Abstract image of a woman sitting on books and studying on a laptop

ಛಂದಸ್ಸು ತರಗತಿ.pptx

Download as PPTX, PDF
D
DevarajuBn

Education

Education
1 of 154
Download to read offline
1
2
Most read
3
4
Most read
5
6
7
8
9
10
11
12
Most read
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
ಅಕ್ಷರ ಅಕಾಡೆಮಿ, ಹಾಸನ ಸಾಮಾನಯ ಕನನ ಡ ವಿಷಯ : ಛಂದಸ್ಸು ಸಿದಧ ಪಡಿಸಿದವರು : ರವಿ.ಆರ್.ಎನ್., ಕನನ ಡ ಉಪನ್ಯಯ ಸಕರು.
ತರಗತಿ 2, ಛಂದಸ್ಸು , ಅರ್ಥ, ಹಿನ್ನನ ಲೆ, ಕೃತಿಗಳು, ಪ್ರ ಾ ಸ, ಯತಿ, ಗಣ, ಲಘು ಮತ್ತ ು ಗುರು ಅರ್ಥ : ಛಂದಸ್ಸು : ಪದಯ ದ ರಚನಾ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸ್ಸವ ಶಾಸ್ತ ್ ರ. ನಿಷ್ಪ ತಿ ್ : ಚದಿಆಹ್ಲ ಾ ದೇ, ಛದಿರೂರ್ಥನೆ, ಛದಪವಾರಣೆ, ಯಾಸ್ತಕ – ಛಂದಾಂಸಿಛಾದನಾತ್ - ಹೊದಿಕೆ *
ಪ ಾ ಮುಖ ಛಂದೋಗ ಾ ಂರ್ಗಳು : ಛಂದಸ್ ಶಾಸ ು ಾ ದ ಪ ಾ ವತಥಕ ಪಂಗಲ- ಛಂದಸ್ಸು ತ ಾ (ಸಂಸಕ ೃತ) ಛಂದಸಿು ನ ಮಹತವ : ಜಯಕೋತಿಥ ತನನ ʼಛಂದೋನುಶಾಸನʼ ಕೃತಿಯಲ್ಲ ಿ “ ಕಾವಯ ಸಾಗರವನುನ ದಾಟುವ ಬಯಕೆಯುಳ್ ಳ ವನಿಗೆ ಛಂದಶಾಾ ಸ ು ಾ ವೇ ನೌಕೆ” ಎಂದಿದಾಾ ನ್ನ
ಕ ಾ ಸಂ ಕೃತಿ ( ಸಂಸಕ ೃತ ಕೃತಿಗಳು) ಕರ್ತಥ ಕಾಲ 1 ಛಂದಶಾಾ ಸ್ತ ್ ರ ಪಾಂಗಲ 2 ನಾಟ್ಯ ಶಾಸ್ತ ್ ರ ಭರತ ಕ್ರ ರ .ಶ.ಸ್ಸ 3- 4 ನೇ ಶತಮಾನ 3 ಛಂದೋವಿಚಿತಿ ಜಾನಾಶ ರ ಯಿ ಕ್ರ ರ .ಶ.ಸ್ಸ.60 0 4 ರ್ಯದೇವಛಂದಸ್ ರ್ಯದೇವ ಕ್ರ ರ .ಶ. ಸ್ಸ.900 5 ಛಂದೋನ್ನಶಾಸ್ತನ ರ್ಯಕ್ರೋತಿಥ 11 ನೇ ಶತಮಾನ ಕೇದರಭ
ಕ ಾ ಸಂ ಕೃತಿ ಕರ್ತಥ ಕಾಲ 7 ಛಂದೋನ್ನಶಾಸ್ತನ ಹೇಮಚಂ ದ ರ 12 ನೇ ಶತಮಾನ
ಕ ಾ ಸಂ ಕೃತಿ ( ಪ್ರ ಾ ಕೃತ ಕೃತಿಗಳು) ಕರ್ತಥ ಕಾಲ 1 ವೃತ ್ ಜಾತಿಸ್ತಮುಚಚ ಯ ವಿರಹ್ಲಾಂಕ ಕ್ರ ರ .ಶ.6-8 ನೇ ಶತಮಾನ 2 ಸ್ತವ ಯಂಭೂ ಛಂದಸ್ಸು ಸ್ತವ ಯಂಭು ಕ್ರ ರ .ಶ.7-8 ನೇ ಶತಮಾನ 3 ಛಂದಃಕೋಶ ರತು ಶೇಖರ ಸ್ಸ.14 ನೇ ಶತಮಾನ
ಕನು ಡದ ಪ ರ ಮುಖ ಛಂದೋಗ ರ ಾಂರ್ಗಳು : ಕವಿರಾಜಮಾಗಥ : ಕರ್ತಥ : ಶ್ ರ ೋವಿರ್ಯ / ಅಮೋಘವಷ್ಥ ನೃಪತಾಂಗ. 3 ಪರಿಚ್ಛ ೋದಗಳನ್ನು ಳಗಾಂಡ ಕನು ಡದ ಮದಲ ಉಪಲಬ್ದ ಗ ರ ಾಂರ್, ಕನು ಡ ಛಂದಸಿು ನ ಯತಿ, ಪ್ರ ರ ಸ್ತ, ಗುರು, ಲಘುಗಳ ಬ್ಗೆೆ ಮದಲು ಪ ರ ಸ್ತ ್ ಪಸಿರುವ ಕನು ಡ ಕೃತಿ
ಛಂದೋಂಬುಧಿ: ಕರ್ತಥ : ಒಂದನ್ನಯ ನ್ಯಗವಮಥ : ಕಾಲ ಕ ಾ .ಶ. 990, 6 ಅಧಿಕಾರಗಳ್ನುನ ಹಂದಿದೆ, ಕನ್ಯಥಟಕ ವಿಷಯ ಜಾತಿಗಳ್ ಪ ಾ ಸಾ ು ಪವು 5 ನೇಅಧಿಕಾರದಲ್ಲ ಿ ದೆ. ಕನ್ಯಥಟಕ ವಿಷಯ ಜಾತಿಗಳು ಅಂದರೆ ಅಚ್ಚ ಗನನ ಡ ಛಂದಸ್ಸು ಗಳು : ಅಕಕ ರ, ತಿ ಾ ಪದಿ, ಏಳೆ, ಷಟಪ ದಿ, ಚೌಪದಿ, ಅಕಕ ರಿಕಕೆ,
ಛಂದಸಿು ನ ಮಹತವ ವನುನ ಕುರಿಕತ್ತ ಒಂದನೇ ನ್ಯಗವಮಥ ಹಿೋಗೆ ಹೇಳಿದಾಾ ನ್ನ : “ಛಂದಮನರಿಕಯದೆ ಕವಿತೆಯ ದಂದುಗದಳ್ ತೊಡದುಥ ಸ್ಸಳಿವ ಕುಕವಿಯೆ ಕುರುಡಂ” ಒಂದನ್ನಯ ನ್ಯಗವಮಥನ ಇನ್ನ ಂದು ಕೃತಿ : ಕನ್ಯಥಟಕ ಕಾದಂಬರಿಕ. ಇದು ಸಂಸಕ ೃತ
ಕವಿಜಿಹಾವ ಬಂಧನ: ಕರ್ತಥ : ಈಶ ವ ರಕವಿ. ಕಾಲ ಸ್ಸ:1500, 4 ಅಧ್ಯಯ ಯಗಳ್ ಗ ಾ ಂರ್, ʼಅಭಿನವಕೇಶಿರಾಜʼ ಎಂಬ ಬಿರುದು ಹಂದಿದಾ ನು. ಛಂದಸಾು ರ: ಕರ್ತಥ : ಗುಣಚಂದ ಾ , ಕಾಲ : ಸ್ಸ 1650, 5 ಅಧ್ಯಯ ಯಗಳ್ನ್ನ ಳ್ಗಂಡಿದೆ
ಕ ಾ ಸಂ ಕೃತಿ ( ಕನನ ಡ ಕೃತಿಗಳು) ಕರ್ತಥ ಕಾಲ 1 ಛಂದೋವಿಚಿತಿ 2ನೇ ನಾಗವಮಥ ಸ್ಸ.11 ನೇ ಶತಮಾನ 2 ಷ್ಟ್ಪ ತ ರ ಯ ಯ ಶಾಲಯ ದ ಕೃಷ್ಣ ರಾರ್ 18 ನೇ ಶತಮಾನ
ಪದಯ : ಪ್ರದಗಳ್ನುನ ಒಳ್ಗಂಡಿದುಾ ಪದಯ . ಪದಯ ವು ಗಣ, ಯತಿ, ಪ್ರ ಾ ಸ, ಲಯಗಳ್ನುನ ಹಂದಿರುತ ು ದೆ. ಎರಡು ಸಾಲ್ಲನ ಪದಯ ದಿವ ಪದಿ ಮೂರು ಸಾಲ್ಲನ ಪದಯ ತಿ ಾ ಪದಿ ನ್ಯಲ್ಕಕ ಸಾಲ್ಲನ ಪದಯ ಚೌಪದಿ ಆರು ಸಾಲ್ಲನ ಪದಯ ಷಟಪ ದಿ ಹದಿನ್ಯಲ್ಕಕ ಸಾಲ್ಲನ ಪದಯ ಚ್ತ್ತದಥಶಪದಿ (ಅಷಟ ಷಟಪ ದಿ, ಸ್ಸನಿೋತ, ಸಾನ್ನಟ್ )
ಪ್ರ ಾ ಸ : ಆದಿಪ್ರ ಾ ಸ : ಪ್ರದದ ಒಂದನ್ನಯ ಮತ್ತ ು ಎರಡನ್ನಯ ಸವ ರಗಳ್ ಮಧಯ ದಲ್ಲ ಿ ಒಂದೇ ರಿಕೋತಿಯ ವಯ ಂಜನವಾಗಲ್ಲೋ, ವಯ ಂಜನಗಳಾಗಲ್ಲೋ ಬರುವುದಕೆಕ ಪ್ರ ಾ ಸವೆನುನ ತ್ತ ು ರೆ. ಪ್ರ ಾ ಸಾಕ್ಷರದ ಹಿಂದೆ ಹ ಾ ಸವ ಸವ ರವಿದಾ ರೆ ಎಲ್ಲ ಿ ಕಡೆ ಹ ಾ ಸವ ಸವ ರವೂ, ದಿೋರ್ಥಸವ ರವಿದಾ ರೆ
ಆದಿಪ್ರ ಾ ಸ : ಪದಯ ದ ಪ ಾ ತಿಪ್ರದದಲ್ಲ ಿ ಯೂ ಆದಿಯಲ್ಲ ಿ ಎರಡನ್ನಯಕ್ಷರ ಒಂದೇ ವಿಧವಾಗರುವುದು ಪ್ರ ಾ ಸ ಎನಿಸ್ಸವುದು. ಉಡಿದಿದಥ ಕಯುಾ ನ್ನತ ು ರ ಕಡಲೊಳ್ಗಡಿಗಡಿಗೆ ತಳ್ಮನುರ್ಚಥತಿ ು ರೆ ಕಾ ಲ್ಲಡಲೆಡೆವಡೆಯದೆ ಕುರುಪತಿ ದಡಿಗವೆಣಂಗಳ್ನ್ನ ಮೆಟ್ಟಟ ಮೆಲ ಿ ನ್ನ ನಡೆದಂ (ರನನ ನ ʼಗದಾಯುದಧ ʼ )
ಒಂದಕಕ ಂತ ಹೆಚ್ಚಚ ನ ವಯ ಂಜನಗಳು ಪ್ರ ಾ ಸಾಕ್ಷರವಾಗರುವುದಕೆಕ : ಬಲಗ ಯಯ ನೃಪರಂಜಿ ತಡೆಯದೆ ರಘೂದವ ಹನ ಸೊಲೆಗ ೋಳಿನಮಿಸೆಲ್ಲಳೆಯೊಳ್ ಚ್ರಿಕಸ್ಸತಧವ ರದ ನಲ್ಕಗ ದುರೆ ಬಂದು ವಾಲ್ಲಮ ೋಕಯ
ಪ್ರ ಾ ಸದ ಬಗೆಗ ಮೊದಲ್ಕ ಹೇಳಿದ ಕನನ ಡ ಕೃತಿ ಕವಿರಾಜಮಾಗಥ. ಅದರಲ್ಲ ಿ “ಖಂಡಪ್ರ ಾ ಸಮನತಿಶಯಮೆಂದು ಯತಿಯಂ ಮಿಕಕ ರ್” ಎಂಬ ಮಾತ್ತ ಬಂದಿದೆ ಅಂದರೆ ಖಂಡಪ್ರ ಾ ಸ (ಆದಿಪ್ರ ಾ ಸ) ವನುನ ಶ್ ಾ ೋಷಠ ವೆಂದು ಭಾವಿಸಿ
ಆದಿಪ್ರ ಾ ಸದ ವಿಧಗಳು: 6 1)ಸಿಂಹ 2)ಗಜ 3)ವೃಷಭ 4)ಅಜ 5)ಶರಭ 6)ಹಯ ನಿಜದಿಂ ಬಂದಡೆ ಸಿಂಹಂ ಗಜ ದಿೋರ್ಥಂ ಬಿಂದು ವೃಷಭ ವಯ ಂಜನ ಶರಭಂ| ಅಜನು ವಿಸಗಥಂ ಹಯಸಂ
1) ಪ್ರ ಾ ಸಾಕ್ಷರದ ಹಿಂದಿನ ಸವ ರವು ಹ ಾ ಸವ ವಾಗದಾ ರೆ ಸಿಂಹ ಪ್ರ ಾ ಸ 2) ಪ್ರ ಾ ಸಾಕ್ಷರದ ಹಿಂದಿನ ಸವ ರವು ದಿೋರ್ಥವಾಗದಾ ರೆ ಗಜ ಪ್ರ ಾ ಸ 3) ಪ್ರ ಾ ಸಾಕ್ಷರದ ಹಿಂದೆ ಅನುಸಾವ ರವಿದಾ ರೆ ವೃಷಭಪ್ರ ಾ ಸ 4) ಪ್ರ ಾ ಸಾಕ್ಷರದ ಹಿಂದೆ ವಿಸಗಥವಿದಾ ರೆ ಅಜಪ್ರ ಾ ಸ
ನನಗೆ - ಸಿಂಹ ನಿೋನು - ಗಜ ಸಂ ಗಾತಿ - ವೃಷಭ ಅಃ ಬಹಳ್ - ಅಜ ಗಫ್ಟ ಟ ಕೊಟುಟ - ಶರಭ ದಕಕ ಸಿಕೊಂಡೆ – ಹಯ
ಅಂತಯ ಪ್ರ ಾ ಸ : ಪ್ರದದ ಕೊನ್ನಯ ವಯ ಂಜನ / ವಯ ಂಜನಗಳು ಪ್ರ ಾ ಸಾಕ್ಷರಗಳಾಗದಾ ರೆ ಅದು ಅಂತಯ ಪ್ರ ಾ ಸ. ಆದಿಪ್ರ ಾ ಸ ಮತ್ತ ು ಅಂತಯ ಪ್ರ ಾ ಸಗಳೆರಡೂ ಇರುವುದಕೆಕ : ಆಡುವ ಗುಂಡಯಯ ನ ಹಸ ನೃತಯ ಂ ನ್ೋಡುವ ಶಿವನಂ ಮುಟ್ಟಟ ತ್ತ ಸತಯ ಂ ರಗಳೆಯಲ್ಲ ಿ ಅಂತಯ ಪ್ರ ಾ ಸ ಕಡ್ಡಾ ಯವಾಗರುತ ು ದೆ. ಅಳಿಯೆರಗದನಿಲನಲ್ಕಗದ ರವಿಕರಂ ಪುಗದ ಸ್ಸಳಿಗಂಡು ದಳ್ವೇರೆ ಹಸ್ಸರಳಿದು ಬೆಳುಪುಳಿದ
ವಿನುತ ಪ್ರ ಾ ಸ ( ಸಮಿೋಪ್ರಕ್ಷರ ಪ್ರ ಾ ಸ) : ಸಮಿೋಪ್ರಕ್ಷರಗಳು ( ಶ, ಷ, ಸ ) ಪ್ರ ಾ ಸಾಕ್ಷರದ ಸಾಾ ನದಲ್ಲ ಿ ಬಂದರೆ ಅದು ವಿನುತ ಪ್ರ ಾ ಸ. ಉದಾಹರಣೆ : ಈಶನ ಕರುಣೆಯ ನ್ಯಶಿಸ್ಸ ವಿನಯದಿ ದಾಸನ ಹಾಗೆಯೇ ನಿೋ ಮನವೇ ಕೆ ಿ ೋಷದ ವಿಧವಿಧ ಪ್ರಶವ ತಿಳಿದುವಿ
ವಗಥ ಪ್ರ ಾ ಸ : ವಗಾಥಕ್ಷರಗಳು ಪ್ರ ಾ ಸ ಸಾಾ ನದಲ್ಲ ಿ ಬಂದರೆ ಅದು ವಗಥ ಪ್ರ ಾ ಸ. ಉದಾ : ಏಕಲೊೋಕ . .. ಅರ್ಪ್ರಪ .. ತಗುಣ .. . ಮುಖ ಪ ಾ .. . ಪ್ರ ಾ ಸವನುನ ತಯ ಜಿಸಿ ಬರೆದ ಕನನ ಡದ ಮೊದಲ ಕವಿ : ಎಂ. ಗೋವಿಂದ ಪೈ.
