÅÿ¶
òÃç¶ ÁË , éÅ ÔÆ Ã¯ é ¶ çŠ㯠ñ Øóé òÅÿ¶ ù Ç éÁÅð¶ Í Ç³ ß Õðç¶ Á»
ç¯ ò ¶ º Çîÿ Õ¶ Õ¯ Ô ñÈ õðÆçç¶ Á»Í
ÜðéË ñ Çó Ø é¶ ê¹ ¼ Ç ÛÁÅ, ÒÒÕ¯ Ô ñÈ ? å¶ ñ Õ¼ ã ä òÅÿÅ?ÓÓ Õ° Þ Ã¯ Ú
Õ¶ À° Ã é¶ Çëð ê¹ ¼ Ç ÛÁÅ, ÒÒÕ¯ Ô ñÈ éÅÿ î¶ ð ¶ Õ³ é » ÓÚ å¶ ñ êŶ º ×Å?ÓÓ
é÷ð¹ ñ ÇÂÃñÅî é¶ Çëð ÇñÇÖÁÅ- éÔƺ! é½ º îä å¶ ñ ÇÂÕ¼ á Å
Õð»×ÅÍ
ÜðéË ñ Çó Ø Ô¼ à -Ô¼ à ն ñ¯ à -ê¯ à Ô¯ Ç×ÁÅ, ÒÒå» ÁÅê» ðÅèÅ çÅ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 87

éÅÚ ç¶ Ö »×¶ Í ÓÓ
Ô¼ à çÅ-Ô¼ à çÅ ÜðéË ñ Çó Ø ÇÂÕçî Ú¹ ¼ ê Ô¯ Ç×ÁÅÍ Çëð ì¯ Ç ñÁÅ,
ÒÒðÅèÅ ç¶ éÅÚ ñÂÆ é½ º îä å¶ ñ Áå¶ å¶ ñ ñÂÆ Õ¯ Ô ñÈ Í ÓÓ Õ° Þ ÇÚð Ú¹ ¼ ê
ðÇÔ Õ¶ Çëð ì¯ Ç ñÁÅ, ÒÒÕ¯ Ô ñÈ ! ×¼ ñ å» êå¶ çÆ ÁË Í îË º Õ¯ Ô ñÈ Á¼ × ¶
ܯ Ç åÁÅ Ô¯ Ç ÂÁÅ ìÿç, å± ³ î¶ ð ¶ Çê¼ Û ¶ ìÿç ÇÔ¼ Õ ä òÅÿÅÍÓÓ
é÷ð¹ ñ ÇÂÃñÅî ç¶ ÇÚÔð¶ Óå¶ ÔË ð ÅéÆ ç¶ íÅò À° µ íð¶ Í À° à çÅ
ÜòÅì ÜðéË ñ Çó Ø é¶ ç¶ Çç¼ å Å å¶ ÃîÞÅÇÂÁÅ, ÒÒÜç¯ º ÁÅê» ð¶ ó · Æ
ñÅÀ° ä òÅÿÆ Áð÷Æ ñÂÆ ÜÅò»×¶ , å± ³ î¶ ð ¶ Çê¼ Û ¶ Öó· Å Ô¯ ÜÅòƺÍ
ÁÅêä¶ Ô¼ æ î¶ ð Æ ÕîÆ÷ Á³ ç ðÍ î¶ ð Æ Çê¼ á ù ìÿç çÆ Çê¼ á ÃîÞ
ñË ä ÅÍ ÁÅêäÆ À° º ×ÿÆ ù êðË ä Æ ìäÅ Õ¶ ܯ Õ° Þ Ã¹ ä ¶ º ÇñÖÆ ÜÅÂÆºÍ îË º
ÜòÅì ç¶ Â Æ ÜÅÀÈ º ×ÅÍÓÓ
é÷ð¹ ñ ÇÂÃñÅî é¶ ÁË å Õƺ ì»Ô çÆ æ» ÜðéË ñ Çó Ø ç¶ ñ¼ Õ Õ¯ ñ ¯ º
ÕîÆ÷ ç¶ Á³ ç ð Ô¼ æ êÅ Õ¶ ÇñÇÖÁÅ- å¶ ð ¶ Õ¯ ÿ ÇÜÔóÆ Õ³ é çÆ îôÆé
ÁË , À° à éÅÿ å± ³ æ¯ ó · Å -ìÔ° å Šù ä å» ÃÕçË º !
