ชุดการสอนที่2

ชุด การสอนที่ 2
เรื่อ ง เซลล์ป ระสาท
รายวิช าชีว วิท ยา ว42243
รวบรวมโดย
นางจุร ิย าภรณ์ สิท ธิว งษ์
ครู วิท ยฐานะชำา นาญการ
โรงเรีย นสองพิท ยาคม

สืบค้นข้อมูล สำารวจ ตรวจสอบ
อธิบายและ จำาแนก
ส่วนประกอบและหน้าที่ของเซลล์
ประสาท

1. สามารถสรุปและเปรียบเทียบรูปร่างของเซลล์
ประสาทกับเซลล์ชนิดอื่นๆ
2. อภิปรายและอธิบายโครงสร้างและหน้าที่ของเซลล์
ประสาท
3. จำาแนกเซลล์ประสาทตามโครงสร้างและหน้าที่
พร้อมทั้งยกตัวอย่าง
4. อธิบายการเกิดเยื่อไมอีลินของเซลล์ประสาท

โครงสร้า งของเซลล์ป ระสาท

ชนิด ของเซลล์ป ระสาท

ร่างกายคนมีเซลล์ประสาท (Nerve cell) หรือนิวรอน
(Neuron)จำานวนมาก ทำาหน้าทีเกียวกับการรับรู้และการตอบ
่ ่
สนองแต่ละเซลล์อาจมีการเชื่อมโยงกับเซลล์ประสาทอื่นเป็น
พันๆ เซลล์ นับเป็นเรื่องน่าอัศจรรย์ทเซลล์จำานวนมากสามารถ
ี่
ทำางานเกี่ยวกับการรับส่งสัญญาณระหว่างสิ่งเร้าภายนอกกับ
ภายในร่างกายได้อย่างเป็นระบบ

ภาพเซลล์ป ระสาท
ทีมา : http://www.mhhe.com/biosci/ap/histology_mh/neurons.jpg
่
ถัด
ไป

1. ตัว เซลล์ (Cell body) มีลักษณะค่อนข้างกลม
เป็นส่วนของไซโทพลาสซึม และนิวเคลียส มีเส้นผ่า
ศูนย์กลางประมาณ 4-25 ไมโครเมตร ภายในมีส่วนประกอบ
ที่สำาคัญคือ ไมโตคอนเดรีย เอนโดพลาสมิกเรติคูลัม และกอล
จิคอมเพล็กซ์จำานวนมาก
2. ใยประสาท (Nerve fiber) เป็นส่วนของเซลล์ที่
ยื่นออกจากตัวเซลล์ มี 2 ลักษณะคือ
2.1 เดนไดรต์ (Dendrite) เป็นส่วนของ
เซลล์ประสาทที่ยนออกไป ส่วนใหญ่จะอยูรอบๆ ตัวเซลล์ ทำา
ื่ ่
หน้าที่รับกระแสประสาทเข้าสู่ตัวเซลล์ เซลล์ประสาทหนึงตัว ่
จะมี เดนไดรต์แยกออกจากตัวเซลล์ได้หลายแขนง
2.2 แอกซอน (Axon) เป็นส่วนที่ยนออก ื่
จากตัวเซลล์เพียงใยเดียวเท่านัน ้ ทำาหน้าทีนำา่
กระแสประสาทออกจากตัวเซลล์ อาจจะมีเยื่อไมอีลิน ถัด
ย้อ นกลับ
(Myelin sheath) หุมหรือไม่กได้
้ ็ ไป

ภาพแสดงโครงสร้า งของเซลล์ป ระสาท
ที่ม า :
http://www.epilepsyfoundation.org/about/science/imag
es/Neuron.jpg
ย้อน ถัด
กลับ ไป

