Fili morpema @ pornema

Fili morpema @ pornema

• 1.
  IKALAWANG BAHAGI: KALIKASAN ATISTRUKTURA NG WIKANG FILIPINO
• 2.
  I. PONOLOHIYA Ponolohiya oPalatunugan  pag-aaral sa mga ponema(tunog),paghinto(juncture), pagtaas-pagbaba ng tinig(pitch), diin(stress), at pagpapahaba ng tunog(prolonging o lenghtening). Ponema  Salitang Griyego phonema-makatuturang tunog at phone na nangangahulugang salitang tinig  tumutukoy sa makahulugang tunog ng isang wika  pinakamaliit na yunit ng tunog  Mayroong 21 ponema ang wikang Filipino ( 16katinig at 5patinig)
• 3.
  DALAWANG URI NGPONEMA Segmental  Ponemang binubuo ng katinig at patinig/katawaning simbolo. Suprasegmental  Walang ponemik na simbolo;ito ay ang tono/intonasyon/haba/diinat hinto/antala.
• 4.
  PUNTO NG ARTIKULASYON Paraanng Artikulasyon Pan-labi Pa-ngipin Pang- gilagid Pangalangala/ matigas Malambot Palalamunan Pa-impit Pasara walang tinig p t k (Stop) may tinig b d g Pasutsot s h Pailong m n ng Pagilagid l Pangatal r Malapatinig y w
• 5.
  DIIN O HABANG PATINIG  Ang diin o haba ng bigkas sa patinig/:/ sa loob ng isang salita ay nkapagbibigay ng kaibahan sa kahulugan ng isang salita. Hal: /a:soh/ /asoh/ /gu:tom/ /gutom/ /pa:gupitan/ /pagupitan/
• 6.
  KLASTER/KAMBAL-KATINIG  dalawang magkasunodna katinig sa iisang pantig na kapwa binibigkas.  karaniwang makikita sa mga hiram na salita.  matatagpuan ang mga kambal patinig sa unahan, gitna at hulihan ng salita. hal: bra, sumbrero, kyuteks
• 7.
  DIPTONGGO  ang Diptonngong Filipino ay iw,iy,aw,oy,at uy.  alinmang patinig na sinusundan ng malapatinig na y at w sa loob ng isang patinig.  kung y at w ay nasa pagitan ng dalawang patinig ito ay hindi maituturing na diptonngo. halimbawa: ma-ba-baw ali-wan
• 8.
  MORPOLOHIYA  Maka-agham napagaaral ng makabuluhang yunit ng isang salita sa isang wika/palabuuan.  Pinakamaliit na yunit ng salita na nagtataglay ng kahulugan.  Maaring isang makahulugang tunog o fonim, salitang-ugat at panlapi.
• 9.
  Ang morpemaay maaring: 1.Maykahulugang leksikal  ang isang salita ay pang nilalaman.Maaring panawag sa mga konkretoat abstraktong bagay o pangngalan, salitang panghalili, salitang panlarawan o pang uri at iba pa. Hal: aso, ako,mag-aral,masaya,kahapon 2. Morpenang Pangkayarian  walang kahulugan sa ganang sarili at kailangang makita sa isang kayarian o konsepto upang maging makahulugan. Hal: na, ng, at, tungkol, sa, sina