SPIS TREŚCI
1. WPROWADZENIE ..................................................7
2. WYMAGANIA WSTĘPNE....................................13
3. CELE KSZTAŁCENIA ..........................................17
4. ZACHOWANIA KONSUMENTÓW NA RYNKU21
5. CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SPRZEDAŻ
PRODUKTÓW I USŁUG...........................................41
6. KOMUNIKACJA I NEGOCJACJE W BIZNESIE 59
7. CZYNNOŚCI SPRZEDAŻOWE PRODUKTÓW I
USŁUG.......................................................................79
8. SPRZEDAŻ KONSUMENCKA.............................93
9. EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJĘ
A.26 ..........................................................................109
10. LITERATURA....................................................121
7
7
1. WPROWADZENIE
Część trzecia poradnika stanowi obudowę
dydaktyczną dla jednostki modułowej 333906.M2.J1.
Organizowanie sprzedaży produktów i usług reklamowych
zawartej w modułowym programie nauczania dla zawodu
technik organizacji reklamy.
W poradniku zamieszczono:
 wymagania wstępne stanowiące wykaz
umiejętności jakie uczeń powinien mieć
już ukształtowane,
 cele kształcenia wykazujące umiejętności
jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,
 materiał nauczania, czyli podstawowe wiadomości
teoretyczne niezbędne do kształtowania
wyszczególnionych umiejętności z zakresu
organizowania sprzedaży produktów i usług.
Poradnik jest trzecią i ostatnią częścią realizowanych
treści objętych planem nauczania. W podrozdziałach
materiał nauczania treści kształcenia zostały
zaprezentowane w sposób bardzo ogólny. Podany zakres
wiadomości powinien być wystarczający do osiągnięcia
celów kształcenia niniejszej jednostki modułowej w klasie
8
trzeciej. Wiadomości należy poszerzyć o wskazaną
literaturę oraz utrwalić przez liczne zadania praktyczne.
Efektywna sprzedaż daleka jest od tzw. codziennego,
rutynowego podejścia do klienta. Wymaga
od przedsiębiorcy właściwego przygotowania
merytorycznego, umiejętności komunikacyjnych
oraz właściwego zaprezentowania świadczonej usługi
lub oferowanego towaru. Warto, aby przedsiębiorca
poznał proces zakupowy swoich klientów. Wtedy może
pomóc im, dostarczając odpowiednich informacji,
na poszczególnych etapach ich decyzji. Najważniejszą
jednak korzyścią jest możliwość przekazania
i wzbudzania emocji, czyli bardzo ważnego bodźca przy
wyborze danego produktu za pomocą środków
reklamowych.
Rozdział dziewiąty poradnika zawiera najważniejsze
informacje dotyczące egzaminu potwierdzającego
kwalifikację A.26 Sprzedaż produktów i usług
reklamowych.
Poradnik został opracowany w oparciu o pakiety
edukacyjne opracowane w ramach projektu
współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu
Społecznego, opublikowane na stronie internetowej
Krajowego Ośrodka Wspierania Edukacji Zawodowej
i Ustawicznej takich autorów jak: Małgorzata Sienna,
Anna Kajer, Małgorzata Redlicka, Małgorzata Wysocka,
a także o informator Centralnej Komisji Egzaminacyjnej
o egzaminie potwierdzającym kwalifikacje w zawodzie
9
technik organizacji reklamy 333906, oraz o podstawowe
zwarte publikacje ekonomiczne i specjalistyczne
publikacje prasowe.
Zamieszczone w poradniku zdjęcia oraz obrazy
konkretnych firm i marek przedstawiono wyłącznie
w celach dydaktycznych i nie mają one na celu
ich reklamy.
Dziękuję za cenne wskazówki i wsparcie wszystkim,
którzy przyczynili się do powstania tej części pakietu
edukacyjnego. Przy tworzeniu okładki wykorzystano
wizerunek uczniów i absolwentów Zespołu Szkół
Ponadgimnazjalnych im. Józefa Nojego w Czarnkowie:
Jagody Kunz i Kariny Kucik.
10
11
12
13
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej
uczeń powinien umieć:
 korzystać z różnych źródeł informacji,
 korzystać z technologii informacyjnych,
 zidentyfikować stanowiska pracy biurowej,
 obsłużyć biurowe urządzenia techniczne,
 obsłużyć komputer na poziomie podstawowym,
 pracować w grupie i indywidualnie.
14
15
16
17
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji treści podanych w poradniku uczeń
powinien umieć:
 A.26.2(5)1. wyjaśnić proces zakupowy klienta;
 A.26.2(5)2. stworzyć odpowiednie warunki sprzedaży;
 A.26.2(5)3. dokonać sprzedaży;
 A.26.2(7)1. prowadzić negocjacje dotyczące sprzedaży;
 A.26.2(7)2. scharakteryzować warunki sprzedaży;
 A.26.2(7)3. określić istotne składniki umowy sprzedaży;
 A.26.2(7)4. określić wzajemne zobowiązania stron
wynikające ze sporządzonej umowy sprzedaży;
 A.26.2(7)5. sporządzić projekt umowy sprzedaży;
 OMZ(6) komunikować się ze współpracownikami.
18
19
20
21
4. ZACHOWANIA KONSUMENTÓW
NA RYNKU
Zachowania konsumentów na rynku koncentrują się
wokół zakupu. Na proces zakupowy składa się wiele
czynników. Konsumenci poprzez zakupy decydują
o sukcesie bądź niepowodzeniu przedsiębiorstwa
oraz zaspakajają swoje potrzeby.
Człowiek poznaje otaczającą go rzeczywistość
i ustosunkowuje się do niej w toku wykonywania
różnorodnej działalności. Jako istota aktywna reguluje
czynnie swoje stosunki ze światem zewnętrznym.
Człowiek wykonuje różne czynności w sposób mniej
lub bardziej świadomy. O działaniu całkowicie
świadomym mówimy wówczas, gdy człowiek zdaje sobie
w pełni sprawę z celu, do którego zmierza i gdy planuje
przebieg swych czynności, to jest sztuka środków
i sposobów, umożliwiających mu realizację celu.
Przeciwieństwem działania świadomego jest działanie
impulsywne, podejmowane, np. w stanach silnego afektu.
Człowiek nie panuje wówczas nad swym zachowaniem,
nie kontroluje siebie i swych czynności.
Człowiek w toku życia uczy się rozpoznawać swoje
potrzeby oraz uczy się sposobów ich zaspokajania.
Potrzeby jako wyraz zależności człowieka od otoczenia
22
istnieją obiektywnie, ale we wcześniejszych okresach
swego życia człowiek nie zawsze je sobie uświadamia.
Należy, zatem odróżniać obiektywnie istniejące potrzeby
od subiektywnego ich odzwierciedlania w umyśle
człowieka. Im nasze pragnienia i życzenia są bardziej
intensywne, tym wytrwałej dążymy do ich spełnienia.
Jedną z cech procesów motywacyjnych jest ich związek
z procesami emocjonalnymi.
Uczucia wchodzą w skład procesów motywacyjnych.
Z drugiej strony, procesy emocjonalne są często źródłem
motywacji. Tak więc, jeśli człowiek ma możliwość
zaspokajania swych pragnień, jeśli na drodze
do zaspokajania ich nie napotka przeszkód, wówczas
jego działaniu towarzyszą dodatnie stany emocjonalne.
Procesy motywacyjne nadają kierunek ludzkiemu
działaniu. Im silniej człowiek jest motywowany
do zaspokojenia potrzeby lub realizacji zadania,
tym ważniejsza jest ukierunkowująca rola motywacji.
Głównym motywem działania człowieka jest zaspokajanie
potrzeb. Aby zaspokoić jak najwięcej potrzeb ludzkich
należy kierować się zasadą racjonalnego gospodarowania
to znaczy należy pamiętać, że dokonując wyborów,
podejmując decyzje czy tez działania produkcyjne należy
dążyć do jak najmniejszego zużycia zasobów
ekonomicznych, a posiadane zasoby wykorzystać tak,
aby przyniosły jak najlepsze efekty. Zaspokojenie potrzeb
klientów z korzyścią dla nich i dla firmy to priorytet
każdego przedsiębiorstwa.
23
Decyzja podejmowana przez konsumentów związana
jest z zaspokojeniem potrzeb. Przy zaspokojeniu potrzeb
podstawowych decydują motywy racjonalne. Nabywca
bierze pod uwagę trwałość, wydajność, przydatność,
wygodę użytkowania i dokonywania zakupu.
Przy zaspakajaniu potrzeb wyższego rzędu ważną rolę
odgrywają motywy emocjonalne, chęć wyróżnienia się
w grupie, podkreślenia swoich osiągnięć czy wydłużenia
czasu wolnego.
Osobowość dynamizuje i ukierunkowuje
zachowanie; traktowana jest jako zespół cech fizycznych
i psychicznych.
Osobowość rozwija się w trakcie życia, kontakty
ze środowiskiem społecznym wpływają w decydujący
sposób na kształtowanie się osobowości.
W teorii wyróżnia się trzy lub pięć głównych cech
osobowości:
Trzy główne cechy osobowości:
 ekstrawersja – charakteryzuje ludzi którzy są
towarzyscy, pełni życia, ukierunkowani na świat
zewnętrzny. Ich przeciwieństwem są introwertycy-
cechuje ich rezerwa, bierność i postawa
wycofywania się,
 neurotyczność – osoby zmienne nerwowe
z nieprzewidywalnymi zmianami nastroju,
24
 psychotyczność – ludzie aspołeczni chłodni,
niezdolni do empatii, niewrażliwi i nietroszczący
się o innych.
Pięć cech osobowości:
 neurotyczność – nerwowy nieprzewidywalny
emocjonalnie napięty i strapiony,
 ekstrawersja – towarzyski otwarty wesoły
zainteresowany kontaktami z innymi ludźmi,
 otwartość – obdarzony wyobraźnią estetyczną
inteligentny i ciekawy,
 ugodowość – sympatyczny, zgodny, przyjazny,
zdolny do empatii,
 sumienność – rzetelny, pracowity, punktualny,
dbający o należyte wykonywanie obowiązków.
Ludzie zachowują się różnie, reagują w sposób
zróżnicowany, wynika to między innymi z ich cech
osobowości. Znajomość tych zagadnień ma szczególne
znaczenie w relacji sprzedawca - klient.
Profil psychologiczny klienta określa motywy zakupu,
sposób podejmowania decyzji, rozumienie i uleganie
argumentacji oferenta. Osobowość kształtuje postawę
wobec produktów i zakupów, decyduje o tym czy klient
zanim podejmie decyzję zbierze wszystkie dostępne
informacje czy też kupuje bez większego zastanowienia,
czy działa pod wpływem emocji, szybko, czy lubi zmiany
i czy reaguje na nadzwyczajne okazje.
Temperament należy do dynamicznych składników
osobowości. Obserwując różnych ludzi widzimy,
25
że niektórzy z nich są spokojni, powolni, rzadko się
denerwują, inni są także spokojni, ale zawsze
przygnębieni, jeszcze inni są żywi i weseli lub skłonni
do gniewu i wybuchów. U podstaw tych różnic
w zachowaniu leżą różnice temperamentalne .
