หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่ ว 23101
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
ครูผู้สอน
นางพรพนา สมัยรัฐ
ครูกลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์
หน่วยย่อยที่ 4
แรงเสียดทาน
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
จุดประสงค์การเรียนรู้
ทดลองและอธิบายความแตกต่างระหว่าง
แรงเสียดทานสถิต กับแรงเสียดทานจลน์ และนาความรู้ไปใช้
ประโยชน์
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
คาถามก่อนทากิจกรรม
แรงเสียดทาน คืออะไร
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
ภาพการทดลองดึงถุงทราย 1 ถุงบนพื้นโต๊ะ
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
ภาพการทดลองดึงถุงทราย 3 ถุงบนพื้นโต๊ะ
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
ภาพการลากถุงทราย บนพื้นผิวโต๊ะ กับพื้นพลาสติก
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
กิจกรรมที่ 4 แรงเสียดทาน
วิธีทากิจกรรม
1. วางถุงทราย 1 ถุง บนพื้นโต๊ะ ใช้เครื่องชั่งสปริง
เกี่ยวหูถุงทราย แล้วค่อยๆ ออกแรงดึง โดยให้เครื่องชั่ง
สปริงอยู่ในแนวขนานกับพื้นโต๊ะ บันทึกค่าแรงที่อ่านได้
ตั้งแต่เริ่มออกแรงดึง ถุงทรายเริ่มเคลื่อนที่ และถุงทราย
เคลื่อนที่ด้วยความเร็วคงตัว
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
กิจกรรมที่ 4 แรงเสียดทาน
วิธีทากิจกรรม
2. ทาซ้าข้อ 1 แต่เพิ่มจานวนถุงทรายเป็น 2 ถุง
และ 3 ถุงตามลาดับ
3. ทาซ้า ข้อ 1 และ ข้อ 2 แต่หุ้มถุงทรายที่อยู่
ล่างสุดด้วยพลาสติก
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
วัสดุอุปกรณ์ที่ใช้ทากิจกรรม
ถุงทราย เครื่องชั่งสปริง
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
กาหนดปัญหา
ตั้งสมมติฐาน
กาหนดและควบคุมตัวแปร
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
ตารางบันทึกผล แรงเสียดทาน
จานวน
ถุงทราย
ที่ลาก
ค่าแรงที่อ่านได้(N)
เมื่อลากบนพื้นโต๊ะ
ค่าแรงที่อ่านได้(N)
เมื่อลากบนพื้นพลาสติก
เริ่ม
ออก
แรง
เริ่ม
เคลื่อน
ที่
เคลื่อน
ที่V
คงตัว
เริ่ม
ออก
แรง
เริ่ม
เคลื่อน
ที่
เคลื่อน
ที่V
คงตัว
1 ถุง
2 ถุง
3 ถุง
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
คาถามท้ายกิจกรรม
1. ขณะถุงทรายวางนิ่งบนพื้นโต๊ะโดยที่ยังไม่ออก
แรงดึงถุงทราย มีแรงใดกระทาต่อถุงทรายบ้าง จงเขียน
แผนภาพประกอบ และแรงลัพธ์ที่กระทาต่อถุงทรายเป็น
เท่าใด
2. ขณะออกแรงดึงถุงทราย แต่ถุงทรายไม่เคลื่อนที่
มีแรงใดกระทาต่อถุงทรายบ้าง จงเขียนแผนภาพประกอบ
และแรงลัพธ์ที่กระทาตอถุงทรายเป็นเท่าใด
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
คาถามท้ายกิจกรรม
3. ขณะออกแรงดึงถุงทรายให้เคลื่อนที่ด้วย
ความเร็วคงตัว มีแรงใดกระทาต่อถุงทรายบ้าง จงเขียน
แผนภาพประกอบ และแรงลัพธ์ที่กระทาต่อถุงทรายเป็น
เท่าใด
4. ขนาดของแรงที่ใช้ดึงถุงทรายมีค่าสูงสุดเท่าใด
ขณะนั้นถุงทรายเคลื่อนที่หรือไม่ อย่างไร
5. แรงเสียดทานเกิดขึ้นตรงส่วนใดของถุงทราย
และมีทิศทางใด
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
คาถามท้ายกิจกรรม
