LİTERATÜR TARAMA
Doç.Dr. Ercan ÖZDEMİR
1
Giriş
• Literatür, bilimsel alanda, bir bilim dalının
çeşitli konularında kitap, dergi, makale gibi
yapıtların tamamını ifade eder
• Var olan kaynak ve belgeleri inceleyerek bilgi
kaynağını belirleme ve veri toplamaya literatür
tarama denir
• Literatür taraması, araştırma probleminin
tanımlanması sürecinde başlar
• Araştırma sürecinin tamamında gerçekleştirilir
2
3
Literatür Taraması Nasıl Yapılır?
Araştırmacı problemle ilgili çalışmaya
başlamadan önce:
• Belirlediği konudaki diğer makaleleri ve
bulguları incelemelidir
• Konu hakkında önceden yapılmış bir
çalışma olup olmadığını belirlemelidir
• Diğer araştırma sonuçlarını inceleyerek
bilgisini artırmalıdır
• Rapor aşamasında diğer araştırmalara atıf
yapmalıdır.
4
Literatür Taraması
5
Literatür Raporu
• Bir bilimsel çalışmada, diğer
çalışmalara atıf yapmalı ve onlardan
alıntı yapmalıdır
• Atıf ve alıntı sisteminin bazı kuralları
vardır
• Bu kurallar, yazı yöntemini ve yazı
etiğini ifade eder
6
Literatür Raporu
• Literatür raporunda dikkat edilmesi
gerekenler:
− Yazar, problemi anlaşılır bir biçimde
belirtmiş mi?
− Bu problem başka bir yöntemle daha etkili
ifade edilebilir mi?
− Yazar literatür taraması sonucunda hangi
araştırmaları referans almış
− Araştırmanın yöntemi uygun mudur?
− Veri toplama araçları geçerli ve güvenilir
midir?
7
Literatür Raporu Bölümleri
• Özet: Bu araştırmada şu anda neler var ve
hangi eksikler giderilebilir
• Giriş: Bu bölümde, araştırma konusu ile ilgili
genel bilgiler sunulur
• Gelişme: Diğer araştırmacıların probleme
ilişkin neler buldukları özetlenir
• Problem Durumu: Problemin temelleri,
nedenleri, ilişkili araştırma sonuçları ve
önemi verilir
8
Alıntı Yapmak
Alıntı iki şekilde yapılır:
1) İktibas (doğrudan alıntı, quotation):
• Blok halinde veya tırnak içinde («..») kullanılarak, kaynaktaki
ifadenin virgülüne noktasına kadar aynıyla gösterilmesidir
• Doğrudan alıntılar, alıntılanan metni olduğu gibi yansıtmalıdır
2) Dolaylı aktarma (in-text citation, atıf yapma):
• Dolaylı aktarma, yazarın ifadesini yeniden yazmak demektir ki bunu
tırnak içinde göstermeye gerek yoktur
• Örnek: ……….………… (Aydın, 2002).
9
Atıf Yapmak
• Atıf, görüşü atfedilenle destekleme ve benden önce bu görüşü şu
kişiler ifade etmişlerdir, deme geleneğidir
• Metin içinde kaynaklara atıf yapılırken yazarın/yazarların
soyadları, ilgili yayının basım yılı kullanılır.
• Örnek: «Okuduğunu anlamada, okurun metinle ilgili ön bilgisi,
kültürel birikimi ve değer yargıları gibi birçok faktör etkilidir
(Coşkun, 2007)».
10
İntihal (aşırma)
• Daha önceden makale olarak
yayınlanmış bir konunun aynı
şekilde uygulanması ve daha
öncekilere atıf yapılmamasıdır
11
Atıf Gerektirmeyen Durumlar
• Herkesçe bilinen terimler
• Üzerinde çok konuşulmuş ve yazılmış
bulgular
• Sözlük, ansiklopedi, el kitabı bilgilerindeki
anonim yazılar
• Orijinalliği olmayan gözlem ve fikirler
• Kamuoyuna açık, genel bilgiler, atasözleri
ve deyişler
12
Literatür Taramasında 4N 1K Kuralı
KİM? Araştırmayı kim yapmış?
