Kitap istiyorum.
Konuşmak istiyorum.
Fiillerdentüreyerek cümle içinde isim, sıfat veya zarf türünde
kullanılan sözcüklerdir.
Çalışkan öğrencileri severim.
Konuşan öğrencileri severim.
Bazen saçmalıyorsun.
Konuşunca saçmalıyorsun.
Konuşuyorum
Fiilimsi Nedir?
4.
1. Önce yüklemibul.
2. Geriye kalanlardan "-ma, -me" eki olanlara dikkat et.
Öğrenciler dersi sessizce dinliyor.
Konuşmak için dışarı çıkınca karşılaştık.
Bekledim saatlerce buraya gelmeni.
Fiilimsiler Nasıl Bulunur?
5.
Sözcük Türleri
Fiilimsi SınavdaNasıl Sorulur?
Cümle Ögeleri
Sözcük Yapısı
Cümle Türleri
Konuşan çocuğu tanıyorum.
Yazınsal türlerin birbirine
benzeyen ve birbirinden
ayrılan yönlerini belirlemek
zordur.
İşleyen demir ışıldar.
Türkiye’nin bozkırlaşan
ovalarını ormanlaştırmak
güzelleştirip zenginleştirmek
hepimiz için bir görevdir.
6.
Fiilimsi vs Fiil
Öğrencilerdersi dikkatlice dinliyor.
Murat içeri girdi, yerine oturdu.
Bu soru, bu yıl sınavda çıkmış.
Öğrenciler dersi dinlerken not alıyordu.
Murat içeri girip yerine oturdu.
Çıkmış sınav sorularını çözmelisin.
7.
❑ Fiilimsiler zamaneki almaz.
❑ Temel cümleye bağlı yan cümle
oluşturur.
Fiil
İsim-Fiil
Sıfat-Fiil
Zarf-Fiil
Fiilimsiler aldıkları
eklere göre üç grupta
incelenir.
8.
İsim Fiil (Ad-Eylem)
Müzikdinlemek hafızamızı geliştirir.
İnsanlara karşı hoşgörülü olmayı öğrenmelisin.
Fiillere getirilen (-ma, -ış, -mak) ekleri ile oluşturulur.
Ali şu anda içeride ders çalışmaktadır.
Başarının sırrı çok çalışmaktadır.
Bir süredir en sevdiği uğraş kitap raflarını düzenlemekmiş.
• Çok nadiren de olsa fiilimsi yüklem olabilir.
9.
• İsim-fiiller isimtamlaması oluşturur.
• Bazı kelimeler fiilimsi özelliğini kaybedip kalıcı isim olurlar.
Kendime bir çalışma programı hazırladım.
Dondurma, gözleme, yağış, sarma, uçurtma...
• “-me, -ma” olumsuzluk eki ile isim-fiil eki olanı karıştırmayın.
Akşamki yaptığın konuşma çok etkiliydi.
Lütfen, bu şekilde konuşma!
10.
Sıfat Fiil (Ortaç)
Fiilleregetirilen (-an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş) ekleriyle
oluşturulur.
Merhamet, saçlarını ıslatan sessiz bir yağmurdu.
Üzerine yazı yazılmış sayfaları, boş sayfalardan ayırıyordu.
Hazırlanacak projede senin de olmanı istiyoruz.
11.
• Sıfat-fiiller sıfattamlaması oluşturur ve bazen
önlerindeki ismin yerine geçip adlaşmış sıfat-fiil olur.
• "-mez, -ar, -dik, -ecek, -miş" eklerini kip ekleri ile karıştırmayın.
Sevdiğim yazarları daha dikkatli okuyorum.
Kolilerde kırılacak eşya var.
Dikkat et, hepsi kırılacak!
Sevdiklerimi daha dikkatli okuyorum.
12.
• Bazı kelimelerfiilimsi özelliğini kaybedip kalıcı isim olurlar.
Dolmuş, yazar, giyecek, çizer, döner, çağlayan...
• Fiilden türeyerek sıfat görevinde kullanılan her kelime
fiilimsi değildir.
Yırtıcı kuş (sıfat fiil değildir.)
Ötüşen kuşlar (sıfat fiil)
13.