(Myelin sheath) จะทำาหน้าที่ ป้องกันอันตราย
และเป็นฉนวนกั้นการถ่ายเทประจุไฟฟ้าระหว่างข้างนอกกับ
ข้างในแอกซอน นอกจากนียงช่วยให้กระแสประสาทเดินทาง
้ ั
ได้เร็วขึ้นเนืองจากมีโนดออฟแรนเวียร์
่ (Node of
ranvier) ซึ่งเป็นส่วนของแอกซอน ตรงบริเวณรอยต่อ
ระหว่างเซลล์ชวันน์ แต่ละเซลล์ที่ไม่มเยือไมอีลิน
ี ่
หุมอยูเป็นระยะๆ โดยช่วงความยาวระหว่างโนดออฟแรนเวียร์
้ ่
เรียกว่า อินเตอร์โนด (Internode) ซึ่งจะสันหรือยาวขึ้นอยู่
้
กับความยาวของแอกซอน กระแสประสาทจะเดินทาง
ได้เร็วเมือเส้นใยประสาทนั้นมีเปลือกหุ้ม
่
2. ชั้น กลาง เรียกว่า เยื่อนิวริเล็มม่า
(Neurilemma sheath) ชั้นนีจะมีเซลล์ทเรียกว่า
้ ี่
เซลล์ชวันน์ (Schwann cell) อยู่ โดยจะมีหนึงเซลล์ ่
ต่อหนึงอินเตอร์โนด (Internode)
่ ตลอด
ความยาวของแอกซอนและมีไซโทพลาซึมของเซลล์ชวันน์
เป็นนิวริเล็มม่า (Neurilemma)
กลับ ไป

3. ชั้น นอกสุด เรียกว่า เอ็นโดนิวเรียม
(Endoneurium) เป็นเนือเยือเกียวพัน
้ ่ ่ ทีหมแอก
่ ุ้
ซอนไว้ทงอัน แอกซอนที่มปลอกหรือเยือไมอีลินหุ้มเรียกว่า
ั้ ี ่
ใยประสาท ไมอีลินเนท (Myelinated nerve
fiber) มักจะเป็นเส้นประสาททีหนาและมีขนาดใหญ่
่
ส่วนแอกซอนทีไม่มปลอกหรือเยือไมอีลินหุมเรียกว่า ใยประ
่ ี ่ ้
สาทอันไมอีลินเนท (Unmyelinated nerve fiber) มักมี
ขนาดเล็ก

กลับ ไป

ภาพแสดงเยื่อไมอิลีน
ที่มา :
http://www.pmdfoundation.org/neurons_and_myelin_dama
ge.htm
กลับ ไป

ภาพแสดงแอกซอนทีหุ้มด้วยเยื่อไมอิลีน
่
ที่มา :
http://www.pmdfoundation.org/neurons_and_myelin_dama
ge.htm
ย้อน
กลับ หน้า หลัก
กลับ

ออกจากเซลล์เป็นหลัก มี 3 ประเภท
ได้แก่
1. เซลล์ป ระสาทขั้ว เดีย ว (Unipolar neuron
หรือ Pseudounipolar neuron)
เป็นเซลล์ประสาททีมส่วนทียนแยกจากตัวเซลล์
่ ี ่ ื่
เพียง 1 เส้น แล้วแยกออกเป็น แขนงกลาง (Central
branch) ทำาหน้าที่เป็นแอกซอนและส่วนทีเป็นแขนงปลาย
่
(Peripheral branch) ทำาหน้าที่ เป็นเดนไดรต์ ซึ่งมัก
จะมีเดนไดรต์ยาวกว่าแอกซอน พบได้ทปมี่
ประสาทด้านหลังของไขสันหลัง (Dorsal root ganglion)
ปมประสาท ของประสาทสมองคู่ที่ 5
(Trigeminal ganglion)
2. เซลล์ป ระสาทสองขั้ว (Bipolar neuron)
เป็นเซลล์ประสาททีมส่วนทียนแยกจากตัวเซลล์
่ ี ่ ื่
2 ข้างคือมี 1 เดนไดรต์ และ 1 แอก
ซอน ทังเดนไดรต์และแอกซอนจะมีความยาวใกล้เคียงกัน
้ ถัด
ไป