ÜðéË ñ Çó Ø Ô¼ à ä ñ¼ × ÇêÁÅ, ÒÒíÅÂÆ ÇÂÔ îôÆé å» îË º ÇÂÃ
ñÂÆ ñÅÀ° º é» ìÂÆ Õ³ é » Óå¶ ê¶ ã¼ Õ ä Óå¶ ÇÂÔ ñàÕçÆ åÅð ç¶ Ö Õ¶
ñ¯ Õ ÇÂÔ ÃîÞä Ü» å» ì¹ ¼ ã Å ×Åä¶ Ã¹ ä ÇðÔË Ü» ÇÂÔ ÃîÞä ÇÕ ÇÂÔù
ù ä çÅ éÂÆºÍ åç¶ À° Ô îË ù Õ° Þ éÔƺ ÕÇÔ³ ç ¶ Í íÅÂÆ îË ù ÇìñÕ° ñ éÂƺ
ùäçÅÍÓÓ
é÷ð¹ ñ ÇÂÃñÅî é¶ Õ° Þ ÇÂôÅÇðÁ» éÅÿ å¶ Õ° Þ ì»Ô Óå¶ ÇñÖ Õ¶
ÇÕÔÅ- Úñ¯ ! êÇÔñ» ñÅÂÆÃË º à ñË º ç¶ Á»Í
ç¯ ò » é¶ ÁÅà íðÆÁ» Çé×ÅÔ» éÅÿ ÇÂÕ-çÈ Ü ¶ ò¾ ñ ç¶ Ç ÖÁÅÍ éÅ
ÜðéË ñ Çó Ø ç¶ ì¹ ¼ ñ · ÇÔ¼ ñ ¶ , éÅ ÔÆ é÷ð¹ ñ ÇÂÃñÅî çÆÁ» À° º ×ÿ» é¶
ÔðÕå ÕÆåÆ êð ç¯ Ô » çÆÁ» Á¼ Ö » ÓÚ áÅá» îÅðç¶ Ô³ Þ È ÕÇÔ ðÔ¶ Ãé,
ÒîË º åË ù ÇÂÕ Ççé âÅÕàð Õ¯ ÿ ÇÂñÅÜ ñÂÆ ÷ðÈ ð ñË Õ¶ ÜÅÀÈ º ×ÅÍÓ

ç¯ Ô » çÆÁ» ñ¯ ó » é¶ À° Ô î» ñ¼ í ÔÆ ñÂÆ, ÇÜÃ é¶ ëÿ» çÆ ð¶ ó · Æ

çÅ ñÅÇÂÃË º à ÔÅÃñ Õðé çÆ ÁÜÆì¯ - öðÆì åðÆÕÅ ñ¾ Ç íÁÅ ÃÆÍ ç¯ Ô »
é¶ ñÅÇÂÃË º à ÔÅÃñ Õð ÇñÁÅ å¶ Ç÷³ ç ×Æ çÆ ÕåÅð ÓÚ À° Ô òÆ Öó· ¶ Ô¯
׶ Í ÜðéË ñ Çó Ø çÆ ÚÅñ ÓÚ ò¼ Õ Åð ÁÅ Ç×ÁÅÍ Üç¯ º òÆ À° Ô ÁÅêäÆ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 88

ÜÅä-êÛÅä ÕðòÅÀ° º çÅ, ÁÅÖçÅ, ÒÒÜðéË ñ Çó Ø ëð½ î ñ° Ç èÁÅäÅÍ
ñÅÇÂÃË º à ԯ ñ âð Çì÷éÃîË é ÍÓÓ
À° Ã é¶ Ò×° ¼ â î½ ð Çé§ × ... Ô½ Á ÁÅð ÜÈ ... î¶ Á ÁÅÂÆ ÔË ñ ê ÜÈ Ó
òð׶ ÇøÕð¶ Çü Ö ñ¶ Í ÇÔ³ ç ¯ à åÅé å¯ º ÁÅêä¶ ×ò»ãÆ ðÅîÆ çð÷Æ ç¶
Ô¼ æ » çÅ ÃÆåÅ Ô¯ Ç ÂÁÅ ÃÈ à òÆ ÁÅÀ° º ç¶ Ü»ç¶ å¯ º î³ × òÅ ÇñÁÅÍ
ç¯ ò ¶ º ¶ é Æ ÇîÔéå å¶ ñ×é éÅÿ Õ³ î Óå¶ Ü¹ ¾ à ׶ ÇÕ ÇÂÕ Ççé
òÆ éÅöÅ éÅ êÅÀ° º ç¶ Í ð¶ ó · Æ Óå¶ êÂÆÁ» éÅð³ × ÆÁ», ö ì , ó å 𶠶 ç »
ÚîÕÅÀ° º ç¶ ÇÕ ñ§ Ø ðÔ¶ ñ¯ Õ » ù ô¼ Õ êË º çÆ ÇÕ Ã¾ Ú î¹ Ú ëÿ ÁË ÇÕ
ï é ¶ - Ú»çÆ ç¶ ×ÇÔä¶ ð¶ ó · Æ Óå¶ ÇòÕ ðÔ¶ ÁË Í ÜðéË ñ Çó Ø ÃÈ à -àÅÂÆ