Człowiek pod wpływem otoczenia uczy się niekiedy
reagować w pewien określony sposób. Te formy reakcji
zostaną utrwalone w ciągu życia. Ostatecznie na typ
temperamentalny mają wpływ czynniki wrodzone
oraz nabyte w toku doświadczenia.
Zgodnie z typologią temperamentów Hipokratesa
wyróżnia się cztery typy:
• osoba energiczna,
dynamiczna
i aktywna. Urodzony
przywódca.
W pracy ukierunkowana
na cel, dobry organizator,
dostrzega dobre
rozwiązania, jest szybka
w działaniu.
CHOLERYK
26
• osoba towarzyska,
z poczuciem humoru,
reagująca emocjonalnie.
Pracuje ochoczo, inicjuje
nowe formy aktywności,
jest twórcza, tryska energią
i entuzjazmem, pobudza
innych do współpracy.
SANGWINIK
• osoba, spokojna, nie potrafi
się czymś ekscytować,
nie przejawia żadnego
entuzjazmu. Nie lubi zmian
i nie odczuwa potrzeby
rozrywki. Sprawia wrażenie
leniwego i odkładając pracę
na później zakłada, że może
jej uniknąć. Ma problemy z
podejmowaniem decyzji.
FLEGMATYK
27
Konsumenci są w coraz większym stopniu rynkowo
edukowani, cenią dobre produkty i zdrową żywność,
domagają się rzeczywistych wartości i satysfakcji
z kupowania oraz użytkowania nabytych produktów
i usług.
Nowoczesne podejście do rynku i jego najliczniejszych
uczestników wskazuje, że dla wszelkich działań
marketingowych należy przyjmować cechy nabywców,
składające się na następujący ich obraz:
 są raczej racjonalni niż emocjonalni,
 poszukują produktów i usług, które ze względu
na jakość, właściwości użytkowe i cechy dobrze
zaspokajają odczuwane potrzeby,
• osoba poważna
i zdeterminowana,
idealista. W pracy
perfekcjonista, dostrzega
wagę szczegółów, jest
wytrwała, dokładna,
uporządkowana
i dobrze zorganizowana.
MELANCHOLIK
28
 są coraz lepiej wyedukowani rynkowo w zakresie
oceny właściwych produktów i rzetelnych
promocji,
 poszukują informacji ułatwiających podejmowanie
decyzji zakupu i potwierdzających ich trafność,
 wymagają edukacji w sprawach racjonalnego
odżywiania się, korzyści, jakie zapewnia postęp
nauki i techniki dla ułatwień życia codziennego
oraz wykonywania czynności zawodowych,
 podatni są na argumenty oszczędzania
i racjonalizacji domowego budżetu,
 skłonni są do działań zapewniających ochronę
i realizację wyznawanych wartości,
 dokonują zakupów tam, gdzie są dostrzegani,
dobrze obsługiwani i mogą pozyskiwać korzystne
produkty i usługi.
Podejście marketingowe zakłada znaczne zróżnicowanie
potrzeb, preferencji, motywów i zwyczajów zakupu,
które składają się na sposób postępowania określonych
grup konsumentów i innych rodzajów
nabywców na rynku. Trafność wyboru przedmiotu
produkcji oraz tworzenia asortymentu sprzedaży
w obiektach handlowych, przekazów promocji,
powinna być dostosowana do profilu docelowych
nabywców.
Profil nabywcy to jego cechy demograficzne, społeczne
kulturowe i psychologiczne, a także elementy sytuacji,
w jakich się znajduje lub przewiduje, że będzie się
29
znajdował. Profil psychologiczny uwydatnia
indywidualne cechy klienta. Kim jest klient,
gdzie przebywa, do jakiej grupy społecznej należy
to elementy istotne z punktu widzenia sprzedającego.
Postępowanie konsumenta nie stanowi jednorazowego
aktu zakupu lecz składa się z wielu etapów. W literaturze
przedmiotu można znaleźć różne sposoby ujmowania
tych etapów. Na przykład W. Wrzosek w swojej koncepcji
wyodrębnia sześć etapów:
 uświadomienie potrzeby,
 podjęcie działań poprzedzających decyzję
o zakupie (polegających na poszukiwaniu
przez konsumentów informacji o sposobach
zaspokajania potrzeby),
 podjęcie ogólnej decyzji o zakupie (wyrażającej
zamiar nabycia określonego dobra jako takiego),
 finalny wybór produktu (polegający na konfrontacji
w kategoriach naturalnych zamierzeń z realnymi
produktami występującymi na rynku z punktu
widzenia ich wartości funkcjonalnych
i symbolicznych) oraz jego zakup (po porównaniu
konkretnych produktów w kategoriach
pieniężnych),
 postępowanie konsumentów jako użytkowników
produktu (w aspekcie zdobywanych doświadczeń
i ich wpływu na przyszłe decyzje o zakupie),
 gromadzenie wrażeń w wyniku dokonania zakupu.
30
Natomiast S. Gajewski dzieli proces zachowania się
konsumenta na trzy główne fazy:
 powstanie potrzeb (konsument uświadamia sobie
potrzeby, dokonuje hierarchizacji oraz ocenia
możliwości ich zaspokojenia),
 strategia nabywcza (poszukiwanie informacji
w celu ustalenia możliwych rozwiązań, ocena
alternatywnych produktów służących zaspokajaniu
potrzeb oraz wybór towaru, marki, miejsca
sprzedaży i sposobu płatności),
 zachowanie się po dokonaniu zakupów
(konsumpcja dóbr i usług, zachowania będące
konsekwencją odczucia satysfakcji
lub niezadowolenia z zakupionych produktów,
np. zbieranie dodatkowych informacji o nabytych
towarach, czy też poszukiwanie nowych produktów
lepiej zaspokajających potrzeby).
Ph. Kotler wyróżnia pięć faz w procesie zakupu:
 rozpoznanie potrzeby,
 poszukiwanie informacji o możliwościach
zaspokajania potrzeby,
 ocena alternatyw,
 decyzja zakupu,
 zachowanie po dokonaniu zakupu (związane
z zadowoleniem bądź niezadowoleniem z nabytego
dobra, użytkowanie i pozbywanie się dobra).
31
Najczęściej jednak przyjmuje się podział procesu
postępowania konsumenta na cztery etapy:
Nie wszyscy konsumenci są jednakowi. Nabywcy różnią
się swoimi potrzebami, możliwościami nabywczymi,
miejscem zamieszkania, motywami i postawami
uświadomienie
potrzeby
identyfikacja
sposobów
zaspokajania potrzeby
ocena alternatyw
wyboru
decyzja zakupu
32
w nabywaniu produktów, sposobem postępowania
na rynku.
Konsumentów możemy jednak podzielić na segmenty
o zbliżonych:
 cechach,
 potrzebach,
 motywacji,
 stylu życia,
 sposobach postępowania na rynku.
Poszczególne segmenty odbiorców najczęściej potrzebują
różnych odmian tego samego produktu najbardziej
dostosowanego do ich szczególnych potrzeb. Nawet duże
przedsiębiorstwo nie jest w stanie zaspokoić określonej
potrzeby wszystkich odbiorców na danym rynku.
Określenie, które segmenty dają firmie najlepszą szansę
realizacji celów jest priorytetem w jej działalności.
Stosując segmentację, dzieląc rynek na segmenty firma
może trafniej ocenić swoje atuty i słabości, precyzyjniej
określić cele rynkowe, kontrolować i korygować działania
marketingowe. Segmentacja pozwala także lepiej określić
zróżnicowanie potrzeb nabywców, motywów
i przyczyn, dla których kupują oni dany produkt.
Kryteria te upodabniają postępowanie konsumentów
na rynku.
33
Segmentacja rynku to podział rynku polegający
na wyodrębnieniu względnie jednorodnych grup
konsumentów według różnych kryteriów:
GEOGRAFICZNE
region, stopień urbanizacji danego rynku, klimat,
np. konsumenci wielkomiejscy
i wiejscy, mieszkający w klimacie ciepłym
i umiarkowanym
DEMOGRAFICZNE
wiek, płeć, wielkość i etap cyklu życia rodziny,
np. dzieci, kobiety mężczyźni
34
EKONOMICZNO-SPOŁECZNE
dochód, zawód, doświadczenie stan posiadania
gospodarstwa domowego,
np. posiadacze samochodów, psów, kotów,
domów jednorodzinnych
PSYCHOSPOŁECZNE
styl życia, motywacje i postawy, hierarchia
wartości, normy estetyczne,
np. konsumenci preferujący zdrową żywność
lub aktywny tryb życia
SPOSÓB POSTĘPOWANIA
sposób postępowania na rynku – np. konsumenci
kupujący towar regularnie albo okazjonalnie,
konsumenci, którzy cenią jakość produktu
albo, którzy chcą zapłacić jak najniższą cenę
35
W wyniku oceny różnych segmentów, przedsiębiorstwo
decyduje się na działanie w jednym lub kilku
segmentach rynku. Rynek docelowy składa się z pewnej
grupy nabywców o podobnych potrzebach
lub cechach charakterystycznych, na obsługę
których przedsiębiorstwo się decyduje. Przedsiębiorstwo
może wziąć pod uwagę pięć sposobów wyboru rynku
docelowego.
1. Koncentracja jednosegmentowa - w najprostszym
przypadku przedsiębiorstwo wydziela jeden
segment. Poprzez marketing skoncentrowany
przedsiębiorstwo osiąga silną pozycję rynkową
w segmencie, dzięki głębokiej wiedzy co do jego
potrzeb i szczególnej reputacji, którą zdobywa.
Co więcej, przedsiębiorstwo czyni oszczędności
dzięki specjalizacji produkcji, dystrybucji
i promocji.
2. Specjalizacja selektywna - przedsiębiorstwo
o takiej specjalizacji wybiera pewną liczbę
segmentów, z których każdy jest dla niej atrakcyjny
i odpowiada jej celom i zasobom. Może istnieć
niewielkie powiązanie pomiędzy segmentami
lub nawet całkowity jego brak, jednak każdy z nich
stwarza przesłanki przynoszenia zysku.
Ta wielosegmentowa strategia ma przewagę
nad działaniem w obrębie tylko jednego segmentu
z punktu widzenia dywersyfikacji ryzyka. Nawet
36
jeżeli jakiś segment staje się nieatrakcyjny
przedsiębiorstwo może zarabiać pieniądze w innych
segmentach.
3. Specjalizacja produktowa - w tym przypadku
przedsiębiorstwo koncentruje się na wytwarzaniu
pewnego produktu, który sprzedaje w kilku
segmentach. Przykładem może być producent
mikroskopów. Przedsiębiorstwo jest w stanie
wytwarzać różne mikroskopy dla różnych grup
klientów, lecz unika produkcji jakichkolwiek innych
przyrządów używanych przez laboratoria.
Poprzez tę strategię przedsiębiorstwo buduje silną
reputację w tym specyficznym obszarze. Ryzyko
polega na tym, że mikroskopy mogą zostać wyparte
przez całkowicie nową technologię.
4. Specjalizacja rynkowa - w tym przypadku
przedsiębiorstwo koncentruje się na obsługiwaniu
wielu potrzeb określonej grupy klientów.
