Mga Sistemang Pang-
Ekonomiya
Ano nga ba ang Sistemang
Pang- Ekonomiya?
• Sumasaklaw sa mga istraktura,
institusyon at mekanismo na batayan
sa pagsasagawa ng mga gawaing
pangproduksyon upang sagutin ang
mga pangunahing katanungang
pang-ekonomiya.
• Maaring baguhin ayon sa
pangangailangan ng lipunan.
Sistemang Pang-ekonomiya
• Ang paraan ng pagsasaayos ng iba’t
ibang yunit upang makatugon sa
suliraning pangkabuhayan ng isang
lipunan.
• Layunin nito na mapigilan ang labis-
labis na paglikha ng mga kalakal at
serbisyo at maiwasan ang kakulangan
ng mga ito.
Mga Layuning Pangkabuhayan
• Mapanatiling buhay ang mga miyembro
ng bawat isa nito sa pamamagitan ng
pagsagot sa mga pangunahing
pangangailangan
• Maisulong ang kaunlarang
pangkabuhayan
• Makapagbigay ng sapat at makabuluhang
empleyo sa mga mamamayan nito
Mga Layuning Pangkabuhayan
• Pagbibigay ng sapat na kalayaan sa mga
mamamayan sa pagpili ng mga
produktong kanilang bibilhin at mga
gawaing kanilang isasagawa.
• Makapagbigay ng usang makatarungang
distribusyonng kita at yaman sa mga
mamamayan.
Pangunahing Katanungan sa
Ekonomiks
Gaano karami ng mga produktong ito ang
gagawin?
Problema sa Produksiyon
Anu-anong mga kalakal at serbisyo ang dapat
likhain?
Papaano gagawin ang mga produktong ito?
• Kabilang dito ang pagpili ng mga sa
mga bagay na dapat likhain at kung
anu-ano ang maaring gawing
alternatibo para dito.
Anu-anong mga kalakal at serbisyo ang dapat
likhain?
• Masusukat sa pamamagitan ng mga
panuntunan at mekanismo ns isang
lipunan tungkol sa pagpapahalaga ng
bagay.
Gaano karami ng mga produktong ito ang
gagawin?
• Kabilang dito kung sinu-sino ang
lilikha ng mga kalakal at serbisyo at
ang mga paraan, teknolohiya at
presyo ng mga bagay na kailangan sa
paglikha nito.
Paano lilikhain ang mga kalakal at serbiyong ito?
Paano maipamamahagi ang mga produkto ng
isang lipunan para sa pangkasalukuyan at
panghinarap sa kasiyahan ng mga tao?
Problema sa Distribusyon
Paano maipamamahagi ang mga nabuong
produkto at serbisyo sa mga miyembro ng isang
lipunan?
Papano bibigyan ng kabayaran ang mga may ari
ng mga pinagkukunang yaman?
Pangunahing Pamamaraan ng
Pagsagot sa Problemang
Pangkabuhayan
1. Pagpapalawak ng
Pinagkukunang-yaman
• Tatlong Paraan na tumutulong sa
pagpapalawak ng pinagkukunang
yaman:
• mabisang paggamit
• pangangapital
• paggamit ng makabagong teknolohiya
Mabisang Paggamit
• Isang pamamaraan ng pagtitipid sa
paggamit ng mga sangkap sa
produksiyon
Pangangapital
• Ay isang proseso ng pagdaragdag sa
istak ng iba't ibang uri ng
pinagkukunang-yaman o kapital.
- istak o dami ng yamang tao
(pangangapital sa yamang tao)
- istak ng pisikal na kapital
- istak ng likas na yaman
Paggamit ng Makabagong
Teknolohiya
• Nakakagawa ng mas mataas na dami
ng produksiyon.
2. Pagtitimpi sa Kagustuhan
ng Tao
• dapat kontrolin ang mga sekondarya
at maluluhong kagustuhan at panlasa
ng mga mamayan ng isang lipunan
Alternatibong Mekanismo sa
Pagsagot sa Problemang
Pangkabuhayan
Tradisyonal
• Ito ay nakabatay sa tradisyon, kultura
at paniniwala ng lipunan.
• Umiikot lamang sa pangunahing
pangangailangan ng tao tulad ng
damit, pagkain at tirahan.
• Ang ekonomiya ay nasa kontrol at
regulasyon ng pamahalaan.
• Ang pamahalaan ay may ganap na
kapangyarihan na gamitin ng husto
ang lupa, paggawa at kapital upang
makamit ang mga layuning pang-
ekonomiya.
Sistemang Pagmamando
• Ang produksyon ng mga kalakal at
serbisyo ay nagaganap sa malayang
pamilihan.
• Ang bawat kalahok ay kumikilos
alinsunod sa kanyang pansariling
interest.
Sistemang Bilihan
• Pinaghalong sistema ng Bilihan at
Pagmamando ng ekonomiya.