êÇÔéÆ Á¼×¶ Ü°ÇàÁÅ ìÿç å¶ é÷ð¹ñ ÇÂÃñÅî À°Ãç¶ ñ¾Õ éÅÿ
ÇÚ¿ ì ÇóÁÅ ìÿç ÇÔ¼ Õ ä òÅÿÅ å¶ ñ ÆÍ ÜÆòé ç¶ Õ¯ Ô ñÈ Óå¶ ÇÂà åð· »
Ü° ¼ à ׶ ÇÜò¶ º é½ º îä å¶ ñ éÅÿ ðÅèÅ çÅ éÅÚÍ ÇÜà åð· » Õ¿ î ÔÆ
À¹ Ô é» ç¶ Õ³ é å¶ ×ÿ çÅ ÇÂñÅÜ Ô¯ ò ¶ Í
ç¯ ò » çÆ ð¶ ó · Æ øÅÂÆéË º ôñ ÇâÃÇàz Õ à ÇòÚ Â¶ é Æ Ôðîé-ÇêÁÅðÆ Ô¯
×ÂÆ ÇÕ ÃÅð¶ À° Ô é» Õ¯ ÿ ¯ º ÔÆ ëÿ õðÆçç¶ êð ÜðéË ñ Çó Ø ç¶ Á³ × ð¶ ÷ Æ
ôìç» çÅ õ÷ÅéÅ ÇÃðø ÒÔ½ Á ÁÅð ÜÈ ... î¶ Á ÁÅÂÆ ÔË ñ ê ÜÈ ... ÁË ê ñ
ìé âÅñð ÂÆÚ ... Á½ ð ¶ º Ü éÅÂÆéàÆ éÅÂÆé ÃË º à ç¶ àÈ Ó ÔÆ ÇðÔÅÍ
ÇÂÕ Ççé Á¼ è -Öó· À° î ð çÆ Á½ ð å ð¶ ó · Æ Õ¯ ÿ çÆ ñ§ Ø ÆÍ ëÿ» Óå¶
Çé×ÅÔ êÂÆ å» ð¹ Õ ×ÂÆÍ Á½ ð å é¶ Ã³ å ÇðÁ» çÆ ÕÆîå Á³ × ð¶ ÷ Æ ÓÚ
ê¹ ¼ Û ÆÍ ÜðéË ñ Çó Ø ç¶ îÈ ³ Ô ÓÚ¯ º ÒâÅñðÓ çÆ ìÜŶ ÒÇÂÕ ð¹ ê ¶ ç¶ ç¯ Ó
ÇéÕÇÿÁÅ å» Á½ ð å çÅ ÔÅÃÅ ÇéÕñ Ç×ÁÅÍ À° Ã é¶ À° ð çÈ ÓÚ ÜðéË ñ
Çó Ø éÅÿ ×¼ ñ ìÅå ô° ð È Õð ñÂÆÍ ÜðéË ñ Çó Ø À° ð çÈ - ê³ Ü ÅìÆ ç¶
Çîñׯ í ¶ éÅÿ ×¼ ñ ìÅå ÓÚ ëÿ» ç¶ ð³ × å¶ ÇîáÅà د ÿ ä ñ¼ × ÇêÁÅÍ
Á¼ è -Öó· À° î ð çÆ Á½ ð å êÅÇÕÃåÅé å¯ º ÃÆÍ À° à çÅ é» ÷ÅÇÔçÅ
ÃÆÍ é¶ ó ¶ ÔÆ ÚðÚ ÃàðÆà Óå¶ éÔ° ³ ó ò Åðé çÆ ç¹ Õ Åé Óå¶ Õ³ î ÕðçÆ
ÃÆÍ À°Ã ÇÂÕñ½å¶ ê¹¼åð çÆ î», ÇÜÃ é¶ Õ°Þ ÔÆ îÔÆé¶ êÇÔñ» ÇéÀ±ïÅðÕ
ïÈ é ÆòðÇÃàÆ å¯ º ×z Ë Ü È Â ¶ ô é ÕÆåÆ ÃÆ å¶ Òòðñâ àð¶ â ÃË º àðÓ çÆ ÇÂÕ
ÇÂîÅðå ÓÚ é½ Õ ðÆ ñ¼ í ñÂÆ ÃÆÍ
÷ÅÇÔçÅ çÅ Ôð êñ ÁÅêä¶ ì¶ à ¶ çÆ Ç÷³ ç ×Æ òÅÃå¶ ÔÆ ÃÆÍ Ôð
ÇÂÕ éÅÿ ×¼ñìÅå ÓÚ À°ÃçÅ ì¶àÅ ÜÔ»×Æð ÔÅ÷ð Ô°³çÅ, ÒÒî¶ðÅ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 89

ÔË º âÃî ÜÔ»×ÆðÍÓÓ
À° Ô Ôð ð¯ ÷ ÜðéË ñ Çó Ø éÅÿ ÁÅêä¶ ê¹ ¼ å ð ìÅð¶ ×¼ ñ » ÕðçÆÍ