Zarf Fiil (Bağ-Fiil)
Fiilleregetirilen "–ip, –arak, –ken, –ınca, –dıkça, –alı, –a,
–r... –mez, –madan, –maksızın, –dığında" ekleriyle
oluşturulur.
Olanları duyar duymaz seni aradık.
Şair, kullandığı imgeleri anlata anlata bitiremiyor.
Eski günleri hatırladıkça özlemim artıyor.
14.
• Yükleme sorulanne zaman veya nasıl
sorularının cevabıdır.
Yürüyerek gittim.
Çalışıp Kazandı.
Durmadan çalışıyor.
Onu, eve gelince gördüm.
Çıkarken şemsiyeyi alırsın.
İçeri girer girmez bana sarıldı. }
nasıl ?
(Durum bildiriyor)
Ne zaman?
(Zaman bildiriyor)
}
15.
• Cümleleri birbirinebağlar
Aykut çok çalıştı, sınavda başarılı oldu.
Aykut çok çalışıp sınavda başarılı oldu.
• İsme gelen "-ken" eki ile karıştırma.
Hastayken canı bir şey istemedi.
Şarkı söylerken çok mutlu oluyorum.
16.
Bazı zarf-fiiller veisim-fiilleri karıştırma.
• Geceleri kitap okumadan uyumazdı.
• Kitap okumadan aldığım keyfi hiçbir şeyden almıyorum.
"Cümle içinde zarf olup olmadığına bakın."
17.
Örnek Sorular
İsim-fiiller, isimtamlaması oluşturabilir. Örneğin “Şiiri okuyuş tarzını
beğendim.” cümlesinde isim-fiil olan “okuyuş” sözcüğü tamlayan görevinde
kullanılmıştır. “Yazmayı, çocukluktan beri severim.” cümlesinde ise isim-fiil
olan “yazmayı” sözcüğü tamlama oluşturmamıştır.
Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisinde isim-fiil bir isim
tamlaması oluşturmuştur?
A) Yarım saat yürüdükten sonra dinlenmek istedim, bir ağacın altına oturdum.
B) Sırtında çantasıyla otobüs durağına doğru koşmaya başladı.
C) Çocuğun yürüyüş şekli babasını andırıyordu.
D) Sağlıklı beslenmeye özen gösteriyor, yediğine, içtiğine dikkat ediyordu.
18.
Örnek Sorular
“Elbiseleri ütüledi.”cümlesinde “ütüledi” sözcüğü çekimli fiildir ve cümlenin
yüklemidir. “Ütülenen elbiseleri astı.” cümlesinde ise “ütülenen” sözcüğü fiil
anlamını korumakla birlikte sıfat görevinde kullanıldığı için “sıfat-fiil”dir.
Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük çekimli fiil
değildir?
A) Kış uykusuna yatmak için birkaç küçük yuva yapar kirpiler.
B) Yuvanın içinde sürekli döner, dalları düzleştirir kirpiler.
C) Sincaplar; kış için ağaç kovuklarına, ağaç dallarına yuva kurar.
D) Koşar adımlarla piknik alanındaki çocukların yanına gitti.
19.
Örnek Sorular
Zarf-fiil görevindekullanılan bir sözcük cümleye zaman veya durum anlamı
kazandırabilir. Örneğin “Soruları hata yapmadan çözdü.” cümlesinde
“yapmadan” zarf-fiili cümleye durum anlamı katmıştır. “Güneş batmadan son
ders zili çalardı.” cümlesinde ise “batmadan” zarf-fiili cümleye zaman anlamı
katmıştır.
Bu açıklamaya göre, aşağıdaki cümlelerden hangisine zarf-fiil farklı
bir anlam katmıştır?
A) Göçmen kuşlar, ilkbaharda göç ettikleri yolu izleyerek yurdumuza döner.
B) Göç eden leylek sürüleri, ani yön değişiklikleri yaparak uçaklar için tehlike
oluşturuyor.
C) Leylek sürüleri, havalar soğumaya başlayınca güneye göç eder.
D) Göçmen kuşlar, günlerce hiç mola vermeden kanat çırpar.
20.
Ödüllü Soru
Okuduklarımı anlamakistersen sen de önceden bazı
konularda hazırlık yapmalısın.
Bu cümlede kaç tane fiilimsi vardır?
