Download to read offline
![Kişiler Arası Bakım İlişkisi
Benlik
• Bireyin geçmişinden gelen, kendine, değerlerine, yaşamın çeşitli yönlerine yönelik
algılamaları ve bu algılarına ilişkin değerlerinden temel alan akıl, beden ve ruh birliğidir.
Varoluşsal
Alan
• Bireyin kendine özgü deneyimleri, düşünceleri, inançları, amaçları, duyguları,
beklentileri, kendini algılayışının bütünü varoluşsal alanı oluşturmaktadır
Öznellik
• Hemşirenin bireyi etkilediği ve bireyden etkilendiği insandan insana bir etkileşimdir
17
Edis, E. K., & Kulakaç, Ö. (2021). Sezaryen olan kadınlarda Watson'ın İnsan Bakım Kuramına temellendirilmiş ağrı yönetimi programının hemşireler ve ebelerin
bakım davranışları ve bakım sonuçlarına etkisi [Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi ]. Samsun.](https://image.slidesharecdn.com/jeanwatson-insanbakimmodeli-220413113344/75/Jean-Watson-Insan-BakIm-ModelI-pptx-17-2048.jpg)
![Kişiler Arası Bakım İlişkisi
Hemşire bireyi,
hastalığından
bağımsız olarak
değerli ve bütün
olarak görür.
Hemşire, bireyin
onurunu ve
bütünlüğünü
koruma,
sürdürme,
geliştirme bilinci
ve niyetindedir
Hemşire bireyin
öznel amaç,
istek ve
duygularına
odaklanır.
Hemşire
hastalığın altında
yatan durumu
fark etme,
tanıma ve bireyin
durumuyla
bağlantı kurma
yeteneğine
sahiptir.
Hemşire
iletişimde önemli
olan kelimelerin,
beden dilinin,
davranışların,
duyguların ve
düşüncelerin
farkındadır
18
Edis, E. K., & Kulakaç, Ö. (2021). Sezaryen olan kadınlarda Watson'ın İnsan Bakım Kuramına temellendirilmiş ağrı yönetimi programının hemşireler ve ebelerin
bakım davranışları ve bakım sonuçlarına etkisi [Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi ]. Samsun.](https://image.slidesharecdn.com/jeanwatson-insanbakimmodeli-220413113344/75/Jean-Watson-Insan-BakIm-ModelI-pptx-18-2048.jpg)
Jean Watson-İnsan BakIm Modelİ.pptx
- 1.
- 2. Hedefler Jean Watson’ınbakım felsefesini açıklayabilmek Modelin gelişiminde etkili olan faktörlerin öğrenilmesi Modelin bileşenlerinin analiz edilmesi Modelin kullanım alanlarının öğrenilmesi Modele yönelik eleştiriler, zayıf ve güçlü yönlerinin öğrenilmesi 2
- 3. İçerik Modelistin özgeçmişi Modeli etkileyen unsurlar Modele göre yorumlanan metaparadigmalar Modeldeki diğer kavramlar ve özellikler Modelin kullanım alanları Modelin güçlü ve zayıf yönleri Modele yönelik eleştiriler Kavram haritası 3
- 4. Watson’nın Özgeçmişi 4 Okumuş, H.,&Boz, İ.,(2020) . Postmodern Hemşirelik İnsan Bakım Kuramı. Ankara Nobel Tıp Kitabevi. Karadağ, A., Çalışkan, N., & Baykara, Z. G. (2017). Hemşirelik Teorileri ve Modelleri (1 ed.). Akademi Basım. 1940 ABD’de doğdu 1961 Hemşirelik okulundan mezun oldu ve evlendi. 1964 Hemşirelikte Lisans 1966 Psikiyatri(YL) 1970 Sosyal ve Klinik Psikoloji Lisans 1973 Eğitim Psikolojisi ve Danışmanlığı(DR) 1973- 2012 Hemşirelikte dekanlık ve profesörlük yaptı.