neuron)
เป็นเซลล์ประสาทส่วนใหญ่ของร่างกายมี
เดนไดรต์แยกออกจาก ตัวเซลล์หลายอัน
แต่มีแอกซอนเพียงอันเดียว ซึ่งจะมีเดนไดรต์สั้น
และแอกซอนยาว พบได้ที่
เซลล์ประสาทสังการของสมองและไขสันหลัง
่
(Motor neuron) โดยทั่วไปเซลล์
ประสาทขั้วเดียวและสองขั้วจะทำาหน้าที่
เป็นเซลล์ประสาทรับความรู้สึก ส่วนเซลล์
ประสาทหลายขั้ว ทำาหน้าที่ เป็น
เซลล์ประสาทสังการ บางเซลล์ก็ทำาหน้าที่เป็นเซลล์
่
ประสาทประสานงาน
กลับ ไป

ภาพชนิด ของเซลล์ป ระสาทจำา แนกตามรูป ร่า ง
ก. เซลล์ป ระสาทขั้ว เดีย ว ข . เซลล์ป ระสาทสองขั้ว ค . เซลล์
ประสาทหลายขั้ว
ที่มา :
www3.ipst.ac.th/research/assets/web/mahidol/nerve(7)/c
ย้อน h1/chapter1/part_3.html - 21k – ถัด
กลับ ไป

ภาพชนิด ของเซลล์ป ระสาทจำา แนกตามรูป ร่า ง
a เซลล์ป ระสาทหลายขั้ว b เซลล์ป ระสาทขั้ว เดีย ว c. เซลล์
ประสาทสองขั้ว
ที่มา :
http://61.7.235.246/basic_nurse/apichat49/page/apichat/
ย้อน
nervous/picture/nerve-cell003.jpg ถัด
กลับ ไป

เป็นเซลล์ประสาทนำาเข้า (Afferent neuron)
ซึ่งจะนำากระแสประสาท จากตัว
รับความรู้สึก (Receptors) ในผิวหนังและอวัยวะรับความรู้สึก
ไปยังสมอง และไขสันหลัง
2. เซลล์ป ระสาทสั่ง การ (Motor neurons)
เป็นเซลล์ประสาทนำาออก (Efferent
neurons) ที่มใยประสาทแอกซอนยาวกว่า
ี
เดนไดรต์โดยอาจยาวถึง 1 เมตร มีหน้าที่สงกระแสประสาท
่
ออกจากไขสันหลัง ไปยัง หน่วยปฏิบัติงาน (Effector
organs หรือ Motor neurons) ได้แก่ กล้ามเนื้อแขนขา
ทีอยูห่างไกลจากไขสันหลัง
่ ่
3. เซลล์ป ระสาทประสานงาน (Association
neurons หรือ Interneurons)
เป็นเซลล์ประสาททีอยูในสมองและไขสันหลัง
่ ่
มีหอนาทีเชื่อมต่อ
ย้ น้ ่ ระหว่างเซลล์ประสาทรับ
ถัด
ความรู้สึกและประสาทสั่งการ ใยประสาทประเภทนี้จะสั้น
กลับ ไป

ภาพชนิด ของเซลล์ป ระสาทจำา แนกตามหน้า ที่
ก. เซลล์ป ระสาทรับ ความรู้ส ึก ข . เซลล์ป ระสาทประสานงาน ค .
เซลล์ป ระสาทสั่ง การ
ที่มา :
http://www.thaigoodview.com/library/sema/sukhothai/lam
phu_s/bodysystem/sec06p03.htm
กลับ ไป

ภาพเซลล์ป ระสาทรับ ความรู้ส ึก เซลล์ป ระสาทประสานงาน
เซลล์ป ระสาทสั่ง การ
ที่มา :
http://www.yachigusaryu.com/blog/pics/top_ten_principles
/3/image005.jpg
ย้อน
กลับ หน้า หลัก
กลับ

ชุดการสอนที่2

ชุดการสอนที่2

More Related Content

What's hot (15)

Viewers also liked (17)

Similar to ชุดการสอนที่2 (20)

ชุดการสอนที่2