6. ในขณะที่ใช้แรงดึงถุงทรายมีค่าสูงสุด แรงเสียด
ทานที่กระทาต่อถุงทรายมีค่าเท่าใด ทราบได้อย่างไร
7. การเพิ่มจานวนถุงทราย มีผลต่อแรงเสียดทาน
หรือไม่ อย่างไร
8. การหุ้มถุงทรายด้วยถุงพลาสติกมีผลต่อแรง
เสียดทานหรือไม่อย่างไร
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
สรุปผลการทากิจกรรม
แรงเสียดทาน คือแรงต้านการเคลื่อนที่ของวัตถุ มีทิศ
ทางตรงข้ามกับแรงลัพธ์ที่กระทากับวัตถุ
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
ชิ้นงานรายบุคคลและรายกลุ่ม
1. รายงานกิจกรรมการทดลองที่ 4 แรงเสียดทาน
2. แผนที่ความคิดสรุปองค์ความรู้หน่วยย่อยที่ 4
3. แบบฝึกหัดทบทวน
4. ใบบันทึกคะแนน
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
การนาแรงเสียดทานไปใช้ในชีวิตประจาวัน
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
การหาแรงเสียดทาน
แรงเสียดทานมี 2 ชนิด คือ
1. แรงเสียดทานสถิต(fs) คือ แรงเสียดทานที่เกิดขึ้น
ขณะวัตถุเริ่มเคลื่อนที่
2. แรงเสียดทานจลน์(fk) คือ แรงเสียดทานที่เกิดขึ้น
ขณะวัตถุกาลังเคลื่อนที่
มีหน่วยเป็น นิวตัน (N)
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
http://www.maceducation.com/
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
F = µN
F คือ แรงเสียดทาน (N)
µ คือ ค่าสัมประสิทธิ์แรงเสียดทาน
N คือ แรงปฏิกิริยา = mg (N)
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
แรงเสียดทาน (friction)
เป็นแรงที่เกิดขึ้นเมื่อวัตถุหนึ่งพยายามเคลื่อนที่
หรือกาลังเคลื่อนที่ไปบนผิวของอีกวัตถุ เนื่องจากมีแรงมา
กระทา มีลักษณะที่สาคัญ ดังนี้
1. เกิดขึ้นระหว่างผิวสัมผัสของวัตถุ
2. มีทิศทางตรงกันข้ามกับทิศทางที่วัตถุเคลื่อนที่
หรือตรงข้ามทิศทางของแรงที่พยายามทาให้วัตถุเคลื่อนที่
ดังรูป
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
รูปแสดงลักษณะของแรงเสียดทาน
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
ถ้าวาง A อยู่บนวัตถุ B
ออกแรง ลากวัตถุ วัตถุ A จะเคลื่อนที่หรือไม่ก็ตาม
จะมีแรงเสียดทานเกิดขึ้นระหว่างผิวของ A และ B
แรงเสียดทานมีทิศทางตรงกันข้ามกับแรง
ที่พยายามต่อต้านการเคลื่อนที่ของ A
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
การลดแรงเสียดทาน
การลดแรงเสียดทานสามารถทาได้หลายวิธีดังนี้
1. การใช้น้ามันหล่อลื่นหรือจาระบี
2. การใช้ระบบลูกปืน
3. การใช้อุปกรณ์ต่างๆ เช่น ตลับลูกปืน
4. การออกแบบรูปร่างของยานพาหนะให้เพรียวลม
ทาให้ลดแรงเสียดทาน
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
การเพิ่มแรงเสียดทาน
การเพิ่มแรงเสียดทานในด้านความปลอดภัยของ
มนุษย์ เช่น
1. ยางรถยนต์มีดอกยางเป็นลวดลาย มีวัตถุประสงค์
เพื่อเพิ่มแรงเสียดทานระหว่างล้อกับถนน ดังรูป
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
รูปแสดงยางรถยนต์ที่มีลวดลาย
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
2. การหยุดรถต้องเพิ่มแรงเสียดทานที่เบรก
เพื่อหยุดหรือทาให้รถแล่นช้าลง
3. รองเท้าบริเวณพื้นต้องมีลวดลาย เพื่อเพิ่ม
แรงเสียดทานทาให้เวลาเดินไม่ลื่นหกล้มได้ง่าย
4. การปูพื้นห้องน้าควรใช้กระเบื้องที่มีผิวขรุขระ
