1


รายวิชา ฟสิกสพื้นฐานและเพิ่มเติม 3        ใบความรู 6.2 ผลการเรียนรูที่ 6
                                                                        
รหัสวิชา ว 40203 ระดับชั้น ม. 5                              ใชประกอบแผนจัดการเรียนรูที่ 6
                      ความสัมพันธระหวางปริมาตร ความดัน และอุณหภูมิของแกส
         จากการศึกษาเรื่องสาร สถานะของสารเมื่อพิจารณาโมเลกุลของสาร จะไดวาแกสจะมีระยะหาง
ระหวางโมเลกุลมากที่สุด เมื่อเทียบกับรัศมีของโมเลกุล ทําใหแรงดึงดูดระหวางโมเลกุลมีคานอยมาก เมื่อเทียบ
กับ ของแข็ง และ ของเหลว ดังนั้นการพิจารณาเกี่ยวกับแกส จะตองพิจารณา ใหแกส เปน แกสในอุดมคติ
(Ideal gas) ซึ่งจะมีสมบัติดังนี้
          1. ไมมีแรงกระทําระหวางโมเลกุลของแกส ยกเวนเมื่อเกิดการชนกันเทานั้น จึงไมมีพลังงานศักย จะ
มีแตพลังงานจลนเทานั้น
          2. โมเลกุลเปนทรงกลม มีขนาดเล็กมาก และเทากันทุกโมเลกุล ทําใหโมเลกุลสามารถอยูไดทุกแหง
ในภาชนะ
         3. ไมวาโมเลกุลของแกสจะชนกันเองหรือชนกับผนังภาชนะที่บรรจุ ถือวาเปนการชนแบบยืดหยุน
สมบูรณ คือไมมีการสูญเสียพลังงานจลนหลังการชน ทําใหโมเลกุลของแกสมีอัตราเร็วคงตัว
           สารที่อยูในสถานะแกส โมเลกุลโมเลกุลจะเคลื่อนที่ไดอยางอิสระและฟุงกระจายเต็มภาชนะที่
บรรจุ และพบวาปริมาตรของแกสขึ้นกับความดัน อุณหภูมิ และมวล สมการที่แสดงความสัมพันธระหวาง
ปริมาณทั้งหลายเรียกวา กฏของแกส ซึ่งพัฒนาปรับปรุงมาจากกฏของบอยลและชารล ปจจุบันแกสอาจแบง
ออกไดเปนสามชนิด ดังนี้
      1. แกสอะตอมเดี่ยว (monatomic gas) หนึ่งโมเลกุลของแกสชนิดนี้ประกอบดวยอะตอมเพียง
อะตอมเดียวเชน แกสฮีเลียม(He) นออน(Ne) อารกอน(Ar)
                                ี          
        2. แกสอะตอมคู (diatomic gas) หนึ่งโมเลกุลของแกสชนิดนี้ประกอบดวยอะตอม 2 อะตอม เชน
แกสไฮโดรเจน(H2) ออกซิเจน (O2) ไนโตรเจน(N2)
        3. แกสหลายอะตอม หนึ่งโมเลกุลของแกสชนิดนี้ประกอบดวยอะตอมตั้งแต 3 อะตอม ขึ้นไป เชน
แกสโอโซน(O3) มเทน(CH4) แอมโมเนย(NH3) ซัลเฟอรไดออกไซด( SO2)
                ี                ี
            เลขอโวกาโดร (Avogadro’s number, NA) คือ จํานวนอะตอมของคารบอน 12 (C-12) ซึ่งมีมวล
รวมกันได 12 กรัม พอดี สารที่มีจํานวนโมเลกุลชนิดชนิดเดียวกันรวมกันได NA โมเลกุลจะบัญญัติไววา 1 โมล
(mole) ปจจุบันพบวา NA มีคาเทากับ 6.02 x 1023 โมเลกุลตอโมล
                                          NA = 6.02 x 1023 mole -1
2


       นั่นคือ แกส ไฮโดรเจน 6.02       x 1023 โมเลกุล คือ 1 โมลของแกสไฮโดรเจน
                                                                     
                     แกส ออกซิเจน 12.04 x 1023 โมเลกุล คือ 2 โมลของแกสออกซิเจน
                     แกส ไนโตรเจน 3.01 x 1023 โมเลกุล คือ 0.5 โมลของแกสไนโตรเจน

                                     𝑛𝑛 =
                                                                       
                                             𝑁𝑁
                                            𝑁𝑁 𝐴𝐴
       จากความสัมพันธ

      เมื่อ          N เปนจํานวนโมเลกุลของแกส
                     n เปนจํานวนโมลของแกส


                                                       𝑀𝑀 = 𝑚𝑚𝑁𝑁𝐴𝐴
       และมวลของแกสชนิดตางๆ จํานวน 1 โมล เรียกวา มวลโมลาร (M) ของแกส
                                                                       

ถา           m เปนมวลของแกส 1 โมเลกุล จะไดวา
                          
       ตาราง แสดงโมเลกุลของแกสชนิดตาง ๆ
                              แกส
                                            มวลโมลาร(g/mole)
                              He                   4.00
                              Ne                  20.00
                               Ar                 40.00
                               H2                  2.00
                               N2                 28.00
                               O2                 32.00
                              Cl2                 71.00
3


                                 กฎของบอยล (Boyle’s Law)
            เมื่อทดลองโดยใชกระบอกฉีดยา
และปด ปลายกระบอกฉีดยา เมื่อกดกาน
        
กระบอกฉีดยา ทําใหปริมาตรของแกสใน
กระบอกฉีดยาลดลง และเมื่อปลอยมือกาน
กระบอกฉีดยาจะเลื่อนกลับสูตําแหนงเดิม
ในทํานองเดียวกันเมื่อดึงกานกระบอกฉีดยา
ขึ้น ทําใหปริมาตรของแกสในกระบอกฉีด
เพิ่มขึ้น และเมื่อปลอยมือกานกระบอกฉีด
ยาจะเลื่อนกลับสูตําแหนงเดิม สามารถใช
ทฤษฎีจลนของแกสอธิบายไดวา           เมื่อ
ปริมาตรของแกสในกระบอกฉีดยาลดลง ทา         ํ
ใหโมเลกุลของแกสอยูใกลกันมากขึ้น จึงเกิด
การชนกันเองและชนผนังภาชนะมากขึ้น
เปนผลใหความดันของแกสในกระบอกฉีด
ยาเพิ่มขึ้นเมื่อเทียบกับตอนเริ่มตน ในทางตรงกันขามการเพิ่มปริมาตรของแกสในกระบอกฉีดยาทําใหโมเลกุล
ของแกส อยูหางกัน การชนกันเองของโมเลกุลของแกสและการชนผนังภาชนะนอยลง ความดนของแกสใน
                                                                                      ั        
กระบอกฉีดยาจึงลดลง

       นักวิทยาศาสตรไดทําการทดลองเพื่อศึกษาความสัมพันธระหวางปริมาตรกับความดันของแกส โดย
ควบคุมใหอุณหภูมิคงที่ ไดผลดังตารางตอไปนี้