ÁÅêä¶ ñÂÆ ÇÂÕ Õ¶ ñ Å, ÇÂÕ Ã³ å ðÅ Áå¶ Õ° Þ Á³ × È ð õðÆçäÅ,
ìà ð¯ ÷ çÆ ×¼ ñ ìÅå çÅ ìÔÅéÅÍ ÜðéË ñ Çó Ø , ܶ é÷ð¹ ñ ÇÂÃñÅî
Çê¼ Û ¶ Öó· Å Ô° ³ ç Å å» Çü è ¶ ÜòÅì Çç³ ç ÅÍ Ü¶ Õç¶ é÷ð¹ ñ ÇÂÃñÅî ¶ è ð
úèð Ç×ÁÅ Ô° ³ ç Å å» ê¹ ¾ á ¶ - Çþ è ¶ ÜòÅì» éÅÿ ÷ÅÇÔçÅ ù ÔÃÅÀ° º çÅÍ
ëÿ» çÆ ÇÂÔ ð¶ ó · Æ àÇòé àÅòð» å¯ º çÈ ð å» ÃÆ êð ð¶ ó · Æ å¯ º ÇÂÔ
Ú³ × Æ åð· » çÆÔç¶ ÃéÍ ÷ÅÇÔçÅ Üç òÆ ÁÅêä¶ ì¶ à ¶ çÅ Ç÷Õð ÕðçÆ,
îÈ ³ Ô À° à ÇÂîÅðå ò¼ ñ Ô° ³ ç Å, ÇÜà ÓÚ À° à çÅ ê¹ ¼ å ð ÜÔ»×Æð Õ³ î
ÕðçÅ ÃÆÍ
é÷ð¹ ñ ÇÂÃñÅî å¶ ÜðéË ñ Çó Ø òÆ ÕÅð¯ ì Åð å¯ º òÅÔòŠù Ö Æ
Ô° ³ ç ¶ ÜÅ ðÔ¶ ÃéÍ ç¯ ò ¶ º ì¼ Ú å Á¼ è Æ-Á¼ è Æ ò³ â ñË º ç¶ Í ç¯ ò » é¶ øË Ã ñÅ
ÕÆåÅ, ÇÕÀ° º éÅ ÁÅêäÅ ÇÂñÅÜ ÕðòÅ ÇñÁÅ ÜŶ Í ç¯ Ô » ç¶ ÇÂñÅÜ
çÆ Ü×· Å ÇÂÕ ÔÆ ÃÆÍ ×ÿ å¶ Õ³ é » çÆ ÕñÆÇéÕÍ ç¯ Ô » é¶ òÅðÆ-òÅðÆ
Á¼ è Æ Û° ¼ à Æ ñË Õ¶ ÕñÆÇéÕ å¯ º ÁÅêä¶ - ÁÅêä¶ ÁË Õ Ãð¶ å¶ Ü»Ú-êóåÅñ
ç¶ ÕÅö÷-ê¼ å ð ñË Á»ç¶ Í ç¯ Ô » ù ÒÁòË Ç ñïÈ Â ¶ ô éÓ ñÂÆ ÇçîÅöÆ
âÅÕàð» Õ¯ ÿ ÜÅä ñÂÆ ÇÕÔÅ Ç×ÁÅÍ
Üç ç¯ ò ¶ º òÅêà ÁŶ å» ç¯ Ô » çÆÁ» Á¼ Ö » ÓÚ Ô³ Þ È ÃéÍ ÜðéË ñ
Çó Ø ç¶ ÇæðÕç¶ Ô¯  ¶ ì¹ ¼ ñ · é÷ð¹ ñ ÇÂÃñÅî ù ê¹ ¼ Û ðÔ¶ Ãé, ÒÕÆ î¶ ð ¶
ò»×È ³ å¶ ð Æ òÆ ÇçîÅöÆ ÃçîÅ êÔ° ³ Ú ä éÅÿ ì¯ ñ ä-ôÕåÆ Ü»çÆ ðÔÆ
ÁË Í Ó
é÷ð¹ ñ ÇÂÃñÅî é¶ Üç¯ º Çðê¯ ð à êó· Æ å» ÃîÞ Ç×ÁÅ ÇÕ ÒÕ½ º âÇñé
éðòÓ À° Ô ÇÃ×éñ ëóç¶ Ôé, ÇÜÔó¶ ÇçîÅö å¯ º Õ³ é ç¶ Á³ ç ðÈ é Æ
ÇÔ¼ à ¶ å¼ Õ êÔ° ³ Ú ç¶ ÔéÍ å³ å ± Á » ù ÁÚÅéÕ ñ¼ × ä òÅÿÅ ÞàÕÅ, ÇÜÃ
ù ÇçîÅö Þ¾ ñ éÅ Õð ÃÕ¶ , ÃðÆð çÅ Õ¯ Â Æ éÅ Õ¯ Â Æ Á³ × éÕÅðÅ Õð
Çç³ ç Å ÔË Í é÷ð¹ ñ ÇÂÃñÅî ç¶ ×È ³ × ¶ ê é çÆ òÆ ÇÂÔÆ òÜ· Å ÃÆÍ é÷ð¹ ñ
ÇÂÃñÅî é¶ ÜðéË ñ Çó Ø çÆ ì»Ô é§ × Æ Õð Õ¶ ÇñÖ Õ¶ ê¹ ¼ Ç ÛÁÅ- ÕÆ
Ô¯ Ç ÂÁÅ ÃÆ?