Za przykład mogłoby służyć przedsiębiorstwo,
które dostarcza szereg produktów dla laboratoriów
uniwersyteckich, np. mikroskopy, oscyloskopy,
retorty chemiczne. Przedsiębiorstwo zdobywa dobrą
opinię jako specjalista w obsłudze tej grupy klientów
i staje się źródłem dostaw wszystkich nowych
produktów dla tej grupy. Ryzyko powstałoby gdyby
laboratoria nagle zostały pozbawione części
pieniędzy z budżetu i ograniczyły zakupy.
37
5. Pełne pokrycie rynku - przedsiębiorstwo usiłuje
zaopatrywać wszystkie grupy klientów w produkty,
których mogą one potrzebować. Takiego pokrycia
mogą się podjąć tylko duże przedsiębiorstwa,
o dobrej reputacji i pozycji na rynku.
Gromadzenie informacji o opiniach, upodobaniach,
potrzebach, motywach i zwyczajach, dochodach, stanie
posiadania konsumentów jest niezbędne do analiz
marketingowych. Działalność badawcza dostarcza
informacji niezbędnych do prowadzenia marketingu
w firmie. Obiektem badań są często zachowania
konsumentów – ogół obiektywnie obserwowanych reakcji
człowieka wywołanych czynnikami zewnętrznymi
lub wewnętrznymi.
Badania marketingowe nabywców mają na celu
pozyskiwanie informacji o konsumentach i innych
rodzajach nabywców, o ich potrzebach, preferencjach,
oczekiwaniach i sposobach postępowania na rynku,
niezbędne do identyfikowania ich potrzeb
oraz umożliwiające podejmowanie działań gospodarczych
służących do ich zaspokojenia.
38
Notatki
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
39
40
41
5. CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE
NA SPRZEDAŻ PRODUKTÓW I USŁUG
Podstawowym celem przedsiębiorstwa
jest osiągnięcie zysku i systematyczny wzrost udziału
w rynku. Sposób działania i funkcjonowania firmy,
umożliwia realizację tego celu poprzez jak najlepsze
zaspokojenie potrzeb klientów. Jest kombinacją działań
rynkowych. W działaniach tych wyodrębnić można cztery
grupy narzędzi, jakimi może się posługiwać
przedsiębiorstwo:
 działania dotyczące towaru – określonej oferty
asortymentowej wraz z usługami związanymi
oraz nabywanymi dodatkowo na zasadzie wolnego
wyboru,
 działania związane z marżą jako ceną usługi
świadczonej przez przedsiębiorstwo handlowe,
 działania promocyjne dotyczące sposobu
komunikowania się firmy handlowej z otoczeniem
(w szczególności z dostawcami i nabywcami).
W zakres promocji wchodzą takie elementy jak:
kształtowanie wizerunku firmy, akcje sprzedażowe,
reklama, sprzedaż osobista i merchandising
wizualny,
42
 działania składające się na technologię sprzedaży,
czyli określoną metodę sprzedaży, właściwą
dla danej działalności.
W czasach, gdy na rynku jest tyle wyrobów, produktów
i usług, iż możemy swobodnie wybierać, producenci
muszą ze sobą konkurować w zdobywaniu klientów,
w przekonywaniu ich, że to właśnie ich produkt jest
najlepszy. Według wielu przedsiębiorców to właśnie
sklepy stają się przedmiotem gry rynkowej,
a ostra konkurencja wymusiła na nich wojny cenowe,
promocje produktów, informowanie o nowych ofertach
poprzez gazetki promocyjne, co jest korzystne
dla konsumentów.
43
Często taką właśnie taktykę rynkową obierają duże sklepy
– hipermarkety. To właśnie w hipermarketach można
w sposób najlepszy zaobserwować przeróżne zabiegi
marketingowe. Zabiegi te mają na celu prawidłową
ekspozycję produktów w punktach sprzedaży i noszą
nazwę „Marchandising”. Mają one na celu przyciągnięcie
klientów i wzbudzenie pozytywnych skojarzeń z marką.
Różni ludzie w różny sposób próbują zdefiniować
to zjawisko. Pojęcie to, np. według
A. Wiśniewskiego, oznacza „zespół działań
promocyjnych stosowanych w punkcie sprzedaży
detalicznej: opakowanie, sposób prezentacji towarów,
44
często za pomocą specjalnych urządzeń, np. stelaży
reklamowych, rozdawanie próbek i gadżetów
reklamowych, rozplanowanie sali sprzedażowej
i rozmieszczenie w niej asortymentu towarów, konkursy,
degustacje, wykorzystanie cen jako środka promocji
(np. przeceny, ceny psychologiczne)”.
Aby przyciągnąć potencjalnych klientów
każdy z konkurencyjnych hipermarketów stara się
zaskoczyć pomysłowością, szerokim zasobem towarów,
błyszczącym, przyciągającym oko ludzkie wystrojem.
W każdym takim sklepie są galerie ze sklepami o innym
asortymencie, kawiarniami w których ludzie chętnie tracą
swój wolny czas i chętnie do nich wracają. Kreatywny,
indywidualny, ciekawy i zaplanowany sposób
przedstawiania asortymentu i reklam producentów,
45
a także wykorzystanie wszelkich pomocy
prezentacyjnych ma ogromny wpływ na zwiększenie szans
zauważenia oferty firmy przez klienta, a co za tym idzie
poprawienia sprzedaży.
Żeby osiągnąć maksymalne korzyści mogące płynąć z
promocji produktów w miejscach sprzedaży należy przede
wszystkim dopasować produkty do rodzaju miejsca
sprzedaży, należy także dostosować logicznie
ich prezentację w zależności od ich przeznaczenia
czy ceny.
Istotnym elementem działań marketingowych
jest pozyskanie pozytywnego postrzegania firmy
na rynku, a także wyróżnienie punktu sprzedaży spośród
ogromnej liczby innych. Ogromna ilość produktów
sprawia, że sprzedaż nie jest łatwa. Nie wystarczy sama
reklama, potrzeba nowych rozwiązań. Bogactwo
i różnorodność oferty powoduje, że klient czuje się
zagubiony i zdezorientowany. Należy także pamiętać,
iż decyzje zakupu najczęściej podejmowane są w miejscu
sprzedaży, czyli w sklepie. Od właściwej i oryginalnej
ekspozycji zależy to, czy nabywca zainteresuje się
produktem, a także to, czy szybko i sprawnie znajdzie
poszukiwany przez siebie towar.
46
W supermarketach można zaobserwować system
ułożenia na półkach towarów. Tanie i bliżej nieokreślone,
niereklamowane towary leżą na najniższej półce,
zaś najlepsze miejsce dla towarów to to w zasięgu ludzkiej
ręki.
47
48
To czy dany sklep/przedsiębiorstwo będą odwiedzać
klienci oraz czy dokonają w nich zakupów uzależnione
jest nie tylko od lokalizacji, zewnętrznego wyglądu,
ale także od sposobu ukształtowania wnętrza punktu
handlowego oraz odpowiedniego, rzucającego się w oczy
zaprezentowania towaru. Wnętrze przyjazne dla klienta
i budzące w nim pozytywne odczucia to takie, którego
oświetlenie jest zbliżone do światła dziennego, muzyka
nie jest zbyt agresywna, ani głośna, a powietrze powinno
być świeże i czyste. Negatywne odczucia wzbudzają
także wysokie pomieszczenia. Można temu zapobiec
wieszając na suficie plakaty lub inne tablice informacyjne
(z treścią: „z naszej reklamy”, „oferta specjalna”),
które zwisając w dół zwracają uwagę na znajdujące się
pod nimi towary.
49
Reklama pojawia się w różnych obszarach miejsca
sprzedaży, najczęściej sklepu.
W obrębie wejściowym reklamy są umieszczane
na parkingu, drzwiach wejściowych, citilightach,
bilboardach czy megaplakatach. Na hali zakupowej
reklamy można spotkać w takich miejscach jak: bannery
stojące, bannery podwieszane, zwieńczenia regałów
i chłodni, naklejki podłogowe, koszyki zakupowe.
Także w obszarach kas klienci postrzegają reklamy
umieszczane na taśmach przesuwanych, separatorach
„następny klient“, na paragonach fiskalnych
oraz bramkach antykradzieżowych.
50
Użycie reklamy w miejscu sprzedaży jest szczególnie
uzasadnione w przypadku, gdy dotyczy nowego produktu.
51
Taka reklama najbardziej przyciąga oko klienta
poprzez nowość, świeżość, inność od pozostałych,
znanych już produktów, a co za tym idzie wzbudzenie
chęci spróbowania czegoś nowego. Jednak można
też wymienić inne korzyści takiego rodzaju reklamy:
bezpośrednie dotarcie do rynku docelowego, wzmacnianie
potrzeby zakupu, utwierdzenie klienta w słuszności
52
podjętej decyzji o zakupie oraz ułatwienie zadań
sprzedawcy. Reklama w miejscu sprzedaży
nie może być tak łatwo zignorowana przez klienta,
jak inne rodzaje reklamy w innych mediach. W przypadku
telewizji, radia czy gazety, można zmienić kanał
bądź przerzucić stronę, omijając w ten sposób reklamę.
Jednak w sklepie czy firmie docelowy odbiorca
nieuchronnie natknie się na nią. Gdy umieszcza się
reklamę w miejscu sprzedaży, trzeba starannie dobrać
jej miejsce, tak aby była dobrze widoczna,
a jej treść pasowała do reklamowanego produktu.
Najważniejszą jednak korzyścią jest możliwość
przekazania i wzbudzania emocji, czyli bardzo ważnego
bodźca przy wyborze danego produktu. Przy zakupie
takich produktów, jak kosmetyki, biżuteria,
odzież, słodycze, papierosy i alkohol, człowiek
podejmuje nieracjonalne decyzje konsumenckie. Łatwo
na niego wpłynąć odpowiednio dobraną reklamą,
skierowaną przede wszystkim do odczuć i emocji,
wzbudzającą, poprzez kolorowe, niebanalne
zdjęcia czy obrazy, chęć zakupu, potrzebę zdobycia
danego produktu.
53
W reklamie wykorzystuje się najczęściej sugestywne
obrazy, których utrwalanie jest dla człowieka łatwiejsze
niż zapamiętywanie konkretnych bądź abstrakcyjnych
słów Aby reklama działała w sposób prawidłowy dobrze
jest, gdy opiera się na schemacie: „poinformować,
wzmocnić przekaz, pokazać korzyści”. Bardzo ważne
jest też umieszczenie reklamy w pobliżu
rekomendowanego produktu.
54
Efekt powodzenia kampanii reklamowej w miejscu
sprzedaży zależy też w dużej mierze od wielkości nośnika
reklamy, kolorystyki i kontrastów, oraz dodatkowych
akcesoriów na nośnikach. Uzupełnianie reklamy
wizualnej efektami świetlnymi dodatkowo przyciąga
55
uwagę klientów. Miejsce sprzedaży jako forma reklamy
firmy jest bardzo ważne i wykorzystywane w branży
reklamowej. Pozytywnym w tym rodzaju reklamy jest
fakt, iż dzięki niej możemy wywołać równocześnie akcję
i reakcję. Klient widzący reklamy niemal jednocześnie
może podjąć decyzję zakupu i nabyć dany towar.