     การทดลอง                ปริมาตร                 ความดน ั                  PV
       ครั้งที่             (V , dm3)              (P , mmHg)            (mmHg. cm3)
        1                      5.00                     760                3.80 x 103
        2                     10.00                     380                3.80 x 103
        3                     15.00                     253                3.80 x 103
        4                     20.00                     191                3.82 x 103
        5                     25.00                     151                3.78 x 103
        6                     30.00                     127                3.81 x 103
        7                     35.00                     109                3.82 x 103
        8                     40.00                     95                 3.80 x 103
        9                     45.00                     84                 3.78 x 103
4


          จากผลการทดลองในตารางพบวา ผลคูณของความดันกับปริมาตร (PV) ของแกสในการทดลองแตละ
                                                                                                
ครั้งมีคาคอนขางคงที่ และเมื่อเขียนกราฟแสดงความสัมพันธระหวางความดันกับปริมาตรของแกสจะไดดัง รูป
ตอไปนี้

                                                            จากขอมูลในตารางและจากกราฟพบวา
                                                    ขณะท่ี อุณหภูมิคงที่ ถาปริมาตรของแกสเพิ่มขึ้นจะ
                                                    ทําใหความดันของแกสลดลง และเมื่อปริมาตรของ
                                                    แกสลดลง ความดันของแกสจะเพิ่มขึ้น

                                                            รอเบิรต บอยล (Robert Bolye) นกเคมี
                                                                                             ั
                                                    ชาวอังกฤษ ไดศึกษาเกี่ยวกับการเปลี่ยนปริมาตร
                                                    ของแกสในป ค.ศ. 1662 (พ.ศ. 2205) และสรุปเปน
                                                          
                                                    กฎเรียกวา “กฎของบอยล” ซึ่งมีสาระสําคัญดังนี้

                                                     “เมื่ออุณหภูมิและมวลของแกสคงที่ ปริมาตรของ
                                                    แกสจะแปรผกผันกับความดัน”




http://www.chem.iastate.edu/group/Greenbowe/sections/projectfolder/flashfiles/gaslaw/boyl
es_law.swf
5


ถาให P แทนความดนของแกส V แทนปริมาตรของแกส ความสัมพันธตามกฎของบอยลเขียนแสดง
                      ั 
ความสัมพันธไดดังนี้
                                                            1
                                          V       α
                                                            P

       คาคงที่ k ใน สมการนี้ขึ้นอยูกับอุณหภูมิ ปริมาตร มวลของแกส และลักษณะเฉพาะของแกสแตละ
ชนิด และจากผลการทดลองพบวาผลคูณระหวางปริมาตและความดันของแกสมีคาคงที่เสมอ ดังนั้นถาให
P1 และ V1 เปนความดันและปริมาตรที่สภาวะที่ 1 จะไดวา

                                          P1V1 = k                     ………. (1)

และถาให P1 และ V1 เปนความดันและปริมาตรที่สภาวะที่ 1 จะไดวา

                                          P2V2 = k                     ………. (2)

       (1) = (2)                          P1V1 = P2V2

        ผลที่ไดจากกฎของบอยลเมื่อนํามาเขียนกราฟโดยใหความดันเปนแกนตั้ง และปริมาตรเปนแกนนอน
จะไดกราฟ



                                     จากกราฟถาอุณหภูมิเปลี่ยนไปจะไดกราฟที่มีลักษณะไฮเปอรโบลาและ
                                   พบวาอุณหภูมิยิ่งสูงขึ้น ลักษณะของเสนกราฟเกือบจะเปนเสนตรง

                                           จากกราฟนี้ กราฟแตละเสนแสดงความสัมพันธระหวางความดัน
                                   กับปริมาตรที่ตางกัน และไดกราฟที่มีลักษณะเปนเสนโคง ซึ่งไมสามารถ
                                   บอกไดชัดเจนวาเปนไปตามกฎของบอยลหรือไม




       แตถาเขียนกราฟระหวางความดันกับสวนกลับของปริมาตรจะ
ไดกราฟที่เปนเสนตรง ซึ่งถาหากมีการเบี่ยงเบนเกิดขึ้น เสนจะเ บนออก
จากแนวเสนตรงอยางเห็นไดชัด
6


ตวอยางท่ี 1 แกสจํานวน 15 g มีปริมาตร 10 ลิตร ที่ความดัน 150 mmHg เมื่ออุณหภูมิคงที่ ถาเปลี่ยน
 ั 
ความดันเปน 50 mmHg แกสจะมีปริมาตรเทาใด

วิธีทํา                    P1 = 150 mmHg ,               P2 = 50 mmHg

                           V1 = 10 ลิตร ,                V2 = ?

          จากสูตร         P1V1 = P2V2

                     150 x 10 = 50 x V2

                           V2 = 30 ลิตร


ตวอยางท่ี 2
 ั              ในกระบอกสูบมีอากาศปริมาตรระดับหนึ่ง วัดความดันอากาศได 2.4 x 105 นิวตันตอตาราง
                                   6
เมตร เมื่ออัดอากาศใหมีปริมาตรเปน    ของปริมาตรเดิม อยากทราบขณะนั้นความดันอากาศจะเปนเทาใด
                                   7
เมื่ออุณหภูมิของอากาศในกระบอกสูบคงที่
วิธีทํา             จาก          P1V1            = P2V2
                                                              6
                          ( 2.4 x 105 N/m2 )( V ) = ( P2 )(     V)
                                                              7

                                                   ( 2.4 x 10 5 N/m 2 )( V )
                                 P2              =            6              = 2.8 x 105 N/m2
                                                                V
                                                              7
                    ตอบ   ความดันอากาศจะเปน 2.8 x 105 นิวตันตอตารางเมตร
7


                                  กฎของชารล (Charle’s Law)
                                          
           ในการทดลองจุมกระบอกฉีดยา ซึ่งบรรจุน้ําจํานวนหนึ่งลงในน้ํารอน น้ําในกระบอกฉีดยาจะถูกดัน
ออก ในทางตรงกันขาม ถาจุมกระบอก
ฉีดยาลงในน้ําเย็น น้ําจากภายนอกจะเขา
ไปแทนที่อากาศในกระบอกฉีดยา นั่นคือ
การเพิ่มอุณหภูมิมีผลใหปริมาตรของแกส
เพิ่มขึ้น และการลดอุณหภูมิมีผลให
ปริมาตรของแกสลดลงดวย          แสดงวา   
อุณหภูมิมีผลตอการเปลี่ยนแปลงปริมาตร
ของแกส การเปลี่ยนแปลงนี้ใชทฤษฎีจลน
         
ของแกสอธิบายไดวา การเพิ่มอุณหภูมิมี
ผลทําใหพลังงานจลนเฉลี่ยของแกส
เพิ่มขึ้น โมเลกุลของแกสจึงเคลื่อนที่เร็ว
ขึ้น ทําใหโมเลกุลชนกันเองและชนผนัง
ภาชนะมากขึ้น รวมทงพลงงานในการชน
                      ้ั ั
กันสูงขึ้นดวย เปนผลใหความดันของแกส
ในกระบอกฉีดยาสูงขึ้นดวย จึงดันน้ําออกจากกระบอกฉีดยาจนความดันของแกสภายในเทากับภายนอก จึง
สังเกตเห็นวาแกสในกระบอกฉีดยามีปริมาตรเพิ่มขึ้น ในกลับกันเมื่อลดอุณหภูมิ พลังงานจลนเฉลี่ยของแกสใน
กระบอกฉีดยาจะลดลง ทําใหการชนกันเองระหวางโมเลกุลของแกสและการชนผนังภาชนะนอยลง รวมทง               ้ั
พลังงานในการชนลดลง ความดันของแกสในกระบอกฉีดยาจึงต่ํา อากาศภายนอกซึ่งมีความดันสูงกวาจึงดันน้ํา
ใหเขาไปในกระบอกฉีดยา ความดันภายในจึงเพิ่มขึ้นจนเทากับความดันภายนอก จึงสังเกตเห็นวาปริมาตรของ
แกสในก ระบอกฉีดยาลดลงจนกระทั่งคงที่ จึงสรุปไดวา อุณหภูมิเปนอีกปจจัยหนึ่งที่มีผลตอการเปลี่ยน
    