NE ZAMAN? Araştırma ne zaman yapılmış?
NİÇİN? Araştırma niçin yapılmış? Araştırma, hangi
problemi çözmek için yapılmış.
NASIL? Araştırma nasıl yapılmış? Hangi yöntem
kullanılmış? Çalışma grubu, veri toplama
araçları nelerdir?
NE? Araştırma sonucunda ne bulunmuş?
13
Literatür Taraması
• Literatür taramasında, öncelikle
yeni çalışmalardan başlayıp geriye
doğru gidilir
• Özet kısmı varsa öncelikle okunur
• Birincil kaynaklara ulaşılmaya
çalışılır
• Fotokopi çektirmeden önce gerekli
olup olmadığına karar verilir
14
Literatür Kaynakları
15
Genel Kaynaklar-İndeksler ve dizinler
• Literatür taramasını yapmak için
farklı stratejiler bulunur
• Öncelikle, araştırma konusuna
ilişkin anahtar kelimelerin listesini
çıkarmak gerekir
• Ardından indeks ve dizinlerde bu
anahtar kelimeler ile arama yapılır
16
İndeksler
17
Web of Science
18
• Dünya’nın en güçlü atıf indeksidir
~12,000 dergi
~55 milyon makale
~950 milyon atıf
• 115 yıllık derin kapsam
– Makaleler: (1898 – 2013)
– Atıflar: (1898 – 2013)
• İçerik
• Dergiler
• Konferans Bildirileri
• Kitaplar
Science Citation Index
19
Social Sciences Citation Index
20
Web of Knowledge
21
Tarama Kuralları ve İpuçları
22
Tarama Kuralları ve İpuçları
23
WOS’ta Kullanılan Karakterler
24
Taramada Kullanılan Bağlaçlar
25
Dizinler
• İndekslerden farklı olarak,
makale adı, yazarı ve
yayınlandığı yer bilgileri ile
yayınların özetlerine yer verir
• Chemical Abstracts
• http://www.cas.org/
26
Dizinler
27
Arama Nasıl Yapılır?
28
Arama Nasıl Yapılır?
Google arama motoru ile:
• Birden fazla kelime yazılacaksa
AND ve OR kelimelerini
kullanarak arama yapılabilir
• Gelişmiş arama butonu
kullanarak, arama daha da
daraltılabilir
29
Google Arama Motoru
30
Google Arama Motoru
31
Google Akademik (Scholar)
32
Google Akademik
33
Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi
(ULAKBİM)
34
ULAKBİM
35
ULAKBİM
36
ULAKBİM
37
ULAKBİM
38
ULAKBİM
39
ULAKBİM
40
ULAKBİM
41
ULAKBİM
42
Scopus Veritabanı
43
Erişim Linki:
http://www.scopus.com/home.url
• Scopus Veritabanı TUBİTAK
EKUAL kapsamında üniversite-
lerde 2013’ten itibaren erişime
açılmıştır
• Makale özetlerini, atıfları, tam
dokümanları son kullanıcıya sunar
• Bir Elsevier kuruluşudur ve
içerisinde 18 000 dergi bulundurur
PubMed Veritabanı
44
• PubMed/Medline, ücretsiz bir biyomedikal
veritabanıdır
• Site kitapları moleküler biyoloji, genetik ve
tıp bilimleriyle ilgili konulara ışık tutar
• Sağlık bilimleri konusunda yapılan
uluslararası makaleler siteden izlenebilir
• PMID (PubMed Identifier) makalelere
PubMed tarafından tayin edilmiş numaradır
• 2015 yılı itibariyle 26 milyondan fazla PMID
numarası vardır ve her yıl yaklaşık 1 milyon
yeni numara eklenir
PubMed Veritabanı
45
PubMed Veritabanı
46
Science Direct
47
• Science Direct de bir Elsevier
kuruluşudur
• İçerisinde 2500 Dergi ve 6000
e-kitap bulunur
• Yaklaşık 10 milyon makale
taramak mümkündür
Embase (Excerpta Medica)
48
• Embase (Excerpta Medica) bir
biyomedikal ve farmakolojik veri
tabanıdır
• 1847 den bu yana bünyesinde 23
milyon kayıt bulundurur
Tez Arama
49
Tez Arama
50
Tez Arama
51
Tez Arama
52
Kütüphaneden Tarama
53
54
Teşekkürler

Literatür tarama

  • 1.