Czas między oddziaływaniem reklamy a finalizacją
transakcji jest więc skrócony do minimum.
56
Notatki
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
57
58
59
6. KOMUNIKACJA I NEGOCJACJE
W BIZNESIE
W wielu sytuacjach proces obsługi i sprzedaży
opiera się na komunikacji z klientem lub spotkaniu z grupą
osób reprezentujących klienta. Komunikowanie
to nie tylko przekazywanie informacji, to także tworzenie
relacji.
Najczęściej wymiana informacji zachodzi
w formie:
 bezpośredniej, ustnej,
 pisemnej (za pomocą różnorodnych nośników),
 poprzez znaki i symbole,
 za pomocą dźwięków, muzyki,
 kombinacji powyższych elementów.
Skuteczność polityki komunikacji, czyli kwestia
czy przekaz zostanie właściwie zrozumiany i zapamiętany
przez odbiorcę – zależy od umiejętności doboru form
i środków oraz najlepszego ich dopasowania do adresata
przekazu. Z pewnością w zwiększeniu zrozumienia
przekazu przez odbiorców, pomoże zachowanie
następujących reguł:
 prostota przekazu – używanie zrozumiałego
języka,
 jasność wypowiedzi – klarowne wyłożenie,
bez zawiłości,
60
 zwięzłość – w miarę możliwości jak najkrócej
(ale zrozumiale),
 precyzja – użycie właściwych merytorycznych
sformułowań,
 sens – informacja musi mieć konkretne
znaczenie, zgodne z tematem,
 organizacja – każdy element informacji musi
znajdować się we właściwym miejscu,
 konsekwencja i wewnętrzna zgodność logiczna
przekazu,
 przyjazny wydźwięk – przedstawienie faktów
raczej w pozytywnym, niż negatywnym świetle,
 zdolność do przekazywania,
 różnorodność wrażeń – przedstawienie
informacji z możliwie wielu punktów widzenia,
co daje efekt bezstronności i obiektywności,
 dopasowanie do typu odbiorcy.
Pełne i skuteczne zbliżenie do klienta jest uwarunkowane
przyjęciem i stosowaniem trafnej strategii komunikacji.
Strategia komunikacji – to zespół zaplanowanych metod
realizacji celów komunikacji. Strategia ta musi być spójna
i kompleksowa w stosunku do wszystkich działań,
zbudowana na podstawie dokładnej analizy otoczenia.
Powinna uwzględniać mechanizm informacji zwrotnej
z rynku. W zależności od rodzaju, celów i zasobów firmy,
warunków konkurencji, struktury rynku, rodzaju
61
odbiorców oraz gotowości do podjęcia ryzyka,
może ona przyjąć strategie:
•wykorzystuje przede wszystkim nośniki
masowe, o szerokim zasięgu, do których
należą: telewizja, prasa, radio, plakaty
i bilboardy
komunikacji
masowej
•jest forma indywidualnego, często bezpośredniego
kontaktu z konkretnym nabywca. Jej treść jest
kierowana do małych, dobrze rozpoznanych
segmentów rynku. Podstawą tej strategii jest
kontakt osobisty, a w nim szczególnie umiejętności
pracowników firmy
komunikacji
zidywidualizowej
•jest kombinacją komunikacji masowej i
zindywidualizowanej, często z przewaga
tej drugiej. Formy, techniki i style
komunikowania są uwarunkowane tym,
do kogo jest kierowany przekaz
komunikacyjny, czyli,
kto jest odbiorcą komunikatu
komunikacji
mieszanej
62
Komunikacje można również podzielić ze względu
na rozległość odbioru
komunikacja
masowa
reklama
internet
wizualizacja
media
lobbing
sponsoring
komunikacja
grupowa
wystapienia
publiczne
prezentacje
targi
wydażenia
marketingowe
komunikacja
indywidualna
werbalna
słuchanie
czytanie
pisanie
mowa ciała
zarządzanie
przestrzenią
wizerunek
negocjacje
63
Rozmowy z klientami mogą być spontaniczne,
w wyniku nagłego zgłoszenia się klienta
z określoną potrzebą lub sprawą do załatwienia
lub umówione, a więc zaplanowane i przygotowane
z wyprzedzeniem. Rozmowa spontaniczna przebiega
zwykle według uproszczonego, w dużej mierze
powtarzającego się w szczegółach – schematu. Rozmowy
umówione mają bardziej rozbudowany scenariusz i mogą
mieć zupełnie niepowtarzalny charakter.
Wykorzystywanie zasad i reguł obowiązujących
w komunikacji interpersonalnej prowadzi do zaspokojenia
ludzkich potrzeb.
Do środków komunikowania należą:
• słowo (pisane, mówione),
• obraz (zdjęcia, filmy, plakat, schemat),
• kolor,
• ruch,
• światło,
• mowa ciała,
• zapach,
• dotyk,
• przestrzeń.
Tworzą one sferę percepcyjną człowieka,
która w kontaktach międzyludzkich przejawia się poprzez
komunikację werbalną i niewerbalną oraz sposób
wypowiedzi.
64
Mowa czyli komunikacja werbalna jedynie w 20%
decyduje o wartości wymiany informacji. Oceniamy
ją w aspekcie asocjacyjnym czyli kojarzeniowym,
pod względem doboru odpowiednich słów, budowy zdań
czy używanego rodzaju języka. Skojarzenia mogą
być pozytywne, neutralne lub negatywne. Jaki odbiór
będzie w danym przypadku zależy od przyjętych norm
i wartości, przynależności rozmówców do określonych
grup społecznych czy osobistych nastawień słuchacza.
Ważny jest dobór słów, czyli posługiwanie się językiem
znanym lub nieznanym audytorium, słowami prostymi
lub skomplikowanymi. Również budowa zdań ma duży
wpływ na odbiór komunikatu. Powinny być przejrzyste,
logiczne i proste.
Komunikacja niewerbalna inaczej nazywana mową ciała,
decyduje w około 50% o wartości wymiany informacji.
Elementami mowy ciała jest mimika, gestykulacja,
postawa ciała, spojrzenie, ubiór, wygląd i utrzymywany
dystans do rozmówcy.
Odbiór mowy ciała zależy od dwóch grup przesłanek:
 obiektywnych: specyfiki danej sytuacji,
zachowania innych osób, uwarunkowań
obyczajowych i kulturowych, przyjętych norm
zawodowych,
 subiektywnych: nastawienia, wartości, emocji,
celów, oczekiwań, życzeń, potrzeb i odczuć
rozmówców.
65
Skutecznie prowadzona rozmowa wymaga całkowitego
skupienia uwagi na kliencie i jego problemie.
Do każdej rozmowy z klientem należy się właściwie
przygotować, w zależności od jej przedmiotu i celu, czasu
trwania, liczby uczestników, sytuacji. W kierowaniu
rozmową ważną rolę odgrywa zadawanie różnych pytań.
Spotkanie to rozmowa prowadzona z grupą osób. Dotyczy
zwykle bardziej złożonych sytuacji i problemów
niż rozmowa z pojedynczym klientem – wymaga bardzo
starannego zaplanowania i przygotowania.
Miarą udanej rozmowy lub spotkania jest poprawa
samopoczucia klienta. Prawidłowo przebiegające
spotkanie prowadzi do realizacji założonego celu, skupia
się na kliencie i jego problemie, daje szansę wypowiedzi
wszystkim uczestnikom, jest starannie przygotowane
organizacyjnie i technicznie.
Elementami udanego spotkania powinny być:
66
Niezależnie od rodzaju dyskusji można wyróżnić
w tej metodzie następujące fazy:
pozytywny początek
powitanie wszystkich uczestników
wymiana informacji pomiędzy uczestnikami
i omówienie problemów będących
przedmiotem spotkania
aktywny udział wszystkich uczestników
przerwy
podsumowanie rezultatów
pozytywne zakończenie
67
uświadomienie celów
dyskusji i wywołanie
pozytywnego
nastawienia
ukierunkowanie
dyskusji
prowadzenie
dyskusji
zakończenie
i podsumowanie
dyskusji
samoocena
udziału
w dyskusji
68
Proces komunikacji, zarówno międzyludzkiej
jak i marketingowej nierozerwalnie jest związany
z prowadzeniem rozmów, sporów i uzgodnień.
Integralna częścią procesu komunikacji są negocjacje.
W dzisiejszych czasach umiejętności negocjowania
są niezbędne do prowadzenia skutecznego biznesu.
Negocjowanie to proces uzgadniania najkorzystniejszego
dla negocjujących stron stanowiska, w przypadku
istnienia pomiędzy nimi konfliktu lub rozbieżności
interesów.
W negocjacjach twardych uczestnicy
są przeciwnikami i dążą do pokonania drugiej strony.
Żądają jednostronnych korzyści, nie ufają przeciwnikowi,
stosują groźby, są twardzi w stosunku do ludzi
i problemów, żądają ustępstw jako warunku rozmów itd.
W negocjacjach miękkich uczestnicy starają się
być partnerami i poszukują porozumienia, ufają sobie,
starają się unikać walki i poszukują takiego rozwiązania,
które będzie możliwe do przyjęcia przez obie strony,
akceptują ewentualne straty w imię porozumienia.
Większość negocjacji przebiega według typowych etapów
i faz, a mianowicie:
69
W dzisiejszych czasach umiejętność sprawnego
i efektywnego negocjowania jest niezbędna.
„Sztuka negocjacji” uczy, jak opanować umiejętność
negocjowania i jak skutecznie się nią posługiwać. Sztuka
ta posiada jednak różne stopnie wtajemniczenia.
Opanowanie tych najwyższych stopni wymaga
ustawicznego doskonalenia poprzez szkolenie
i działanie praktyczne. Należy zatem wyposażyć się
w odpowiednią wiedzę. Ważne są następujące
zagadnienia:
 jak rozpoznawać kiedy i jak powinniśmy
negocjować,
 jak analizować warunki i oceniać szanse własne
i oponenta – czyli w jaki sposób skutecznie
przygotować się do negocjacji,
przygotowanie
się do
negocjacji
rozpoczęcie
negocjacji i
przedstawienie
wyjściowych
poglądów,
właściwe
negocjacje, czyli
przedstawienie
kolejnych
propozycji,
zakończenie
negocjacji.
70
 jak nie dać się wciągnąć w dyskusję, która może
okazać się dla nas nieprzyjemną – czyli jak
uchronić się przed manipulacją ze strony
rozmówcy,
 jak negocjować, aby ostateczne rezultaty
satysfakcjonowały każdą ze stron – czyli jak
zakończyć negocjacje sukcesem,
 jak skutecznie przekonać osobę, z którą
prowadzimy negocjacje – czyli jak poradzić sobie
z rywalizującym przeciwnikiem,
 jak przestrzegać i trzymać się zasad etyki
w najtrudniejszych nawet negocjacjach – czyli jak
negocjować w atmosferze wzajemnego szacunku.
Najgorsze co można powiedzieć podczas trwania
rozmowy negocjacyjnej, to informacja, że nic nie jest
ważniejsze od osiągnięcia sukcesu. Należy uświadomić
sobie konieczność takiego negocjowania, w czasie którego
zachowana jest równowaga pomiędzy własnym punktem
widzenia i własnymi interesami a chęcią
lub koniecznością zachowania dobrych stosunków
na przyszłość.