- 5. İnsan Bakım Modeli İnsan Bakım Modeli KişilerArası Bakım Kuramı Bakım Kuramı Bakım Modeli Kişiler Arası Bakım Bilimi Bakım- İyileşme Modeli 5 •İBK; Jean Watson'ın insan olma ve yaşamın daha derin bir şekilde anlaşılması isteği sonucunda 1975-1979 yıllarında ortaya çıkmıştır. •İBK’nın gelişmesinde, Watson’ın yaşadığı olumsuz olaylar ve kişisel travmatik deneyimler de etkili olmuştur. •Watson modelini geliştirirken felsefe, psikoloji ve hemşirelik biliminden büyük oranda yararlanmıştır. Allıgood, M. R. (2014). Nursing Theorists and Their Work (8 ed.). Elsevier. Özkan Arslan, İ.,(2012). Watson'ın bakım kuramına temellendirilmiş hemşirelik girişimlerinin infertil kadınların, infertiliteden etkilenme durumlarına, öz-yeterlik ve uyum düzeylerine etkisinin incelenmesi (Dokuz Eylül Üniversitesi) Doktora Tezi
- 6. İnsan Bakım KuramınınEtkilendiği Kuramcılar 6 • Çevre, Gereksinim, Bütüncüllük Nightingale • İnsan Gereksinimleri Henderson • Transkültürel Hemşirelik Leininger • Kişiler arası ilişkiler Peplau • Ben kavramı-Psikoterpi Carl Rogers • Stres ve adaptasyon sendromu Selye • Varoluşçu hümanizm Sartre • Varoluşçu psikoterapi Yalom • İnsan merkezli yaklaşım Mumford • Bilişsel Fenomenoloji Lazarus https://www.youtube.com/watch?v=W_crR29X8Sw
- 7.
- 8. Watson’ın Bakım veHemşirelik Üzerine Sözleri ‘’ Bakım hemşireliğin özüdür’’ ‘’Bakım gizli bir sanattır’’ ‘’Bakım sevgi eylemidir’’ “Hemşireler eşsizdir. Onlar, diğer insanlara bakma isteği ile doludur ve bu onların en güçlü özelliğidir.” 8 Okumuş, H.,& Boz, İ.,(2020) . Postmodern Hemşirelik İnsan Bakım Kuramı. Ankara Nobel Tıp Kitabevi
- 9. Modeldeki ‘’İnsan’’ Kavramı İnsan,aklını kullanarak daha yüksek bilinç düzeyine ulaşabilir İnsan ruhunun varlığına inanmak, onun kutsal bir varlık olduğunu kabul etmek ve en derin saygı ve itibar ile onurlandırmak anlamına gelir. İnsanın bilinci ve duyguları ruhunun aynasıdır. İnsanın vücudu zaman ve mekân içinde sınırlandırılmıştır, ama akıl ve ruh fiziksel mekân ile sınırlı değildir. Bireyin spiritüel olarak varlığı, onun özgür olma yeteneği ile ilişkilidir. İnsanlar bakım ve sevgi yolunda birbirine ihtiyaç duyarlar, bakım ve sevgi iki evrensel kavramdır. 9 Karadağ, A., Çalışkan, N., & Baykara, Z. G. (2017). Hemşirelik Teorileri ve Modelleri (1 ed.). Akademi Basım.
- 10. Modeldeki ‘’ Sağlık/Hastalık’’ Kavramı Watson hastalığı, hastalığın varlığından ziyade algılanan bir durum olarak görür. Sağlık, zihin, beden ve ruh içindeki birlik ve uyum anlamına gelir 10 George, J. B. (2014). Nursing Theories: The Base for Professional Nursing Practice (6 ed.). Pearson Education Limited.
- 11. Model’deki ‘’ Hemşirelik’’Kavramı 11 Watson'a göre hemşire kelimesi hem isim hem de fiildir Hemşirelik “bir dereceye kadar tutkuyla bilgi, düşünce, değerler, felsefe, bağlılık ve eylemden” oluşur Hemşireler sağlık, hastalık ve insan deneyimini anlamakla ilgilenirler. Allıgood, M. R. (2014). Nursing Theorists and Their Work (8 ed.). Elsevier.