ปริมาตรของแกส

          จากผลการทดลองพบวาเมื่อนํา ขอมูลมาเขียนกราฟ จะไดกราฟเสนตรงที่มีความชัน (Slope) คงท่ี
  และทําใหคาดคะเนไดวา ถาลดอุณหภูมิของแกสลงเรื่อย ๆ แกสจะไมมีปริมาตร หรือมีปริมาตรเปนศูนยที่
 อุณหภูมิ –273OC แตโดยความเปนจริงแกสจะไมสามารถมีปริมาตรเปนศูนยได เนื่องจากเมื่อลดอุณหภูมิลง
 เรื่อย ๆ แกสจะเปลี่ยนสถานะเปนของเหลวกอนที่อุณหภูมิจะถึง –273OC ซึ่งนักวิทยาศาสตรไดกําหนดให
                  อุณหภูมิ –273OC มีคาเทากับ 0 เคลวิน (K) โดยมีความสัมพันธดังนี้

                                      T = 273 + tOC
8


        เมื่อทดลองศึกษาการเปลี่ยนปริมาตรของ แกสเมื่อเปลี่ยนอุณหภูมิ พบความสัมพันธระหวางปริมาตร
แกสกับอุณหภูมิในหนวยองศาเซลเซียสและในหนวย เคลวิน ดังตาราง

  การทดลองครั้งที่        T ( OC )          T(K)             V (cm3)        V/T (cm3/K)
       1                     10              283               100              0.35
       2                     50              323               114              0.35
       3                    100              373               132              0.35
       4                    200              473               167              0.35

       จากตารางจะเห็นวา เมื่อเปลี่ยนอุณหภูมิในหนวยเซลเซียสเปนหนวยเคลวิน อัตราสวนระหวาง
ปริมาตรกับอุณหภูมิเคลวินจะมีคาคงที่

        จาก–อา เล็กซองเดร–เซซา ชารล (Jacqes A.C. Charles)
นักวิทยาศาสตรชาวฝรั่งเศส ไดศึกษาความสัมพันธระหวางอุณหภูมิกับ
ปริมาตรแกส ในป ค.ศ.1778 (พ.ศ.2321) และสรุปความสัมพันธเปนกฎ
เรียกวา กฎของชารล ซึ่งมีใจความ ดังนี้
                    



        “เมื่อมวลและความดันของแกสคงที่ ปริมาตรของแกสจะแปรผันตรงกับอุณหภูมิเคลวิน ”
9




อางอิง http://www.chem.iastate.edu/group/Greenbowe/sections/projectfolder/flashfiles/gasl
aw/charles_law.swf



       จากกฎของชารล สามารถเขียนเปนความสัมพันธไดดังนี้

                       V       ∝        T

                       V       =        kT
                        V
                               =        คาคงตัว = k
                        T
       เนื่องจากอัตราสวนระหวาง V กบ T คงท่ี ดังนั้น
                                    ั
                        V1              V2
                               =
                        T1              T2

      ถาให V1 เปนปริมาตรของแกสที่อุณหภูมิ T1

             V2 เปนปริมาตรของแกสที่อุณหภูมิ T2
10




ตวอยางท่ี 3 แกสชนิดหนึ่งมีปริมาตร 80 cm3 ที่อุณหภูมิ 45OC แกสนี้จะมีปริมาตรเทาใดที่อุณหภูมิ 0
  ั 
O
  C ถาความดันคงที่

วิธีทํา                  V1    = 80 cm3

                         V2    = ?

                        T1     = 273 + 45              = 318 K

                        T2     = 273 + 0               = 273 K
                        V1           V2
                               =
                        T1           T2

                       V2      = 68.68       cm3



ตวอยางท่ี 4 แกสชนิดหนึ่งมีปริมาตร 30 ลิตร ที่อุณหภูมิ 25 OC ถาความดันคงที่ แกสนี้จะมีปริมาตร
 ั 
เทาใดเมื่ออุณหภูมิเปลี่ยนไปเปน 100 OC

วิธีทํา                  V1    = 30 ลิตร

                         V2    = ?

                       T1      = 273 + 25              =     298 K

                       T2       = 273 + 100            =     373 K
                            V1       V2
                               =
                            T1       T2

                         V2    = 30.55       ลิตร
11


ตวอยางท่ี 5 แกสชนิดหนึ่งที่ถูกบังคับใหมีความดันคงที่และอุณหภูมิของแกสถูกทําใหเพิ่มขึ้นจาก 37°C
 ั 
เปน 147°C ปริมาตรของแกสจะเปลี่ยนไปจนเปนอัตราสวนเทาใดของปริมาตรเดิม
                                          V1             V2
วิธีทํา          จาก                                =
                                          T1             T2
                                      V1                    V2
                 แทนคา
                                                   =
                                   273 + 37              273 + 147
                                                         420
                                         V2         =        V1
                                                         310
                                                         42
                                         V2         =       V1
                                                         31
                                                                  42
                 ตอบ     ปริมาตรของแกสจะเปลี่ยนไปจนเปน                 ของปริมาตรเดิม
                                                                  31



                                   กฎของเกย-ลูสแซก (Gay-lussac's law)
          เกย–ลูสแซกไดทําการทดลองเพิ่มเติมตอไป โดยใหปริมาตรของแกสคงที่ เพื่อที่จะหาความสัมพันธ
             
ระหวางความดันกับอุณหภูมิ ผลที่ไดคือ

          ความดันของแกสใด ๆ จะแปรผันตรงกับอุณหภูมิเมื่อปริมาตรคงที่

                         ดังนั้น

                         P         α     T
                             P
                               =         คาคงตัว
                             T
                             P1           P2
                                =
                             T1           T2
12




           http://cfbt-us.com/wordpress/wp-content/uploads/2010/04/charles_law.jpg


ตัวอยาง 6
                ในการสูบอากาศปริมาณหนึ่งเขายางรถยนต ทําใหอากาศภายในมีความดัน 1.5 x 105 นิวตัน
ตอตารางเมตร ที่อุณหภูมิ 27 องศาเซลเซียส เมื่อรถเคลื่อนที่ดวยความเร็วสูงอุณหภูมิรอนขึ้น อุณหภูมิของ
อากาศในยางรถยนตเพิ่มขึ้นเปน 177 องศาเซลเซียส ถาปริมาตรอากาศในยางรถยนตเปลี่ยนแปลงนอยมาก
จนถือไดวาคงตัว ความดันของอากาศในยางรถยนตจะมีคาเพิ่มขึ้นเปนเทาไร
                                P1                      P2
วิธีทํา                 จาก                     =
                                T1                      T2
                        1.5 x 10 5 N/m 2                      P2
                                                =
                          273 + 27 K                     273 + 177 K