ಯತಿ: ಪದಯ ವನುನ ವಾಚ್ಚಸ್ಸವಾಗ ಉಸಿರು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ ಳ ಲ್ಕ ನಿಲ್ಲ ಿ ಸ್ಸವ ಸಾ ಳ್. ಕವಿರಾಜಮಾಗಥದಲ್ಲ ಿ “ಯತಿಯೆಂಬುದುಸಿವಥ ತ್ತಣಂ” ಎಂದು ಹೇಳಿದೆ “ಪೂವಾಥಚಾಯಥರ್ ದೇಸಿಯನ್ನ ನಿಱಿಸಿ ಖಂಡ ಪ್ರ ಾ ಸಮನತಿಶಯಮೆಂದುಯತಿಯಂ
ಛಂದೋಂಬುಧಿ : “ಯತಿಯೆಂಬುದು ಗಣನಿಯಮ ಪ ಾ ತತಿಗುಸಿದಾಥಣಮಪುಪ ದು…….” ಕಾವಾಯ ವಲೊೋಕನ ( ಎರಡನೇ ನ್ಯಗವಮಥ) : “ನಿಯತಸಾಾ ನಂ ಪದವಿಸೃತಿ ಯೊಳಾದ ವಿರಾಮಮಱಿಗೆ ಯತಿಯಕುಕ ಂ”
ಸಂಸಕ ೃತ ಛಂದಶಾಾ ಸ ು ಾ ಕಾರರ ಹೇಳಿಕೆಗಳು : ಪಂಗಲ : “ಯತಿವಿಥಚ್ಛ ೋದಃ” ಜಯಕೋತಿಥ : “ವಾಗವ ರಾಮೊೋ ಯತಿಃ” ಹೇಮಚಂದ ಾ : ಶ ಾ ವ್ಯ ೋ ವಿರಾಮೊೋಯತಿ ಜಯದೇವ : “ವಿರಾಮೊೋ ಯತಿರಿಕತಿ”
ಮಾತೆ ಾ : ಮಾತೆ ಾ ಎಂದರೆ ಕಾಲ, ಅಕ್ಷರ ಉಚಾಚ ರಣೆಯ ಕಾಲ ಲಘು : ಸಂಕೇತ ‘U’( ಅಧಥಚಂದಾ ಾ ಕೃತಿ). ಲಘು ಬರುವ ಸಂದಭಥಗಳು 3 1) ಎಲ್ಲ ಿ ಹ ಾ ಸವ ಸವ ರಗಳು ಲಘುಗಳಾಗುತ ು ವೆ : U U U U U U ಅ, ಇ , ಉ, ಋ, ಎ, ಒ 2) ಹ ಾ ಸವ ಸವ ರ ಸಹಿತವಾದ ವಯ ಂಜನಗಳು ಲಘುಗಳಾಗುತ ು ವೆ. U U U U U U ಪ, ಪ, ಪು, ಪೃ, ಪೆ, ಪೊ
3) ಶಿಥಿಲದಿವ ತವ ದ ಹಿಂದಿನ ಅಕ್ಷರ ಹ ಾ ಸವ ಸವ ರದಿಂದ ಕೂಡಿದಾ ರೆ ಲಘುಗಳಾಗುತ ು ವೆ. ಶಿಥಿಲದಿವ ತವ : ಒತ ು ಕ್ಷರಗಳ್ನುನ ತೇಲ್ಲಸಿ ಉಚ್ಚ ರಿಕಸ್ಸವುದು. UU-U UU UUU UUU UU- UUU ಕುಳಿಗಾಥಳಿ, ಎದೆಥ, ಬದಿಥಲ, ಅಮದುಥ,
ಗುರು : ಸಂಕೇತ ʼ_ʼ (ಸಮತಲ ಋಜುರೇಖೆ) ಗುರು ಬರುವ ಸಂದಭಥಗಳು : 1) ಎಲ್ಲ ಿ ದಿೋರ್ಥಸವ ರಗಳು : ಆ, ಈ, ಊ, ಏ, ಐ, ಓ, ಔ 2) ಎಲ್ಲ ಿ ದಿೋರ್ಥಸವ ರ ಸಹಿತ ವಯ ಂಜನಗಳು ಚಾ, ಚ್ಚೋ, ಚೂ, ಚೇ, ಚೈ, ಚೋ, ಚೌ ಇತ್ತಯ ದಿ 3) ಅನುಸಾವ ರದಿಂದ ಕೂಡಿದ ಅಕ್ಷರಗಳು ಅಂ, ಕಂ, ಅಂತರಂಗ ಇತ್ತಯ ದಿ
4) ವಿಸಗಥದಿಂದ ಕೂಡಿದ ಅಕ್ಷರಗಳು ಅಃ, ಮಃ, ರಃ, ದುಃಖ, ಅಂತಃಕರಣ, ಚ್ಚಃ ಸತ ು ರೇಂ ಪುಟಟ ರೆ ಇತ್ತಯ ದಿ 5) ಒತ ು ಕ್ಷರದ ಹಿಂದಿನ ಅಕ್ಷರಗಳು ಗುರುವಾಗುತ ು ವೆ. ಕಲ್ಕಿ , ಮಣ್ಣು , ನಿಲ್ಕಿ , ಮೆತ ು ಗೆ ಇತ್ತಯ ದಿ 6) ಷಟಪ ದಿಯ ಮೂರು ಮತ್ತ ು ಆರನೇ ಪ್ರದದ ಕೊನ್ನಯ ಅಕ್ಷರ ಲಘುವಾಗದಾ ರೂ
7) ವಯ ಂಜನ್ಯಂತ ಅಕ್ಷರದ ಹಿಂದಿನ ಅಕ್ಷರಗಳು ಗುರುವಾಗುತ ು ವೆ. ಬಾನ್, ಅರಿಕಲ್, ನೇಸರ್, ಇವರ್, ಕಾಲ್, ತಿನ್ ಇತ್ತಯ ದಿ 8) ಹ ಾ ಸಾವ ಕ್ಷರವು ಪುಿ ತಸವ ರಯುಕ ು ವಾಗದಾಾ ಗ ಗುರುವಾಗುತ ು ದೆ. ಕುಕೂಕ ಕೂS ಎಂದು ಕೊೋೞ್ಿ
ಒಂದು ಅಕ್ಷರ ಗುರುವಾಗಲ್ಕ ಅನೇಕ ಕಾರಣಗಳಿದಾ ರೂ ಒಂದೇ ಗುರುವೆಂದು ಭಾವಿಸಬೇಕು. ಶಾಸ ು ಾ , ಆಕಾಂಕೆ ೆ , ಕಂಟ್ರ್ ಾ ಯ ಕಟ ರ್ ಇತ್ತಯ ದಿ
ಗಣ : ಗಣ ಎಂದರೆ ಗುಂಪು ಎಂದರ್ಥ. ಗಣಗಳ್ಲ್ಲ ಿ 3 ವಿಧ. ಅವುಗಳೆಂದರೆ : 1) ಅಕ್ಷರಗಣ 2) ಅಂಶಗಣ 3) ಮಾತ್ತ ಾ ಗಣ
ಅಕ್ಷರಗಣ ಅಕ್ಷರಗಣ : ಅಕ್ಷರಗಣ ಎಂದರೆ ಅಕ್ಷರಗಳ್ ಗುಂಪು. ಅಕ್ಷರಗಣದಲ್ಲ ಿ 8 ವಿಧ, ಅವುಗಳೆಂದರೆ : 1) ಮಗಣ 2) ನಗಣ 3) ಭಗಣ 4) ಯಗಣ 5) ಜಗಣ 6) ರಗಣ 7) ಸಗಣ 8) ತಗಣ
ಗಣಗಳ್ನುನ ಸ್ಸಲಭವಾಗ ನ್ನನಪಡಲ್ಕ ಸ್ಸತ ಾ : ಗುರುಲಘು ಮೂರಿಕರೆ ಮನಗಣ ಗುರುಲಘು ಮೊದಲಲ್ಲ ಿ ಬರಲ್ಕ ಭಯಗಣಮೆಂಬರ್ / ಗುರುಲಘು ನಡುವಿರೆ ಜರಗಣ ಗುರುಲಘು ಕೊನ್ನಯಲ್ಲ ಿ ಬರಲ್ಕ ಸತಗಣಮಕುಕ ಂ //
ಅಕ್ಷರಗಣಗಳ್ನುನ ಸ್ಸಲಭವಾಗ ಗುರುತಿಸಲ್ಕ ಸ್ಸತ ಾ : ಯ ಮಾ ತ್ತ ರಾ ಜ ಭಾ ನ ಸ ಲ ಗಂ
ಅಕ್ಷರವೃತ ು ಗಳು (ವಣಥವೃತ ು ಗಳು) : ವೃತ ು ಗಳು : ಸಂಸಕ ೃತ ಮೂಲದವು. ನ್ಯಲ್ಕಕ ಪ್ರದಗಳಿಂದ ಕೂಡಿರುವ ಪದಯ . ಅಕ್ಷರವೃತ ು ಗಳು ಉಕೆ ು ಯಂದ (ಒಂದು ಅಕ್ಷರ) ಉತಕ ೃತಿ( ಇಪಪ ತ್ತ ು ರು ಅಕ್ಷರಗಳು ) ವರೆಗೆ ಒಟುಟ ಇಪಪ ತ್ತ ು ರು ಇವೆ. ವೃತ ು ಗಳ್ ವಿಧಗಳು: ಸಮ, ಅಧಥಸಮ, ವಿಷಮ ವೃತ ು ಗಳು
ಖ್ಯಯ ತಕನ್ಯಥಟಕ ವೃತ ು ಗಳು : ಸಂಸಕ ೃತ ಅಕ್ಷರ ಛಂದಸಿು ನಲ್ಲ ಿ ಇಪಪ ತ್ತ ು ರು ಛಂದೋವೃತ ು ಗಳಿವೆ. ಕನನ ಡ ಕವಿಗಳು ಬಳ್ಸಿರುವುದು ಆರು ವೃತ ು ಗಳ್ನುನ ಮಾತ ಾ . ಅವುಗಳ್ನುನ ʼಖ್ಯಯ ತ ಕನ್ಯಥಟಕʼ ವೃತ ು ಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲ್ಲಗದೆ.
ಆರು ಖ್ಯಯ ತ ಕನ್ಯಥಟಕ ವೃತ ು ಗಳು : 1) ಉತಪ ಲಮಾಲ್ಲ ವೃತ ು 2) ಚಂಪಕಮಾಲ್ಲ ವೃತ ು 3) ಶಾರ್ದಥಲ ವಿಕ ಾ ೋಡಿತ ವೃತ ು 4) ಮತೆ ು ೋಭವಿಕ ಾ ೋಡಿತ ವೃತ ು 5) ಸ ಾ ಗಧ ರಾ ವೃತ ು 6) ಮಹಾಸ ಾ ಗಧ ರಾ ವೃತ ು
ಒಂದನ್ನಯ ನ್ಯಗವಮಥನ ಛಂದೋಂಬುಧಿಯಲ್ಲ ಿ ಲಕ್ಷಣಪದಯ ಒಂದು ಹಿೋಗದೆ. ಗುರುವ್ಂದಾದಿಯೊಳುತಪ ಲಂ ಗುರು ಮೊದಲ್ ಮೂಱಾಗೆ ಶಾರ್ದಥಲಮಾ ಗುರು ನ್ಯಲ್ಲಕ ಗರಲಂತ್ತ ಸ ಾ ಗಧ ರೆ ಲಘುದವ ಂದವ ಂ ಗುರುದವ ಂದವ ಮಾ
ಚಂಪೂಕಾವಯ : ಪದಯ ಮತ್ತ ು ಗದಯ ಮಿಶಿ ಾ ತವಾದ ಕಾವಯ “ಮುಕಾಕ ಲ್ಕ ಪ್ರಲ್ಕ ಕಂದ ಕಾಲ್ಕ ಪ್ರಲ್ಕ ಆರು ವೃತ ು ಗಳು”
ಖ್ಯಯ ತ ಕನ್ಯಥಟಕ ವೃತ ು ಗಳ್ ಸಾಮಾನಯ ಲಕ್ಷಣಗಳು : 1) 4 ಸಾಲ್ಕಗಳಿರುತ ು ವೆ 2) ಪ ಾ ತಿಸಾಲ್ಕ ಸಮವಾಗರುತ ು ವೆ (ಅಕ್ಷರ ಸಂಖೆಯ ಮತ್ತ ು ಗಣಗಳು) 3) ನಿಯತ ಸಾಾ ನದಲ್ಲ ಿ ಯತಿ ಬರುತ ು ದೆ 4) ಆದಿಪ್ರ ಾ ಸವಿರುತ ು ದೆ 5) ಸಮವೃತ ು ಗಳು
ಉತಪ ಲಮಾಲೆ : 20 ಅಕ್ಷರ/ 11 ನೇ ಅಕ್ಷರ ಯತಿ ಸ್ಸತ ಾ : ಉತಪ ಲಮಾಲೆಯಪುಪ ದು ಭರಂನಭಭಂರಲಗಂ ನ್ನಗೞ್ಿಾ ರಲ್ ನ್ನತ ು ಮನ್ಯಡಿ ಭಾನುಮತಿ ಸೊೋಲೊ ು ಡೆ ಸೊೋಲಮನಿೋವುದೆಂದು ಕಾ
ಚಂಪಕಮಾಲೆ : 21 ಅಕ್ಷರ/ 13 ನೇ ಅಕ್ಷರಯತಿ ಸ್ಸತ ಾ : ನಜಭಜಜಂಜರಂ ಬಗೆಗಳುತಿ ು ರೆ ಚಂಪಕಮಾಲೆಯೆಂದಪರ್ ನ್ನನ್ನಯದಿರಣು ಭಾರತದಳಿಂ ಪೆರರಾರುಮನ್ಂದೆಚ್ಚತ ು ದಿಂ
ಶಾರ್ದಥಲವಿಕ ಾ ೋಡಿತ : 19 ಅಕ್ಷರ / 12 ನೇ ಅಕ್ಷರಯತಿ ಕಣ್ಗಗ ಪಪ ಲ್ ಮಸಜಂ ಸತಂತಗಮುಮಾ ಶಾರ್ದಥಲವಿಕ ಾ ೋಡಿತಂ ಕಲೊಗ ೋಳ್ ತೊೋಪುಥಪುಗರ್ ಸ್ಸವಣಥದಗುಣಂ ಕಾಷಟ ಂಗಳೊಳ್ ತೊೋಪುಥಗರ್
ಮತೆ ು ೋಭವಿಕ ಾ ೋಡಿತ : 20 ಅಕ್ಷರ / 13 ನೇ ಅಕ್ಷರಯತಿ ಸಭರಂನಂಮಯಲಂಗಮುಂ ಬಗೆಗಳ್ಲ್ ಮತೆ ು ೋಭವಿಕ ಾ ೋಡಿತಂ ಕೆಲವಂ ಬಲ ಿ ವರಿಕಂದ ಕಲ್ಕ ು ಕೆಲವಂ ಶಾಸ ು ಾ ಂಗಳಂ ಕೇಳುತಂ
ಸ ಾ ಗಧ ರಾ ವೃತ ು : 21 ಅಕ್ಷರ / 7 ನೇ ಅಕ್ಷರಯತಿ ತೊೋರಲ್ ಮಂ ರಂಭನಂ ಮೂಯಗಣಮುಮದೆತ್ತಂ ಸ ಾ ಗಧ ರಾ ವೃತ ು ಮಕುಕ ಂ ಕಾರುಣಯ ಂಗೆಯುಾ ಸದಿಾ ೋಕೆ ೆ ಯನ್ನಸಗಲ
ಮಹಾಸ ಾ ಗಧ ರಾ ವೃತ ು : 22 ಅಕ್ಷರ / 15 ನೇ ಅಕ್ಷರಯತಿ ಸತತಂನಂಸಂರರಂಗಂ ನ್ನರೆದೆಸೆಯೆ ಮಹಾಸ ಾ ಗಧ ರಾ ವೃತ ು ಮಕುಕ ಂ ಚ್ಲದಳ್ ದುಯೊೋಥಧನಂ ನನಿನ ಯೊಳಿನತನಯಂ ಗಂಡಿನ್ಳ್
ಖ್ಯಯ ತ ಕನ್ಯಥಟಕ ವೃತ ು ಗಳು ವೃತ ು ಗಳು ಶಾ ಉ ಮತೆ ು ಚಂ ಸ ಾ ಮಹಾ ಅಕ್ಷರಗಳು 19 20 20 21 21 22 ಯತಿ 12 11 13 13 07 15 ಛಂದಸ್ಸು ಅತಿಧೃತಿ ಕೃತಿ ಕೃತಿ ಪ ರ ಕೃತಿ ಪ ರ ಕೃತಿ ಆಕೃತಿ
ಮಾತ್ತ ಾ ಗಣ : ಮಾತ್ತ ಾ ಗಣದಲ್ಲ ಿ ಅಕ್ಷರಗಳು ಮುಖಯ ವಲ ಿ . ನಿಗದಿತ ಮಾತೆ ಾ ಗಳು ಮುಖಯ . • ಲಘುವಿಗೆ ಒಂದು ಮಾತ್ತ ಾ ಬೆಲೆ. • ಗುರುವಿಗೆ ಎರಡು ಮಾತ್ತ ಾ ಬೆಲೆ. ಮಾತ್ತ ಾ ಗಣದಲ್ಲ ಿ 3 ವಿಧಗಳಿವೆ 1) ಮೂರು ಮಾತೆ ಾ ಯ ಗಣ 2) ನ್ಯಲ್ಕಕ ಮಾತೆ ಾ ಯ ಗಣ 3) ಐದು ಮಾತೆ ಾ ಯ ಗಣ • ಆಧುನಿಕ ಛಂದಸಿು ನಲ್ಲ ಿ ಎರಡು ಮಾತೆ ಾ ಯ ಗಣ ಪ ಾ ಯೊೋಗವೂ ಕಂಡುಬರುತ ು ದೆ.
1) ಮೂರು ಮಾತೆ ಾ ಯ ಗಣವಿನ್ಯಯ ಸದಲ್ಲ ಿ 3 ವಿಧ 1) UUU 2) -U 3) U-
2) ನ್ಯಲ್ಕಕ ಮಾತೆ ಾ ಯ ಗಣವಿನ್ಯಯ ಸದಲ್ಲ ಿ 5 ವಿಧ 1) UUUU 2) –UU 3) UU- 4) – - 5) U-U