- 12. Modeldeki ‘’ Çevre’’Kavramı 12 Watson çevreyi birey için iyileştirici bir ortam olarak ele alır. İyileştirici çevrede; hemşire destekleyici, koruyucu ve mental, fiziksel, sosyal olarak düzeltici olarak rol alır
- 13. Metaparadigma • Çevre • İnsan •Hemşirelik • Sağlık Yüksek düzeyde sosyal, fiziksel ve zihinsel işlevsellik Hemşirelik eylemleri(Bakım) İç ve dış uyaranlar Bakım Alıcıları 13 https://ivypanda.com/essays/watsons-caring-theory-for-nurse-practitioners/
- 14. Modeldeki ‘’Bakım’’ Kavramı Watson’a göre bakım; profesyonel hemşireliği göstergesi, özü olarak yorumlamakta ve hemşireliğin beşinci ana kavran olduğunu ileri sürmektedir. Watson’a göre; şifa ile bakım kutsal bir süreçtir; ilgilenen ve bakım verilen kişi, bakım ve iyileşme sürecinden yararlanır 14 Fawcett, J. (2002). The nurse theorists: 21st-century updates—Jean Watson. Nursing Science Quarterly, 15(3), 214-219. Lukose, A. (2011). Developing a practice model for Watson’s theory of caring. Nursing Science Quarterly, 24(1), 27-30.
- 15. Modelin Özellikleri İşletme anlayışından Biyomedikaltedavi yaklaşımından Bir modele bağlı olmayan rutin uygulamalardan Yapay hastane ortamından Sağlığın özelleştirilmesinden çok Endüstriyel ürün çizgisinin benimsendiği yönetim yaklaşımından Ahlaki-etik- felsefi değerler üzerine kurulmuş profesyonel uygulamalara Sağlık ve iyileşme süreçlerinin benimsendiği daha hümanistlik ve holistik yaklaşımlara Daha bilinçli, teori ve model temelli hemşirelik uygulamalarına Daha özgün iyileşme çerçevesine Toplum ile bakım konusunda sözleşme yapmaya İlişki merkezli bakım-iyileşme odaklı bakım yönetimine doğru bir yönelim çizer. 15 Karadağ, A., Çalışkan, N., & Baykara, Z. G. (2017). Hemşirelik Teorileri ve Modelleri (1 ed.). Akademi Basım.
- 16. Bakım Durumu veBakım Anı 16 Hemşire ile bireyin ilk karşılaştığı andır. Bakım durumu, hemşire ve bireyin, yaşama dair deneyimleri ve varoluşsal alanlarında yaptıkları etkileşim ve bütünleştirme yoluyla oluşmaktadır. Marlaine C. Smith, & Parker, M. E. (2015). Nursing Theories & Nursing Practice (4. ed.). F. A. Davis Company.
- 17. Kişiler Arası Bakımİlişkisi Benlik • Bireyin geçmişinden gelen, kendine, değerlerine, yaşamın çeşitli yönlerine yönelik algılamaları ve bu algılarına ilişkin değerlerinden temel alan akıl, beden ve ruh birliğidir. Varoluşsal Alan • Bireyin kendine özgü deneyimleri, düşünceleri, inançları, amaçları, duyguları, beklentileri, kendini algılayışının bütünü varoluşsal alanı oluşturmaktadır Öznellik • Hemşirenin bireyi etkilediği ve bireyden etkilendiği insandan insana bir etkileşimdir 17 Edis, E. K., & Kulakaç, Ö. (2021). Sezaryen olan kadınlarda Watson'ın İnsan Bakım Kuramına temellendirilmiş ağrı yönetimi programının hemşireler ve ebelerin bakım davranışları ve bakım sonuçlarına etkisi [Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi ]. Samsun.
- 18. Kişiler Arası Bakımİlişkisi Hemşire bireyi, hastalığından bağımsız olarak değerli ve bütün olarak görür. Hemşire, bireyin onurunu ve bütünlüğünü koruma, sürdürme, geliştirme bilinci ve niyetindedir Hemşire bireyin öznel amaç, istek ve duygularına odaklanır. Hemşire hastalığın altında yatan durumu fark etme, tanıma ve bireyin durumuyla bağlantı kurma yeteneğine sahiptir. Hemşire iletişimde önemli olan kelimelerin, beden dilinin, davranışların, duyguların ve düşüncelerin farkındadır 18 Edis, E. K., & Kulakaç, Ö. (2021). Sezaryen olan kadınlarda Watson'ın İnsan Bakım Kuramına temellendirilmiş ağrı yönetimi programının hemşireler ve ebelerin bakım davranışları ve bakım sonuçlarına etkisi [Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi ]. Samsun.