                                                        1.5 x 10 5 N/m 2
                                           P2   =                        x 450 K
                                                              300 K
                                           P2   =       2.25 x 105      N/m2
          ตอบ   ความดันของอากาศในยางรถยนตจะมีคาเพิ่มขึ้นเปน 2.25 x 105       นิวตันตอตารางเมตร
13




                             เกิดอะไรขึ้น เมื่อนํา กฎทั้ง 3 มารวมกัน
          เมื่อนําความสัมพันธทั้งสามมารวมกัน จะได
                                                          1
                                   V         α
                                                          P

                                   V         α        T

                                   P         α        T
                                    PV
                                             =        คาคงตัว
                                     T
                                    P1 V1              P2 V2
                                          =                              ……………..*******
                                     T1                 T2



ตวอยางที่ 7 ฟองอากาศมีปริมาตร 0.4 x 10 – 6 ลูกบาศกเมตร อยูใตสระน้ําลึก 25 เมตร ไดลอยขึ้นมา
  ั 
ณ ผิวน้ํา ถาอุณหภูมิใตสระเปน 7 องศาเซลเซียส และบริเวณผิวน้ําเปน 37 องศาเซลเซียส ความดันอากาศ
เหนือผิวน้ําเปน 105 นิวตันตอตารางเมตร ปริมาตรของฟองอากาศกอนจะโผลพนน้ํามีคาประมาณกี่ลูกบาศก
เมตร ( ρน้ํา = 103 kg/m3)
                                                                 P1 V1                P2 V2
วิธีทํา           จาก                                                          =
                                                                  T1                   T2

                  (10 3 kg/m 3 )(10 m/s 2 )( 25 m )( 0.4 x10 -6 m 3 )                 (10 5 N/m 2 )(V2 )
แทนคา
                                                                              =
                                     (273 + 7)                                           (273 + 37)
                                                                 V2            =      1.11x 10- 6 m3
          ตอบ     ปริมาตรของฟองอากาศกอนจะโผลพนน้ํามีคาประมาณ 1.11x 10- 6 ลูกบาศกเมตร
14


                                                          กฏของแกส


                          𝑉𝑉 ∝                                   = คาคงตัว
           เมื่อรวมกฏของบอยลและกฏของชารล จะได
                                   𝑇𝑇                     𝑉𝑉𝑉𝑉
                                   𝑃𝑃                      𝑇𝑇
                                          หรือ



                                             𝑉𝑉1 𝑃𝑃1   𝑉𝑉2 𝑃𝑃2
       และสมการแสดงความสัมพันธระหวางสภาวะสมดุลของแกสในสถานะ 1 และ 2 คอ
                                                                        ื

                                                     =
                                               𝑇𝑇1       𝑇𝑇2
          สมการขางบนจะใชไดถาความดัน (P) ไมสูงจนเกินไป และอุณหภูมิ (T) ไมต่ําจนเกินไป และจาก
การทดลองโดยใชแกสหลายชนิดและหลายปริมาตรพบวาคาคงตัวในสมการแปรผันโดยตรงกับจํานวนโมล


                                                  𝑃𝑃1 𝑉𝑉1
( n ) ของแกส นั่นคือ

                                                          ∝ 𝑛𝑛
                                                    𝑇𝑇1
                                                  𝑃𝑃𝑃𝑃
                                                       = 𝑅𝑅
                                                  𝑛𝑛𝑛𝑛


                                                𝑃𝑃𝑃𝑃 = 𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛
       โดย R เปนคาคงตัว เรียกวา คาคงตัวของแกส จากการทดลองพบวา R = 8.31 J/mole-K

           ดังนั้นจะได


        สมการนี้เรียกวา “กฏของแกสอุดมคติ” และแกสที่มีการเปลี่ยนแปลงสอดคลองกับสมการนี้เรียกวา


       ถาแทน 𝑛𝑛 =                       𝑘𝑘 𝐵𝐵 =
แกสอุดมคติ
                           𝑁𝑁                      𝑅𝑅
                          𝑁𝑁 𝐴𝐴                   𝑁𝑁 𝐴𝐴
                                 และ

        𝑘𝑘 𝐵𝐵 เรียกวา คาคงตัวของโบลตซมันน (Boltzmann’s Constant)
                            kB      =      1.38 x 10-23 J/K


                            𝑃𝑃𝑃𝑃 = 𝑁𝑁𝑘𝑘 𝐵𝐵 𝑇𝑇
       กฏของแกสอุดมคติ จึงสามารถเขียนไดอีกรูปหนึ่ง คือ


       โดย N เปนจํานวนโมเลกุลทั้งหมด
15



                                               =                                           =
                                    𝑃𝑃1 𝑉𝑉1             𝑃𝑃2 𝑉𝑉2                  𝑃𝑃1 𝑉𝑉1       𝑃𝑃2 𝑉𝑉2
                                   𝑛𝑛 1 𝑇𝑇1            𝑛𝑛 2 𝑇𝑇2                  𝑁𝑁1 𝑇𝑇1       𝑁𝑁2 𝑇𝑇2
        หรือเขียนไดอีกแบบ                                                หรือ

                                              =
                                    𝑃𝑃1                 𝑃𝑃2
                                  𝜌𝜌 1 𝑇𝑇1            𝜌𝜌 2 𝑇𝑇2
        ถารูความหนาแนน

          กฏของแกสนี้สามารถนําไปใชกับแกสผสมที่ยังไมทําปฏิกิริยาเคมีกันได ตัวอยางเชน ถาแกสในภาชนะ
ที่มีปริมาตร V ประกอบดวยแกสชนิดที่ n โมลตามลําดับกฏของแกสนี้คือ
             PV = (n1+ n2 + n3)RT

        โดย P เปนความดันรวม T อุณหภูมิเคลวินรวม ของแกสนี้

              𝑃𝑃 =                +                    +
                      𝑛𝑛 1 𝑅𝑅𝑅𝑅           𝑛𝑛 2 𝑅𝑅𝑅𝑅            𝑛𝑛 3 𝑅𝑅𝑅𝑅
                         𝑉𝑉                   𝑉𝑉                     𝑉𝑉

              P = P1+P2+P3
  โดย P1, P2 และ P3 คือ ความดันยอยของแกสทั้งสามชนิด และในกรณีนี้อาจเขียนสมการไดอีกแบบวา
              PV = (N1+ N2 +N3 )kBT
             โดย N1, N2 และ N3 คือจํานวนโมเลกุลของแกสแตละชนิด


ตวอยางท่ี 8 จงหาความดันของแกสไนโตรเจน จํานวน 28 มิลลิกรัม ในภาชนะที่มีปริมาตร 4,000
  ั 
ลูกบาศกเมตร ที่อุณหภูมิ 37 องศาเซลเซียส
                                                           PV              =        nRT
                                                                                     m
                                                           PV              =           RT
                                                                                     M

                                                      -6         3                    28 x 10 - 3 g
                           P( 4,000 x 10 m ) =                                      (               )( 8.314 J/mol.K)( 273+37 K)
                                                                                         14 g
                                                           P               =        1,288.67             N/m2
                                                           P               =        1.29x103             N/m2
                ตอบ        ความดันของแกสไนโตรเจนมีคาประมาณ 1.29x103 นิวตันตอตารางเมตร
16