ÜðéË ñ Çó Ø ù ÇÜò¶ º ÇÔÚÕÆ ñ¼ × ×ÂÆ, ÒÒîË º Çé¼ Õ Å ÇÜÔÅ ÃÆÍ îË ù
å» À° î ð òÆ ïÅç éÔƺ ÇÕ îË º ÇÕ¼ â Å ÃÆÍ À° ç ¯ º ÇÔ³ ç ¯ à åÅé çÆ ò³ â Ô¯

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 90

ðÔÆ ÃÆÍ î¶ ð Å õÅéçÅé ÇÃÁÅñÕ¯ à ç¶ é¶ ó ¶ Çê³ â ÓÚ ÃçÆÁ» å¯ º ðÇÔ
ÇðÔÅ ÃÆÍ Á³ × ð¶ ÷ » é¶ ÇÔ³ ç ¯ à åÅé å» Û¼ â Çç¼ å Å êð À° à çÆ ÁÇÜÔÆ
Ã÷Å ÇîñÆ ÇÕ Á¼ Ü å¼ Õ ÁÃƺ í° × å ðÔ¶ Á»Í î¶ ð Å ÇêÀ° Çê³ â éÔƺ ÃÆ
Û¼ â äÅ ÚÅÔ° ³ ç ÅÍÓÓ
ÒÒÜç î¹ÃñîÅé ñÅô» çÆ íðÆ ×¼âÆ êÅÇÕÃåÅé êÔ°³ÚÆ å»
î¹ Ã ñîÅé» é¶ ÃÅⶠØð ù Á¼ × ñÅ Çç¼ å ÆÍ ìÅÔð ò¼ â ¶ ìÈ Ô ¶ ù Çܳ ç Å
ñÅ Çç¼ å ÅÍ îË º Û¯ à Å ÇÜÔÅ ÃÆÍ î¶ ð ¶ ÇêÀ° é¶ îË ù ÇÖóÕÆ æÅäƺ ìÅÔð
Çü à Çç¼ å ÅÍ îË º ÁÅêä¶ î»-Çêú î¯ î ò»× ÇêØÿç¶ ç¶ Ö ¶ êð À° Ô é»
çÆÁ» ÚÆÕ» ù ä éÅ ÃÇÕÁÅÍ À° Ô Ççé å¶ Á¼ Ü çÅ Ççé, Üç¯ º ÇÕö
ç¶ ì¹¼ñ· ÇÔñç¶ ÁÅ å» îÈ ³ Ô Öµ¹ ñ · ç Å çÆÔçÅ êð ÇÔñç¶ ì¹ ¼ ñ · » ÓÚ¯ º
ÁÅòÅ÷ éÔƺ ù ä çÆÍÓÓ
é÷ð¹ ñ ÇÂÃñÅî òÆ ÁÅêäÆ Çðê¯ ð à ç¶ Ö ä ñ¼ × ÇêÁÅÍ Çðê¯ ð à
Óå¶ é÷ð¹ ñ ÇÂÃñÅî ç¶ ç¯ Ô¿ Þ È Çâ¼ × ¶ Í ÜðéË ñ Çÿ Ø Ô¿ Þ È Á » çÆ Çྠê -
Çྠê å» éŠù ä ÃÇÕÁÅ êð Ô¿ Þ È Á » Ô¶ á » ÇñÖÆ ÇÂìÅðå êó· Ç×ÁÅÍ
ç¯ Ãåð» Ãé- ÁÅòÅ÷ êË ç Å Õðé òÅÿ¶ å¿ å È Á » çÆ Õ¿ ê é çÅ î¹ ð çÅêé
ÁÅòÅ÷ ì¿ ç Ô¯ ä çÅ ÕÅðé ìäçÅ þÍ ÕÂÆ òÅðÆ Ççñ ÓÚ Õ¯ Â Æ çÇÔñ/
âð ìÇÔ ÜÅä éÅÿ òÆ ÇÂÔ Áë¯ é ÆÁÅ ÇìîÅðÆ Ô¯ Ü»çÆ þÍ
ÜðéË ñ Çó Ø çÆÁ» Á¼ Ö » é÷ð¹ ñ ÇÂÃñÅî ù ê¹ ¼ Û ðÔÆÁ» ÃéÍ
é÷ð¹ ñ ÇÂÃñÅî é¶ ÜðéË ñ Çó Ø çÆ ì»Ô Óå¶ ÁÅêäÆ ÕÔÅäÆ ÇñÖäÆ
ô° ð È Õð Çç¼ å Æ-
ó é AIGA ÓÚ, Üç êÈ ð ìÆ êÅÇÕÃåÅé ç¶ ì³ × ñÅ ç¶ Ã ìäé çÆ
ñÇÔð ÇÃÖð Óå¶ êÔ° ³ Ú Æ å» íðÅ é¶ íðÅ ò¼ ã äÅ ô° ð È Õð Çç¼ å ÅÍ ÇÂÃ
ìöÅòå ÇòÚ î¶ ð Å õÅéçÅé å» ôÅîñ éÔƺ ÃÆ êð î¶ ð Å îÅîÅ Òî¹ Õ åÆ
òÅÇÔéÆÓ çÅ îË º ìð ÃÆÍ ê¼ Û îÆ êÅÇÕÃåÅé çÆ ø½ Ü ù ÇÕö ÇÂÕ ì³ ç ¶
Óå¶ ô¼ Õ Ô° ³ ç Å å» À° Ô êÈ ð ¶ Çê³ â ù Á¼ × ñÅ Çç³ ç ¶ Í îË ù Ú³ × Æ åð· » ïÅç