- 19. İyileştirici Faktörler İyileştirmesüreçleri 1.Süreç İnsancıllık ve adanmışlık Değerleri benimseme, kendine ve bireye, sevgiyle, şefkatle yaklaşma 2.Süreç İnanç ve umut İnanç ve umudu aşılama ve karşısındakini onurlandırma 3.Süreç Duyarlılık Bireysel inanç ve uygulamaları geliştirerek, kendine ve bireylere duyarlı olma 4.Süreç Yardım-güven ilişkisi Yardım edici-güven verici, otantik bakım ilişkisi geliştirme 5.Süreç Olumlu ve olumsuz duyguların ifadesi İnsanların öykülerini gerçekten dinleyerek olumlu ve olumsuz duyguların kabul edilmesi ve desteklenmesi 6.Süreç Problem çözme Bakıma karar vermek için yaratıcı, bilimsel problem çözme yöntemlerini kullanma 7. Süreç Öğrenme-öğretme Bireysel gereksinimlere ve anlama stiline uygun öğrenme ve öğretmeyi sağlama 8. Süreç İyileşme çevresi Fiziksel ve ruhsal benlik için bireysel bütünlüğe saygılı iyileşme çevresi oluşturma 9.Süreç Gereksinimlere yardım Temel fiziksel, duygusal ve ruhsal gereksinimlere yardımcı olma 10. Süreç Varlıksal-fenemenojik manevi boyutlara izin verme Gizemleri ortaya çıkarmak ve mucizelerin olmasına izin vermek 19 İyileştirici Faktörler ve İyileştirici Süreçler (Edis & Kulakaç, 2021; George, 2014; Karadağ et al., 2017; Parker, 2005; Uslu & Bayat, 2016; Watson, 2013
- 20. İyileşme Yöntemleri Müzik, doğasesi, rüzgâr, deniz, melodi, ilahi şarkılar, benzer sesler gibi işitme yöntemlerinin bilinçli kullanımı. Işık, renk, biçim, doku ve sanatsal çalışmalar gibi görsel yöntemlerin bilinçli kullanımı. Aromaterapi, temiz havayı içine çekme, nefes alıp verme gibi solunum yöntemlerinin bilinçli kullanımı. Akupresör, beden terapileri, dokunma, refleksoloji, shiatsu ve terapötik masaj içeren dokunma tekniklerinin bilinçli kullanımı. Diyetteki özel yiyeceklere odaklanarak tat alma yöntemlerinin bilinçli kullanımı. Hayal kurma, dikkati başka yöne çekme gibi odaklanma yöntemlerin(mental-bilişsel) bilinçli kullanımı. Cilt bakımı, masaj, hareket, dans, yoga, reiki gibi kinestetik yöntemlerin bilinçli kullanımı. Fiziksel, psikolojik ve terapötik varoluşa odaklanarak "bakım bilincinin" kullanımı 20 (Edis & Kulakaç, 2021; George, 2014; Karadağ et al., 2017; Parker, 2005; Uslu & Bayat, 2016; Watson, 2013
- 21.
- 22. Modelin Araştırmada Kullanılması 22 17DR Tezi( 14’ü tamamlanmış) 4 Araştırma Projesi Toplam 21 Çalışma https://www.youtube.com/watch?v=W_crR29X8Sw İlk araştıma; Erci ve ark. (2003)- HT’li olan bireylerde yaşam kalitesi ve kan basıncı üzerine etkinliği İlk DR tezİ; Arslan & Okumuş’un (2012)- İnfertil kadınlar üzerine yaptığı tezdir.
- 23. Modelin Araştırmada Kullanılması 23 •Bu araştırma, hemodiyaliz uygulanan bireylerde Watson İBK’na temellendirilmiş motivasyonel görüşme ve eğitimin tedaviye uyuma, memnuniyete ve yaşam kalitesine etkisini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. •Yöntem: Araştırma randomize kontrollü tek kör deneysel nitelikte olup 32 girişim, 28 kontrol grubu olmak üzere toplam 60 birey ile gerçekleştirilmiştir. •Veriler Hasta Bilgi Formu, Hemodiyaliz Hastalarında Sıvı Kontrol Ölçeği, Hemodiyaliz Hastalarının Diyet Davranış Ölçeği, Modifiye Morisky Uyum Ölçeği, Hemodiyaliz Seansı Katılım Formu, Watson İyileştirme Süreçlerine Göre Hasta Memnuniyeti Değerlendirme Formu, Motivasyonel Görüşme Değerlendirme Formu, Böbrek Hastalığı Yaşam Kalitesi-36 Ölçeği ile toplanmıştır. •Girişim grubuna dört ay süreyle ayda bir kez 15 dakika Watson İnsan Bakım Kuramı'na temellendirilmiş motivasyonel görüşme, ilk motivasyonel görüşmede tek oturum eğitim uygulanmış ve eğitim kitapçığı verilmiştir..