  • 2.
    Giriş • Literatür, bilimselalanda, bir bilim dalının çeşitli konularında kitap, dergi, makale gibi yapıtların tamamını ifade eder • Var olan kaynak ve belgeleri inceleyerek bilgi kaynağını belirleme ve veri toplamaya literatür tarama denir • Literatür taraması, araştırma probleminin tanımlanması sürecinde başlar • Araştırma sürecinin tamamında gerçekleştirilir 2
  • 3.
  • 4.
    Literatür Taraması NasılYapılır? Araştırmacı problemle ilgili çalışmaya başlamadan önce: • Belirlediği konudaki diğer makaleleri ve bulguları incelemelidir • Konu hakkında önceden yapılmış bir çalışma olup olmadığını belirlemelidir • Diğer araştırma sonuçlarını inceleyerek bilgisini artırmalıdır • Rapor aşamasında diğer araştırmalara atıf yapmalıdır. 4
  • 5.
  • 6.
    Literatür Raporu • Birbilimsel çalışmada, diğer çalışmalara atıf yapmalı ve onlardan alıntı yapmalıdır • Atıf ve alıntı sisteminin bazı kuralları vardır • Bu kurallar, yazı yöntemini ve yazı etiğini ifade eder 6
  • 7.
    Literatür Raporu • Literatürraporunda dikkat edilmesi gerekenler: − Yazar, problemi anlaşılır bir biçimde belirtmiş mi? − Bu problem başka bir yöntemle daha etkili ifade edilebilir mi? − Yazar literatür taraması sonucunda hangi araştırmaları referans almış − Araştırmanın yöntemi uygun mudur? − Veri toplama araçları geçerli ve güvenilir midir? 7
  • 8.
    Literatür Raporu Bölümleri •Özet: Bu araştırmada şu anda neler var ve hangi eksikler giderilebilir • Giriş: Bu bölümde, araştırma konusu ile ilgili genel bilgiler sunulur • Gelişme: Diğer araştırmacıların probleme ilişkin neler buldukları özetlenir • Problem Durumu: Problemin temelleri, nedenleri, ilişkili araştırma sonuçları ve önemi verilir 8
  • 9.
    Alıntı Yapmak Alıntı ikişekilde yapılır: 1) İktibas (doğrudan alıntı, quotation): • Blok halinde veya tırnak içinde («..») kullanılarak, kaynaktaki ifadenin virgülüne noktasına kadar aynıyla gösterilmesidir • Doğrudan alıntılar, alıntılanan metni olduğu gibi yansıtmalıdır 2) Dolaylı aktarma (in-text citation, atıf yapma): • Dolaylı aktarma, yazarın ifadesini yeniden yazmak demektir ki bunu tırnak içinde göstermeye gerek yoktur • Örnek: ……….………… (Aydın, 2002). 9
  • 10.
    Atıf Yapmak • Atıf,görüşü atfedilenle destekleme ve benden önce bu görüşü şu kişiler ifade etmişlerdir, deme geleneğidir • Metin içinde kaynaklara atıf yapılırken yazarın/yazarların soyadları, ilgili yayının basım yılı kullanılır. • Örnek: «Okuduğunu anlamada, okurun metinle ilgili ön bilgisi, kültürel birikimi ve değer yargıları gibi birçok faktör etkilidir (Coşkun, 2007)». 10
  • 11.
    İntihal (aşırma) • Dahaönceden makale olarak yayınlanmış bir konunun aynı şekilde uygulanması ve daha öncekilere atıf yapılmamasıdır 11
  • 12.
    Atıf Gerektirmeyen Durumlar •Herkesçe bilinen terimler • Üzerinde çok konuşulmuş ve yazılmış bulgular • Sözlük, ansiklopedi, el kitabı bilgilerindeki anonim yazılar • Orijinalliği olmayan gözlem ve fikirler • Kamuoyuna açık, genel bilgiler, atasözleri ve deyişler 12
  • 13.