• Hinahayaan ang malayang pagkilos
ng pamilihan subalit maaring
manghimasok ang pamahalaan sa
presyo at kaligtasan ng mamimili.
Pinaghalong Bilihan at
Pagmamando
Uri ng Sistemang Pang-Ekonomiya
• ito ay isang huwarang ekonomiya at hindi
gaanong makatotohanan dahil mahirap
masunod ang mahigpit na katangian nito
• ginagamit ito bilang pamantayan sa
pagsusuri kung mabisa o episyenteng
ekonomikal ang mga patakaran at
gawaing pang-ekonomiya.
1. Ekonomiyang May Ganap
na Bilihang Kapitalismo
• ang pribadong pagmamay-ari ng
ginagarantiyahan ng mga institusyong legal
• malawak ang malayang pamamalakad at
kompetisyon
• ang layunin ng mga gawaing pamproduksiyon
ay para sa pamilihan at pagbenta at hindi
lamang para sa sariling pagkonsumo
• may diin sa layuninng makuha ang pinkamabisa
at pinkamataas na antas ng pagkonsumo at
produksiyon
Pangunahing katangian,
institusyon at mekanismo:
• Ang maipatupad ang mga batas na
nagtataguyod ng pribadong propyedad,
mabigyan ng kaayusan at katahimikan ang
bansa, at maipagtanggol ang mga mamamayan
nito sa mga mananakop.
2. Maunlad na Ekonomiyang
May Bilihang Kapitalismo
• Itoý isang sistema ng ekonomiyang nagsasama
ng mga kanais-nais na katangian at elemento ng
sosyalismo at kapitalismo.
3. Ekonomiyang May
Bilihang Sosyalismo
• Ang ekonomiyang sosyalismo ay batay sa
pampublikong pag-aari ng mga pinagkukunang-
yaman, maliban sa yamang tao at ang
kahalagahan ng papek ng lupon ng
sentralisadong pagplano sa pagtatakda ng lahat
ng gawaing pang-ekonomiya.
4. Ekonomiyang May
Sosyalismong Pagmamando
• Ang halo ng bilihan at pagpaplano sa mga
papaunlad na bansa ay hindi gaanong
nagbubunga ng magagandang resulta dahil ang
mga hindi kanais-nais na katangian ng dalawang
sistema ang nagiging bunga nito.
4. Ekonomiyang May Halong
Bilihan at Pagpaplano

Mga Sistemang Pang-Ekonomiya

  • 1.
  • 2.
    Ano nga baang Sistemang Pang- Ekonomiya? • Sumasaklaw sa mga istraktura, institusyon at mekanismo na batayan sa pagsasagawa ng mga gawaing pangproduksyon upang sagutin ang mga pangunahing katanungang pang-ekonomiya. • Maaring baguhin ayon sa pangangailangan ng lipunan.
  • 3.
    Sistemang Pang-ekonomiya • Angparaan ng pagsasaayos ng iba’t ibang yunit upang makatugon sa suliraning pangkabuhayan ng isang lipunan. • Layunin nito na mapigilan ang labis- labis na paglikha ng mga kalakal at serbisyo at maiwasan ang kakulangan ng mga ito.
  • 4.
    Mga Layuning Pangkabuhayan •Mapanatiling buhay ang mga miyembro ng bawat isa nito sa pamamagitan ng pagsagot sa mga pangunahing pangangailangan • Maisulong ang kaunlarang pangkabuhayan • Makapagbigay ng sapat at makabuluhang empleyo sa mga mamamayan nito
  • 5.
    Mga Layuning Pangkabuhayan •Pagbibigay ng sapat na kalayaan sa mga mamamayan sa pagpili ng mga produktong kanilang bibilhin at mga gawaing kanilang isasagawa. • Makapagbigay ng usang makatarungang distribusyonng kita at yaman sa mga mamamayan.
  • 6.
  • 7.
    Gaano karami ngmga produktong ito ang gagawin? Problema sa Produksiyon Anu-anong mga kalakal at serbisyo ang dapat likhain? Papaano gagawin ang mga produktong ito?
  • 8.
    • Kabilang ditoang pagpili ng mga sa mga bagay na dapat likhain at kung anu-ano ang maaring gawing alternatibo para dito. Anu-anong mga kalakal at serbisyo ang dapat likhain?
  • 9.
    • Masusukat sapamamagitan ng mga panuntunan at mekanismo ns isang lipunan tungkol sa pagpapahalaga ng bagay. Gaano karami ng mga produktong ito ang gagawin?
  • 10.
    • Kabilang ditokung sinu-sino ang lilikha ng mga kalakal at serbisyo at ang mga paraan, teknolohiya at presyo ng mga bagay na kailangan sa paglikha nito. Paano lilikhain ang mga kalakal at serbiyong ito?
  • 11.