       จาก                     PV      =      nRT
                                              N
       และ                     n       =
                                              N0
                                              N
       จะได                   PV      =         RT
                                              N0
                                                  R
                               PV      =      N      T
                                                  N0

                               PV      =      NkB T              …………******

       เมื่อ   kB คือ คานิจของโบลตซมันน = 1.38 x 10-23 J/K
               N0 คือ เลขอาโวกาโดร = 6.02 x 1023 โมเลกุล
               N คือ จํานวนโมเลกุลของแกส




ตวอยางท่ี 9 จงหาจํานวนโมเลกุลของอากาศ ในหองหนึ่งที่มีอุณหภูมิ 27 องศาเซลเซียส จํานวน 5
  ั 
ลูกบาศกเซนติเมตร ที่ความดัน 105 นิวตันตอตารางเมตร
วิธีทํา จาก                    PV             =          NkB T
               ( 105 N/m2 )( 5 x 10- 6 m3 )   =          N ( 1.38 x 10- 23 J/K )( 273 + 27 K )
                               N              =          1.21x1020 โมเลกุล
       ตอบ     อากาศในหองนี้จํานวน 5 ลูกบาศกเซนติเมตรจะมี ประมาณ 1.21x1020 โมเลกุล

Know6

  • 1.
    1 รายวิชา ฟสิกสพื้นฐานและเพิ่มเติม 3 ใบความรู 6.2 ผลการเรียนรูที่ 6  รหัสวิชา ว 40203 ระดับชั้น ม. 5 ใชประกอบแผนจัดการเรียนรูที่ 6 ความสัมพันธระหวางปริมาตร ความดัน และอุณหภูมิของแกส จากการศึกษาเรื่องสาร สถานะของสารเมื่อพิจารณาโมเลกุลของสาร จะไดวาแกสจะมีระยะหาง ระหวางโมเลกุลมากที่สุด เมื่อเทียบกับรัศมีของโมเลกุล ทําใหแรงดึงดูดระหวางโมเลกุลมีคานอยมาก เมื่อเทียบ กับ ของแข็ง และ ของเหลว ดังนั้นการพิจารณาเกี่ยวกับแกส จะตองพิจารณา ใหแกส เปน แกสในอุดมคติ (Ideal gas) ซึ่งจะมีสมบัติดังนี้ 1. ไมมีแรงกระทําระหวางโมเลกุลของแกส ยกเวนเมื่อเกิดการชนกันเทานั้น จึงไมมีพลังงานศักย จะ มีแตพลังงานจลนเทานั้น 2. โมเลกุลเปนทรงกลม มีขนาดเล็กมาก และเทากันทุกโมเลกุล ทําใหโมเลกุลสามารถอยูไดทุกแหง ในภาชนะ 3. ไมวาโมเลกุลของแกสจะชนกันเองหรือชนกับผนังภาชนะที่บรรจุ ถือวาเปนการชนแบบยืดหยุน สมบูรณ คือไมมีการสูญเสียพลังงานจลนหลังการชน ทําใหโมเลกุลของแกสมีอัตราเร็วคงตัว สารที่อยูในสถานะแกส โมเลกุลโมเลกุลจะเคลื่อนที่ไดอยางอิสระและฟุงกระจายเต็มภาชนะที่ บรรจุ และพบวาปริมาตรของแกสขึ้นกับความดัน อุณหภูมิ และมวล สมการที่แสดงความสัมพันธระหวาง ปริมาณทั้งหลายเรียกวา กฏของแกส ซึ่งพัฒนาปรับปรุงมาจากกฏของบอยลและชารล ปจจุบันแกสอาจแบง ออกไดเปนสามชนิด ดังนี้ 1. แกสอะตอมเดี่ยว (monatomic gas) หนึ่งโมเลกุลของแกสชนิดนี้ประกอบดวยอะตอมเพียง อะตอมเดียวเชน แกสฮีเลียม(He) นออน(Ne) อารกอน(Ar) ี  2. แกสอะตอมคู (diatomic gas) หนึ่งโมเลกุลของแกสชนิดนี้ประกอบดวยอะตอม 2 อะตอม เชน แกสไฮโดรเจน(H2) ออกซิเจน (O2) ไนโตรเจน(N2) 3. แกสหลายอะตอม หนึ่งโมเลกุลของแกสชนิดนี้ประกอบดวยอะตอมตั้งแต 3 อะตอม ขึ้นไป เชน แกสโอโซน(O3) มเทน(CH4) แอมโมเนย(NH3) ซัลเฟอรไดออกไซด( SO2) ี ี เลขอโวกาโดร (Avogadro’s number, NA) คือ จํานวนอะตอมของคารบอน 12 (C-12) ซึ่งมีมวล รวมกันได 12 กรัม พอดี สารที่มีจํานวนโมเลกุลชนิดชนิดเดียวกันรวมกันได NA โมเลกุลจะบัญญัติไววา 1 โมล (mole) ปจจุบันพบวา NA มีคาเทากับ 6.02 x 1023 โมเลกุลตอโมล NA = 6.02 x 1023 mole -1
  • 2.
    2 นั่นคือ แกส ไฮโดรเจน 6.02 x 1023 โมเลกุล คือ 1 โมลของแกสไฮโดรเจน  แกส ออกซิเจน 12.04 x 1023 โมเลกุล คือ 2 โมลของแกสออกซิเจน แกส ไนโตรเจน 3.01 x 1023 โมเลกุล คือ 0.5 โมลของแกสไนโตรเจน 𝑛𝑛 =  𝑁𝑁 𝑁𝑁 𝐴𝐴 จากความสัมพันธ เมื่อ N เปนจํานวนโมเลกุลของแกส n เปนจํานวนโมลของแกส 𝑀𝑀 = 𝑚𝑚𝑁𝑁𝐴𝐴 และมวลของแกสชนิดตางๆ จํานวน 1 โมล เรียกวา มวลโมลาร (M) ของแกส  ถา m เปนมวลของแกส 1 โมเลกุล จะไดวา   ตาราง แสดงโมเลกุลของแกสชนิดตาง ๆ แกส  มวลโมลาร(g/mole) He 4.00 Ne 20.00 Ar 40.00 H2 2.00 N2 28.00 O2 32.00 Cl2 71.00
  • 3.
