การสรางหองสมุดดิจิทลสวนตัว
                     ั
(Personal Digital Library Development)




                                   ราชบดินทร สุวรรณคัณฑิ
   โครงการวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีเพื่อการอนุรักษเชิงดิจทัล
                                                       ิ
                      หนวยปฏิบัติการวิจัยคลังอนุพันธความรู
       ศูนยเทคโนโลยีอเล็กทรอนิกสและคอมพิวเตอรแหงชาติ
                      ิ
หัวขอการบรรยาย

• คลังขอมูลดิจิทัล และ หองสมุดดิจทล
                                   ิ ั
• เทคโนโลยีที่เกียวของกับหองสมุดดิจิทัล
                 ่
• หองสมุดดิจทลในปจจุบัน
             ิ ั
• เทคโนโลยีกบหองสมุดดิจทลในอนาคต
            ั           ิ ั
• หองสมุดดิจทลสวนตัวทําไดอยางไร?
             ิ ั



                                            2
หัวขอการบรรยาย

• คลังขอมูลดิจิทัล และ หองสมุดดิจทล
                                   ิ ั
• เทคโนโลยีที่เกียวของกับหองสมุดดิจิทัล
                 ่
• หองสมุดดิจทลในปจจุบัน
             ิ ั
• เทคโนโลยีกบหองสมุดดิจทลในอนาคต
            ั           ิ ั
• หองสมุดดิจทลสวนตัวทําไดอยางไร?
             ิ ั



                                            3
คลังขอมูลดิจิทลคืออะไร?
               ั

 คลังขอมูลดิจิทัล (Digital Archives) คือ ระบบสารสนเทศ
 ที่ใชในการจัดเก็บ จัดการ และอํานวยความสะดวกในการ
 สืบคน หรือเขาถึงขอมูลตัวอักษร รูปภาพ เสียง วิดีโอ และ
 ภาพเคลือนไหว ทีอยูในรูปของขอมูลดิจิทัล ซึ่งจะตองมี
        ่       ่
 มาตรฐาน เพื่อรับรองวาขอมูลที่ถกจัดเก็บอยูนั้นจะสามารถ
                                 ู
 ถูกเขาถึงไดตลอดเวลา และยังคงรักษาความถูกตองของ
 ขอมูลที่ไมผิดเพี้ยนจากขอมูลตนฉบับ

                                                         4
หองสมุดดิจิทัลคืออะไร?

 หองสมุดดิจิทัล (Digital Library: DL) คือ การเก็บ
 รวบรวมเอกสารฟอรแมตดิจิทัลเปนหมวดหมู ทีเรียกวา
                                          ่
 Collection เพื่อสะดวกในการสืบคนและเขาถึง โดยอาจจะ
 พัฒนาระบบหรือซอฟตแวรบริหารจัดการหองสมุดดิจิทัล
 (Digital Library Management System: DLMS) ขึนมา
                                             ้
 เอง หรือจะใชซอฟตแวรสําเร็จรูปก็ได
                          ที่มา : http://stks.or.th/wiki/doku.php?id=greenstone:start



                                                                                   5
หัวขอการบรรยาย

• คลังขอมูลดิจิทัล และ หองสมุดดิจทล
                                   ิ ั
• เทคโนโลยีที่เกียวของกับหองสมุดดิจิทัล
                 ่
• หองสมุดดิจทลในปจจุบัน
             ิ ั
• เทคโนโลยีกบหองสมุดดิจทลในอนาคต
            ั           ิ ั
• หองสมุดดิจทลสวนตัวทําไดอยางไร?
             ิ ั



                                            6
ทําไมตองใชเทคโนโลยี?