Willem Mastenbroek wyróżnia trzy orientacje
negocjowania, zwane przez niego również taktykami.
Są to:
71
Umiejętności negocjacyjne powinien posiadać każdy,
gdyż może je wykorzystywać w bardzo wielu dziedzinach
życia, zwłaszcza w handlu. Stosowanie dialogu
negocjacyjnego opartego na zasadach, daje szanse
na kontakty interpersonalne i większe zyski
przedsiębiorstwa.
Do negocjacji należy się dobrze przygotować.
Ważna jest siła argumentów i dowodów na ich poparcie.
Każda ze stron musi mieć określone korzyści z zawartego
porozumienia.
TAKTYKA
WSPÓŁPRACY
•ma miejsce
w przypadku osób
reprezentujących
zbieżne interesy
i cele, kiedy
współpraca
jest obopólnym
interesem
TAKTYKA WALKI
•stosowana
wyłącznie podczas
sprzecznych
interesów,
kiedy jedna ze stron
jest przekonana,
że tylko jej
rozwiązania
przyniosą efekt
i korzyści
(nie negocjacje)
TAKTYKA
NEGOCJACJI
•stosowana
w przypadku
odmiennych,
wręcz sprzecznych
interesów zależnych
od siebie stron,
ale konieczna
ze względu na
korzyści stron
negocjujących
72
Cechy dobrego negocjatora:
 współodpowiedzialny za losy swojego
przedsiębiorstwa,
 przestrzegający zasad etyki, uprzejmy, taktowny,
 potrafiący przekonywać innych (umiejętności
z zakresu psychologii),
 posiadający umiejętność perswazji,
 wytrwały w przezwyciężaniu trudności,
 dobry obserwator,
 potrafi słuchać innych,
 doskonale zna zagadnienia dotyczące negocjacji.
Klasyczny proces negocjacji składa się z trzech faz:
wstępnej
negocjacji
właściwych
podpisanie
umowy
73
Możliwość osiągniecia sukcesu w negocjacjach w dużym
stopniu zależy od umiejętności rozmawiania
i porozumiewania się stron. Skuteczne porozumiewanie
się wymaga elastyczności. Obie strony musza chcieć
osiągnąć porozumienie w rozmowie.
Podstawę efektywności komunikacji interpersonalnej
stanowią dwie techniki nawiązywania i utrzymywania
pewnej harmonii z drugą stroną:
 dopasowanie niewerbalne, polegające
na odzwierciedleniu zachowań rozmówcy,
 dopasowanie werbalne.
Dopasowanie niewerbalne polega na odzwierciedleniu
pewnych zachowań partnera negocjacji. Nie może być ono
jednak zbyt widoczne i przesadzone, ponieważ rozmówca
może odebrać to jako kpinę, czy przedrzeźnianie.
Dopasowanie niewerbalne ma stworzyć odpowiedni
klimat zrozumienia, bezpieczeństwa, itp.
Odzwierciedlać można:
 postawę ciała,
 gesty,
 rytm oddychania,
 ton głosu, barwę, brzmienie,
 tempo mówienia.
Dopasowanie werbalne polega na dostosowaniu
słownictwa, budowy zdań, sposobu wyrażania myśli
do języka, jakim posługuje się rozmówca. Jest to bardzo
ważna umiejętność, wynikająca ze spostrzeżenia,
74
że z ludźmi należy rozmawiać ich własnym językiem.
Nie należy tworzyć barier tam, gdzie ich nie powinno
być. Słowa dostosowane do rozmówcy to już cześć
sukcesu. Każdy rozmówca przyjmuje informacje
z zewnątrz i przetwarza je wewnętrznie – buduje swoistą
rzeczywistość.
W negocjacjach partnerskich umiejętne
komunikowanie ma znaczenie istotne. Należy zauważyć,
iż do sukcesu przyczynia się zarówno mowa ciała,
umiejętność mówienia, jak i słuchania.
Najbardziej wszechstronną techniką komunikowania
i negocjowania jest umiejętność wzbudzania sympatii,
która obejmuje kilka taktyk z różnych obszarów:
• przymilanie się (najbardziej powszechna technika),
• przytakiwanie,
• kompetencje,
• podobieństwo opinii i zachowań,
• wytężony wysiłek:
- efekty wpływu widowni – pracujemy i osiągamy
lepsze wyniki w obecności innych,
- próżniactwo społeczne – może wystąpić gdy mamy
do czynienia ze zbiorowym obowiązkiem,
75
Notatki
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
Notatki
76
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
77
78
79
7. CZYNNOŚCI SPRZEDAŻOWE
PRODUKTÓW I USŁUG
Sprzedaż stanowi końcową fazę procesu obrotu.
Obejmuje ona wszystkie decyzje i działania związane
z zaoferowaniem towarów nabywcom i dokonaniem
transakcji. Od wysokości obrotów zależy rezultat
działalności przedsiębiorstwa handlowego wyrażony
wielkością osiągniętych zysków. Aby sprzedaż mogła
mieć miejsce, musi być odpowiednio zorganizowana,
aby przedstawić klientom odpowiednią ofertę handlową
we właściwym czasie i miejscu. Można wyróżnić
następujące etapy w organizacji sprzedaży:
• planowanie i przygotowanie sprzedaży
• oferowanie towarów i usług
• przeprowadzenie sprzedaży
• sfinalizowanie transakcji
80
Planowanie przebiegu pracy to jedna z podstawowych
czynności podejmowanych na każdym szczeblu
organizacyjnym firmy, w tym także firmy reklamowej.
Działanie takie pozwala:
 uniknąć podejmowania w przyszłym działaniu
czynności zbędnych,
 zapobiec przerwom w realizacji zadania,
 wyeliminować lub zminimalizować elementy
zaskoczenia,
 rozpoznać zagrożenia i podjąć wcześniej czynności
o charakterze asekuracyjnym.
Celem planowania pracy jest wyznaczenie zadań
i określenie sposobu ich realizacji, czyli poszukanie
odpowiedzi na pytania:
 jak podzielić przedsięwzięcie na zadania
cząstkowe?
 kiedy i w jakiej kolejności mają być one wykonane?
 w jaki sposób mają być wykonane?
 kto je będzie wykonywał?
Formy organizacji pracy są nierozerwalnie związane
z procesem pracy. Odnoszą się one do tej części procesu
wykonawczego, która związana jest z czynnikiem
ludzkim. Im wyższy stopień organizacyjnego powiązania
pracowników w procesie pracy tym z wyższą formą
organizacyjną mamy do czynienia.
81
Formy organizacyjne pracy dzielimy na:
 pracę indywidualną – stanowi ona najprostszą
formę organizacji pracy, każdy pracownik
samodzielnie realizuje powierzone zadanie,
organizuje własną pracę, musi wykazać się
wysokimi kwalifikacjami,
 pracę zespołową – wykonanie zadania powierza się
określonej grupie osób zwanej zespołem.
Agencje reklamowe funkcjonują w oparciu o zespoły
zadaniowe, które powoływane są do realizacji
konkretnych zadań zawodowych.
Zasady współpracy w zespole zadaniowym:
 podział pracy zgodny z kwalifikacjami
i umiejętnościami,
 korelacja wykonywanych zadań (spójność zespołu),
 niezakłócony przepływ informacji,
 odpowiedzialność,
 terminowość,
 lojalność,
 prawidłowe relacje interpersonalne.
Zadania zawodowe pracownika agencji reklamowej zależą
w głównej mierze od działu w jakim pracownik
jest zatrudniony. Najczęściej w agencjach reklamowych
występują następujące komórki organizacyjne:
82
Account Grouo/Client Serwice
• kontakty z klientami,
• informowanie i przekazywania wszelkich informacji
pracownikom agencji,
• sporządzanie pisemnych raportów ze spotkań
z klientami tzw. Contact Reports,
• planowanie, kierowanie i kontrolowanie wszystkich działań
na każdym etapie kampanii reklamowej,
• przyjmowanie od klientów briefu lub pomoc
w jego tworzeniu,
• współpraca z pozostałymi działami agencji.
Traffic Department
• przygotowanie formularzy, takich jak:
• Job Opening Sheet – otwierający nowe zlecenie,
• Job Brief – założenia pracy (opis pracy, terminy, budżet itp.),
• Creative Brief – twórcze założenia związane ze strategią
reklamy określonego produktu,
• Creative Project Timetable – harmonogram projektu,
• Production Timetable TVC/Radio/Print & Press –
harmonogram produkcji telewizyjnej, radiowej
lub prasowej,
• Production Estimate – kosztorys produkcji,
• Demand for Prepayment – żądanie przedpłaty,
• Job Closing Sheet – dokument zamykający zlecenie.
83
Creative Department
• przygotowanie strategii nowych reklam,
• tworzenie scenariuszy filmów reklamowych,
• projektowanie ogłoszeń prasowych,
• projektowanie druków reklamowych, ulotek, plakatów,
• tworzenie tekstów, haseł i sloganów reklamowych.
• tworzenie tekstów, haseł i sloganów reklamowych.
Production Department
• przestrzeganie terminów realizacji poszczególnych
projektów,
• kontrolowanie budżetu i końcowych rozliczeń finansowych,
• analizowanie możliwości realizacji przedsięwzięć,
• produkowanie reklam radiowych,
• wybieranie podwykonawców dla danego produktu,
• organizowanie castingów, sesji zdjęciowych.
Finance/Administration Department
• rozliczanie finansowe,
• planowanie wydatków firmy,
• prowadzenie spraw administracyjno-kadrowych.
84
Planowanie pracy zespołu to podejmowanie decyzji
polegającej na przydziale zadań zawodowych
poszczególnym członkom zespołu. Proces podejmowania
decyzji obejmuje rozpoznanie i zdefiniowanie istoty
sytuacji decyzyjnej, zidentyfikowanie alternatywnych
możliwości, wybór najlepszej z nich i wprowadzenie
jej w życie.
Strategic/Account Planning Department
• - organizowanie spotkań wewnątrz agencji, w których
uczestniczy cały zespół pracujący nad daną marką,
• pozyskiwanie nowych klientów,
• badanie grup docelowych odbiorców, tzw. Target Groups,
• badanie skuteczności reklamy.
Media Department
• analizowanie i selekcja mediów,
• planowanie budżetu kampanii w zakresie czasów
antenowych, powierzchni reklamowych,
• negocjowanie cen zakupu mediów i rabatów,
• wybieranie najlepszych nośników reklamy dla danej marki,
• kupowanie czasów emisji, miejsc w prasie i przestrzeni
reklam w ramach budżetu danej kampanii reklamowej.
85
Kierownik stojący na czele działu lub komórki
organizacyjnej, powinien w sposób optymalny
zrealizować powierzone mu zadanie, musi przydzielić
poszczególnym pracownikom zadania zawodowe.
Wyróżniamy dwa modele procesu podejmowania decyzji:
Planowanie pracy własnej lub innego członka zespołu
polega na dokładnym określeniu: czynności, terminów,
metod i środków niezbędnych do realizacji określonego
zadania zawodowego.