    3 กฎของบอยล (Boyle’s Law) เมื่อทดลองโดยใชกระบอกฉีดยา และปด ปลายกระบอกฉีดยา เมื่อกดกาน  กระบอกฉีดยา ทําใหปริมาตรของแกสใน กระบอกฉีดยาลดลง และเมื่อปลอยมือกาน กระบอกฉีดยาจะเลื่อนกลับสูตําแหนงเดิม ในทํานองเดียวกันเมื่อดึงกานกระบอกฉีดยา ขึ้น ทําใหปริมาตรของแกสในกระบอกฉีด เพิ่มขึ้น และเมื่อปลอยมือกานกระบอกฉีด ยาจะเลื่อนกลับสูตําแหนงเดิม สามารถใช ทฤษฎีจลนของแกสอธิบายไดวา เมื่อ ปริมาตรของแกสในกระบอกฉีดยาลดลง ทา ํ ใหโมเลกุลของแกสอยูใกลกันมากขึ้น จึงเกิด การชนกันเองและชนผนังภาชนะมากขึ้น เปนผลใหความดันของแกสในกระบอกฉีด ยาเพิ่มขึ้นเมื่อเทียบกับตอนเริ่มตน ในทางตรงกันขามการเพิ่มปริมาตรของแกสในกระบอกฉีดยาทําใหโมเลกุล ของแกส อยูหางกัน การชนกันเองของโมเลกุลของแกสและการชนผนังภาชนะนอยลง ความดนของแกสใน  ั  กระบอกฉีดยาจึงลดลง นักวิทยาศาสตรไดทําการทดลองเพื่อศึกษาความสัมพันธระหวางปริมาตรกับความดันของแกส โดย ควบคุมใหอุณหภูมิคงที่ ไดผลดังตารางตอไปนี้ การทดลอง ปริมาตร ความดน ั PV ครั้งที่ (V , dm3) (P , mmHg) (mmHg. cm3) 1 5.00 760 3.80 x 103 2 10.00 380 3.80 x 103 3 15.00 253 3.80 x 103 4 20.00 191 3.82 x 103 5 25.00 151 3.78 x 103 6 30.00 127 3.81 x 103 7 35.00 109 3.82 x 103 8 40.00 95 3.80 x 103 9 45.00 84 3.78 x 103
  • 4.
    4 จากผลการทดลองในตารางพบวา ผลคูณของความดันกับปริมาตร (PV) ของแกสในการทดลองแตละ   ครั้งมีคาคอนขางคงที่ และเมื่อเขียนกราฟแสดงความสัมพันธระหวางความดันกับปริมาตรของแกสจะไดดัง รูป ตอไปนี้ จากขอมูลในตารางและจากกราฟพบวา ขณะท่ี อุณหภูมิคงที่ ถาปริมาตรของแกสเพิ่มขึ้นจะ ทําใหความดันของแกสลดลง และเมื่อปริมาตรของ แกสลดลง ความดันของแกสจะเพิ่มขึ้น รอเบิรต บอยล (Robert Bolye) นกเคมี ั ชาวอังกฤษ ไดศึกษาเกี่ยวกับการเปลี่ยนปริมาตร ของแกสในป ค.ศ. 1662 (พ.ศ. 2205) และสรุปเปน  กฎเรียกวา “กฎของบอยล” ซึ่งมีสาระสําคัญดังนี้ “เมื่ออุณหภูมิและมวลของแกสคงที่ ปริมาตรของ แกสจะแปรผกผันกับความดัน” http://www.chem.iastate.edu/group/Greenbowe/sections/projectfolder/flashfiles/gaslaw/boyl es_law.swf
  • 5.
    5 ถาให P แทนความดนของแกสV แทนปริมาตรของแกส ความสัมพันธตามกฎของบอยลเขียนแสดง ั  ความสัมพันธไดดังนี้ 1 V α P คาคงที่ k ใน สมการนี้ขึ้นอยูกับอุณหภูมิ ปริมาตร มวลของแกส และลักษณะเฉพาะของแกสแตละ ชนิด และจากผลการทดลองพบวาผลคูณระหวางปริมาตและความดันของแกสมีคาคงที่เสมอ ดังนั้นถาให P1 และ V1 เปนความดันและปริมาตรที่สภาวะที่ 1 จะไดวา P1V1 = k ………. (1) และถาให P1 และ V1 เปนความดันและปริมาตรที่สภาวะที่ 1 จะไดวา P2V2 = k ………. (2) (1) = (2) P1V1 = P2V2 ผลที่ไดจากกฎของบอยลเมื่อนํามาเขียนกราฟโดยใหความดันเปนแกนตั้ง และปริมาตรเปนแกนนอน จะไดกราฟ จากกราฟถาอุณหภูมิเปลี่ยนไปจะไดกราฟที่มีลักษณะไฮเปอรโบลาและ พบวาอุณหภูมิยิ่งสูงขึ้น ลักษณะของเสนกราฟเกือบจะเปนเสนตรง จากกราฟนี้ กราฟแตละเสนแสดงความสัมพันธระหวางความดัน กับปริมาตรที่ตางกัน และไดกราฟที่มีลักษณะเปนเสนโคง ซึ่งไมสามารถ บอกไดชัดเจนวาเปนไปตามกฎของบอยลหรือไม แตถาเขียนกราฟระหวางความดันกับสวนกลับของปริมาตรจะ ไดกราฟที่เปนเสนตรง ซึ่งถาหากมีการเบี่ยงเบนเกิดขึ้น เสนจะเ บนออก จากแนวเสนตรงอยางเห็นไดชัด
  • 6.
    6 ตวอยางท่ี 1 แกสจํานวน15 g มีปริมาตร 10 ลิตร ที่ความดัน 150 mmHg เมื่ออุณหภูมิคงที่ ถาเปลี่ยน ั  ความดันเปน 50 mmHg แกสจะมีปริมาตรเทาใด วิธีทํา P1 = 150 mmHg , P2 = 50 mmHg V1 = 10 ลิตร , V2 = ? จากสูตร P1V1 = P2V2 150 x 10 = 50 x V2 V2 = 30 ลิตร ตวอยางท่ี 2 ั  ในกระบอกสูบมีอากาศปริมาตรระดับหนึ่ง วัดความดันอากาศได 2.4 x 105 นิวตันตอตาราง 6 เมตร เมื่ออัดอากาศใหมีปริมาตรเปน ของปริมาตรเดิม อยากทราบขณะนั้นความดันอากาศจะเปนเทาใด 7 เมื่ออุณหภูมิของอากาศในกระบอกสูบคงที่ วิธีทํา จาก P1V1 = P2V2 6 ( 2.4 x 105 N/m2 )( V ) = ( P2 )( V) 7 ( 2.4 x 10 5 N/m 2 )( V ) P2 = 6 = 2.8 x 105 N/m2 V 7 ตอบ ความดันอากาศจะเปน 2.8 x 105 นิวตันตอตารางเมตร
  • 7.