3) ಐದು ಮಾತೆ ಾ ಯ ಗಣವಿನ್ಯಯ ಸದಲ್ಲ ಿ 8 ವಿಧ 1) UUUUU 2) – UUU 3) U – UU 4) UUU – 5) – - U 6) UU – U 7) U – – 8) – U –
ಕಂದಪದಯ ಸಂಸಕ ೃತದ ಆಯಾಥಗೋತಿ ಎಂಬ ಛಂದೋಬಂಧ ಕಂದಪದಯ ದ ಮೂಲ ಎನನ ಬಹುದು. ಕಂದವೆಂಬ ಹೆಸರು ಸಕ ಂಧಕದ ಪ್ರ ಾ ಕೃತ ರೂಪವಾದ ಖಂಧಆ>ಖಂಧ>ಕಂದ ಎಂದು ಪರಿಕವತಥನ್ನಯಾಗ ಹುಟ್ಟಟ ರುವುದು
ಲಕ್ಷಣಗಳು : 1) ಕಂದಪದಯ ವು ಮಾತ್ತ ಾ ಗಣಾತಮ ಕವಾದ ಚೌಪದಿ. 2) ನ್ಯಲ್ಕಕ ಸಾಲ್ಕಗಳಿದುಾ ಒಂದು ಮತ್ತ ು ಮೂರನ್ನಯ ಸಾಲ್ಕಗಳು ಸಮವಾಗರುತ ು ವೆ. ಎರಡು ಮತ್ತ ು ನ್ಯಲಕ ನ್ನಯ ಸಾಲ್ಕಗಳು ಸಮವಾಗರುತ ು ವೆ. 3) ಒಂದು ಮತ್ತ ು ಮೂರನ್ನಯ ಪ್ರದಗಳ್ಲ್ಲ ಿ ನ್ಯಲ್ಕಕ ಮಾತೆ ಾ ಯ ಮೂರು ಗಣಗಳಿದುಾ ,
4) ಪ ಾ ತಿ ಪದಯ ದ ಅಧಥವಾದ ಮೇಲೆ ಅಂದರೆ ಎಂಟನ್ನಯ ಗಣದ ಕೊನ್ನಗೆ ಕಡ್ಡಾ ಯವಾಗ ಗುರು ಬರಲೇಬೇಕು. 5) ಆರನ್ನಯ ಗಣ ಜಗಣ (U-U ) ಅರ್ವಾ ನ್ಯಲ್ಕಕ ಲಘುಗಳ್ (UUUU) ಗಣವಾಗರಬೇಕು. 6) ವಿಷಮ ಸಾಾ ನಗಳ್ಲ್ಲ ಿ ( ಒಂದು,
ಉಡಿದಿದಥ ಕಯುಾ ನ್ನತ ು ರ ಕಡಲೊಳ್ಗಡಿಗಡಿಗೆ ತಳ್ಮನುರ್ಚಥತಿ ು ರೆ ಕಾ ಲ್ಲಡಲೆಡೆವಡೆಯದೆ ಕುರುಪತಿ ದಡಿಗವೆಣಂಗಳ್ನ್ನ ಮೆಟ್ಟಟ ಮೆಲ ಿ ನ್ನ ನಡೆದಂ
ಇತಿಹಾಸ : ಕ ಾ .ಶ. 7 ನೇ ಶತಮಾನದ ಸಿಂಗಣಗದೆಾ ಶಾಸನದಲ್ಲ ಿ ( ಚ್ಚಕಕ ಮಗಳೂರು ಜಿಲೆಿ ಯ ನರಸಿಂಹರಾಜಪುರ ತ್ತಲ್ಲೂ ಿ ಕು - ಗಂಗ ಶಿ ಾ ೋಪುರುಷನ ಕಾಲದುಾ ) ಕಂದಪದಯ ದ ಪ್ರ ಾ ಚ್ಚೋನ ತ್ತಮ ಾ ಶಾಸನ ಮೊದಲ ಬಾರಿಕಗೆ ಉಪಲಬಾ ವಾಗದೆ ಕನನ ಡದಲ್ಲ ಿ ಕಂದಪದಯ ದ ಲಕ್ಷಣವನುನ ಮೊದಲ್ಕ ಹೇಳಿದವನು ಒಂದನೇ ನ್ಯಗವಮಥ ( ಛಂದೋಂಬುಧಿ ) ರನನ ಕವಿಯನುನ ʼಕಂದಪದಯ ಪ ಾ ಯ’ ಎನನ ಲ್ಲಗದೆ. ಹರಿಕಹರ : “ಕಂದಂಗಳ್ ಅಮೃತ್ತಲತಿಕಾ ಕಂದಂಗಳ್” (ಗರಿಕಜಾ ಕಲ್ಲಯ ಣ) ಎಂದು ಹಗಳಿದಾಾ ನ್ನ
ಸ್ಸರಂಗ ಕವಿ : “ಕಂದಂಗಳ್ ವಾಗವ ನಿತೆಯ ಕಂದಂಗಳ್” ( ತಿ ಾ ಷಷ್ಟಟ ಪುರಾತನರ ಚ್ರಿಕತೆ) ಎಂದಿದಾಾ ನ್ನ ತಿರುಮಲ್ಲಯಥ : “ಕಂದಂ ಕವಿಕೊೋಕಲ ಮಾಕಂದಂ” “ಕಂದಂಗಳ್ ಮಱುಕದ ಕಱುಗಂದಂಗಳ್” (ಚ್ಚಕದೇವರಾಜ ವಿಜಯ) ಎಂದು ಪ ಾ ಶಂಸಿಸಿದಾಾ ನ್ನ
ಕಂದಪದಯ ದಲ್ಲ ಿ ರಚ್ನ್ನಯಾದ ಮೊದಲ ಕೃತಿ: ಕವಿರಾಜಮಾಗಥ ಕೇಶಿರಾಜನ ʼಶಬಾ ಮಣಿದಪಥಣʼ ಕೃತಿಯಲ್ಲ ಿ 347 ಕಂದಪದಯ ಗಳಿವೆ ಜನನ ನ ʼಯಶೋಧರ ಚ್ರಿಕತೆʼಯಲ್ಲ ಿ ಹೆರ್ಚಚ ಕಂದಪದಯ ಗಳಿವೆ
ರಗಳೆ : ಇತಿಹ್ಲಸ್ತ : ಪಂಪ, ಪೊನು , ರನು , ನಾಗವಮಥ, ದುಗಥಸಿಾಂಹ, ಶಾಾಂತಿನಾರ್ ಮದಲಾದವರ ಕಾವಯ ಗಳಲ್ಲ ಾ ರಗಳೆಯ ಪ ರ ಭೇದಗಳನ್ನು ತಮಮ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲ ಾ ಬ್ಳಸಿದದ ರೆ. ಮಟ್ಟ ರಗಳೆ, ಪದಧ ಳಿ, ತವ ರಿತ ರಗಳೆಗಳ ಮದಲಾದವು ಇಾಂತಹ ಹೆಸ್ತರುಗಳು. ರಗಳೆಯ ಪ ರ ಯೋಗವಿರುವ ಮದಲ ಕೃತಿ :
ʼರಗಳೆʼ ʼರರ್ಟ್ರ್ʼ ಶಬಾ ಗಳ್ನುನ ಮೊದಲ ಸಲ ಬಳ್ಸಿದವನು ಒಂದನ್ನಯ ನ್ಯಗವಮಥ ( ಛಂದೋಂಬುಧಿ) ಗಣ ನಿಯಮ ವಿಪಯಾಥಸ್ತದಳ್ ಎಣೆವಡೆದು ಒಳೆ ಪ ಸೆಯೆ ಮಾತ್ರ ರ ಸ್ತಮನಾಗೆ ಗುಣಾ ಗ ರ ಣಿಯ ಮತದಿಾಂದೆ ತ್ನಳದ ಗಣನೆಗೆ ಒಡಂಬೊಟ್ಟ ಡೆ ಅದುವೆ ರಘಟಾ ಬಂಧಂ
• ನಾಗವಮಥನ ಕ್ರರಿಯ ಸ್ತಮಕಾಲ್ಲೋನನಾದ ರ್ಯಕ್ರೋತಿಥಯೂ ತನು ಸಂಸ್ತಕ ೃತ ʼಛಂದೋನ್ನಶಾಸ್ತನʼದಲ್ಲ ಾ ರಗಳೆಯ ಲಕ್ಷಣ ತಿಳಿಸಿದದ ನೆ. ಸ್ತವ ಚಛ ಾಂದಃ ಸಂಜಾಾ ರಘಟಾ ಮಾತ್ನ ರ ಕ್ಷರ ಸ್ತಮೋದಿತ್ನಾಃ ಪ್ರದದವ ಾಂದವ ಸ್ತಮಾಕ್ರೋಣಾಥಸ್ಸಶಾ ರ ವಾಯ ಸೈವ ಪದಧ ತಿಾಃ
ರಗಳೆಯ ಲಕ್ಷಣಗಳು : 1) ಮಾತ್ತ ಾ ಗಣಾತಮ ಕವಾದುದು. 2) ಸಾಲ್ಕಗಳ್ ಮಿತಿಯಲ ಿ (ಪ್ರ ಾ ಸದ ದೃಷ್ಟಠ ಯಂದ 2 ಸಾಲ್ಕ ಪರಿಕಗಣನ್ನ). 3) ಪ ಾ ತಿಪ್ರದದಲ್ಲ ಿ ಮಾತೆ ಾ ಗಳು ಸಮನ್ಯಗರಬೇಕು. 4) ಅಂತಯ ಪ್ರ ಾ ಸ ಕಡ್ಡಾ ಯ. 5) ಸವ ಚ್ಛ ಂದ ಛಂದಸ್ಸು
ವಿಧಗಳು : ರಗಳೆಯಲ್ಲ ಾ ಮೂರು ವಿಧ 1) ಉತ್ನು ಹ ರಗಳೆ 2) ಮಂದನಿಲ ರಗಳೆ 3) ಲಲ್ಲತ ರಗಳೆ
ಉತ್ತು ಹ ರಗಳೆ ಉತ್ತು ಹ ರಗಳೆಯ ಲಕ್ಷಣಗಳು : 1) ಮಾತ್ತ ಾ ಗಣಾತಮ ಕವಾದುದು. 2) ಸಾಲ್ಕಗಳ್ ಮಿತಿಯಲ ಿ (ಪ್ರ ಾ ಸದ ದೃಷ್ಟಠ ಯಂದ 2 ಸಾಲ್ಕ ಪರಿಕಗಣನ್ನ). 3) ಪ ಾ ತಿಪ್ರದದಲ್ಲ ಿ ಮಾತೆ ಾ ಗಳು ಸಮನ್ಯಗರುತ ು ವೆ 3 ಮಾತೆ ಾ ಯ 4 ಗಣಗಳು = 12 ಮಾತೆ ಾ ಗಳು 3 ಮಾತೆ ಾ ಯ 3 ಗಣಗಳು + ಒಂದು ಗುರು = 11 ಮಾತೆ ಾ ಗಳು 1) ಅಂತಯ ಪ್ರ ಾ ಸ ಕಡ್ಡಾ ಯವಾಗರುತ ು ದೆ. 2) ಸವ ಚ್ಛ ಂದ ಛಂದಸ್ಸು
ತಾಂಬಿವಿಾಂಡಿನಂತ್ರ ಪ್ರಡಿ ರ್ಕಕ ವಕ್ರಕ ಯಂತ್ರ ಕೂಡಿ ಕುಳಿವಥ ಪೂಗಳಂಗಳಲ್ಲ ಾ ತಳಿರ ಕಾವಣಂಗಳಲ್ಲ ಾ ಮಾವಿನಡಿಯಳಾಡುತಾಂ ಪ್ರಡವೆಯೆದ ಕೇಳುತಾಂ
ಮಂದಾನಿಲ ರಗಳೆ 1) ಮಾತ್ತ ಾ ಗಣಾತಮ ಕವಾದುದು. 2) ಸಾಲ್ಕಗಳ್ ಮಿತಿಯಲ ಿ (ಪ್ರ ಾ ಸದ ದೃಷ್ಟಠ ಯಂದ 2 ಸಾಲ್ಕ ಪರಿಕಗಣನ್ನ). 3) ಪ ಾ ತಿಪ್ರದದಲ್ಲ ಿ ಮಾತೆ ಾ ಗಳು ಸಮನ್ಯಗರುತ ು ವೆ 4 4 4 4 = 16 ಮಾತೆ ಾ ಗಳು 3 5 3 5 = 16 ಮಾತೆ ಾ ಗಳು 1) ಅಂತಯ ಪ್ರ ಾ ಸ ಕಡ್ಡಾ ಯವಾಗರುತ ು ದೆ. 2) ಸವ ಚ್ಛ ಂದ ಛಂದಸ್ಸು
ಆಡುವ ಗುಾಂಡಯಯ ನ ಹೊಸ್ತ ನೃತಯ ಾಂ ನ್ನೋಡುವ ಶ್ವನಂ ಮುಟ್ಟಟ ತ ಸ್ತತಯ ಾಂ 4*4 = 16 (ಹರಿಹರ – ಕುಾಂಬಾರ ಗುಾಂಡಯಯ ನ ರಗಳೆ ) ನಂದನಂಗಳೊಳ್ ಸ್ಸಳಿವ ಬಿರಯಿಯಿಾಂ ಕಂಪು ಕಣಮ ಲೆಯ ಪೂತ ಸ್ಸರಯಿಯಿಾಂ 3 5 3 5 = 16 (ಪಂಪ – ವಿಕ ರ ಮಾರ್ಜಥನ ವಿರ್ಯಂ)
3) ಲಲ್ಲತ ರಗಳೆ ಅಳಿಯೆರಗದನಿಲನಲ್ಕಗದ ರವಿಕರಂ ಪುಗದ ಸ್ಸಳಿಗಂಡು ದಳ್ವೇಱೆ ಹಸ್ಸರಳಿದು ಬೆಳುಪುಳಿದ 5*4=20
ಸರಳ್ ರಗಳೆ ಇಂಗಿ ಷ್ಟನ ಬಾ ಿ ಂಕ್ ವಸ್ಥ (Blank verse) ಪದಕೆಕ ಸಂವಾದಿಯಾಗ ಬಳ್ಸ್ಸವ ಪದ. ಜಗತಪ ಾ ಸಿದಧ ಕಾವಯ ಛಂದಸ್ಸು ಗಳ್ಲ್ಲ ಿ ಇರ್ದ ಒಂದು. ಇದು ಲಲ್ಲತ ರಗಳೆಯ ರೂಪ. ಪ್ರ ಾ ಸರಹಿತವಾದ ರಗಳೆ. ಸಮ ಶಾನ ಕುರುಕೆ ೆ ೋತ ಾ ಂ, ಬೆರಳ್ಗ ಗೆ ಕೊರಳ್ , ಶೂದ ಾ ತಪಸಿವ ( ಕುವೆಂಪುರವರ ನ್ಯಟಕಗಳು ) ನ್ಯಟಕಗಳ್ಲ್ಲ ಿ ಸರಳ್ ರಗಳೆಯನುನ ಬಳ್ಸಲ್ಲಗದೆ. ಬಿರುಗಾಳಿ (ಕುವೆಂಪು) ನ್ಯಟಕದ ಮುನುನ ಡಿಯಲ್ಲ ಿ ಟ್ಟ.ಎಸ್.ವೆಂಕಣು ಯಯ ಸರಳ್ ರಗಳೆಯನುನ ʼಮಹಾಛಂದಸ್ಸು ʼ ಎಂದಿದಾಾ ರೆ ಇದ ಮುಗಸಿ ತಂದಿಹೆನ್ ಈ ಬೃಹದ್ ಗಾನಮಂ
ಲಲ್ಲತ ರಗಳೆ, ಬಾ ಾ ಾಂಕ್ ವಸ್ಥ ಗಳನ್ನು ಕಸಿಮಾಡಿ ಸ್ತರಳ ರಗಳೆಯನ್ನು ಮದಲ್ಲಗೆ ರೂಪಸಿದವರು ಮಾಸಿ ್ . ( ಅರುಣ - ಕವನ ಸಂಕಲನದ ʼಸ್ತಥ ಳಗಳ ಹೆಸ್ತರುʼ - ಕವಿತ್ರ )
ಷಟಪ ದಿ • ಷಟ್+ ಪದಿ = ಆರು ಸಾಲ್ಲನ ಪದಯ • ಮೊದಲ ಷಟಪ ದಿ ಕಾವಯ : ಚಂದ ಾ ರಾಜನ ಮದನತಿಲಕ ಕಾಲ : ಕ ಾ .ಶ.1030 • 15-18 ಶತಮಾನ ಷಟಪ ದಿ ಯುಗ • ಷಟಪ ದಿಯ ಮೂಲ : ಅಂಶ ಷಟಪ ದಿ ನಂತರ ಅಂಶ ಷಟಪ ದಿಯ ಕವಲ್ಕ ಒಡೆದು ಮಾತ್ತ ಾ ಷಟಪ ದಿಯಾಗ ಬದಲ್ಲವಣೆ • ವಿಧಗಳು : 6 (6 + 1 = 7 )
ಒಂದನೇ ನ್ಯಗವಮಥನು ತನನ ಛಂದೋಂಬುಧಿಯಲ್ಲ ಿ ಹೇಳುವ ಕನ್ಯಥಟಕ ವಿಷಯಜಾತಿಗಳ್ಲ್ಲ ಿ ಷಟಪ ದಿಯೂ ಒಂದು ಅಂಶಷಟಪ ದಿಯ ಲಕ್ಷಣವನುನ ಮೊದಲ್ಕ ನಿರೂಪಸ್ಸವುದು ಛಂದೋಂಬುಧಿ ಹಿೋಗೆ ಹೇಳಿದಾಾ ನ್ನ ಮಂದರಧರಗಣಂ ಬಂದಿಕಾಥಱಂತಯ ದಳ್ ಕುಂದದೆ ನ್ನಲಸ್ಸಗೆ ಮದನಹರಂ ಇಂದು ನಿಭಾನನ್ನ ಮುಂದಣ ಪದ(ನು)ಮಿೋ ಯಂದಮೆ ಯಾಗ(ಲೆಕ ) ಷಟಪ ದಿ ಕೇಳ್ ಆರು ಮಂದರಧರಗಣಗಳು (ವಿಷ್ಣು ಗಣಗಳು)