   มีประสิทธิภาพในการจัดการกับขอมูลจํานวนมาก
   มีประสิทธิภาพในการจัดเก็บขอมูลหลายรูปแบบ เชน
   ตัวอักษร รูปภาพ เสียง วิดีโอ ภาพเคลื่อนไหว
   เพื่อใหเกิดการใชงานหรือเขาถึงขอมูลไดถูกตอง
   สะดวก รวดเร็ว ตรงตามความตองการ
   มีการเปลี่ยนแปลงเทคโนโลยีอยางตอเนื่องนําไปสูการ
   อนุรักษระยะยาว (Long term preservation)

                                                      7
เทคโนโลยีที่เกี่ยวของกับหองสมุดดิจิทัล


       เทคโนโลยีสารสนเทศ
        เทคโนโลยีสารสนเทศ         +   เทคโนโลยีการสื่อสาร
                                       เทคโนโลยีการสื่อสาร


      - เทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกส       - เครือขายอินเทอรเน็ต
      - เทคโนโลยีคอมพิวเตอร          - เครือขายสังคม (Social Network)
         - Hardware
         - Software




                                                                   8
  .
เทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกสและคอมพิวเตอร




           Digital Camera




                                                   Computer Set




      Scanner

                                                                  9
                            Digital Media Player
  .
เทคโนโลยีอินเทอรเน็ตและเครือขายสังคม

• เครือขายอินเทอรเน็ตเปนเทคโนโลยีที่ทําใหเกิดการ
  เชือมโยงคอมพิวเตอรทั่วโลก
     ่
• เครือขายสังคม (Social Network) ปนเทคโนโลยีททําให
                                               ี่
  เกิดการเชื่อมโยงคนที่อยูบนเครือขายอินเทอรเน็ตเขา
  ดวยกัน เชน Hi5, Facebook, MySpace ฯลฯ




                                                         10
ตัวอยางเครือขายสังคม




                         11
เราใชเทคโนโลยีในงานหองสมุดดิจิทัลอยางไร



      จัดเก็บ
      จัดเก็บ        +    จัดการ
                          จัดการ              +    เขาถึง
                                                   เขาถึง

          1                     2                      3

       แปลงขอมูล        บริหารจัดการขอมูล        แสดงผลขอมูล




      DIGITIZATION        INFORMATION             INFORMATION
                          MANAGEMENT              VISUALIZATION



                                                                  12
  .
แผนภาพแสดงการใชเทคโนโลยีในงานหองสมุดดิจิทัล
                                      Information Visualization
        Digitization




                        Information
                        Management                     e-Learning




                                                       In Museum




                                                         Website


                                                              13
ใชเทคโนโลยีแลวไดประโยชนอยางไร?

 • เพิ่มประสิทธิภาพในการเรียนรู หรือการเขาถึง
  องคความรูของผูเขาชม
 • สรางใหเกิดสังคมความรูทมีการแลกเปลี่ยน
                           ี่
  และเชือมโยงขอมูลระหวางเจาของขอมูลดวยกัน
        ่
  หรือระหวางผูเขาชมกับเจาของขอมูล หรือระหวาง
  ผูเขาชมดวยกัน
 • เกิดการอนุรกษองคความรูแบบระยะยาว
              ั

                                                     14
หัวขอการบรรยาย

• คลังขอมูลดิจิทัล และ หองสมุดดิจทล
                                   ิ ั
• เทคโนโลยีที่เกียวของกับหองสมุดดิจิทัล
                 ่
• หองสมุดดิจทลในปจจุบัน
             ิ ั
• เทคโนโลยีกบหองสมุดดิจทลในอนาคต
            ั           ิ ั
• หองสมุดดิจทลสวนตัวทําไดอยางไร?
             ิ ั



                                            15
ตัวอยางคลังภาพดิจิทัล
 British Library
   http://www.imagesonline.bl.uk/




                                    16
17
18
19
20
ตัวอยางคลังเสียง
British Library
    http://www.bl.uk/




                        21
22
23
24
ตัวอยางคลังเอกสารโบราณ
Southeast Asia Digital Library
        http://sea.lib.niu.edu/manuscript.html




                                                 25
26
27
28
29
30
หัวขอการบรรยาย

• คลังขอมูลดิจิทัล และ หองสมุดดิจทล
                                   ิ ั
• เทคโนโลยีที่เกียวของกับหองสมุดดิจิทัล
                 ่
• หองสมุดดิจทลในปจจุบัน
             ิ ั
• เทคโนโลยีกบหองสมุดดิจทลในอนาคต
            ั           ิ ั
• หองสมุดดิจทลสวนตัวทําไดอยางไร?
             ิ ั



                                            31
หองสมุดดิจิทัลในอนาคตจะเปนอยางไร?