Pracownik, po otrzymaniu zadania zawodowego musi
przedstawić przełożonemu swój plan pracy. Szczególnie
model menedżerski
•zakłada, że osoby podejmujące decyzje dążą
nie tyle do optymalizacji, co zadowolenia,
satysfakcji. Oznacza to, że przełożeni
ograniczeni są wartościami, umiejętnościami,
nieświadomymi odruchami.
model klasyczny
•przełożony powinien starać się uzyskać pełną
informację o sytuacji decyzyjnej
oraz dążyć do eliminacji niepewności poprzez
racjonalną i logiczną ocenę problemu
86
ważne jest to w przypadku pracowników agencji
reklamowych, gdzie tak wiele osób z różnych działów
uczestniczy w realizacji kampanii reklamowej. Plan pracy
w różnych działach agencji reklamowej przybiera różne
formy, można jednak wyodrębnić pewne wspólne
elementy, które występują w każdym planie pracy. Są to:
Przełożony ma obowiązek, na każdym etapie realizacji
zadania zawodowego, kontrolować zgodność planu
realizacji ze stanem faktycznym. Może skorygować plan,
jeżeli wystąpiły obiektywne trudności uniemożliwiające
jego realizację.
czynności
termin
realizacji
metody
środki
uwagi
87
Oczywiście, organizacja procesu sprzedaży, oprócz cech
wspólnych dla wszystkich przedsiębiorstw, ma też swoją
specyfikę, w zależności od formy i typu działalności.
Istotą organizacji jest zespolenie wszystkich zasobów
przedsiębiorstwa (ludzkich, rzeczowych i finansowych)
w jeden spójny, sprawnie funkcjonujący organizm
gospodarczy.
Organizacja pracy w agencji reklamowej wymaga
najpierw określenia zadań, a następnie środków i metod,
które pozwolą na osiągnięcie celu przy najniższych
kosztach i największym usatysfakcjonowaniu
konsumentów.
Aby różnorodne czynności wykonywane były
prawidłowo, były zaplanowane i składały się
na harmonijną całość, powinny być przestrzegane
następujące zasady organizacji pracy:
 zasada ekonomicznego, oszczędnego działania –
rozważne i uzasadnione wydatkowanie środków,
a równocześnie dobre zaopatrzenie placówki
handlowej w towary,
 zasada optymalnego wyniku działania – dążenie
do jak najlepszego wyniku, jaki można uzyskać
przy określonym zatrudnieniu, wyposażeniu
oraz zaopatrzeniu w towary i potrzebne materiały,
 zasada podziału pracy – właściwy podział ogółu
czynności pomiędzy pracowników zgodnie
z ich kompetencjami,
88
 zasada koordynacji – stworzenie maksymalnego
stanu gotowości obsługi w godzinach największego
natężenia ruchu nabywców,
 zasada harmonii pracy – umiejętny dobór
pracowników, czasu i sposobu wykonania
poszczególnych czynności.
Obsługa klienta może mieć formę bezpośrednią
i pośrednią. Podczas bezpośredniej obsługi pracownik
firmy komunikuje się osobiście z klientem. Obsługa
pośrednia to taka, podczas której klient korzysta
ze środków technicznych. Klient może kontaktować się
ze sprzedawcą korespondencyjnie, za pośrednictwem
Internetu lub telefonicznie. Sprzedaż wysyłkowa
na zamówienie wymaga specjalnie przygotowanych
pracowników, którzy udzielają klientom informacji
na przykład telefonicznie, przyjmują zlecenia i wykonują
usługę sprzedażową.
W rozmowie pośredniej sprzedawca nie demonstruje
towaru klientowi. Najczęściej kupujący wcześniej
wybiera produkt z katalogu. Sprzedający przyjmuje
zamówienie, przygotowuje paczkę, której dostarczeniem
zajmują się firmy kurierskie lub poczta. Zapłata
najczęściej odbywa się przy odbiorze. W sprzedaży
bezpośredniej, tradycyjnej, wszystkie czynności związane
z procesem zakupu wykonuje sprzedający. Sprzedawca
oferuje towar i usługę sprzedażową, jego zadaniem jest
udzielenie informacji, doradzenie klientowi,
zademonstrowanie towaru i ułatwienie podjęcia decyzji
89
poprzez zaspokojenie jego oczekiwań. Warunkiem udanej
transakcji jest dostosowanie oferty sprzedaży do potrzeb
i oczekiwań klienta. Każda rozmowa sprzedażowa jest
inna, gdyż klienci reprezentują zróżnicowane typy
osobowości, mają indywidualne oczekiwania. Dobrze
przygotowany sprzedawca, stosuje zasady poprawnej
komunikacji interpersonalnej, dostosowuje sposób
obsługi do typu i potrzeb kupującego.
90
Notatki
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
91
92
93
8. SPRZEDAŻ KONSUMENCKA
Warunki sprzedaży konsumenckiej są w Polsce
określone przepisami prawa. Podstawowym źródłem
prawa dotyczącym sprzedaży konsumenckiej jest ustawa
z 27 lipca 2002r. o szczególnych warunkach sprzedaży
konsumenckiej i zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U.
Nr 141, poz.1176 z późn. zm.). Uczestnikami sprzedaży
konsumenckiej są: sprzedawca (przedsiębiorca)
i konsument, czyli osoba fizyczna, która nabywa towar
konsumpcyjny (rzecz ruchomą). „Za konsumenta uważa
się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej
niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością
gospodarczą lub zawodową” (Art. 221 Kodeksu
cywilnego).
Sprzedaż w warunkach konsumenckich cechuje się
wieloma różnicami w stosunku do umowy sprzedaży
opisanej w Kodeksie cywilnym (Dz. U. 1964r., Nr 16, poz.
93 z późn. zm.). Przepisy Kodeksu cywilnego regulują
umowę sprzedaży, gdy obie strony są profesjonalistami
albo obie konsumentami.
Przepisy ustawy regulują następujące zagadnienia:
1. Cena oferowanego towaru.
Cena musi być podana do wiadomości kupującego,
a gdy towar sprzedawany jest luzem, podawana jest cena
jednostkowa.
94
2. Wymóg potwierdzenia umowy na piśmie
w przypadku:
 sprzedaży na raty,
 sprzedaży na przedpłaty,
 sprzedaży na zamówienie,
 sprzedaży według wzoru,
 każdej sprzedaży, której wartość przekracza
2000 zł,
 na żądanie kupującego.
3. Udzielenie informacji o przedmiocie sprzedaży.
Sprzedawca ma obowiązek udzielenia kupującemu
informacji dotyczących zawartej umowy, muszą być one
zamieszczone na towarze, opakowaniu albo z nim trwale
związane. Informacje te powinny być jasne, zrozumiałe
i niewprowadzające w błąd, a ponadto przekazane
w języku polskim. Ich istotą jest zapewnienie
konsumentowi prawidłowego korzystania z nabytego
towaru. Umożliwiają to w szczególności:
 nazwa towaru, producenta lub importera,
 znak bezpieczeństwa,
 cena detaliczna,
 niekiedy również: energochłonność
i informacje o dopuszczeniu do obrotu
w Polsce.
4.Warunki techniczno-organizacyjne sprzedaży.
Sprzedawca ma obowiązek zapewnić kupującemu
należyte techniczno-organizacyjne warunki sprzedaży
95
dostosowane do rodzaju towaru i miejsca sprzedaży.
Klient powinien mieć możliwość podjęcia decyzji
o zakupie towaru po uprzedniej demonstracji
przez sprzedawcę, która wskaże na prawidłową
funkcjonalność, jakość i kompletność przedmiotu umowy.
5. Wydanie przedmiotu sprzedaży
Sprzedawca ma obowiązek wydać kupującemu
wszystkie elementy stanowiące wyposażenie towaru
oraz instrukcję w języku polskim. Jeśli towar jest objęty
gwarancją, niezbędne jest również pokazanie nabywcy
dokumentu gwarancyjnego, a także nienaruszonych plomb
i innych zabezpieczeń wskazanych w dokumencie
gwarancyjnym.
Na żądanie konsumenta, przedsiębiorca ma obowiązek
wyjaśnienia postanowień umowy. Istotną regulacją
w ustawie z 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach
sprzedaży konsumenckiej i zmianie Kodeksu cywilnego
jest postępowanie w przypadku niezgodności towaru
konsumpcyjnego z umową. Szereg przepisów wskazuje,
jakie są wówczas wzajemne prawa i obowiązki stron.
Należy je odróżnić od tych powstałych na podstawie
przepisów Kodeksu cywilnego. Odpowiedzialność
sprzedawcy w razie niezgodności towaru z umową istnieje
niezależnie od postanowień umownych pomiędzy
nim a klientem. Oznacza to w praktyce, że choćby
kupujący oświadczył, iż wie o wszystkich
96
niezgodnościach towaru z umową, nie wyłącza to jego
uprawnień wynikających z ustawy.
Pojęcie niezgodności towaru z umową nie zostało
wprost zdefiniowane w ustawie. Chodzi o sytuację,
gdy dostarczony przez sprzedawcę towar nie ma cech
wynikających z umowy. Trzeba wówczas określić treść
umowy w zakresie dotyczącym właściwości towaru.
Należy sformułować obraz towaru wzorcowego,
który zostanie następnie porównany z towarem
rzeczywiście wydanym. Strony mogą zawrzeć w umowie
charakterystykę towaru. Jednak jeśli tego nie uczynią
dla wyznaczenia towaru modelowego należy posłużyć się
gotowymi wzorcami, które przewiduje ustawodawca
w omawianej ustawie.
Wyróżnia się dwie sytuacje:
1. Właściwości towaru zostały indywidualnie
uzgodnione między stronami. Towar jest zgodny z umową
wtedy, gdy:
 odpowiada podanemu przez sprzedawcę opisowi,
 ma cechy okazanej przez sprzedawcę próbki
albo wzoru,
 nadaje się do celu określonego przez kupującego
przy zawarciu umowy, chyba że sprzedawca
zgłosił zastrzeżenia co do takiego użycia towaru.
2. Strony nie dokonały indywidualnych uzgodnień
Ustawodawca zatem samodzielnie buduje treść
umowy, wskazując, że towar jest zgodny z umową, gdy:
97
 jest przydatny do zwykłego użytku (nadaje się
do celu, do jakiego towar tego rodzaju jest zwykle
używany),
 posiada cechy rodzajowe (gdy właściwości tego
towaru odpowiadają właściwościom cechującym
towar tego rodzaju),
 towar odpowiada oczekiwaniom dotyczącym
towaru tego rodzaju, opartych na składanych
publicznie zapewnieniach sprzedawcy, producenta
lub jego przedstawiciela (w szczególności
uwzględnia się zapewnienia wyrażone
w oznakowaniu towaru lub reklamie).
Sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialności
za zapewnienia osób trzecich, jeśli wykaże, że:
 zapewnienia tego nie znał, ani oceniając rozsądnie
nie mógł znać,
 nie mogło ono mieć wpływu na decyzję
kupującego o zawarciu umowy, (sam kupujący
nie znał tych zapewnień),
 jego treść sprostowano przed zawarciem umowy.
Niezgodność towaru z umową musi udowodnić
kupujący.