ಅಂಶಷಟಪ ದಿ ಲಕ್ಷಣ: ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ರು ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ರು
ಮಾತ್ತ ಾ ಷಟಪ ದಿ ಒಂದನೇ ನ್ಯಗವಮಥನ ಛಂದೋಂಬುಧಿಯ ಅಧಿಕಪ್ರಠದಲ್ಲ ಿ ಬರುವ ಪದಯ : ಶರಕುಸ್ಸಮ ಭೋಗ ಭಾಮಿನಿ ಪರಿಕವಧಿಥನಿ ವಾಧಿಥಕಗಳೆಂದಾಱು ತೆಱಂ ಕರಿಕ ದಶ ರವಿ ಮನು ರಾಜರ್ / ಬರೆ ವಿಂಶತಿಮಾತೆ ಾ ಯಂದೆ ಷಟಪ ದಿ ನಡೆಗುಂ
ಮಾತ್ತ ಾ ಷಟಪ ದಿಯ ಸಾಮಾನಯ ಲಕ್ಷಣಗಳು : 1) 6 ಪ್ರದಗಳಿರುತ ು ವೆ 2) 1,2,4,5 ನೇ ಪ್ರದಗಳು ಸಮವಾಗದುಾ , 3-6 ನೇ ಪ್ರದಗಳು ಸಮವಾಗರುತ ು ವೆ 3) ಮೂರು ಮತ್ತ ು ಆರನ್ನಯ ಪ್ರದಗಳು 1,2,4,5 ನೇ ಪ್ರದಗಳ್ ಒಂರ್ದವರೆ ಪಟುಟ ಇರುತ ು ವೆ
1) ಶರಷಟಪ ದಿ : ಮೊದಲ ಸಾಲ್ಲನಲ್ಲ ಿ 4 ಮಾತೆ ಾ ಯ ಎರಡು ಗಣಗಳಿರುತ ು ವೆ. ಈಶನ ಕರುಣೆಯ ನ್ಯಶಿಸ್ಸ ವಿನಯದಿ ದಾಸನ ಹಾಗೆಯೆ ನಿೋ ಮನವೇ ಕೆ ೆ ೋಶದ ವಿಧವಿಧ ಪ್ರಶವ ಹರಿಕದು ವಿ ಲ್ಲಸದಿ ಸತಯ ವ ತಿಳಿ ಮನವೇ
ಶರ ಷಟಪ ದಿಯ ಗಣವಿನ್ಯಯ ಸ : 4 4 4 4 4 4 4 +2 = 30 4 4 4 4 4 4 4 +2 = 30
2) ಕುಸ್ಸಮ ಷಟಪ ದಿ : ಮೊದಲ ಸಾಲ್ಲನಲ್ಲ ಿ 5 ಮಾತೆ ಾ ಯ ಎರಡು ಗಣಗಳಿರುತ ು ವೆ ಅವರವರ ದರುಶನಕೆ ಅವರವರ ವೇಷದಲ್ಲ ಅವರಿಕವರಿಕಗೆಲ ಿ ಗುರು ನಿೋನ್ಬಬ ನ್ನ ಅವರವರ ಭಾವಕೆಕ ಅವರವರ ಪೂಜೆಗಂ ಅವರಿಕವರಿಕಗೆಲ ಿ ಶಿವ ನಿೋನ್ಬಬ ನ್ನ
ಕುಸ್ಸಮ ಷಟಪ ದಿಯ ಗಣವಿನ್ಯಯ ಸ : 5 5 5 5 5 5 5 + 2 = 37 5 5 5 5 5 5 5 + 2 = 37 (74)
3) ಭೋಗ ಷಟಪ ದಿ : ಮೊದಲ ಸಾಲ್ಲನಲ್ಲ ಿ ಮೂರು ಮಾತೆ ಾ ಯ ನ್ಯಲ್ಕಕ ಗಣಗಳಿರುತ ು ವೆ ತಿರುಕನ್ೋವಥನೂರ ಮುಂದೆ ಮುರುಕುಧಮಥಶಾಲೆಯಲ್ಲ ಿ ಒರಗರುತ ು ಲೊಂದ ಕನಸ ಕಂಡನ್ನಂತನ್ನ ಪುರದ ರಾಜ ಸತ ು ರವಗೆ ವರಕುಮಾರರಿಕಲ ಿ ದಿರಲ್ಕ ಕರಿಕಯ ಕೈಗೆ ಕುಸ್ಸಮಮಾಲೆಯತ್ತ ು ಪುರದಳು
ಭೋಗ ಷಟಪ ದಿಯ ಗಣವಿನ್ಯಯ ಸ : 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 + 2 = 64 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 + 2 = 64 (128)
4) ಭಾಮಿನಿೋ ಷಟಪ ದಿ : ಮೊದಲ ಸಾಲ್ಲನಲ್ಲ ಿ 3 4 3 4 ಗಣವಿನ್ಯಯ ಸ ಬರುತ ು ದೆ. ಎಲ ಿ ರೊಳು ಕಲ್ಲಭಿೋಮನೇ ಮಿಡು ಕುಳ್ ಳ ಗಂಡನು ಹಾನಿಹರಿಕಬಕೆ ನಿಲ ಿ ದಂಗೈಸ್ಸವನು ಕಡು ಹಿೋಹಾಳಿಯುಳ್ ಳ ವನು ಖುಲ ಿ ನಿವನುಪಟಳ್ವನ್ಯತಂ ಗೆಲ ಿ ವನು ಹೇಳುವೆನು ಬಳಿಕವ ನಲ್ಲ ಿ ಹುರುಳಿಲ ಿ ದಡೆ ಕುಡಿವೆನು ಘೋರತರ
ಭಾಮಿನಿೋ ಷಟಪ ದಿಯ ಗಣವಿನ್ಯಯ ಸ : 3 4 3 4 3 4 3 4 3 4 3 4 3 4 + 2 =51 3 4 3 4 3 4 3 4 3 4 3 4 3 4 + 2 =51 (102)
5) ಪರಿಕವಧಿಥನಿೋ ಷಟಪ ದಿ : ಮೊದಲ ಸಾಲ್ಲನಲ್ಲ ಿ ನ್ಯಲ್ಕಕ ಮಾತೆ ಾ ಯ ನ್ಯಲ್ಕಕ ಗಣಗಳು ಬರುತ ು ವೆ. ದುರಿಕತವನಂ ಬೆಳೆವುದಕೆ ಪೊಲಂಕೊಲೆ ಪರಿಕಕಲ್ಲಸಿದನವದೋಹಳ್ಮನೃತಂ ಪರಿಕಕಾಲ್ಕದಕಮದಕೆ ಕಳ್ವನಯ ಸಿ ು ಾ ೋಸಂಗಮೆಗೆಯೆಮ
4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 + 2 = 58 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 + 2 = 58 ( 116 )
6) ವಾಧಥಕ ಷಟಪ ದಿ : ಮೊದಲ ಸಾಲ್ಲನಲ್ಲ ಿ ಐದು ಮಾತೆ ಾ ಯ ನ್ಯಲ್ಕಕ ಗಣಗಳು ಬರುತ ು ವೆ. ಬಿಸ್ಸಡದಿರು ಬಿಸ್ಸಡದಿರು ಬೇಡಬೇಡಕಟಕಟ ಹಸ್ಸಳೆನ್ಂದಹನ್ನಂದು ಬಿೋಳ್ ವ ವನನ್ನತಿ ು ತ ಕಕ ಸಿಕೊಂಡು ಕುಲವನ್ೋಡದೆ ಬೇಡಿಕೊಂಬೆನಿವನ್ನನನ ಮಗನಲ ಿ ನಿನನ ಶಿಶುವಿನ್ೋಪ್ರದಿ ಸ್ಸಡಲನುಮತವನಿತ್ತ ು ಕರು
ವಾಧಥಕ ಷಟಪ ದಿಯ ಗಣವಿನ್ಯಯ ಸ : 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 + 2 = 72 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 + 2 = 72 ಒಟುಟ ಮಾತೆ ಾ ಗಳು = 154
7) ಉದಾ ಂಡ ಷಟಪ ದಿ: ಮೊದಲ ಸಾಲ್ಲನಲ್ಲ ಿ ನ್ಯಲ್ಕಕ ಮಾತೆ ಾ ಯ ಐದು ಗಣಗಳು ಬರುತ ು ವೆ ಪರಿಕಣಾಮದಕಣಿ ಶಾಂತಿಯ ನಿಧಿ ಭಕ ು ಯ ಸಾ ಗರಮೇಕೊೋನಿಷ್ಠಠ ಯ ಹರನತಿಸಾಮರ್ಯ ಥದ ತರನಿೋತಿಯಕಡಲ್ಕದಯಾಸಾಗರ ಪುಣಯ ದ ಪುಂಜುಯ ಂಸತಯ ದಸದನಂ
ಉದಾ ಂಡ ಷಟಪ ದಿಯ ಗಣವಿನ್ಯಯ ಸ : 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 =72 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 =72 ಒಟ್ಟಟ ಮಾತ್ರ ರ ಗಳು 144
ಕ ಾ ಸಂ ಷಟಪ ದಿಯ ಹೆಸರು ಮೊದಲ ಸಾಲ್ಲನ ಗಣವಿನ್ಯಯ ಸ ಮೂರು ಮತ್ತ ು ಆರನೇ ಸಾಲ್ಲನ ಗಣವಿನ್ಯಯ ಶ ಪೂವಾಥ ಧಥದಲ್ಲ ಿ ಮಾತೆ ಾ ಗಳ್ ಸಂಖೆಯ ಒಟುಟ ಮಾತೆ ಾ ಗಳ್ ಸಂಖೆಯ 1 ಶರ 4 4 4 4 4 + 2 30 60 2 ಕುಸ್ಸಮ 5 5 5 5 5 + 2 37 74 3 ಭೋಗ 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 +2 44 88 4 ಭಾಮಿನಿ 3 4 3 4 3 4 3 4 3 4 + 2 51 102 5 ಪರಿಕವಧಿಥನಿ 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 + 2 58 116 6 ವಾಧಥಕ 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 + 2 72 144 7 ಉದಾ ಂಡ 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 72 144
ಷಟಪ ದಿಯ ಹಿನ್ನನ ಲೆ ಮತ್ತ ು ಪ ಾ ಮುಖ ಕೃತಿಗಳು : • ಮೊದಲ ಉಲೆಿ ೋಖ : ಷಟಪ ದಿಯ ಮೊದಲ ಉಲೆಿ ೋಖ ಒಂದನೇ ನ್ಯಗವಮಥನ ಛಂದೋಂಬುಧಿಯಲ್ಲ ಿ ದರೆಯುತ ು ದೆ • ಮೊದಲ ಷಟಪ ದಿ ಕಾವಯ : ಚಂದ ಾ ರಾಜನ - ಮದನತಿಲಕ • 13 ನೇ ಶತಮಾನವನುನ ಷಟಪ ದಿಯ
• ವಾಧಥಕ ಷಟಪ ದಿಯನುನ ಷಟಪ ದಿಗಳ್ ರಾಜ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತ ು ರೆ • ಭಾಮಿನಿೋ ಷಟಪ ದಿಯನುನ ಷಟಪ ದಿಗಳ್ ರಾಣಿ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತ ು ರೆ
ಭಾಮಿನಿೋ ಷಟಪ ದಿ : ಭಿೋಮಕವಿಯ ಬಸವಪುರಾಣವೇ ಭಾಮಿನಿೋ ಷಟಪ ದಿಯ ಮೊದಲ ಕಾವಯ 1) ಗದುಗನ ಭಾರತ - ನ್ಯರಣಪಪ 2) ಪ ಾ ಭುಲ್ಲಂಗಲ್ಲೋಲೆ -– ಚಾಮರಸ 3) ರಾಮಧ್ಯನಯ ಚ್ರಿಕತೆ , ನಳ್ಚ್ರಿಕತೆ , ಹರಿಕಭಕ ು ಸಾರ –- ಕನಕದಾಸ 4) ಜಾಾ ನಸಿಂಧು -– ಚ್ಚದಾನಂದವಧೂತ 5) ಅನುಭವಾಮೃತ – ಮಹಲ್ಲಂಗರಂಗ
ವಾಧಥಕ ಷಟಪ ದಿಯ ಕೃತಿಗಳು : 1) ಹರಿಕಶಚ ಂದ ಾ ಚಾರಿಕತ ಾ ಯ , ಸೊೋಮನ್ಯರ್ಚಾರಿಕತ ಾ ಯ , ಸಿದಧ ರಾಮ ಚಾರಿಕತ ಾ ಯ - – ರಾರ್ವಾಂಕ 2) ಜೈಮಿನಿ ಭಾರತ - ಲಕ ೆ ಮ ೋಶ 3) ಚ್ನನ ಬಸವಪುರಾಣ –- ವಿರೂಪ್ರಕ್ಷ ಪಂಡಿತ 4) ರಾಮಪಟ್ರ್ಟ ಭಿಷೇಕ – - ಮುದಾ ಣ ( ನಂದಳಿಕೆ ಲಕ ೆ ಮ ೋನ್ಯರಾಯಣ) 5) ಶಿವತತ ು ವ ಚ್ಚಂತ್ತಮಣಿ - ಲಕಕ ಣು ದಂಡೇಶ 6) ಭಾವಚ್ಚಂತ್ತರತನ -– ಗುಬಿಬ ಯ ಮಲ ಿ ಣಾಯಥ
ಕುಮುದೇಂದು ( 1275 ) : ಕುಮುದೇಂದು ರಾಮಾಯಣ – ಎಲ್ಲ ಿ ಜಾತಿಯ ಷಟಪ ದಿ. ದೇಪರಾಜ (ದೇವರಾಜ) ಅಮರುಕಶತಕ – ಪರಿಕವಧಿಥನಿ ಷಟಪ ದಿಯಲ್ಲ ಿ ದೆ.
1) ʼಷ್ಟ್ಪ ದಿʼಯಲ್ಲ ಾ ಎಷ್ಟಟ ವಿಧ ? 1) 8 2) 4 3) 6 4) 10
2) ಇವುಗಳಲ್ಲ ಾ ʼವಾಧಥಕಷ್ಟ್ಪ ದಿʼ ಕಾವಯ ಯಾವುದು ? 1) ಯಶೋಧರ ಚರಿತ್ರ ರ 2) ಗಿರಿಜಾ ಕಲಾಯ ಣ 3) ಹರಿಶಚ ಾಂದ ರ ಕಾವಯ 4) ಪ ರ ಭುಲ್ಲಾಂಗ ಲ್ಲೋಲೆ
SDA 2008 3) ಕುಮಾರವಾಯ ಸ್ತ ಭಾರತದ ಛಂದಸ್ಸು 1) ಚಂಪೂ 2) ವಾಧಥಕ ಷ್ಟ್ಪ ದಿ 3) ಭೋಗ ಷ್ಟ್ಪ ದಿ 4) ಭಾಮಿನಿ ಷ್ಟ್ಪ ದಿ