เพื่อช่วยเพิ่มแรงเสียดทาน เวลาเปียกน้าจะได้ไม่ลื่นล้ม
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
สมบัติของแรงเสียดทาน
1. แรงเสียดทานมีค่าเป็นศูนย์
เมื่อวัตถุไม่มีแรงภายนอกมากระทา
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
สมบัติของแรงเสียดทาน
2. ขณะที่มีแรงภายนอกมากระทาต่อวัตถุ
และวัตถุยังไม่เคลื่อนที่ แรงเสียดทานที่เกิดขึ้น
มีขนาดต่างๆ กัน ตามขนาดของแรงที่มากระทา
และแรงเสียดทานที่มีค่ามากที่สุดคือ แรงเสียดทาน
สถิต เป็นแรงเสียดทานที่เกิดขึ้นเมื่อวัตถุเริ่มเคลื่อนที่
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
สมบัติของแรงเสียดทาน
3. แรงเสียดทานมีทิศทางตรงกันข้ามกับ
การเคลื่อนที่ของวัตถุ
4. แรงเสียดทานสถิตมีค่าสูงกว่าแรงเสียดทานจลน์
เล็กน้อย
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
สมบัติของแรงเสียดทาน
5. แรงเสียดทานจะมีค่ามากหรือน้อยขึ้นอยู่กับ
ลักษณะของผิวสัมผัส ผิวสัมผัสหยาบหรือขรุขระ
จะมีแรงเสียดทานมากกว่าผิวเรียบและลื่น
6. แรงเสียดทานขึ้นอยู่กับน้าหนักหรือแรงกดของ
วัตถุที่กดลงบนพื้น ถ้าน้าหนักหรือแรงกดมาก
แรงเสียดทานก็จะมากขึ้นด้วย
7. แรงเสียดทานไม่ขึ้นอยู่กับขนาดหรือพื้นที่ของผิวสัมผัส
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
สมบัติของแรงเสียดทาน
7. แรงเสียดทานไม่ขึ้นอยู่กับขนาดหรือพื้นที่
ของผิวสัมผัส
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
ฝึกคานวณ
ออกแรง 20 นิวตัน ลากวัตถุไปตามพื้นราบ
ถ้าสัมประสิทธิ์ของแรงเสียดทาน = 10 จงคานวณหา
น้าหนักของวัตถุ
วัตถุ ก มีแรงกดลงบนพื้นโต๊ะ 30 นิวตัน
ต้องออกแรงฉุดในแนวขนาน 3 นิวตัน สัมประสิทธิ์
ของแรงเสียดทานมีค่าเท่าไร
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
ฝึกคานวณ
วัตถุมวล 400 นิวตัน วางบนพื้นราบถ้าต้องการ
ให้วัตถุเคลื่อนที่ต้องออกแรงผลักอย่างน้อย 150
นิวตัน ตามแนวราบ สัมประสิทธิ์ของความเสียดทาน
มีค่าเท่าไร
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
วิเคราะห์โจทย์ข้อ 16 F = µN
F คือ แรงเสียดทาน (หา) (N)
µ คือ 0.3
N คือ 50 = mg (N)
แทนค่า F=0.3x50=1.5 N
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
วิเคราะห์โจทย์ข้อ 17 F = µN
F คือ แรงเสียดทาน (หา) (N)
µ คือ 0.08
N คือ = mg (N)=4x10=40 m=4 kg
แทนค่า F=0.08x40=0.32 N
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
วิเคราะห์โจทย์ข้อ 18 F = µN
F คือ แรงเสียดทาน (หา) (N)
µ คือ
N คือ = mg (N)=
แทนค่า F= µN = N
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน
บรรณานุกรม
ส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี,สถาบัน. (2554).
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน วิทยาศาสตร์ 5
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 เล่ม 1
โรงพิมพ์ สกสค. กรุงเทพฯ.
โรงเรียนทุ่งยาวผดุงศิษย์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 13
หน่วยที่ 1 แรงและการเคลื่อนที่
หน่วยย่อยที่ 1 ผลของแรงลัพธ์กระทาต่อวัตถุ

หน่วยย่อยที่ 4 แรงเสียดทาน