                เปนสังคมของการแลกเปลี่ยน
                 เชื่อมโยง และเรียนรูรวมกัน


               ใชสื่อที่ทันสมัยเปนเครื่องมือหลัก
                     ในการสือสารแลกเปลี่ยน
                             ่


                 เขาถึงไดงายในหลายรูปแบบ



                                                     32
เทคโนโลยีสาคัญสําหรับหองสมุดดิจิทัลในอนาคต
          ํ

 - New Media
 - Virtual Reality and Human Computer
  Interaction
 - Internet-based Technology
  (Online Museum, Online Collection)
 - Collaboration and Sharing
  (Social Network, RSS, Podcast, Mobile)

                                              33
ตัวอยางการใชเทคโนโลยีเสมือนจริงในรูปแบบหนังสือดิจิทัล




                                                      34
   .
ตัวอยางการใชเทคโนโลยีเครือขายสังคมของหองสมุด (1)




                                                       35
ตัวอยางการใชเทคโนโลยีเครือขายสังคมของหองสมุด (2)




                                                       36
ตัวอยางการใชเทคโนโลยีเครือขายสังคมของหองสมุด (3)




                                                       37
ตัวอยางการใชเทคโนโลยีเครือขายสังคมของหองสมุด (4)




                                                       38
ตัวอยางการประยุกตใชเทคโนโลยีเครือขายสังคม
กับการสรางคลังจดหมายเหตุสวนบุคคล

          Rachabodin Update
    http://www.twitter.com/rachabodin


                               Rachabodin’s Blog              Articles
                            http://www.rachabodin.com

                              Rachabodin’s Photo              Digital Images
                         http://www.flickr.com/rachabodin

                               Rachabodin’s Video
                                                              Digital Video
                        http://www.youtube.com/rachabodin

                       Rachabodin’s Presentation Media
                                                              PPT, PDF, Poster
                       http://www.slideshare.net/rachabodin
                                                                               39
หัวขอการบรรยาย

• คลังขอมูลดิจิทัล และ หองสมุดดิจทล
                                   ิ ั
• เทคโนโลยีที่เกียวของกับหองสมุดดิจิทัล
                 ่
• หองสมุดดิจทลในปจจุบัน
             ิ ั
• เทคโนโลยีกบหองสมุดดิจทลในอนาคต
            ั           ิ ั
• หองสมุดดิจทลสวนตัวทําไดอยางไร?
             ิ ั



                                            40
เรียนรูแนวทางในการจัดทําหองสมุดดิจทัลสวนตัว
                                    ิ
จากรูปแบบการสรางคลังจดหมายเหตุสวนบุคคล
                                      

• Private Archive
• Basic Public Digital Archive
  (One Stop Archive)
• High Performance Public Archive
  (Distributed Archive using Social Network
      Technology)



                                                 41
  .
Private Archive

• เหมาะสําหรับผูที่ตองการทําคลังจดหมายเหตุ
  ดิจิทัล โดยไมประสงคจะเผยแพรสูสาธารณะ
• กระบวนการในการจัดทํา
      – แปลงขอมูลใหอยูในรูปแบบดิจิทัล
      – จัดเก็บไวในคอมพิวเตอร หรือสื่อเก็บขอมูลสํารอง เชน
       DVD, External Hard Disk



                                                           42
  .
Basic Public Archive

• เหมาะสําหรับผูที่ตองการทําคลังจดหมายเหตุ
  ดิจิทัล ตองการเผยแพรสูสาธารณะแบบงายๆ
• กระบวนการในการจัดทํา
      – แปลงขอมูลใหอยูในรูปแบบดิจิทัล
      – สํารองขอมูลไวในสื่อเก็บขอมูลสํารอง เชน DVD,
       External Hard Disk
      – นําขอมูลเผยแพรผานเว็บไซตประเภทบล็อก