4) ಪ ರ ಭುಲ್ಲಾಂಗಲ್ಲೋಲೆ ಕಾವಯ ದ ಛಂದಸ್ಸು 1) ಷ್ಟ್ಪ ದಿ 2) ರಗಳೆ 3) ಸ್ತಾಂಗತಯ 4) ಚಂಪೂ
FDA 2018 ( 282) 5) ʼಬೆಳಿ ಿ ಮೋಡವೆ ಎಲ್ಲ ಾ ಓಡುವೆ ನನು ಬ್ಳಿಗೇ ನಲ್ಲದು ಬಾʼ ಇದರ ಲಯ 1) ಮಂದನಿಲ 2) ಭಾಮಿನಿ 3) ಲಲ್ಲತ 4) ವಾಧಥಕ
6) ವಾಧಥಕ ಷಟಪ ದಿಯ 3 ಮತ್ತ ು 6 ನೇ ಸಾಲ್ಲನಲ್ಲ ಿ ರುವ ಮಾತೆ ಾ ಗಳ್ ಒಟುಟ ಸಂಖೆಯ ಎಷ್ಣಟ ? 1) 28 2) 30 3) 32 4) 34
7) ಭಾಮಿನಿ ಷ್ಟ್ಪ ದಿಯ ಕ್ರರಿಯ ಸ್ತಲುಗಳ ಮಾತ್ನ ರ ರಚನೆ ಹೋಗೆ 1) 3+3+3+3 2) 3+4+3+4 3) 4+3+4+3 4) 3+5+3+5 103
8) ವಾಧಥಕ ಷ್ಟ್ಪ ದಿಯ ಲಕ್ಷಣವಿದು 1) 4:4:4:4 2) 6:6:6:6 3) 5:5:5:5 4) 3:4:3:4 104
9) ʼಜೈಮಿನಿ ಭಾರತʼವು ಈ ಷ್ಟ್ಪ ದಿಯಲ್ಲ ಾ ರಚಿತವಾಗಿದೆ 1) ಪರಿವರ್ಧಥನಿ 2) ಭೋಗ 3) ಭಾಮಿನಿ 4) ವಾಧಥಕ 105
ಅಂಶಗಣ/ ಅಂಶಛಂದಸ್ಸು ಅಂಶಗಳು : 1) ಮೂಲ್ಲಂಶ : ಒಂದು ಗುರು / ಎರಡು ಲಘು ಒಂದು ಗುರು ಅರ್ವಾ ಎರಡು ಲಘುಗಳ್ ನಂತರ ಬರುವ ಒಂದು ಲಘುವಾಗಲ್ಲೋ ಒಂದು ಗುರುವಾಗಲ್ಲೋ ಒಂದಂದು ಅಂಶಗಳು
ನಯನ ಕನನ ಡ ರಾಜ್ಯ ೋತು ವ ವೈಯಾಕರಣ ರಾಸಾಯನಿಕ ಶಬಾ ವೇಷಂತರ
ಅಂಶಗಣದಲ್ಲ ಿ ಮೂರು ವಿಧ : 1) ಬ ಾ ಹಮ ಗಣ 2) ವಿಷ್ಣು ಗಣ 3) ರುದ ಾ ಗಣ 1) ಬ ಾ ಹಮ ಗಣ - ಎರಡು ಅಂಶ - ನ್ಯಲ್ಕಕ ವಿನ್ಯಯ ಸ 1) - - 2) UU - 3) – U 4) UUU
2) ವಿಷ್ಣು ಗಣ - ಮೂರು ಅಂಶ – ಎಂಟು ರಿಕೋತಿ ( ಹೆರ್ಚಚ ಬಳ್ಕೆಯಾಗರುವ ಅಂಶಗಣ ) 1) - - - 2) UU - - 3) – U – 4) UUU - 5) - - U 6) UU – U 7) – UU 8) UUUU
3) ರುದ ಾ ಗಣ - ನ್ಯಲ್ಕಕ ಅಂಶ – ಹದಿನ್ಯರು ರಿಕೋತಿ 1) - - - - 2) UU - - - 3) – U - - 4) UUU — - 5) – U - U 6) UU – U - 7) – UU - 8) UUUU -
9) - - - U 10) UU — - U 11) – U - U 12) UUU - U 13) – – UU 14) UU - UU 15) – UUU 16) UUUUU
ತಿ ಾ ಪದಿ : • ಕನನ ಡ ದೇಸಿೋಯ ಛಂದಸ್ಸು ಗಳ್ಲ್ಲ ಿ ತಿ ಾ ಪದಿ ಅತಯ ಂತ ಪ ಾ ಸಿದಧ ವಾದುದು. • ಮೂತಿಥ ಚ್ಚಕಕ ದಾದರೂ ಕೋತಿಥ ದಡಾ ದು. ಒಂದನೇ ನ್ಯಗವಮಥ ತನನ ಛಂದೋಂಬುಧಿಯಲ್ಲ ಿ ತಿ ಾ ಪದಿಯಲ್ಲ ಿ ಯೇ ತಿ ಾ ಪದಿಯ ಲಕ್ಷಣ ಹೇಳಿದಾಾ ನ್ನ. ಬಿಸ್ಸರುಹೋದಭ ವಗಣಂ ರಸದಶಸಾಾ ನದಳ್
ತಿ ಾ ಪದಿಯ ಗಣವಿನ್ಯಯ ಸ : ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ಬ ಾ ವಿ ವಿ ವಿ ಬ ಾ ವಿ
ಲಕ್ಷಣಗಳು : 1) ಅಂಶಗಣಾತಮ ಕವಾದುದು 2) ಮೂರು ಸಾಲ್ಕಗಳಿರುತ ು ವೆ 3) ಒಟುಟ 11 ಗಣಗಳು 4) ಆರು ಮತ್ತ ು ಹತ ು ನೇ ಸಾಾ ನದಲ್ಲ ಿ ಬ ಾ ಹಮ ಗಣ ಉಳಿದವು ವಿಷ್ಣು ಗಣಗಳು 5) ಆದಿಪ್ರ ಾ ಸವಿರುತ ು ದೆ 6) ಗಣಪರಿಕವತಥನ್ನ ಬರುತ ು ದೆ ಅಂದರೆ ವಿಷ್ಣು ಗಣದ ಸಾಾ ನದಲ್ಲ ಿ ರುದ ಾ ಗಣವ್ೋ ಅರ್ವಾ ಬ ಾ ಹಮ ಗಣವ್ೋ ಬ ಾ ಹಮ ಗಣದ ಸಾಾ ನದಲ್ಲ ಿ ವಿಷ್ಣು ಗಣವ್ೋ ಬರಬಹುದು.
ಸಾಧುಗೆ ಸಾಧು ಮಾಧುಯಯ ಥನ್ನಗ ಮಾಧೂಯಯ ಥಂ ಬಾಧಿಪಪ ಕಲ್ಲಗೆ ಕಲ್ಲಯುಗವಿಪರಿಕೋತ ನ್ಯಮ ಧವನಿೋತನ್ನಪ ಱನಲ ಿ (ಕಪೆಪ ಅರಭಟಟ ನ ಬಾದಾಮಿ ಶಾಸನ – ಕಾಲ –
ತಿ ಾ ಪದಿಯ ವಿಧಗಳು : 1) ಚ್ಚತ ಾ ತಿ ಾ ಪದಿ ( ಕೊನ್ನಯ ಗಣ ವಿಷ್ಣು ಗಣ) 2) ವಿಚ್ಚತ ಾ ( ಕೊನ್ನಯ ಗಣ ರುದ ಾ ಗಣ)
ಅಡಗಯ ಮನಿಯಾಗ ಮಡದಿಯ ಸ್ಸಳಿವಿಲ ಿ ಅಡಗ ಬಾಯೋಗ ರುಚ್ಚಯಲ ಿ / ಹಡೆದವವ ಮಡದಿ ತವರಿಕಗೆ ಹೋಗಾಯ ಳ್ (ಚ್ಚತ ಾ ತಿ ಾ ಪದಿ)
ಹಾದಿಯ ಮನ್ನಯೊೋಳೆ ಪ್ರದದುಂಗುರದೋಳೆ ಗೋದಿಯ ಸಿೋರೆ ನ್ನರಿಕಯೊೋಳೆ ಸರಸಾತಿ ಬೋದಿಸಮಮ ಯಯ ಸವಿನುಡಿಯ (ವಿಚ್ಚತ ಾ ತಿ ಾ ಪದಿ)
ಮಾತ್ತ ಾ ತಿ ಾ ಪದಿ : • ಅಂಶಗಣಾತಮ ಕವಾಗದಾ ತಿ ಾ ಪದಿಯು ಕಾಲ್ಲನಂತರದಲ್ಲ ಿ ಮಾತ್ತ ಾ ತಿ ಾ ಪದಿಯಾಗ ಪರಿಕವತಥನ್ನಯಾಯತ್ತ. • ಸವಥಜಾ ನನುನ “ತಿ ಾ ಪದಿಯ ಬ ಾ ಹಮ ” ಎನುನ ವರು. ಸಾಲವನು ಕೊಂಬಾಗ ಹಾಲೊೋಗರುಂಡಂತೆ ಸಾಲ್ಲಗನು ಬಂದು ಎಳೆವಾಗ ಕಬಬ ದಿಯ ಕೋಲ್ಕಮುರಿಕದಂತೆ ಸವಥಜಾ
ಮಾತ್ತ ಾ ತಿ ಾ ಪದಿಯ ಗಣವಿನ್ಯಯ ಸ : 5 5 5 5 5 3 5 5 5 3 5
ಇತಿಹಾಸ : • ಕನನ ಡದ ಮೊದಲ ತಿ ಾ ಪದಿ ಶಾಸನ ಬಾದಾಮಿ ಶಾಸನ • ಆದಿಪುರಾಣ, ಶಾಂತಿಪುರಾಣ ಕೃತಿಗಳ್ಲ್ಲ ಿ ತಿ ಾ ಪದಿಗಳಿವೆ • ಸವಥಜಾ ನನುನ ʼತಿ ಾ ಪದಿಯ ಬ ಾ ಹಮ ʼ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಲಗದೆ • ದ.ರಾ.ಬೇಂದೆ ಾ : ತಿ ಾ ಪದಿಯನುನ ʼಜಾನಪದ ವೃತ ು ಗಳ್ ಗಾಯತಿ ಾ ʼ ಎಂದಿದಾಾ ರೆ
ಪ ಾ ಮುಖ ತಿ ಾ ಪದಿಯ ಕೃತಿಗಳು : 1) ತಿ ಾ ಪದಿಯ ಮೊದಲ ಕೃತಿ : ಅಕಕ ಮಹಾದೇವಿಯ ಯೊೋಗಾಂಗತಿ ಾ ವಿಧಿ (12 ನೇ ಶತಮಾನ) 2) ನಿಜಗುಣಶಿವಯೊೋಗ : ಕೈವಲಯ ವಚ್ನಗಳು 3) ಪರಂಜ್ಯ ೋತಿಯತಿ : ಅನುಭವಮುಕುರ ( 995 - ತಿ ಾ ಪದಿಗಳು ) 4) ಜಯದೇವಿ ತ್ತಯ ಲ್ಲಗಾಡೆ - ಶಿ ಾ ೋ ಸಿದಧ ರಾಮೇಶ ವ ರ ಪುರಾಣ ( 4100 - ತಿ ಾ ಪದಿಗಳು )
ಸಾಂಗತಯ : ಲಕ್ಷಣಗಳು : 1) ಅಂಶಗಣಾತಮ ಕವಾದುದು 2) ನ್ಯಲ್ಕಕ ಸಾಲ್ಕಗಳಿದುಾ ಒಂದು ಮತ್ತ ು ಮೂರನೇ ಸಾಲ್ಕಗಳು ಎರಡು ಮತ್ತ ು ನ್ಯಲಕ ನೇ ಸಾಲ್ಕಗಳು ಸಮವಾಗರುತ ು ವೆ. 3) ಒಟುಟ ಹದಿನ್ಯಲ್ಕಕ ಗಣಗಳಿರುತ ು ವೆ 4) 7 -14 ನೇ ಗಣಗಳು ಬ ಾ ಹಮ ಗಣಗಳು
ಪರಮ ಪರಂಜ್ಯ ೋತಿ ಕೊೋಟ್ಟ ಚಂದಾ ಾ ದಿತಯ ಕರಣ ಸ್ಸಜಾಾ ನ ಪ ಾ ಕಾಶ ಸ್ಸರರ ಮಕುಟ ಮಣಿರಂಜಿತ ಚ್ರಣಾಬಜ ಶರಣಾಗು ಪ ಾ ರ್ಮ ಜಿನೇಶ (ಭರತೇಶ ವೈಭವ - ರತ್ತನ ಕರವಣಿಥ )
ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ಬ ಾ ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ಬ ಾ
• ನ್ಯಲ್ಕಕ ಸಾಲ್ಕಗಳ್ ಚೌಪದಿ • ಅಚ್ಚ ಗನನ ಡ ಛಂದಸ್ಸು • ಕನ್ಯಥಟಕ ವಿಷಯಜಾತಿಗಳ್ಲ್ಲ ಿ ಪ ಾ ಸಿದಧ ವಾದುದು • ಮೊದಲ್ಲನಿಂದಲ್ಲೂ ಅಂಶಗಣಾತಮ ಕವಾಗಯೇ ಉಳಿದ ಛಂದಸ್ಸು
ಇತಿಹಾಸ : ಮೊದಲ ಸಾಂಗತಯ ಕೃತಿ : ದೇಪರಾಜನ ʼಸೊಬಗನ ಸೊೋನ್ನʼ ( ಕಾಲ. ಸ್ಸ.ಕ ಾ .ಶ 1265 )
ಸಾಂಗತಯ ಕೃತಿಗಳು : 1) ಮೊದಲ ಕೃತಿ : ದೇಪರಾಜನ ʼಸೊಬಗನ ಸೊೋನ್ನʼ (1265 ) 2) ಭರತೇಶ ವೈಭವ - ರತ್ತನ ಕರವಣಿಥ 3) ಮೊೋಹನ ತರಂಗಣಿ – ಕನಕದಾಸ 4) ರಾಮನ್ಯರ್ ಚ್ರಿಕತೆ (ಕುಮಾರರಾಮನಸಾಂಗತಯ ) - ನಂಜುಂಡ ಕವಿ 5) ತಿ ಾ ಪುರದಹನ ಸಾಂಗತಯ : ಶಿಶುಮಾಯಣ 6) ಹದಿಬದೆಯ ಧಮಥ : ಸಂಚ್ಚಯ ಹನನ ಮಮ
ಅಂಶಷಟಪ ದಿ : • ಒಂದನೇ ನ್ಯಗವಮಥನು ತನನ ಛಂದೋಂಬುಧಿಯಲ್ಲ ಿ ಹೇಳುವ ಕನ್ಯಥಟಕ ವಿಷಯಜಾತಿಗಳ್ಲ್ಲ ಿ ಷಟಪ ದಿಯೂ ಒಂದು • ಅಂಶಷಟಪ ದಿಯ ಲಕ್ಷಣವನುನ ಮೊದಲ್ಕ ನಿರೂಪಸ್ಸವುದು ಛಂದೋಂಬುಧಿ.
ಮಂದರಧರಗಣಂ ಬಂದಿಕಾಥಱಂತಯ ದಳ್ ಕುಂದದೆ ನ್ನಲಸ್ಸಗೆ ಮದನಹರಂ ಇಂದು ನಿಭಾನನ್ನ ಮುಂದಣ ಪದ(ನು)ಮಿೋ ಯಂದಮೆ ಯಾಗ(ಲೆಕ ) ಷಟಪ ದಿ ಕೇಳ್ • ಆರು ಮಂದರಧರಗಣಗಳು (ವಿಷ್ಣು ಗಣಗಳು) • ಒಂದು ಮದನಹರ (ರುದ ಾ ) ಗಣ
ಅಂಶಷಟಪ ದಿ ಲಕ್ಷಣ: ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ರು ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ರು