ÔË , î¶ ð ¶ îÅî¶ é¶ îË ù ÇÂÕ ×¼ á óÆ Çç¼ å Æ å¶ ÁÅê í¼ Ü Ç×ÁÅÍ î¹ õ ìð é¶
êÅÇÕÃåÅéÆ ø½Ü ù î¶ð¶ ìÅð¶ ç¼ÇÃÁÅÍ î˺ ìÔ°å ÔÆ Û¯àÅ ÃÆÍ
êÅÇÕÃåÅéÆ ø½ Ü Æ î¶ ð ¶ î»-ìÅê ù î¶ ð ¶ ÃÅÔîä¶ ì³ é · Õ¶ îË ù ê¹ ¼ Û ä
ñ¼ × ¶ Í Ãí å¯ º êÇÔñ» î¶ ð ¶ ìÅê ò¼ ñ ì³ ç È Õ åÅäÆÍ îË º ç¼ Ã äÅ ÚÅÔ° ³ ç Å
û êð î¶ ð ¶ öñ¶ ÓÚ¯ º ÁÅòÅ÷ éÔƺ ÇéÕÿ ðÔÆ ÃÆÍ î¶ ð ¶ ìÅê ç¶ ×¯ ÿ Æ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 91

îÅðé î×叱 î¶ ð Æ î» å¶ î¶ ð ¶ íðŠׯ ñ ÆÁ» éÅÿ í° ³ é Çç¼ å ¶ Í À° à Ççé
å¯ º î¶ ð Æ ÁÅòÅ÷ ÁÇÜÔÆ ì³ ç Ô¯  Æ, îË º î¹ ó ì¯ ñ éÔƺ ÃÇÕÁÅÍ
Ççé ñ¿ Ø ç¶ ×¶ êð ç¯ Ô » ç¶ ÇêÁÅð ÓÚ øðÕ éÅ ÁÅÇÂÁÅÍ
úÔÆ ÁÅî òð׶ ÇçéÍ
úÔÆ ÷ÅÇÔçÅ ì¶ × î å¶ À° Ã ç¶ ÜÔ»×Æð çÆÁ» ×¼ ñ »Í
ç¯ ò ¶ º ü å ¶ Ççé Õ³ î Õðç¶ Í ð¯ ÷ -î¼ ð Å ç¶ ð¹ Þ ¶ Ç òÁ» é¶ À° Ô é» çÆÁ»
ÃÅðÆÁ» åñõÆÁ» í° ñ Å Çç¼ å ÆÁ» ÃéÍ ç¯ ò ¶ º ÇÂÕ-çÈ Ü ¶ çÆ ñ¯ ó çÅ
î÷Å ñË ä ñ¼ × ¶ Í Ãׯ º ù ä é å¶ ì¯ ñ ä çÆ ÕîÆ, ÇÂÕ-çÈ Ü ¶ ù Çîñä çÆ
åî³ é Å, Ú³ Ç ×ÁÅÂÆ ìä Õ¶ î¯ Ô ä ñ¼ × êÂÆÍ ÷ÅÇÔçÅ ì¶ × î À° Ô é»
éÅÿ Ø° ÿ -Çîÿ ×ÂÆÍ
é÷ð¹ ñ ÇÂÃñÅî å¶ ÜðéË ñ Çó Ø é¶ åË Á ÕÆåÅ- Á¼ Ü ÁÅê» Û¶ å Æ
ð¶ ó · Æ ì³ é · Õ¶ Çü è ¶ ÷ÅÇÔçÅ ç¶ Øð êÔ° ³ Ú »×¶ Í ðÅå çÆ ð¯ à Æ úæ¶ ÔÆ
ÖÅò»×¶ Í ç¹ ê ÇÔð ù é÷ð¹ ñ ÇÂÃñÅî Û¶ ò ¶ º ÁË Ç òÇéÀ± å¯ º Õ° Þ ×ÇÔä¶
õðÆç ÇñÁÅò¶×ÅÍ ÷ÅÇÔçÅ ì¶×î ç¶ ê¹¼åð ÜÔ»×Æð çÆ ôÅçÆ
êÅÇÕÃåÅé ÓÚ À° à çÆ îÅÃÆ çÆ Õ¹ ó Æ éÅÿ ê¼ Õ Æ Ô¯ ×ÂÆ ÃÆÍ À° Ô Ã¯ Ú
ðÔ¶ Ãé ÇÕ Á¼ Ü À° Ô ÜÔ»×Æð çÆ î³ × äÆ Õð ç¶ ä ׶ Í
Ãò¶ ð ¶ - Ãò¶ ð ¶ Õ³ î çÅ ÷¯ ð Ç÷ÁÅçÅ Ô° ³ ç Å ÔË Í ñ¯ Õ Õ³ î Óå¶ ÜÅä å¯ º
êÇÔñ» ëÿ õðÆç ñË º ç¶ ÔéÍ ÷ÅÇÔçÅ çÆ ç¹ Õ Åé ðåÅ ç¶ ð éÅÿ Ö¹ ¼ ñ · ç Æ
ÃÆ êð À° Ô ç¹ Õ Åé Óå¶ é½ º òܶ êÔ° ³ Ú Ü»çÆ ÃÆÍ
Áܶ Ãò¶ ð ç¶ é½ º ò¼ Ü Õ¶ ç¯ Çî³ à ÔÆ Ô¯  ¶ Ãé ÇÕ øÅÂÆéË º ôñ
ÇâÃÇàz Õ à ÇòÚ í¼ Ü -ç½ ó îÚ ×ÂÆÍ ÜðéË ñ Çó Ø é¶ ç¶ Ç ÖÁÅ ÇÕ