    7 กฎของชารล (Charle’s Law)  ในการทดลองจุมกระบอกฉีดยา ซึ่งบรรจุน้ําจํานวนหนึ่งลงในน้ํารอน น้ําในกระบอกฉีดยาจะถูกดัน ออก ในทางตรงกันขาม ถาจุมกระบอก ฉีดยาลงในน้ําเย็น น้ําจากภายนอกจะเขา ไปแทนที่อากาศในกระบอกฉีดยา นั่นคือ การเพิ่มอุณหภูมิมีผลใหปริมาตรของแกส เพิ่มขึ้น และการลดอุณหภูมิมีผลให ปริมาตรของแกสลดลงดวย แสดงวา  อุณหภูมิมีผลตอการเปลี่ยนแปลงปริมาตร ของแกส การเปลี่ยนแปลงนี้ใชทฤษฎีจลน  ของแกสอธิบายไดวา การเพิ่มอุณหภูมิมี ผลทําใหพลังงานจลนเฉลี่ยของแกส เพิ่มขึ้น โมเลกุลของแกสจึงเคลื่อนที่เร็ว ขึ้น ทําใหโมเลกุลชนกันเองและชนผนัง ภาชนะมากขึ้น รวมทงพลงงานในการชน ้ั ั กันสูงขึ้นดวย เปนผลใหความดันของแกส ในกระบอกฉีดยาสูงขึ้นดวย จึงดันน้ําออกจากกระบอกฉีดยาจนความดันของแกสภายในเทากับภายนอก จึง สังเกตเห็นวาแกสในกระบอกฉีดยามีปริมาตรเพิ่มขึ้น ในกลับกันเมื่อลดอุณหภูมิ พลังงานจลนเฉลี่ยของแกสใน กระบอกฉีดยาจะลดลง ทําใหการชนกันเองระหวางโมเลกุลของแกสและการชนผนังภาชนะนอยลง รวมทง ้ั พลังงานในการชนลดลง ความดันของแกสในกระบอกฉีดยาจึงต่ํา อากาศภายนอกซึ่งมีความดันสูงกวาจึงดันน้ํา ใหเขาไปในกระบอกฉีดยา ความดันภายในจึงเพิ่มขึ้นจนเทากับความดันภายนอก จึงสังเกตเห็นวาปริมาตรของ แกสในก ระบอกฉีดยาลดลงจนกระทั่งคงที่ จึงสรุปไดวา อุณหภูมิเปนอีกปจจัยหนึ่งที่มีผลตอการเปลี่ยน  ปริมาตรของแกส จากผลการทดลองพบวาเมื่อนํา ขอมูลมาเขียนกราฟ จะไดกราฟเสนตรงที่มีความชัน (Slope) คงท่ี และทําใหคาดคะเนไดวา ถาลดอุณหภูมิของแกสลงเรื่อย ๆ แกสจะไมมีปริมาตร หรือมีปริมาตรเปนศูนยที่ อุณหภูมิ –273OC แตโดยความเปนจริงแกสจะไมสามารถมีปริมาตรเปนศูนยได เนื่องจากเมื่อลดอุณหภูมิลง เรื่อย ๆ แกสจะเปลี่ยนสถานะเปนของเหลวกอนที่อุณหภูมิจะถึง –273OC ซึ่งนักวิทยาศาสตรไดกําหนดให อุณหภูมิ –273OC มีคาเทากับ 0 เคลวิน (K) โดยมีความสัมพันธดังนี้ T = 273 + tOC
  • 8.
    8 เมื่อทดลองศึกษาการเปลี่ยนปริมาตรของ แกสเมื่อเปลี่ยนอุณหภูมิ พบความสัมพันธระหวางปริมาตร แกสกับอุณหภูมิในหนวยองศาเซลเซียสและในหนวย เคลวิน ดังตาราง การทดลองครั้งที่ T ( OC ) T(K) V (cm3) V/T (cm3/K) 1 10 283 100 0.35 2 50 323 114 0.35 3 100 373 132 0.35 4 200 473 167 0.35 จากตารางจะเห็นวา เมื่อเปลี่ยนอุณหภูมิในหนวยเซลเซียสเปนหนวยเคลวิน อัตราสวนระหวาง ปริมาตรกับอุณหภูมิเคลวินจะมีคาคงที่ จาก–อา เล็กซองเดร–เซซา ชารล (Jacqes A.C. Charles) นักวิทยาศาสตรชาวฝรั่งเศส ไดศึกษาความสัมพันธระหวางอุณหภูมิกับ ปริมาตรแกส ในป ค.ศ.1778 (พ.ศ.2321) และสรุปความสัมพันธเปนกฎ เรียกวา กฎของชารล ซึ่งมีใจความ ดังนี้  “เมื่อมวลและความดันของแกสคงที่ ปริมาตรของแกสจะแปรผันตรงกับอุณหภูมิเคลวิน ”
  • 9.
    9 อางอิง http://www.chem.iastate.edu/group/Greenbowe/sections/projectfolder/flashfiles/gasl aw/charles_law.swf จากกฎของชารล สามารถเขียนเปนความสัมพันธไดดังนี้ V ∝ T V = kT V = คาคงตัว = k T เนื่องจากอัตราสวนระหวาง V กบ T คงท่ี ดังนั้น ั V1 V2 = T1 T2 ถาให V1 เปนปริมาตรของแกสที่อุณหภูมิ T1 V2 เปนปริมาตรของแกสที่อุณหภูมิ T2
  • 10.
    10 ตวอยางท่ี 3 แกสชนิดหนึ่งมีปริมาตร80 cm3 ที่อุณหภูมิ 45OC แกสนี้จะมีปริมาตรเทาใดที่อุณหภูมิ 0 ั  O C ถาความดันคงที่ วิธีทํา V1 = 80 cm3 V2 = ? T1 = 273 + 45 = 318 K T2 = 273 + 0 = 273 K V1 V2 = T1 T2 V2 = 68.68 cm3 ตวอยางท่ี 4 แกสชนิดหนึ่งมีปริมาตร 30 ลิตร ที่อุณหภูมิ 25 OC ถาความดันคงที่ แกสนี้จะมีปริมาตร ั  เทาใดเมื่ออุณหภูมิเปลี่ยนไปเปน 100 OC วิธีทํา V1 = 30 ลิตร V2 = ? T1 = 273 + 25 = 298 K T2 = 273 + 100 = 373 K V1 V2 = T1 T2 V2 = 30.55 ลิตร
  • 11.
    11 ตวอยางท่ี 5 แกสชนิดหนึ่งที่ถูกบังคับใหมีความดันคงที่และอุณหภูมิของแกสถูกทําใหเพิ่มขึ้นจาก37°C ั  เปน 147°C ปริมาตรของแกสจะเปลี่ยนไปจนเปนอัตราสวนเทาใดของปริมาตรเดิม V1 V2 วิธีทํา จาก = T1 T2 V1 V2 แทนคา  = 273 + 37 273 + 147 420 V2 = V1 310 42 V2 = V1 31 42 ตอบ ปริมาตรของแกสจะเปลี่ยนไปจนเปน ของปริมาตรเดิม 31 กฎของเกย-ลูสแซก (Gay-lussac's law) เกย–ลูสแซกไดทําการทดลองเพิ่มเติมตอไป โดยใหปริมาตรของแกสคงที่ เพื่อที่จะหาความสัมพันธ  ระหวางความดันกับอุณหภูมิ ผลที่ไดคือ ความดันของแกสใด ๆ จะแปรผันตรงกับอุณหภูมิเมื่อปริมาตรคงที่ ดังนั้น P α T P = คาคงตัว T P1 P2 = T1 T2
  • 12.