Za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową
uważa się także nieprawidłowość w jego zamontowaniu
i uruchomieniu, jeżeli te czynności zostały wykonane:
98
 w ramach umowy sprzedaży przez sprzedawcę
lub przez osobę, za którą ponosi
on odpowiedzialność,
 przez kupującego według instrukcji otrzymanej
przy sprzedaży.
Zasady postępowania w przypadku niezgodności towaru
konsumpcyjnego z umową - uprawnienia konsumenta:
1. żądanie doprowadzenia towaru do zgodności
z umową przez nieodpłatną:
 naprawę,
 wymianę na nowy, chyba, że naprawa
albo wymiana są niemożliwe albo wymagają
nadmiernych kosztów.
Nieodpłatność naprawy i wymiany oznacza,
że sprzedawca ma również obowiązek zwrotu kosztów
poniesionych przez kupującego, w szczególności kosztów
demontażu, dostarczenia, robocizny, materiałów
oraz ponownego zamontowania i uruchomienia.
Jeżeli sprzedawca, który otrzymał od konsumenta
żądanie, nie ustosunkował się do tego żądania w terminie
14 dni, uważa się, że uznał je za uzasadnione.
Wybór wymiany lub naprawy należy do konsumenta,
ale ustawodawca nie gwarantuje, że wybór kupującego
będzie uwzględniony. Realizacja żądania może się okazać
niemożliwa lub pociągać za sobą nadmierne koszty
(np. coś było produkowane, a już nie jest).
2. konsument ma prawo domagać się obniżenia
ceny albo odstąpić od umowy. Tu wybór też należy
99
do konsumenta, ale znów jest znacznie ograniczony.
Nie można odstąpić od umowy, gdy niezgodność
jest nieistotna. Istotność lub nieistotność niezgodności
może powodować spory między sprzedawcą a kupującym.
Konsument ma prawo odstąpić od umowy w terminie
dziesięciu dni od uzyskania informacji o takim prawie
(niezależnie z jakiego źródła). Konsument nie może
jednak skorzystać z uprawnienia później niż po upływie
trzech miesięcy od wykonania umowy. Terminy mają
na celu skłonienie kupującego do szybkiej decyzji
w kwestii odstąpienia od umowy, jeśli taka potrzeba
istnieje. Dla pełnej skuteczności niezbędne jest złożenie
odpowiedniego oświadczenia, które warto sprzedawcy
doręczyć osobiście lub wysłać listem poleconym
za zwrotnym poświadczeniem odbioru. Odstąpienie
od umowy powoduje, że jest ona uważana za niezawartą.
Jest to najsurowsza konsekwencja znana prawu
cywilnemu. Konsument zostaje wówczas zwolniony
z wszelkich zobowiązań. Świadczenia stron podlegają
zwrotowi w stanie niezmienionym. Jeśli konsument
dokonał przedpłat, należą się od nich odsetki ustawowe
od dnia dokonania przedpłaty. W zasadzie całość
konsekwencji związanych z odstąpieniem konsumenta
od umowy obciąża sprzedawcę. Nie można w umowie
zastrzec odstępnego – klauzuli, która przewiduje
możliwość odstąpienia od umowy wraz z zapłatą
oznaczonej sumy pieniężnej. Obowiązek powstaje
100
po stronie konsumenta tylko wówczas, gdy sprzedawca
wykaże, że na skutek zwrotu rzeczy niezbędne
jest poczynienie w niej zmian przekraczających zwykły
zarząd, by przywrócić ją do poprzedniego stanu.
Ta możliwość jest często wykorzystywana
przez przedsiębiorców, by przerzucić na konsumenta
skutki finansowe regeneracji rozmontowanych urządzeń
będących przedmiotem umowy. Zdarza się również tak,
że charakter nabytej rzeczy (np. przytwierdzonej na stałe
do ściany) powoduje ekonomiczną nieopłacalność
odstąpienia od umowy. Koszty przywrócenia do stanu
poprzedniego mogą okazać się niewspółmiernie wysokie
w porównaniu z wartością przedmiotu umowy.
Obecnie wiele umów zostaje zawartych na odległość.
Umowa zawarta na odległość to taka, która doszła
do skutku przy zastosowaniu technik komunikowania się
na odległość jak np. Internet, poczta, telefon, faks.
Niektórzy przedsiębiorcy właśnie w ten sposób wstępują
w stosunki prawne z klientami. O tym, że umowa została
zawarta na odległość, nie przesądza sposób prowadzonych
negocjacji. W tego rodzaju działalności przedsiębiorcy
posługują się formularzami zamówienia wysyłanymi
pocztą, katalogami wysyłkowymi, reklamą prasową
z formularzem zamówienia. Oferta sprzedaży na odległość
powinna zawierać:
 jednoznaczny (zrozumiały i łatwy do odczytania)
zamiar zawarcia umowy na odległość,
101
 nazwę i adres (siedzibę) przedsiębiorcy, nazwę
organu, który zarejestrował działalność
gospodarczą przedsiębiorcy oraz numer,
pod którym przedsiębiorca został zarejestrowany,
 nazwę towaru i jego właściwości,
 cenę towaru i zasady jej zapłaty,
 informację o dodatkowych kosztach, jakie poniesie
kupujący oraz sposób dostawy,
 informację o prawie odstąpienia od umowy
w terminie 10 dni,
 informację o kosztach wynikających z korzystania
ze środków porozumiewania się na odległość, jeżeli
odbiegają one od normalnej taryfy
(np. telefonicznej),
 termin, w jakim oferta lub informacja o cenie ma
charakter wiążący,
 informację o miejscu i sposobie składania
reklamacji,
 informację o prawie wypowiedzenia umowy.
Prawo odstąpienia od umowy może być zrealizowane
przez konsumenta w terminie dziesięciu dni od dnia
wydania rzeczy. Finalizacja umowy na odległość musi
nastąpić nie później niż po upływie trzydziestu dni
od złożenia oświadczenia woli przez klienta o chęci
zawarcia umowy. Po stronie przedsiębiorcy kształtuje się
ważny obowiązek zawiadomienia kupującego
o niemożności dostarczenia towaru. Powinien to uczynić
102
niezwłocznie (bez zbędnej zwłoki), ale najpóźniej
w terminie trzydziestu dni od zwarcia umowy
wraz ze zwrotem otrzymanych pieniędzy.
Umowa o świadczenie usług reklamowych powinna
zawierać:
 informacje o dniu i miejscu zawarcia umowy,
 dane zamawiającego,
 dane agencji,
 przedmiot umowy,
 sposób wykonania umowy,
 zasady współpracy,
 odpowiedzialność agencji,
 wynagrodzenie i zasady jego płatności,
 czas trwania umowy,
 postanowienia końcowe,
 podpisy przedstawicieli stron umowy.
Wzór umowy o świadczenie usług reklamowych
UMOWA
o świadczenie usług reklamowych
zawarta w ………………… dnia ________________ roku
pomiędzy :
(1)
____________________ z siedzibą w ____________ przy
ulicy _____________, wpisaną do rejestru przedsiębiorców
103
prowadzonego przez Sąd Rejonowy w _______________,
____ Wydział Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem
__________________, NIP _________________, kapitał
zakładowy __________________, reprezentowaną
przez ________________________, zwaną w dalszej części
umowy "Zamawiającym",
a
(2)
_____________________ z siedzibą w ____________
przy ulicy _____________, wpisaną do rejestru
przedsiębiorców prowadzonego przez Sąd Rejonowy
____________, ___ Wydział Krajowego Rejestru Sądowego
pod numerem KRS ______________, NIP
_______________, kapitał zakładowy _____________ zł,
reprezentowaną przez ____________________________
zwaną w dalszej części umowy „Agencją”,
następującej treści :
1. Przedmiot Umowy
Na mocy niniejszej umowy („Umowa”) Zamawiający zleca,
a Agencja zobowiązuje się zrealizować Materiały
Reklamowe dotyczące produktów/usług Zamawiającego
pod marką ______ , szczegółowo określonych
np. w Załączniku nr 1 do Umowy.
104
2. Zasady współpracy przy realizacji Umowy
Zamawiający zobowiązany jest do współpracy z Agencją
w zakresie wykonywania Umowy oraz udzielania Agencji
wszelkich informacji wskazanych przez Agencję
potrzebnych do realizacji postanowień Umowy.
3. Odpowiedzialność Agencji
3.1. Agencja będzie realizować Umowę dokładając należytej
staranności z uwzględnieniem zawodowego charakteru
jej działalności.
3.2. Odpowiedzialność Agencji jest ograniczona
do rzeczywistych strat poniesionych przez Zamawiającego.
3.3. Agencja nie ponosi odpowiedzialności za skutki odmowy
przez Zamawiającego zatwierdzeń poszczególnych prac
lub dokumentów przedstawionych przez Agencję
i wymagających zatwierdzenia zgodnie z postanowieniami
Umowy, pomimo ich zgodności z ustaleniami Stron,
albo w przypadku dokonania zatwierdzenia z opóźnieniem.
4. Wynagrodzenie i zasady jego płatności
W zamian za wykonanie przez Agencję Usług objętych
Umową Zamawiający zapłaci Agencji wynagrodzenie
w wysokości ..………………………………………………
105
Wszystkie płatności na rzecz Agencji dokonywane będą
do dnia/w ratach. Wszystkie płatności dokonywane będą
przelewem na rachunek bankowy Agencji.
5. Czas trwania Umowy
Umowa zostaje zawarta na czas oznaczony, tj. do czasu
wykonania przez Strony zobowiązań wynikających
z Umowy.
6. Postanowienia końcowe
Załączniki do Umowy stanowią jej integralną część.
Wszelkie zmiany niniejszej umowy wymagają formy
pisemnej w postaci aneksów do Umowy, pod rygorem
nieważności. W sprawach nieunormowanych w Umowie
zastosowanie mieć będą przepisy obowiązującego prawa
polskiego, a w szczególności Kodeksu Cywilnego i Ustawy
z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach
pokrewnych. Wszelkie spory wynikające z niniejszej Umowy
lub z nią związane, które nie zostaną rozstrzygnięte
polubownie w terminie trzydziestu (30) dni od daty
zaproponowania polubownego rozstrzygnięcia przez jedną ze
Stron, będą ostatecznie rozstrzygane przez właściwy sąd
powszechny. Umowa została sporządzona w dwóch
jednobrzmiących egzemplarzach po jednym dla każdej
ze stron.
W imieniu i na rzecz W imieniu i na rzecz
Zamawiającego Agencji
_________________ _________________
106
Notatki
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
107
108
109
9. EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY
KWALIFIKACJĘ A.26
Egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie
jest formą oceny poziomu opanowania przez zdającego
wiedzy i umiejętności z zakresu danej kwalifikacji
wyodrębnionej w zawodzie, ustalonych w podstawie
programowej kształcenia w zawodach.
Egzamin zawodowy jest egzaminem zewnętrznym.
Umożliwia uzyskanie porównywalnej i obiektywnej oceny
poziomu osiągnięć zdającego poprzez zastosowanie
jednolitych wymagań, kryteriów oceniania i zasad
przeprowadzania egzaminu, opracowanych
przez instytucje zewnętrzne, funkcjonujące niezależnie
od systemu kształcenia.
Egzamin składa się z części pisemnej i części
praktycznej.