    Paano maipamamahagi angmga produkto ng isang lipunan para sa pangkasalukuyan at panghinarap sa kasiyahan ng mga tao? Problema sa Distribusyon Paano maipamamahagi ang mga nabuong produkto at serbisyo sa mga miyembro ng isang lipunan? Papano bibigyan ng kabayaran ang mga may ari ng mga pinagkukunang yaman?
  • 12.
    Pangunahing Pamamaraan ng Pagsagotsa Problemang Pangkabuhayan
  • 13.
    1. Pagpapalawak ng Pinagkukunang-yaman •Tatlong Paraan na tumutulong sa pagpapalawak ng pinagkukunang yaman: • mabisang paggamit • pangangapital • paggamit ng makabagong teknolohiya
  • 14.
    Mabisang Paggamit • Isangpamamaraan ng pagtitipid sa paggamit ng mga sangkap sa produksiyon
  • 15.
    Pangangapital • Ay isangproseso ng pagdaragdag sa istak ng iba't ibang uri ng pinagkukunang-yaman o kapital. - istak o dami ng yamang tao (pangangapital sa yamang tao) - istak ng pisikal na kapital - istak ng likas na yaman
  • 16.
    Paggamit ng Makabagong Teknolohiya •Nakakagawa ng mas mataas na dami ng produksiyon.
  • 17.
    2. Pagtitimpi saKagustuhan ng Tao • dapat kontrolin ang mga sekondarya at maluluhong kagustuhan at panlasa ng mga mamayan ng isang lipunan
  • 18.
    Alternatibong Mekanismo sa Pagsagotsa Problemang Pangkabuhayan
  • 19.
    Tradisyonal • Ito aynakabatay sa tradisyon, kultura at paniniwala ng lipunan. • Umiikot lamang sa pangunahing pangangailangan ng tao tulad ng damit, pagkain at tirahan.
  • 20.
    • Ang ekonomiyaay nasa kontrol at regulasyon ng pamahalaan. • Ang pamahalaan ay may ganap na kapangyarihan na gamitin ng husto ang lupa, paggawa at kapital upang makamit ang mga layuning pang- ekonomiya. Sistemang Pagmamando
  • 21.
    • Ang produksyonng mga kalakal at serbisyo ay nagaganap sa malayang pamilihan. • Ang bawat kalahok ay kumikilos alinsunod sa kanyang pansariling interest. Sistemang Bilihan
  • 22.
    • Pinaghalong sistemang Bilihan at Pagmamando ng ekonomiya. • Hinahayaan ang malayang pagkilos ng pamilihan subalit maaring manghimasok ang pamahalaan sa presyo at kaligtasan ng mamimili. Pinaghalong Bilihan at Pagmamando
  • 23.
    Uri ng SistemangPang-Ekonomiya
  • 24.
    • ito ayisang huwarang ekonomiya at hindi gaanong makatotohanan dahil mahirap masunod ang mahigpit na katangian nito • ginagamit ito bilang pamantayan sa pagsusuri kung mabisa o episyenteng ekonomikal ang mga patakaran at gawaing pang-ekonomiya. 1. Ekonomiyang May Ganap na Bilihang Kapitalismo
  • 25.
    • ang pribadongpagmamay-ari ng ginagarantiyahan ng mga institusyong legal • malawak ang malayang pamamalakad at kompetisyon • ang layunin ng mga gawaing pamproduksiyon ay para sa pamilihan at pagbenta at hindi lamang para sa sariling pagkonsumo • may diin sa layuninng makuha ang pinkamabisa at pinkamataas na antas ng pagkonsumo at produksiyon Pangunahing katangian, institusyon at mekanismo:
  • 26.
    • Ang maipatupadang mga batas na nagtataguyod ng pribadong propyedad, mabigyan ng kaayusan at katahimikan ang bansa, at maipagtanggol ang mga mamamayan nito sa mga mananakop. 2. Maunlad na Ekonomiyang May Bilihang Kapitalismo
  • 27.
    • Itoý isangsistema ng ekonomiyang nagsasama ng mga kanais-nais na katangian at elemento ng sosyalismo at kapitalismo. 3. Ekonomiyang May Bilihang Sosyalismo
  • 28.
    • Ang ekonomiyangsosyalismo ay batay sa pampublikong pag-aari ng mga pinagkukunang- yaman, maliban sa yamang tao at ang kahalagahan ng papek ng lupon ng sentralisadong pagplano sa pagtatakda ng lahat ng gawaing pang-ekonomiya. 4. Ekonomiyang May Sosyalismong Pagmamando
  • 29.
    • Ang halong bilihan at pagpaplano sa mga papaunlad na bansa ay hindi gaanong nagbubunga ng magagandang resulta dahil ang mga hindi kanais-nais na katangian ng dalawang sistema ang nagiging bunga nito. 4. Ekonomiyang May Halong Bilihan at Pagpaplano