                                                          43
  .
High Performance Public Archive

• เหมาะสําหรับผูที่ตองการทําคลังจดหมายเหตุ
  ดิจิทัล ตองการเผยแพรสูสาธารณะ โดยใชพลังของ
      เทคโนโลยีเครือขายสังคม
• กระบวนการในการจัดทํา
      – แปลงขอมูลใหอยูในรูปแบบดิจิทัล
      – สํารองขอมูลไวในสื่อเก็บขอมูลสํารอง
      – จัดเก็บขอมูลแยกตามประเภทสือในเว็บไซต
                                   ่
      – สรางการเชื่อมโยงไปยังทุกสื่อ
                                                   44
  .
กระบวนการในการจัดทําจดหมายเหตุดิจิทัลสวนบุคคล
โดยใชประโยชนจากเครือขายสังคม

             ๑. แบงกลุมเอกสารจดหมายเหตุ
                       




          ๒. แปลงขอมูลใหอยูในรูปแบบดิจิทัล




        ๓. นําขอมูลดิจิทัลเขาสูเว็บไซตที่เกี่ยวของ
                                 



                                                         45
  .
กระบวนการในการจัดทําจดหมายเหตุดิจิทัลสวนบุคคล




                                             46
  .
๑. แบงกลุมเอกสารจดหมายเหตุ




 เราจะบันทึกขอมูลอะไรในจดหมายเหตุดิจิทัล?




                                        47
  .
๑. แบงกลุมเอกสารจดหมายเหตุ


       บันทึก                       วิดีโอ
      ประจําวัน                    ในมือถือ




      ภาพถาย                     ไฟลนําเสนอ
      สมัยเด็ก                   ในการบรรยาย




                   ภาพจาก
                  กลองดิจิทัล


                                                48
  .
รูปแบบของขอมูลดิจิทัลสวนตัว

• Digital Images
      - JPG
• Digital Video
      – CD Video, DVD Video, Portable Video
• Digital Sound / Digital Music
      - MP3, MP4
• Digital Document
      - PDF, Word Document
                                              49
  .
๑. แบงกลุมเอกสารจดหมายเหตุ

          ชนิดของตนฉบับ                  รูปแบบของขอมูล
                                              ตนฉบับ
 บันทึกประจําวัน                 - ความทรงจํา
                                 - ภาพถายดิจิทัล

 ภาพถายสมัยเด็กในอัลบั้ม        - ภาพสีและขาวดํา
                                   ที่ถูกอัดลงในกระดาษ

 ภาพนิ่งดิจิทัลจากกลองประจํากาย - ไฟลภาพดิจิทัล

 วิดีโอที่อัดไวในมือถือ         - ไฟลวิดีโอดิจิทัล

 ไฟลนําเสนอ                     - PowerPoint file
 (presentation)


                                                            50
  .
๒. แปลงขอมูลใหอยูในรูปแบบดิจิทัล
                   



      จะแปลงขอมูลดิบใหเปนดิจิทลไดอยางไร?
                                 ั
               โดยใชเครืองมืออะไร?
                         ่
               ผลลัพธเปนแบบไหน?




                                                51
  .
๒. แปลงขอมูลใหอยูในรูปแบบดิจิทัล
                   
  ชนิดของตนฉบับ        รูปแบบของขอมูล       วิธีการแปลงขอมูล             คุณลักษณะ
                            ตนฉบับ                                           ของไฟล
                                                                              ผลลัพธ
บันทึกประจําวัน     -    ความทรงจํา          พิมพพรอมใส              -    Text file
                    -    ภาพถายดิจิทัล      ภาพประกอบ                  -    jpg