    12 http://cfbt-us.com/wordpress/wp-content/uploads/2010/04/charles_law.jpg ตัวอยาง 6  ในการสูบอากาศปริมาณหนึ่งเขายางรถยนต ทําใหอากาศภายในมีความดัน 1.5 x 105 นิวตัน ตอตารางเมตร ที่อุณหภูมิ 27 องศาเซลเซียส เมื่อรถเคลื่อนที่ดวยความเร็วสูงอุณหภูมิรอนขึ้น อุณหภูมิของ อากาศในยางรถยนตเพิ่มขึ้นเปน 177 องศาเซลเซียส ถาปริมาตรอากาศในยางรถยนตเปลี่ยนแปลงนอยมาก จนถือไดวาคงตัว ความดันของอากาศในยางรถยนตจะมีคาเพิ่มขึ้นเปนเทาไร P1 P2 วิธีทํา จาก = T1 T2 1.5 x 10 5 N/m 2 P2 = 273 + 27 K 273 + 177 K 1.5 x 10 5 N/m 2 P2 = x 450 K 300 K P2 = 2.25 x 105 N/m2 ตอบ ความดันของอากาศในยางรถยนตจะมีคาเพิ่มขึ้นเปน 2.25 x 105 นิวตันตอตารางเมตร
  • 13.
    13 เกิดอะไรขึ้น เมื่อนํา กฎทั้ง 3 มารวมกัน เมื่อนําความสัมพันธทั้งสามมารวมกัน จะได 1 V α P V α T P α T PV = คาคงตัว T P1 V1 P2 V2 = ……………..******* T1 T2 ตวอยางที่ 7 ฟองอากาศมีปริมาตร 0.4 x 10 – 6 ลูกบาศกเมตร อยูใตสระน้ําลึก 25 เมตร ไดลอยขึ้นมา ั  ณ ผิวน้ํา ถาอุณหภูมิใตสระเปน 7 องศาเซลเซียส และบริเวณผิวน้ําเปน 37 องศาเซลเซียส ความดันอากาศ เหนือผิวน้ําเปน 105 นิวตันตอตารางเมตร ปริมาตรของฟองอากาศกอนจะโผลพนน้ํามีคาประมาณกี่ลูกบาศก เมตร ( ρน้ํา = 103 kg/m3) P1 V1 P2 V2 วิธีทํา จาก = T1 T2 (10 3 kg/m 3 )(10 m/s 2 )( 25 m )( 0.4 x10 -6 m 3 ) (10 5 N/m 2 )(V2 ) แทนคา  = (273 + 7) (273 + 37) V2 = 1.11x 10- 6 m3 ตอบ ปริมาตรของฟองอากาศกอนจะโผลพนน้ํามีคาประมาณ 1.11x 10- 6 ลูกบาศกเมตร
  • 14.
    14 กฏของแกส 𝑉𝑉 ∝ = คาคงตัว เมื่อรวมกฏของบอยลและกฏของชารล จะได 𝑇𝑇 𝑉𝑉𝑉𝑉 𝑃𝑃 𝑇𝑇 หรือ 𝑉𝑉1 𝑃𝑃1 𝑉𝑉2 𝑃𝑃2 และสมการแสดงความสัมพันธระหวางสภาวะสมดุลของแกสในสถานะ 1 และ 2 คอ ื = 𝑇𝑇1 𝑇𝑇2 สมการขางบนจะใชไดถาความดัน (P) ไมสูงจนเกินไป และอุณหภูมิ (T) ไมต่ําจนเกินไป และจาก การทดลองโดยใชแกสหลายชนิดและหลายปริมาตรพบวาคาคงตัวในสมการแปรผันโดยตรงกับจํานวนโมล 𝑃𝑃1 𝑉𝑉1 ( n ) ของแกส นั่นคือ ∝ 𝑛𝑛 𝑇𝑇1 𝑃𝑃𝑃𝑃 = 𝑅𝑅 𝑛𝑛𝑛𝑛 𝑃𝑃𝑃𝑃 = 𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛 โดย R เปนคาคงตัว เรียกวา คาคงตัวของแกส จากการทดลองพบวา R = 8.31 J/mole-K ดังนั้นจะได สมการนี้เรียกวา “กฏของแกสอุดมคติ” และแกสที่มีการเปลี่ยนแปลงสอดคลองกับสมการนี้เรียกวา ถาแทน 𝑛𝑛 = 𝑘𝑘 𝐵𝐵 = แกสอุดมคติ 𝑁𝑁 𝑅𝑅 𝑁𝑁 𝐴𝐴 𝑁𝑁 𝐴𝐴  และ 𝑘𝑘 𝐵𝐵 เรียกวา คาคงตัวของโบลตซมันน (Boltzmann’s Constant) kB = 1.38 x 10-23 J/K 𝑃𝑃𝑃𝑃 = 𝑁𝑁𝑘𝑘 𝐵𝐵 𝑇𝑇 กฏของแกสอุดมคติ จึงสามารถเขียนไดอีกรูปหนึ่ง คือ โดย N เปนจํานวนโมเลกุลทั้งหมด
  • 15.
    15 = = 𝑃𝑃1 𝑉𝑉1 𝑃𝑃2 𝑉𝑉2 𝑃𝑃1 𝑉𝑉1 𝑃𝑃2 𝑉𝑉2 𝑛𝑛 1 𝑇𝑇1 𝑛𝑛 2 𝑇𝑇2 𝑁𝑁1 𝑇𝑇1 𝑁𝑁2 𝑇𝑇2 หรือเขียนไดอีกแบบ หรือ = 𝑃𝑃1 𝑃𝑃2 𝜌𝜌 1 𝑇𝑇1 𝜌𝜌 2 𝑇𝑇2 ถารูความหนาแนน กฏของแกสนี้สามารถนําไปใชกับแกสผสมที่ยังไมทําปฏิกิริยาเคมีกันได ตัวอยางเชน ถาแกสในภาชนะ ที่มีปริมาตร V ประกอบดวยแกสชนิดที่ n โมลตามลําดับกฏของแกสนี้คือ PV = (n1+ n2 + n3)RT โดย P เปนความดันรวม T อุณหภูมิเคลวินรวม ของแกสนี้ 𝑃𝑃 = + + 𝑛𝑛 1 𝑅𝑅𝑅𝑅 𝑛𝑛 2 𝑅𝑅𝑅𝑅 𝑛𝑛 3 𝑅𝑅𝑅𝑅 𝑉𝑉 𝑉𝑉 𝑉𝑉 P = P1+P2+P3 โดย P1, P2 และ P3 คือ ความดันยอยของแกสทั้งสามชนิด และในกรณีนี้อาจเขียนสมการไดอีกแบบวา PV = (N1+ N2 +N3 )kBT โดย N1, N2 และ N3 คือจํานวนโมเลกุลของแกสแตละชนิด ตวอยางท่ี 8 จงหาความดันของแกสไนโตรเจน จํานวน 28 มิลลิกรัม ในภาชนะที่มีปริมาตร 4,000 ั  ลูกบาศกเมตร ที่อุณหภูมิ 37 องศาเซลเซียส PV = nRT m PV = RT M -6 3 28 x 10 - 3 g P( 4,000 x 10 m ) = ( )( 8.314 J/mol.K)( 273+37 K) 14 g P = 1,288.67 N/m2 P = 1.29x103 N/m2 ตอบ ความดันของแกสไนโตรเจนมีคาประมาณ 1.29x103 นิวตันตอตารางเมตร
  • 16.
    16 จาก PV = nRT N และ n = N0 N จะได PV = RT N0 R PV = N T N0 PV = NkB T …………****** เมื่อ kB คือ คานิจของโบลตซมันน = 1.38 x 10-23 J/K N0 คือ เลขอาโวกาโดร = 6.02 x 1023 โมเลกุล N คือ จํานวนโมเลกุลของแกส ตวอยางท่ี 9 จงหาจํานวนโมเลกุลของอากาศ ในหองหนึ่งที่มีอุณหภูมิ 27 องศาเซลเซียส จํานวน 5 ั  ลูกบาศกเซนติเมตร ที่ความดัน 105 นิวตันตอตารางเมตร วิธีทํา จาก PV = NkB T ( 105 N/m2 )( 5 x 10- 6 m3 ) = N ( 1.38 x 10- 23 J/K )( 273 + 27 K ) N = 1.21x1020 โมเลกุล ตอบ อากาศในหองนี้จํานวน 5 ลูกบาศกเซนติเมตรจะมี ประมาณ 1.21x1020 โมเลกุล