- 24.
- 25. Sıvı kısıtlamasınailişkin uyumu, diyet uyumu ve ilaç uyumunu artırtırmıştır. Kan sonuçlarından BUN düzeyinden azalma sağlamıştır. Böbrek hastalığının günlük yaşam etkileri alt boyutunda yaşam kalitesini arttırmıştır. 25
- 26. Modelin Eğitimde Kullanılması Louisville, Kentucky'daki Bellarmine Kolejinde, Terre Haute'deki Indiana Eyalet Üniversitesi; Oklahoma Şehir Üniversitesi ve Florida Atlantik Üniversitesi. Ayrıca kavramlar Avustralya, Japonya, Brezilya, Finlandiya, Suudi Arabistan, İsveç ve Birleşik Krallık'ta hemşirelik programlarında kullanılmaktadır 26 Allıgood, M. R. (2014). Nursing Theorists and Their Work (8 ed.). Elsevier.
- 27. Modelin Güçlü veZayıf Yönleri, Sınırlılıkları Güçlü Yönleri •Hasta-hemşire ilişkisini geliştirir •Yeni bir bakış açıları ve yeni fırsatlar sunar •Uygulamalara kolayca entegre edilebilecek geliştirici bir araçtır. •İş memnuniyetini artırır •Hemşireliğin bilim ve sanattan oluşan bir disiplin olduğunu vurgular. •Biyo-psiko-sosyal sorunlarının çözümlenmesini sağlar. • Eğitim araştırma ve yönetim alanlarında da kullanılır. Zayıf Yönleri •Modelin yeterince yaygın olmaması ve uygulanması için zamanın olmaması •Fiziksel bakımın geri planda kalmasını sağlayabilir. •Modeli karmaşık ve uygulanması zor olarak algılayabilirler 27 Karadağ, A., Çalışkan, N., & Baykara, Z. G. (2017). Hemşirelik Teorileri ve Modelleri (1 ed.). Akademi Basım.
- 28. Modele Yönelik Eleştiriler •İlkbaşlarda karmaşık olan İBM’nin daha sonra teorinin açık olması ve daha yaygın kullanımı için sadeleştirmiştir. Açıklık/Sadelik •Şu anda yapılan bakımın psikolojik unsurlardan ziyade bakımın fizyolojik temeller üzerine oturduğunu ve bu yüzden de genellenebilirliğinin sınırlı olduğu vurgulanmaktadır Genellenebilirlik •Deneysel olarak çalışılması zordur •İBM diğer disiplinlerce de benimsenen bir yapıdadır. Kesinlik-doğruluk •Watson teorisinin ancak bakımı alan ve veren arasındaki kişilerarası süreçte kullanıldığında hemşireliğin bütününü kapsadığını iddia etmektedir. •İnsan bakımının merkezde olmasına ve kişilerarası süreçte bakıma odaklanmaktadır. Bu nedenle, uygun bir orta düzey açıklayıcı teori olarak kategorize edilir Kapsamlılığı 28 Allıgood, M. R. (2014). Nursing Theorists and Their Work (8 ed.). Elsevier. Karadağ, A., Çalışkan, N., & Baykara, Z. G. (2017). Hemşirelik Teorileri ve Modelleri (1 ed.). Akademi Basım.
- 29. 29 İnsan/Hasta Hemşire İyileştirici Çevre ManyetikAlan Bakım Anı Otantik İlişki Kişiler Arası Bakım İlişkisi Bakım- İyileştirme Bilinci İyileştirici Hemşire
- 30.
Editor's Notes
- #2 NOT: Bu slayttaki resmi değiştirmek için resmi seçin ve silin. Sonra, yer tutucudaki Resimler simgesine tıklayarak kendi resminizi ekleyin.