ภาพถายสมัยเด็ก     -    ภาพสีและขาวดํา      สแกนดวยสแกนเนอร          -    jpg
ในอัลบั้ม                ที่ถกอัดลงใน
                             ู               (ถาไมมีใชกลองดิจิทัล
                         กระดาษ              ถาย)
ภาพนิงดิจิทล
     ่     ั        -    ไฟลภาพดิจิทล
                                     ั       ไมตองแปลงขอมูล          -    jpg
จากกลองประจํากาย
วิดโอทีอัดไว
   ี   ่            -    ไฟลวิดีโอดิจิทัล   ไมตองแปลงขอมูล          -    flv, avi
ในมือถือ
ไฟลนาเสนอ
     ํ              -    Powerpoint file     ไมตองแปลงขอมูล          -    ppt
(presentation)


                                                                                        52
   .
๓. นําขอมูลดิจิทัลเขาสูเว็บไซตที่เกี่ยวของ


        บทความ                    บล็อก (Blog)


      ภาพนิงดิจิทัล
           ่                       Flickr.com


       วิดีโอดิจิทัล              Youtube.com


      Presentation               Slideshare.net


                                                  53
  .
๓. นําขอมูลดิจิทัลเขาสูเว็บไซตที่เกี่ยวของ




  ผังภาพแสดงการแยกเก็บขอมูลตามประเภทของขอมูลและการเชื่อมโยงขอมูลทุกประเภท
                                                                          54
  .
เก็บขอมูลบทความดวยบล็อก

• บล็อก (blog) เปนคําที่ยอมาจากคําวา เว็บล็อก (weblog)
                          
• บล็อกเปนเว็บไซตประเภทหนึง ที่แสดงขอมูลเรียงตามเวลาในการเขียน
                            ่
• บล็อกโดยปกติจะประกอบดวย ขอความ ภาพ ลิงก เพลง หรือวิดีโอ
• บล็อกจะเปดใหผูเขามาอานขอมูลสามารถแสดงความคิดเห็นตอทาย
  ขอความที่เจาของบล็อกเปนคนเขียน
• คําวา "บล็อก" ยังใชเปนคํากริยาไดซึ่งหมายถึง การเขียนบล็อก
• ผูที่เขียนบล็อกจะถูกเรียกวา "บล็อกเกอร"
    




                                                                  55
Data from http://th.wikipedia.org/wiki/บล็อก_(อินเทอรเน็ต)
ตัวอยางบล็อก




                56
สรางบล็อกไดไมยากเริ่มตนที่สมัครสมาชิก




http://www.wordpress.com/                   57
บันทึกเรืองราวผานเครืองมือแสนงาย
         ่            ่




                                     58
ความลับของการเพิ่มประสิทธิภาพในการสืบคน




                                       59
เก็บขอมูลรูปภาพที่เว็บไซต Online Photo Sharing

• Online photo sharing คือ เว็บไซตที่ใหบริการจัดเก็บ
  ภาพดิจิทัลบนเครือขายอินเทอรเน็ต ทําใหเจาของภาพ
  สามารถจัดเก็บ จัดการ และเผยแพรภาพดิจิทัลไดอยาง
  มีประสิทธิภาพ
• เจาของภาพสามารถกําหนดชือภาพ คําอธิบายภาพ และ
                          ่
  คําสําคัญ (tags) เพื่อใหสามารถสืบคนภาพที่ตองการ
  ไดรวดเร็ว
• สามารถกําหนดขอบเขตของการเขาถึงขอมูล และผูชม
                                             