Część pisemna jest przeprowadzana w formie testu
pisemnego. Część pisemna egzaminu zawodowego może
być przeprowadzana: z wykorzystaniem elektronicznego
systemu przeprowadzania egzaminu zawodowego
lub z wykorzystaniem arkuszy egzaminacyjnych i kart
odpowiedzi.
110
Część pisemna
•test składający się z 40 pytań zamkniętych
wielokrotnego wyboru z jedną prawidłową
odpowiedzią
(brak zadań dot. przedsiębiorczości)
•Czas: 60 min.
Część praktyczna
•test składający się
z jednego zadania praktycznego
•Czas: 120-240 min.
111
Część praktyczna jest przeprowadzana w formie
testu praktycznego. Część praktyczna egzaminu
zawodowego polega na wykonaniu przez zdającego
zadania egzaminacyjnego zawartego w arkuszu
egzaminacyjnym na stanowisku egzaminacyjnym.
Stanowisko powinno być przygotowane
z uwzględnieniem warunków realizacji kształcenia
w danym zawodzie określonych w podstawie
programowej kształcenia w zawodach,
właściwych dla kwalifikacji wyodrębnionej
w tym zawodzie, w zakresie której odbywa się
ten egzamin. Zdający po otrzymaniu arkusza
egzaminacyjnego zapoznaje się z Instrukcją na pierwszej
stronie arkusza, sprawdza jego kompletność.
Po stwierdzeniu, że arkusz egzaminacyjny jest kompletny,
zdający umieszcza na pierwszej stronie arkusza numer
PESEL i naklejkę z numerem PESEL i kodem ośrodka
egzaminacyjnego, w przypadku braku numeru PESEL -
serię i numer paszportu lub innego dokumentu
potwierdzającego tożsamość oraz na karcie oceny symbol
cyfrowy zawodu, oznaczenie kwalifikacji, numer zadania,
numer stanowiska , numer PESEL, w przypadku braku
numeru PESEL – serię i numer paszportu lub innego
dokumentu potwierdzającego tożsamość i przekazuje
ją PZNCP. Zdający nie podpisują arkusza i karty
oceny. Na zapoznanie się z treścią zadania
egzaminacyjnego zawartego w arkuszu egzaminacyjnym
112
oraz z wyposażeniem stanowiska egzaminacyjnego
zdający ma 10 minut, których nie wlicza się
do czasu trwania części praktycznej egzaminu
zawodowego.
Ocenie przez egzaminatora będzie
podlegać efekt końcowy - wyrób, usługa
lub dokumentacja w zależności od zawodu i kwalifikacji:
 jakość rezultatu końcowego: wyrobu, usługi
lub dokumentacji,
 jakość rezultatu pośredniego,
 przebieg wykonania zadania czyli przestrzeganie
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz
zgodność z metodami lub technologiami właściwymi
do wykonania zadania egzaminacyjnego.
Jeżeli rezultaty wykonania zadania
egzaminacyjnego są w formie wydruków komputerowych
członkowie ZNCP potwierdzają w obecności zdającego
liczbę odebranych wydruków i sprawdzają, czy każdy
wydruk jest opisany numerem PESEL zdającego.
W zawodzie technik organizacji reklamy
wyodrębniono dwie kwalifikacje:
113
Informacje o terminie i miejscu egzaminu może
przekazać zdającym dyrektor szkoły lub dyrektor
okręgowej komisji egzaminacyjnej.
Wynik egzaminu zawodowego ustala i ogłasza komisja
okręgowa. Wynik ustalony przez komisję okręgową jest
ostateczny.
A. 26
Sprzedaż
produktów
i usług
reklamowych
A.27
Organizacja
i
prowadzenie
kampanii
reklamowej
114
Zdający zdał egzamin zawodowy, jeżeli uzyskał:
W przypadku, gdy zdający zdał egzamin
zawodowy, otrzymuje świadectwo potwierdzające
kwalifikacje w zawodzie w zakresie jednej kwalifikacji
wydane przez okręgową komisję egzaminacyjną.
z części pisemnej – co
najmniej 50% punktów
możliwych do uzyskania
(czyli zdający rozwiązał
poprawnie minimum 20
zadań testu pisemnego)
z części praktycznej – co
najmniej 75% punktów
możliwych do uzyskania
115
Osoba, która zda egzaminy z zakresu dwóch kwalifikacji
A.26 i A.27 wyodrębnionych w zawodzie
technik organizacji reklamy oraz posiada poziom
wykształcenia wymagany dla danego zawodu, otrzymuje
dyplom potwierdzający kwalifikacje w zawodzie. Dyplom
wydaje okręgowa komisja egzaminacyjna.
Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik
organizacji reklamy powinien być przygotowany
do wykonywania następujących zadań zawodowych:
 organizowania oraz prowadzenia sprzedaży
produktów i usług reklamowych;
 organizowania oraz prowadzenia kampanii
reklamowej;
 projektowania oraz wykonywania środków
reklamowych.
Uczeń przystępujący do egzaminu potwierdzającego
kwalifikację A.26. Sprzedaż produktów i usług
reklamowych powinien posiadać wiadomości
i umiejętności z zakresu:
1. Przygotowania oferty produktów i usług reklamowych
1) korzystając z różnych źródeł informacji o produktach
i usługach reklamowych;
2) rozpoznając rynek produktów i usług reklamowych
na podstawie analizy ekonomicznej i marketingowej;
3) stosując narzędzia marketingu;
4) opracowując ofertę handlową zgodnie
z oczekiwaniami i potrzebami klientów;
116
5) stosując metody kalkulacji cen;
6) opracowując cenniki produktów i usług
reklamowych;
7) przygotowując prezentację produktów i usług
reklamowych z wykorzystaniem oprogramowania
komputerowego.
2. Prowadzenia sprzedaży produktów i usług
reklamowych
1) tworząc i aktualizując bazy danych o klientach;
2) identyfikując typy klientów;
3) prowadząc rozmowę sprzedażową;
4) prezentując ofertę sprzedaży produktów i usług
reklamowych;
5) prowadząc sprzedaż produktów i usług
reklamowych zgodnie z przyjętą strategią
marketingową;
6) realizując zlecenia i zamówienia na produkty
i usługi reklamowe;
7) negocjując oraz przygotowując umowy sprzedaży
produktów i usług;
8) prowadząc dokumentację dotyczącą sprzedaży
produktów i usług;
9) korzystając z programów komputerowych
stosowanych w procesie sprzedaży produktów i usług
reklamowych.
Uczeń, który zamierza przystąpić do egzaminu
zawodowego składa deklarację dotycząca przystąpienia,
która zawiera:
117
• imię i nazwisko ucznia (słuchacza), absolwenta;
• datę i miejsce urodzenia, numer PESEL;
• adres zamieszkania;
• nazwę i symbol cyfrowy zawodu oraz nazwę
i oznaczenie kwalifikacji, w zakresie której uczeń
zamierza zdawać egzamin;
• informację czy jest to pierwsze przystąpienie
do egzaminu czy ponowne;
Deklarację uczeń składa dyrektorowi szkoły
a absolwent dyrektorowi komisji okręgowej. Deklarację
składa się nie później niż cztery miesiące przed terminem
egzaminu.
118
Notatki
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
119
120
121
10. LITERATURA
1. B. Nogalski, J. Rybicki, J. Gacek-Bielec, Modele
analizy portfelowej. Teoria i praktyka, Oficyna
Wydawnicza OPO, Bydgoszcz 1996.
2. J. Penc 2001, Strategiczny system zarządzania,
Agencja Wyd. Placet, Warszawa.
3. P. Kotler, Marketing - analiza, planowanie,
wdrażanie i kontrola, Gebethner & Ska, Warszawa
1994.
4. Agnieszka Dejnaka, CRM. Zarządzanie kontaktami
z klientami, ONE Press 2002.
5. S. R. Robbins, D. A. De Cenzo: Podstawy
zarządzania, PWE, Warszawa 2002.
6. Żurawik B., Żurawik W.: Zarządzanie
marketingiem w przedsiębiorstwie, PWE,
Warszawa 1996.
7. Chwałek J.: Nowoczesny sklep. WSiP, Warszawa
1993
8. Chwałek J.: Obsługa klienta. WSiP, Warszawa
2003
9. Kałążna - Drewińska U., Iwankiewicz-Rak B.:
Marketing w handlu. Wydawnictwo Akademii
Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu,
Wrocław 1999
122
10.Komosa A.: Ekonomika handlu. EKONOMIK,
Warszawa 2003
11.Sławińska M.: Zarządzanie przedsiębiorstwem
handlowym. PWE, Warszawa 2002
12.Szulce H.: Struktury i strategie w handlu. PWE,
Warszawa 1998
13.Mastenbroek W.: Negocjowanie. PWN, Warszawa
1999
14.Musiałkiewicz J.: Marketing. Ekonomik, Warszawa
2000
15.Nęcki Z.: Negocjacje w biznesie. Oficyna
Wydawnicza Antykwa, Kraków 2000
16.Sławińska M.: Zarządzanie przedsiębiorstwem
handlowym. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,
Warszawa 2002
17.Sztucki T.: Marketing w pytaniach
i odpowiedziach. Agencja Wydawnicza Placet,
Warszawa 1998
18.Szulce H.: Struktury i strategie w handlu. Polskie
Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1998
19.Thomson P.: Sposoby komunikacji
interpersonalnej. Wydawnictwo Zysk i S-ka,
Poznań 1998
20.Hancewicz Radosław: Profesjonalna obsługa
klienta.
21.Dejnaka Agnieszka: Proces podejmowania decyzji
zakupowych przez e-konsumentów.
123
22.Dąbrowska Anna: Ochrona i edukacja
konsumentów na wybranych rynkach usług.
23.Staniszewska D., Staniszewski M: Portret klienta.
Poznaj jego potrzeby, by sprzedać więcej i drożej.
24.Michael R. Solomon: Zachowania i zwyczaje
konsumentów.
25.James C. Anderson, Kumar Nirmalya, Naruc James
A.: Sprzedawcy wartości.
26.Ulf Rader: Sprzedaż usług.
27.Tom Bird, Jeremy Cassell: Samo sedno. Skuteczna
sprzedaż.
28. Diane Berenbaum, Tom Larkin: Jak rozmawiać
z klientami?
29. Konrad Pankiewicz: Alchemia sprzedaży, czyli jak
skutecznie sprzedawać produkty, usługi, pomysły
i wizerunek samego siebie?
30.Arkadiusz Bednarski: Arcymistrz sprzedaży.
31.Neville Lake, Kristen Hickey: Podręcznik obsługi
klienta.
32.Charles M. Futrell: Nowoczesne techniki
sprzedaży.
33.Brian Tracy: Psychologia sprzedaży.
34.Arkadiusz Bednarski: 100 sekretów mistrza
sprzedaży.
35.Ari Weinzweig: Przewodnik Zingermana
po obsłudze klienta.
36.Czasopisma prawne, ekonomiczne i marketingowe.
124
37.Akty prawne z zakresu prawa pracy, działalności
gospodarczej, prawa autorskiego, ochrony danych
osobowych, kodeks spółek handlowych, kodeks
cywilny.
125
Notatki
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
126
Notatki
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………

Organizowanie sprzedażny produktów i usług reklamowych cz.2