ಲಕ್ಷಣಗಳು : • ಅಂಶಗಣಾತಮ ಕವಾದುದು • ಆರು ಸಾಲ್ಕಗಳಿದುಾ 1,2,4,5 ನೇ ಪ್ರದಗಳು ಸಮವಾಗದುಾ , ಪ ಾ ತಿಸಾಲ್ಲನಲ್ಲ ಿ ತಲ್ಲ ಎರಡು ವಿಷ್ಣು ಗಣಗಳಿರುತ ು ವೆ • 3 ಮತ್ತ ು 6ನ್ನಯ ಪ್ರದಗಳು ಸಮವಾಗದುಾ , ಪ ಾ ತಿಸಾಲ್ಲನಲ್ಲ ಿ ತಲ್ಲ ಎರಡು ವಿಷ್ಣು ಗಣಗಳು ಮತ್ತ ು ಕೊನ್ನಯಲ್ಲ ಿ ಒಂದು ರುದ ಾ ಗಣವಿರುತ ು ದೆ • ಆದಿಪ್ರ ಾ ಸವಿರುತ ು ದೆ.
ಅದು ಪರಮಾಸಪ ದ ಮದು ಪುಣಯ ಸಂಪದ ಮದು ಮಹಾಭುಯ ದಯವಿಲ್ಲಸಾವಾಸಂ ಅದು ದಿಬಯ ಮದು ಸೇಬಯ ಮದು ಸೌಮಯ ಮದು ರಮಯ ಮದು ಸ್ಸಖ್ಯಧ್ಯರಸಂಸಾರಸಾರಂ
ಏಳೆ : • ಏಳೆಯ ಲಕ್ಷಣವನುನ ಮೊದಲ್ಕ ವಿವರಿಕಸಿರುವುದು ಛಂದೋಂಬುಧಿಯಲ್ಲ ಿ . • ಹಸಗನನ ಡದಲ್ಲ ಿ ಇದನುನ ಮೊದಲ್ಕ ಬಳ್ಸಿದವರು ಬಿ ಎಂ ಶಿ ಾ ೋಕಂಠಯಯ ( ಬಿ.ಎಂ.ಶಿ ಾ ೋ. ) ಲಕ್ಷಣಗಳು : • ಅಂಶಗಣಾತಮ ಕವಾದುದು • ಏಳು ಗಣಗಳ್ ಅತಿೋ ಚ್ಚಕಕ ಛಂದಸ್ಸು • ಇದು ಒಂದು ದಿವ ಪದಿ • ಆರನ್ನಯ ಗಣ ಬ ಾ ಹಮ ಗಣ ಉಳಿದವು ವಿಷ್ಣು ಗಣಗಳು
ಸ್ಸಬಿಬ ಮೈ ನ್ನರೆದಾಳ್ ಸ್ಸಬಿಬ ಗೇನ್ಯಾಯ ಲೆ ಕೊಬಬ ರಿಕ ಕಾರ ತಿಳಿದುಪಪ ಗಣವಿನ್ಯಯ ಸ : ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ಬ ಾ ವಿ ಏಳೆಯ ಕೃತಿಗಳು : ಎಸ್ ವಿ ಪರಮೇಶ ವ ರಭಟಟ – ತ್ತಂಬೆಹೂವು
ಅಕಕ ರ : • ನ್ಯಗವಮಥ ಹೇಳುವ 10 ಕನ್ಯಥಟಕ ವಿಷಯಜಾತಿಗಳ್ಲ್ಲ ಿ ಇರ್ದ ಒಂದು. • ತಿ ಾ ಪದಿಯ ನಂತರ ಪ್ರ ಾ ಚ್ಚೋನ ಛಂದೋರೂಪ 5 ವಿಧಗಳು : 1) ಪರಿಕಯಕಕ ರ 2) ದರೆಯಕಕ ರ 3) ನಡುವಣಕಕ ರ 4) ಎಡೆಯಕಕ ರ 5) ಕರಿಕಯಕಕ ರ
• ಅಕಕ ರಗಳ್ ಲಕ್ಷಣವನುನ ಮೊದಲ್ಕ ವಿವರಿಕಸಿರುವ ಕೃತಿ : ನ್ಯಗವಮಥನ ʼಛಂದೋಂಬುಧಿʼ. ಸಾಮಾನಯ ಲಕ್ಷಣಗಳು : • ಅಂಶಗಣಾತಮ ಕವಾದುವು • ನ್ಯಲ್ಕಕ ಸಾಲ್ಕಗಳಿರುತ ು ವೆ • ಪ ಾ ತಿಸಾಲ್ಲನಲ್ಲ ಿ ನಿದಿಥಷಟ ಗಣಗಳಿರುತ ು ವೆ • ಆದಿಪ್ರ ಾ ಸವಿರುತ ು ದೆ
ಅಕಕ ರದ ವಿಧಗಳು : ಕ ಾ ಸಂ ಅಕಕ ರದ ವಿಧ ಗಣವಿನ್ಯಯ ಸ ಪ ಾ ತಿ ಸಾಲ್ಲನ ಗಣಗಳ್ ಸಂಖೆಯ 1 ಪರಿಕಯಕಕ ರ ಬ ಾ ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ರು 7 2 ದರೆಯಕಕ ರ ವಿ ವಿ ಬ ಾ ವಿ ವಿ ಬ ಾ 6 3 ನಡುವಣಕಕ ರ ಬ ಾ ವಿ ವಿ ವಿ ರು 5 4 ಎಡೆಯಕಕ ರ ಬ ಾ ವಿ ವಿ ರು 4 5 ಕಱಿಯಕಕ ರ ವಿ ವಿ ಬ ಾ 3
ವಡಿ : • ಪದಯ ದ ಪ್ರದದ ಮೊದಲ ಅಕ್ಷರ ಯತಿಯ ನಂತರ ಆವೃತಿ ು ಗಂಡರೆ ಅದನುನ ವಡಿ ಎನುನ ತ್ತ ು ರೆ. ಆಡಿ ಬಾ ಎನ ಕಂದ / ಅಂಗಾಲ ತೊಳೆದೇನು ತೆಂಗೋನ ಕಾಯ ತಿಳಿನಿೋರ / ತಕೊಕ ಂಡು
• ವಡಿಯ ಪ ಾ ಸಾ ು ಪ ಬರುವ ಮೊದಲ ಕೃತಿ : ಈಶ ವ ರ ಕವಿಯ ಕವಿಜಿಹಾವ ಬಂಧನ • ವಡಿಯನುನ ಕುರಿಕತ್ತ ಮೊದಲ್ಕ ಹೇಳಿದವನು : ಈಶ ವ ರ ಕವಿ • ಇದು ತೆಲ್ಕಗು ಭಾಷ್ಠಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದುಾ .
ಹಸಗನನ ಡ ಛಂದಸ್ಸು : • ಹಸಗನನ ಡ ಛಂದಸಿು ನ ಮಟುಟ ಗಳ್ನುನ ಮೊದಲ್ಕ ಪ ಾ ಯೊೋಗಸಿದವರು : ಬಿ.ಎಂ.ಶಿ ಾ ೋಕಂಠಯಯ • ಕೃತಿ : ಇಂಗಿ ಷ್ ಗೋತಗಳು ( 1921) • ಇಂಗಿ ಷ್ ಕವಿತೆಗಳ್ ಕನನ ಡ ಅನುವಾದ ಪದಯ ಗಳು
ಸಾನ್ನಟ್ : 14 ಸಾಲ್ಲನ ಪದಯ • ಸಾನ್ನಟ್ ಎಂಬ ಪದ sonare ಎಂಬ ಪದದಿಂದ ನಿಷಪ ನನ ವಾಗದೆ. Sonare ಎಂದರೆ ಸಣು ಹಾಡು. • ಸಾನ್ನಟ್ ನ ತವರು ಇಟಲ್ಲ. • ಸಾನ್ನಟ್ ಅನುನ ಮೊದಲ್ಕ ಬಳ್ಸಿದವನು ಡ್ಡಂಟೆ. • ಸಾನ್ನಟ್ ಅನುನ ಪರಿಕಷಕ ರಿಕಸಿ ಪ ಾ ಸಿದಿಧ ಗೆ ತಂದವರು ಪೆಟ್ರ್ ಾ ಕ್ಥ.
• ಕನನ ಡದಲ್ಲ ಿ ಪ್ರ ಾ ಸತ್ತಯ ಗ ಮಾಡಿ ಪದಯ ಬರೆದವರಲ್ಲ ಿ ಎಂ.ಗೋವಿಂದ ಪೈ ಮೊದಲ್ಲಗರು. • ದ.ರಾ.ಬೇಂದೆ ಾ ಮತ್ತ ು ಮಾಸಿ ು ಇದನುನ ʼಅಷಟ ಷಟಪ ದಿʼ ಎಂದಿದಾಾ ರೆ • ಗೋವಿಂದ ಪೈ ʼಚ್ತ್ತದಥಶಪದಿʼ ಎಂದಿದಾಾ ರೆ • ವಿ.ಕೃ.ಗೋಕಾಕ್ ʼಸ್ಸನಿೋತʼ ಎಂದು ಕರೆದಿದಾಾ ರೆ. • ಸಾನ್ನಟ್ ಗೆ ಸಂವಾದಿಯಾಗ ಬಳ್ಸ್ಸವ ಕನನ ಡ ಪದಗಳು ಸ್ಸನಿೋತ, ಅಷಟ ಷಟಪ ದಿ, ಚ್ತ್ತದಥಶಪದಿ. • ಹದಿನ್ಯಲ್ಕಕ ಸಾಲ್ಲನ ಕವಿತೆ ಸ್ಸನಿೋತ (8+6 =14,
ಸಾನ್ನಟ್ ನ ಕೃತಿಗಳು : • ಉಯಾಯ ಲೆ – ದ.ರಾ.ಬೇಂದೆ ಾ • ಕೃತಿ ು ಕೆ – ಕುವೆಂಪು
ಮುಡಿ : • ಪ್ರದದ ಕೊನ್ನಯಲ್ಲ ಿ ನಿಲ್ಕಿ ವ ಬಿಡಿ ಅಕ್ಷರವನುನ ಮುಡಿ ಎನುನ ವರು. ತಿ ಾ ಮಾತ್ತ ಾ ಲಯದಲ್ಲ ಿ : ನಲೆಿ . ಮುಡಿದ. ಮೊಲೆಿ .ಯರಳು. ಇಲೆಿ . ನಿಲ್ಲ ಿ .ರೆಂದಿ.ತ್ತ – ಮುಡಿ ಓರೆ.ಗಣಿು .ನ್ಂದು.ಹರಳು. ಹೋಗ.ಬೇಡಿ.ರೆಂದಿ. ತ್ತ – ಮುಡಿ ಚ್ತ್ತಮಾಥತ್ತ ಾ ಲಯದಲ್ಲ ಿ : ಚ್ಚಮುಮ ತ ನಿರಿಕಯನು ಬನದಲ್ಲ ಬಂದಳು ಬಿಂಕದ ಸಿಂಗಾ. ರಿಕ – ಮುಡಿ
ಗಣಪರಿಕವೃತಿ ು : ʼಲಯದಲ್ಲ ಿ ಒಂದು ಹಸ ಬಳುಕನುನ ತರುವುದಕಾಕ ಗ ಒಂದು ಜಾತಿಯ ಗಣಗಳ್ ಸಾಾ ನದಲ್ಲ ಿ ಅದೇ ಮಾತ್ತ ಾ ಪರಿಕಮಿತಿಯ ಇನ್ನ ಂದು ಜಾತಿಯ ಗಣಗಳ್ನುನ ಇರಿಕಸ್ಸವುದಕೆಕ ʼ ಗಣಪರಿಕವೃತಿ ು ಎನುನ ವರು.
ತಿ ಾ ಮಾತ್ತ ಾ ಲಯ : ರ್ದರ ತಿೋರ ದಿಂದ ಬಂದ ದಿವಯ ವೇಣ್ಣ ನ್ಯದ ಕೆ ನ್ನಲಮುಗಲನು ತ್ತಂಬಿ ಹರಿಕದ ಮಂಜುಲ ತರ ಗಾನ ಕೆ ಮೂರು ಮಾತೆ ಾ ಯ ಲಯದ ಸಾಾ ನದಲ್ಲ ಿ 2, 4 ರ ಗಣದ ಬಳ್ಕೆ ಪಂಚ್ಮಾತ್ತ ಾ ಲಯ : ತಿಳಿಮುಗಲ ತೊಟ್ಟಟ ಲಲ್ಲ ಮಲಗದಾ
ಅನ್ಯಗತ : ತ್ತಳ್ವನುನ ಎತಿ ು ಕೊಡುವ ಪ್ರದಾದಿಯ ಬಿಡಿಯಾದ ಲಘು ಅಕ್ಷರ ( ಎರಡು ಲಘು ಅಕ್ಷರಗಳು) ಕೆಕ ʼಅನ್ಯಗತʼ ಎನುನ ವರು. ತಿ ಾ ಮಾತ್ತ ಾ ಲಯದಲ್ಲ ಿ : ಸ್ಸ ನಿೋಲ ನಯನ ದಾಳ್ದಲ್ಲ ಿ ರ ಹಸಯ ವಿಗ ಶ ವ ಸವ ಪನ ದಲ್ಲ ಿ
ಚ್ತ್ತಮಾಥತ್ತ ಾ ಲಯದಲ್ಲ ಿ : ಕು ಮಾರ ವಾಯ ಸನು ಹಾಡಿದ ನ್ನಂದರೆ ಕಲ್ಲಯುಗ ದಾವ ಪರವಾಗುವುದು ತ್ತಳ್ಕೆಕ ಹಿಂದೆ ಎರಡು ಲಘುಗಳ್ನುನ ತರುವುದಕೆಕ : ಹಗ ಲೆಲ್ಲ ಿ ಕಳೆಯತ್ತ ಸ್ಸಯಥನು ಮುಳುಗೆ
ಪ ಾ ಗಾರ್ : • ಇಂಗಿ ಷ್ಟನಲ್ಲ ಿ ಓಡ್ (Ode) ಎಂಬ ಭಾವಗೋತೆಯ ಪ ಾ ಕಾರಕೆಕ ಸಂವಾದಿಯಾಗ ಬಳ್ಸ್ಸವ ಪದ ಪ ಾ ಗಾರ್ • ಓಡ್ ಶಬಾ ದ ಸಾಾ ನದಲ್ಲ ಿ ಪ ಾ ಗಾರ್ ಶಬಾ ವನುನ ಮೊದಲ ಸಲ ಬಳ್ಸಿ
ಕನನ ಡದಲ್ಲ ಿ ಪ ಾ ಗಾರ್ಗಳು : • ಬೇಲ್ಲೂರಿಕನ ಶಿಲ್ಲಬಾಲ್ಲಕೆಯರು – ಡಿ. ವಿ. ಜಿ. • ಓ ಹಾಡೇ – ದ.ರಾ.ಬೇಂದೆ ಾ • ಹಂಗನಸ್ಸಗಳು – ಬಿ.ಎಂ.ಶಿ ಾ ೋ • ರಜತಮಹೋತು ವ ಪ ಾ ಗಾರ್ – ಬಿ.ಎಂ.ಶಿ ಾ ೋ • ಕನನ ಡ ತ್ತಯ ನ್ೋಟ - ಬಿ.ಎಂ.ಶಿ ಾ ೋ • ಇಕುೆ ಗಂಗೋತಿ ಾ – ಕುವೆಂಪು (ಶಿ ಾ ೋ ಸಾವ ತಂತೊ ಾ ಯ ೋದಯ ಮಹಾಪ ಾ ಗಾಥಾ) • ರಸಸರಸವ ತಿ – ಪುತಿನ • ಅಖಂಡ ಕನ್ಯಥಟಕ - ಕುವೆಂಪು
ಕನನ ಡ ಛಂದಸಿು ನ ಪ ಾ ಮುಖ ಕೃತಿಗಳು : ಕ ಾ ಸಂ ಕೃತಿಯ ಹೆಸರು ಕವಿ ಕಾಲ ವಿಶೇಷ ಅಂಶಗಳು 1 ಕವಿರಾಜಮಾ ಗಥ ಶಿ ಾ ೋವಿಜ ಯ ಕ ಾ .ಶ.850 ಕನನ ಡ ಛಂದಸಿು ನ ಯತಿ, ಪ್ರ ಾ ಸ, ಗುರು, ಲಘುಗಳ್ ಪ ಾ ಸಾ ು ಪವಿರುವ ಕೃತಿ 2 ಛಂದೋಂ ಬುಧಿ ಒಂದನ್ನ ಯ ನ್ಯಗವ ಮಥ ಕ ಾ .ಶ.990 ಕನನ ಡದ ಮೊದಲ ಛಂದಶಾಾ ಸ ು ಾ ಗ ಾ ಂರ್ 3 ಕವಿಜಿಹಾವ ಬಂಧನ ಈಶ ವ ರ ಕ ಾ .ಶ.1500 ʼಅಭಿನವ ಕೇಶಿರಾಜʼ ಬಿರುದು 4 ಛಂದಸಾು ರ ಗುಣಚಂ ದ ಾ 15ನೇ ಶತಮಾನ 5 ಛಂದೋನು ಶಾಸನ ಜಯಕೋ ತಿಥ ಕನ್ಯಥಟಕ ವಿಷಯ ಭಾಷಜಾತಿ ಗಳ್ ಬಗೆಗ ವಿವರವಿದೆ
ಕನನ ಡ ಛಂದಸಿು ನ ಪ ಾ ಮುಖ ಕೃತಿಗಳು : ಕ ಾ ಸಂ ಕೃತಿಯ ಹೆಸರು ಕವಿ 7 ಕನನ ಡ ಛಂದೋವಿಕಾಸ ಡಿ ಎಸ್ಗ ಕಕಥ 8 ಕನನ ಡ ಛಂದಃಸವ ರೂಪ ಟ್ಟ.ವಿ.ವೆಂಕಟ್ರ್ಚ್ಲಶಾ ಸಿ ು ಾ 9 ಛಂದೋಗತಿ ಸೇಡಿಯಾಪು ಕೃಷು ಭಟಟ 10 ಕನನ ಡ ಛಂದಸ್ಸು ಟ್ಟ.ವಿ.ವೆಂಕಟ್ರ್ಚ್ಲಶಾ ಸಿ ು ಾ 11 ಛಂದೋಮಿತ ಾ ಅ.ರಾ.ಮಿತ ಾ
ವಂದನ್ನಗಳು