òðñâ àð¶ â ÃË º àð çÆ ÇÂÕ ÇÂîÅðå ç¶ À° µ êðñ¶ ÇÔ¼ à ¶ ÓÚ¯ º Á¼ × òð·
ðÔÆ ÃÆÍ Ôð êÅö øÅÇÂð Çìz × ¶ â ç¶ ÃÅÇÂðé ò¼ Ü ðÔ¶ ÃéÍ ç¯ Ô » é¶
Û¶ å Æ-Û¶ å Æ ð¶ ó · Æ å¼ ê ó éÅÿ ãÕ Õ¶ ì³ é · Æ Í À° Ô ×ÿÆ ç¶ Õ¯ é ¶ ÓÚ ÔÆ
Ãé ÇÕ ÃóÕ Óå¶ ÷ÅÇÔçÅ î¯ ì ÅÇÂñ ë¯ é Óå¶ ×¼ ñ ÕðçÆ ÁÅ ðÔÆ ÃÆÍ
À° Ô í¼ Ü Õ¶ ÷ÅÇÔçÅ Õ¯ ÿ êÔ° ³ Ú ¶ Í ÷ÅÇÔçÅ ØìðÅÂÆ Ô¯ Â Æ ÕÇÔ ðÔÆ ÃÆ,
ÒÒì¶ à Å éÅÿ òÅÿÆ À° à ÇìñÇâ³ × ÓÚ ÁË Í ð¼ ì çÅ ô° Õ ð ÔË , À° Ô áÆÕ-
áÅÕ ÔË Í ÓÓ
é÷ð¹ ñ ÇÂÃñÅî é¶ ë¯ é ÷ÅÇÔçÅ ç¶ Ô¼ æ ¯ º ëó· Õ¶ Õ³ é ù ñÅÇÂÁÅÍ
÷ÅÇÔçÅ òðñâ àð¶ â ÃË º àð çÆ À° à ÇÂîÅðå ò¾ ñ ç¶ Ö ä ñ¼ × Æ ÇÜà ÓÚ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 92

ÜÔ»×Æð Õ³ î ÕðçÅ ÃÆÍ ë¯ é çÅ îÅÀ± æ -êÆà îÈ ³ Ô Õ¯ ÿ Õð Õ¶ ÜðéË ñ
Çó Ø é¶ ÇÕÔÅ, ÒÒê¹ ¼ å ðÅ áÆÕ Óå¶ ÔË éÅ!ÓÓ
é÷ð¹ ñ ÇÂÃñÅî é¶ Ã¹ Ç äÁÅ, ÒÒÔ» Á³ Õ ñ! ÇìñÇâ³ × õÅñÆ Õðé ù
ÕÇÔ ðÔ¶ ÁË Í øÅÇÂðîË é ÃÅù æ¼ ñ ¶ ÇñÜÅ ðÔ¶ ÁË Í îË º ÇìñÕ° ñ áÆÕ Á»Í
ôÅî ù ò¶ ÿ ¶ ÇÃð êÔ° ³ Ú ÜÅäÅÍÓÓ
úö êñ çÈ Ã ðÅ ÜÔÅ÷ ÜÔ»×Æð òÅÿÆ ÇÂîÅðå ò¼ ñ òè ÇðÔÅ ÃÆÍ
ÇÜÀ° º ÔÆ ÜÔÅ÷ ÜÔ»×Æð òÅÿÆ ÇÂîÅðå éÅÿ àÕðÅÇÂÁÅ, é÷ð¹ ñ
ÇÂÃñÅî ×È ³ × ¶ ç¶ ×ÿ¶ ÓÚ¯ º ÚÆÕ ÇéÕÿ ×ÂÆÍ ÜðéË ñ Çó Ø ì¯ ÿ ¶ é¶
ç¯ Ô » Ô¼ æ » éÅÿ ÁÅêä¶ Õ³ é ãÕ ñ¶ ...Í
JJJ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 93

 î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé ìÅð¶ ÿֶê...
ÇéÀÈ ïÅðÕ ÇòÚ òÃç¶ ìÔ¹ - ê¾ Ö Æ ôõÃÆÁå ç¶ îÅñÕ î¹ î åÅ÷
Ô¹ Ã Ë é çÅ Üéî AIED ÇòÚ Þ¿ × (êÅÇÕÃåÅé) ÇòÚ Ô¯ Ç ÂÁÅÍ î¹ ¾ ã ñÆ
êó· Å ÂÆ õåî Õðé î×叱 AIHA ÇòÚ À¹ Ô éË ô éñ ÕÅñÜ ÁÅø ÁÅðà
ñÔ½ ð ÓÚ çÅõñ Ô¯ Ç ÂÁÅÍ AIHG ÓÚ À¹ Ô ïÈ ð êÆ ÁÅðà çÅ ÁÇèÁË é
Õðé òÅÃå¶ ñ¿ â é ÁÅ Ç×ÁÅÍ AIHH ÓÚ À¹ Ô ÇéÀÈ ï ÅðÕ êÔ¹ ¿ Ú Å å¶
ÒÃÕÈñ ÁÅø ÇòïÈÁñ ÁÅðàÓ ÓÚ ÁÅêäÆ êÌÇåíÅ ÇéÖÅðÆÍ À¹Ã é¶ ÒÇøñî