  สามารถแสดงความคิดเห็นเพิ่มเติมกับภาพได                60
ตัวอยางเว็บไซต Online Photo Sharing




http://www.flickr.com/                  61
เริ่มตนเก็บภาพดวยการสมัครสมาชิก




                                    62
ขั้นตอนงายๆ ในการเก็บภาพบน Flickr




                                     63
ตัวอยางหนาจอแสดงภาพ




                        64
ความลับของการเพิ่มประสิทธิภาพในการสืบคน




                                       65
เก็บขอมูลรูปภาพที่เว็บไซต Online Video Sharing

• Online video sharing คือ เว็บไซตที่ใหบริการจัดเก็บ
  วิดีโอดิจิทัลบนเครือขายอินเทอรเน็ต ทําใหเจาของวิดีโอ
  สามารถจัดเก็บ จัดการ และเผยแพรวิดีโอดิจิทัลไดอยาง
  มีประสิทธิภาพ
• เจาของวิดีโอสามารถกําหนดชื่อิดีโอ คําอธิบาย และ
  คําสําคัญ (tags) เพื่อใหสามารถสืบคนวิดีโอที่ตองการ
  ไดรวดเร็ว
• ผูเขาชมสามารถแสดงความคิดเห็นเพิ่มเติมกับวิดีโอได
                                                             66
ตัวอยางเว็บไซต Online Video Sharing




            http://www.youtube.com/     67
เริ่มตนเก็บวิดีโอดวยการสมัครสมาชิก




                                       68
ระบบจัดการวิดีโอของ Youtube




                              69
ระบบเพิ่มวิดีโอของ Youtube




                             70
ความลับของการเพิ่มประสิทธิภาพในการสืบคน




                                       71
เก็บขอมูลไฟลเอกสารบนอินเทอรเน็ต

• ไฟลเอกสาร เชน ไฟลที่ถูกสรางจากซอฟตแวรประเภท
  Word Processing, ไฟลนําเสนอ, ไฟลเอกสาร PDF
• เว็บไซตที่จัดเก็บเอกสาร
   • http://www.slideshare.net
   • http://www.scribd.com
• มีคุณสมบัติในการจัดเก็บ เผยแพร แลกเปลี่ยน และผูชม
                                                  
  สามารถแสดงความคิดเห็นตอทายเอกสารได สามารถนํา
  เอกสารไปอางอิงได
                                                       72
ตัวอยางเว็บไซตสําหรับการจัดเก็บเอกสาร

                      http://www.slideshare.net/




                                             73
ตัวอยางเว็บไซตสําหรับการจัดเก็บเอกสาร




                                          74
            http://www.scribd.com
เริ่มตนที่สมัครสมาชิกแลวเก็บเอกสารไดทนที
                                        ั




                                              75
แบบฟอรมสําหรับการจัดเก็บเอกสาร




                                  76
ความลับของการเพิ่มประสิทธิภาพในการสืบคน




                                       77
สรางการเชื่อมโยงไปยังทุกแหลงเก็บขอมูล

• ใชเว็บไซต http://www.twitter.com เปน
  ตัวกลางในการเชื่อมโยง
• เว็บไซตทวิตเตอรคือเว็บไซตทเปน Micro Blog
                               ี่
  หรือบล็อกขนาดเล็ก บรรจุขอความไมมากตอ 1 รายการ
• สามารถสรางการเชือมโยง (Link) ไปยังเว็บไซต หรือสือ
                   ่                                ่
 ตางๆ ได



                                                    78
แบบฟอรมการสมัครสมาชิก




                         79
หนาตาเว็บไซต Twitter




                         80
ผังภาพแสดงการเชื่อมโยงขอมูลโดยใช Twitter




                                             81
บทสรุป
 ปจจัยในการจัดทําหองสมุดดิจิทัลสวนตัว
    1. ตระหนักถึงความสําคัญของการใชเทคโนโลยี
       ในการบันทึก จัดการ และแลกเปลี่ยนขอมูล
    2. ขอมูลในหองสมุดสวนตัว
    3. เครื่องมือที่จําเปน เชน คอมพิวเตอร
       อินเทอรเน็ต อุปกรณนําเขาขอมูล
    4. วิธีการและมาตรฐานในการจัดทํา
    5. คําอธิบาย (Metadata) และคําสําคัญ (Tags)
                                                  82
ขอบคุณครับ
  Download this presentation : http://www.slideshare.net/rachabodin
Rachabodin Personal Website : http://www.rachabodin.com




                                                                      83

Personal Digital Library Development