More Related Content

PPTX
ವರ್ಣಮಾಲೆ ಮತ್ತು ದ್ವನ್ಯಂಗಗಳು
HarshithaBJ1
 
PPT
Coral bleaching In ocean
Ashish sahu
 
PDF
Module 3- kannada-rashtra kavi- kuvempu
Rajashekhar Shirvalkar
 
PDF
Ecosystem
Dr. Ravindra Madhekar
 
PPTX
Environmental Pollution
Maga Ram Patel
 
PPSX
Ecosystem
Saravana Mani Veerappan Subramanian
 
PPTX
Our solar system
Central Michigan University
 
PPTX
Parents’ role in children
Felix Joseph Liwasa
 
ವರ್ಣಮಾಲೆ ಮತ್ತು ದ್ವನ್ಯಂಗಗಳು
HarshithaBJ1
 
Coral bleaching In ocean
Ashish sahu
 
Module 3- kannada-rashtra kavi- kuvempu
Rajashekhar Shirvalkar
 
Ecosystem
Dr. Ravindra Madhekar
 
Environmental Pollution
Maga Ram Patel
 
Ecosystem
Saravana Mani Veerappan Subramanian
 
Our solar system
Central Michigan University
 
Parents’ role in children
Felix Joseph Liwasa
 

What's hot (20)