    Literatür Taramasında 4N1K Kuralı KİM? Araştırmayı kim yapmış? NE ZAMAN? Araştırma ne zaman yapılmış? NİÇİN? Araştırma niçin yapılmış? Araştırma, hangi problemi çözmek için yapılmış. NASIL? Araştırma nasıl yapılmış? Hangi yöntem kullanılmış? Çalışma grubu, veri toplama araçları nelerdir? NE? Araştırma sonucunda ne bulunmuş? 13
  • 14.
    Literatür Taraması • Literatürtaramasında, öncelikle yeni çalışmalardan başlayıp geriye doğru gidilir • Özet kısmı varsa öncelikle okunur • Birincil kaynaklara ulaşılmaya çalışılır • Fotokopi çektirmeden önce gerekli olup olmadığına karar verilir 14
  • 15.
  • 16.
    Genel Kaynaklar-İndeksler vedizinler • Literatür taramasını yapmak için farklı stratejiler bulunur • Öncelikle, araştırma konusuna ilişkin anahtar kelimelerin listesini çıkarmak gerekir • Ardından indeks ve dizinlerde bu anahtar kelimeler ile arama yapılır 16
  • 17.
  • 18.
    Web of Science 18 •Dünya’nın en güçlü atıf indeksidir ~12,000 dergi ~55 milyon makale ~950 milyon atıf • 115 yıllık derin kapsam – Makaleler: (1898 – 2013) – Atıflar: (1898 – 2013) • İçerik • Dergiler • Konferans Bildirileri • Kitaplar
  • 19.
  • 20.
  • 21.
  • 22.
    Tarama Kuralları veİpuçları 22
  • 23.
    Tarama Kuralları veİpuçları 23
  • 24.
  • 25.
  • 26.
    Dizinler • İndekslerden farklıolarak, makale adı, yazarı ve yayınlandığı yer bilgileri ile yayınların özetlerine yer verir • Chemical Abstracts • http://www.cas.org/ 26
  • 27.
  • 28.
  • 29.
    Arama Nasıl Yapılır? Googlearama motoru ile: • Birden fazla kelime yazılacaksa AND ve OR kelimelerini kullanarak arama yapılabilir • Gelişmiş arama butonu kullanarak, arama daha da daraltılabilir 29
  • 30.
  • 31.
  • 32.
  • 33.
  • 34.
    Ulusal Akademik Ağve Bilgi Merkezi (ULAKBİM) 34
  • 35.
  • 36.
  • 37.
  • 38.
  • 39.
  • 40.
  • 41.
  • 42.
  • 43.
    Scopus Veritabanı 43 Erişim Linki: http://www.scopus.com/home.url •Scopus Veritabanı TUBİTAK EKUAL kapsamında üniversite- lerde 2013’ten itibaren erişime açılmıştır • Makale özetlerini, atıfları, tam dokümanları son kullanıcıya sunar • Bir Elsevier kuruluşudur ve içerisinde 18 000 dergi bulundurur
  • 44.
    PubMed Veritabanı 44 • PubMed/Medline,ücretsiz bir biyomedikal veritabanıdır • Site kitapları moleküler biyoloji, genetik ve tıp bilimleriyle ilgili konulara ışık tutar • Sağlık bilimleri konusunda yapılan uluslararası makaleler siteden izlenebilir • PMID (PubMed Identifier) makalelere PubMed tarafından tayin edilmiş numaradır • 2015 yılı itibariyle 26 milyondan fazla PMID numarası vardır ve her yıl yaklaşık 1 milyon yeni numara eklenir
  • 45.
  • 46.
  • 47.
    Science Direct 47 • ScienceDirect de bir Elsevier kuruluşudur • İçerisinde 2500 Dergi ve 6000 e-kitap bulunur • Yaklaşık 10 milyon makale taramak mümkündür
  • 48.
    Embase (Excerpta Medica) 48 •Embase (Excerpta Medica) bir biyomedikal ve farmakolojik veri tabanıdır • 1847 den bu yana bünyesinde 23 milyon kayıt bulundurur
  • 49.
  • 50.
  • 51.
  • 52.
  • 53.
  • 54.