î¶ Ç Õ¿ × Ó çÆ êó· Å ÂÆ ÕÆåÆÍ êÇÔñ»-êÇÔñ» ð¯ ÷ Æ-ð¯ à Æ ç¶ ÃÅèé òܯ º
À¹ Ã é¶ ÁîðÆÕÅ çÆÁ» ÕÂÆ Õ¿ ê éÆÁ», ÇÜé· » ÓÚ ÕñÇòé Õñ¶ é ,
ðÅñë ñ½ ð ¶ é ÁÅÇç Ç÷Õðï¯ × Ôé, ÇòÚ ÁÅðà âÅÇÂðË Õ àð òܯ º é½ Õ ðÆ
ÕÆåÆÍ ÚË é ñ I Óå¶ Ask a Lawyer ô¯ Á ç¶ AC ÁË ê Æï â âÅÇÂðË Õ à
ÕÆå¶ Í
À¹ðçÈ ÓÚ À¹Ãç¶ Çå¿é ÕÔÅäÆ-ÿ×ÌÇÔ Òׯñ ÁËéÕ Õ¶ êÆÛ¶Ó,
Òñø÷¯ º î¶ º åÃòÆ𶠺 Ó (Ôð¶ Õ ÕÔÅäÆ éÅÿ À¹ à çÆ ÁÅêäÆ ÇÂÕ ê¶ º Çà¿ × )
Áå¶ ÒêÆñÆ ê¾ å Æ ÚÈ é Å ÕîÓ êÌ Õ ÅÇôå Ô¯  ¶ Í Á¿ × ð¶ ÷ Æ ÇòÚ Òê¯ à ð¶ à
ÁÅø òðâ÷Ó (Ôð¶Õ ÕÔÅäÆ éÅÿ À¹ÃçÆ ÁÅêäÆ ÇÂÕ ê¶ºÇà¿×)
ÕÔÅäÆ-ÿ × Ì Ç Ô ÛÇêÁÅÍ ÇÚåðÕÅð Ô¯ ä ç¶ éÅÿ-éÅÿ À¹ Ô ÇÂéÅî-
ïÅøåÅ ÇøñîÃÅ÷ å» þ ÔÆ, ÇÕåÅì ܯ × ÆÁ» ÕÇòåÅò» òÆ ÇñÖÆ
ìË á Å þÍ
î¹ î åÅ÷ Ô¹ Ã Ë é çÆÁ» Çøñî»-
J ìàðøñÅÂÆ ÃÕðÆî÷ (I/AA ìÅð¶ ñØÈ Çøñî)
J ê¹ ô ìàé øÅð (ö¹ ñ Åî Á¾ ì Åà çÆ ÕÔÅäÆ Òúòð Õ¯ à Ó Óå¶
ÁÅèÅÇðå àË ñ Æ Çøñî)
J ÇÂéÃÅÂÆâ ïÈ (ÜñŬçÆé ðÈ î Æ çÆ ÇøñÅÃøÆ Óå¶ ÁÅèÅÇðå)
J ï ñ ÁÅø ÇÃòñÅÂÆ÷¶ ô é (Çÿ è È ØÅàÆ çÆ ÃÇíÁåÅ ìÅð¶ )
2
J Art=(Love) (Ç¿×Çñô øÆÚð Çøñî)
J Ççà ÇÂ÷ îÅÂÆ êÅÇÕÃåÅé (êÅÇÕÃåÅéÆ àÆ òÆ ÚË é ñ GEO
òÅÃå¶ )

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 94

 Òï ñ ÁÅø ÇÃòñÅÂÆ÷¶ ô éÓ îË à ð¯ ê ¯ ñ Æàé ÇîÀÈ ÷ ÆÁî ÁÅø ÁÅðà
(ÇéÀÈ ïÅðÕ ÇÃàÆ), Õ¹  Æé÷ ÇîÀÈ ÷ ÆÁî ÁÅø ÁÅðà (Õ¹  Æé÷), Ã௠é Æ
ìð¹¾Õ ïÈéÆòðÇÃàÆ, ïÈéÆòðÇÃàÆ ÁÅø ÇòÃÕ»Ãé-îËâÆÃé Áå¶
ïÈ é ÆòðÇÃàÆ ÁÅø ÕéË à ÆÕà ÓÚ ÇçÖÅÂÆ ÜÅ ü¾ Õ Æ þÍ
2
Art=(Love) ÃÇòà÷ðñ˺â, íÅðå, ÁîðÆÕÅ ÓÚ Çøñî-î¶ÇñÁ»
ÓÚ ÕÂÆ ÇÂéÅî ÔÅÃñ Õð ü¾ Õ Æ þÍ
ÇéÀÈ ïÅðÕ ÇòÚ À¹ à çÆÁ» ÕÔÅäÆÁ» Óå¶ ÁÅèÅÇðå Òç ìÅðÇÕ¿ ×
ÕÌ ¯ Ó å¶ ÒñÆ×ñ ¶ ñ ÆÁéÓ éÅàÕ òÆ Ö¶ â ¶ ÜÅ ü¾ Õ ¶ ÔéÍ
ÒÔÅñÆò¹ ¾ â ÃÕðÆé-êñ¶ Á Õ½ é àË Ã àÓ Áå¶ ÒÜË ê ¹ ð Ç¿ à ðéË ô éñ
Çøñî øË Ã àÆòñÓ ÓÚ À¹ à çÆ ÃÇ´êà Òç ÕÅÂƺâ ÁË × ÷ÆÇÕÀÈ ô éðÓ
êÇÔñÅ ÇÂéÅî ÔÅÃñ Õð ü¾ Õ Æ þÍ
JJJ

î¹îåÅ÷ Ô¹ÃËé çÆÁ» Ú¯äòÆÁ» ÕÔÅäÆÁ»/ 95