PPTX
Gandhi ji..My inspiration
Manan Kumar
 
PPT
India presentation
Anshul Saxena
 
PPT
Pondicherry
Nitin Jaiswal
 
PPTX
Indian classical music
andyb177
 
PPTX
Tourist places in Odisha
manishjain598
 
PPTX
ಕರ್ನಾಟಕದ ೧೫ ಪ್ರವಾಸೀ ಸ್ಥಳಗಳು
AACHINMAYIR
 
PPT
Kannada language in kannada
Roshan D'Souza
 
PPTX
Project- Comparison among Chhattisgarh and kerala.pptx
jeevankraghuraman
 
PPSX
मिट्टी
hrithik26456
 
PPTX
Manipur-The Jewel of India
Ruchika Kulshrestha
 
PPTX
Indian states and union territories
shweta_1712
 
PPTX
Telangana
shreya_aa2000
 
PPTX
Our Country India
guesta53677
 
PPTX
Ppt on kathak
Archana Gupta
 
PPT
Andhra pradesh
Sanjay Patil
 
PPTX
Chandrayaan 3.pptx
Asif Iqbal
 
PPTX
HINDI WORKSHOP for B.ED. AND D.EL.ED.
Dr. Nidhi Srivastava
 
PPTX
History dance ppt
Ritika Mayank
 
PPTX
Madhya pradesh
Rashid Shaikh
 
PPTX
Ppt on life of artist
Ashish Singh
 
Gandhi ji..My inspiration
Manan Kumar
 
India presentation
Anshul Saxena
 
Pondicherry
Nitin Jaiswal
 
Indian classical music
andyb177
 
Tourist places in Odisha
manishjain598
 
ಕರ್ನಾಟಕದ ೧೫ ಪ್ರವಾಸೀ ಸ್ಥಳಗಳು
AACHINMAYIR
 
Kannada language in kannada
Roshan D'Souza
 
Project- Comparison among Chhattisgarh and kerala.pptx
jeevankraghuraman
 
मिट्टी
hrithik26456
 
Manipur-The Jewel of India
Ruchika Kulshrestha
 
Indian states and union territories
shweta_1712
 
Telangana
shreya_aa2000
 
Our Country India
guesta53677
 
Ppt on kathak
Archana Gupta
 
Andhra pradesh
Sanjay Patil
 
Chandrayaan 3.pptx
Asif Iqbal
 
HINDI WORKSHOP for B.ED. AND D.EL.ED.
Dr. Nidhi Srivastava
 
History dance ppt
Ritika Mayank
 
Madhya pradesh
Rashid Shaikh
 
Ppt on life of artist
Ashish Singh
 
Ad

Similar to ಛಂದಸ್ಸು ತರಗತಿ.pptx (20)

PDF
SCIENCE CLASS 9 KANNADA MEDIUM
AnithaWilma vedeira
 
PDF
hebbala shasanagalu mn.pdf
MeghanaN28
 
PDF
ಯಕ್ಷಗಾನ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ
KarnatakaOER
 
PDF
How to create Blog and steps involved in creating
veereshpawar0107
 
PDF
A cultural study For Karnataka Cuisines Project By Bharath
bharathBharath369273
 
PDF
Sridhara uppoora talagalu final
Dinesh Uppura
 
PDF
Sridhara uppoora talagalu final
Dinesh Uppura
 
PDF
Srinivas 121021
Srinivas Nagaraj
 
PDF
Umesh pdf
umeshumi6
 
PDF
Adipurna mattu pampabharathada satvikate
nandish7410
 
PDF
Lepakshi temple Project.By prasad
DavidPrasad9
 
PDF
೯ ನೇ ತರಗತಿ ವಾರ್ಷಿಕ ಪರೀಕ್ಷೆ ೨೦೧೫ ೧೬
KarnatakaOER
 
PPTX
darshan j ppt.ppt.pptx
ShruthiKulkarni9
 
PDF
halasurina somanatheshwara devalaya.pdf
PRASHANTHKUMARKG1
 
PDF
Nandini pdf
NandiniNandu83
 
PPTX
ಹಿಂದಿನ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು MCQ.pptx
DevarajuBn
 
PDF
vijay kumar d.c presentation pdf.pdf
VIJAYKUMARDC
 
PDF
ಜ್ಞಾನದೀಪ. Pdf
KarnatakaOER
 
PDF
ಬೋದನ ಸಾಮಥ್ರ್ಯದ ಮಹತ್ವ
SaruSaru21
 
PDF
Paalaru Art and architecture
NandiniNandu83
 
SCIENCE CLASS 9 KANNADA MEDIUM
AnithaWilma vedeira
 
hebbala shasanagalu mn.pdf
MeghanaN28
 
ಯಕ್ಷಗಾನ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ
KarnatakaOER
 
How to create Blog and steps involved in creating
veereshpawar0107
 
A cultural study For Karnataka Cuisines Project By Bharath
bharathBharath369273
 
Sridhara uppoora talagalu final
Dinesh Uppura
 
Sridhara uppoora talagalu final
Dinesh Uppura
 
Srinivas 121021
Srinivas Nagaraj
 
Umesh pdf
umeshumi6
 
Adipurna mattu pampabharathada satvikate
nandish7410
 
Lepakshi temple Project.By prasad
DavidPrasad9
 
೯ ನೇ ತರಗತಿ ವಾರ್ಷಿಕ ಪರೀಕ್ಷೆ ೨೦೧೫ ೧೬
KarnatakaOER
 
darshan j ppt.ppt.pptx
ShruthiKulkarni9
 
halasurina somanatheshwara devalaya.pdf
PRASHANTHKUMARKG1
 
Nandini pdf
NandiniNandu83
 
ಹಿಂದಿನ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು MCQ.pptx
DevarajuBn
 
vijay kumar d.c presentation pdf.pdf
VIJAYKUMARDC
 
ಜ್ಞಾನದೀಪ. Pdf
KarnatakaOER
 
ಬೋದನ ಸಾಮಥ್ರ್ಯದ ಮಹತ್ವ
SaruSaru21
 
Paalaru Art and architecture
NandiniNandu83
 
Ad

More from DevarajuBn (20)

PPTX
mcps conference.pptxgtrghryhtuyuyujyjgfjgfj
DevarajuBn
 
PPTX
Ph. D Review Me-WPS Office.pptxytytytyyt
DevarajuBn
 
PPTX
individual-group-counseling (1).ptuuyuptx
DevarajuBn
 
PPTX
1.1.pptx inclusive education for med and bed
DevarajuBn
 
PPTX
sociology significance.pptx educational sociology
DevarajuBn
 
PPTX
human values.pptx recommendatimon letter
DevarajuBn
 
PPTX
technology chapter 1.pptx digital media in education
DevarajuBn
 
PPTX
4.1.pptx educational issues and related to
DevarajuBn
 
PPTX
Integrated Scheme on School Education.pptx
DevarajuBn
 
PPTX
Digital Library.pptx educational connect
DevarajuBn
 
PPT
Educational sociology for nursing first year
DevarajuBn
 
PPTX
approaches inclusive.pptx development program
DevarajuBn
 
PPTX
value education.pptx education value d education
DevarajuBn
 
PPTX
interview-1.pptx types of interview bbgg
DevarajuBn
 
PPTX
Operating system education. technology.
DevarajuBn
 
PPTX
Idealism of philosophy-1.pptx philosophy of education
DevarajuBn
 
PPT
MMT-2021.ppt multimedia technologies in education
DevarajuBn
 
PPT
Multimedia lab.ppt multimidia lab ppt education
DevarajuBn
 
PPTX
brm - Copy.pptx of group 7 top telecommunication
DevarajuBn
 
PPTX
listening and stage of listening by yashwini
DevarajuBn
 
mcps conference.pptxgtrghryhtuyuyujyjgfjgfj
DevarajuBn
 
Ph. D Review Me-WPS Office.pptxytytytyyt
DevarajuBn
 
individual-group-counseling (1).ptuuyuptx
DevarajuBn
 
1.1.pptx inclusive education for med and bed
DevarajuBn
 
sociology significance.pptx educational sociology
DevarajuBn
 
human values.pptx recommendatimon letter
DevarajuBn
 
technology chapter 1.pptx digital media in education
DevarajuBn
 
4.1.pptx educational issues and related to
DevarajuBn
 
Integrated Scheme on School Education.pptx
DevarajuBn
 
Digital Library.pptx educational connect
DevarajuBn
 
Educational sociology for nursing first year
DevarajuBn
 
approaches inclusive.pptx development program
DevarajuBn
 
value education.pptx education value d education
DevarajuBn
 
interview-1.pptx types of interview bbgg
DevarajuBn
 
Operating system education. technology.
DevarajuBn
 
Idealism of philosophy-1.pptx philosophy of education
DevarajuBn
 
MMT-2021.ppt multimedia technologies in education
DevarajuBn
 
Multimedia lab.ppt multimidia lab ppt education
DevarajuBn
 
brm - Copy.pptx of group 7 top telecommunication
DevarajuBn
 
listening and stage of listening by yashwini
DevarajuBn
 

ಛಂದಸ್ಸು ತರಗತಿ.pptx

  • 1. ಅಕ್ಷರ ಅಕಾಡೆಮಿ, ಹಾಸನ ಸಾಮಾನಯ ಕನನ ಡ ವಿಷಯ : ಛಂದಸ್ಸು ಸಿದಧ ಪಡಿಸಿದವರು : ರವಿ.ಆರ್.ಎನ್., ಕನನ ಡ ಉಪನ್ಯಯ ಸಕರು.
  • 2. ತರಗತಿ 2, ಛಂದಸ್ಸು , ಅರ್ಥ, ಹಿನ್ನನ ಲೆ, ಕೃತಿಗಳು, ಪ್ರ ಾ ಸ, ಯತಿ, ಗಣ, ಲಘು ಮತ್ತ ು ಗುರು ಅರ್ಥ : ಛಂದಸ್ಸು : ಪದಯ ದ ರಚನಾ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸ್ಸವ ಶಾಸ್ತ ್ ರ. ನಿಷ್ಪ ತಿ ್ : ಚದಿಆಹ್ಲ ಾ ದೇ, ಛದಿರೂರ್ಥನೆ, ಛದಪವಾರಣೆ, ಯಾಸ್ತಕ – ಛಂದಾಂಸಿಛಾದನಾತ್ - ಹೊದಿಕೆ *
  • 3. ಪ ಾ ಮುಖ ಛಂದೋಗ ಾ ಂರ್ಗಳು : ಛಂದಸ್ ಶಾಸ ು ಾ ದ ಪ ಾ ವತಥಕ ಪಂಗಲ- ಛಂದಸ್ಸು ತ ಾ (ಸಂಸಕ ೃತ) ಛಂದಸಿು ನ ಮಹತವ : ಜಯಕೋತಿಥ ತನನ ʼಛಂದೋನುಶಾಸನʼ ಕೃತಿಯಲ್ಲ ಿ “ ಕಾವಯ ಸಾಗರವನುನ ದಾಟುವ ಬಯಕೆಯುಳ್ ಳ ವನಿಗೆ ಛಂದಶಾಾ ಸ ು ಾ ವೇ ನೌಕೆ” ಎಂದಿದಾಾ ನ್ನ
  • 4. ಕ ಾ ಸಂ ಕೃತಿ ( ಸಂಸಕ ೃತ ಕೃತಿಗಳು) ಕರ್ತಥ ಕಾಲ 1 ಛಂದಶಾಾ ಸ್ತ ್ ರ ಪಾಂಗಲ 2 ನಾಟ್ಯ ಶಾಸ್ತ ್ ರ ಭರತ ಕ್ರ ರ .ಶ.ಸ್ಸ 3- 4 ನೇ ಶತಮಾನ 3 ಛಂದೋವಿಚಿತಿ ಜಾನಾಶ ರ ಯಿ ಕ್ರ ರ .ಶ.ಸ್ಸ.60 0 4 ರ್ಯದೇವಛಂದಸ್ ರ್ಯದೇವ ಕ್ರ ರ .ಶ. ಸ್ಸ.900 5 ಛಂದೋನ್ನಶಾಸ್ತನ ರ್ಯಕ್ರೋತಿಥ 11 ನೇ ಶತಮಾನ ಕೇದರಭ
  • 5. ಕ ಾ ಸಂ ಕೃತಿ ಕರ್ತಥ ಕಾಲ 7 ಛಂದೋನ್ನಶಾಸ್ತನ ಹೇಮಚಂ ದ ರ 12 ನೇ ಶತಮಾನ
  • 6. ಕ ಾ ಸಂ ಕೃತಿ ( ಪ್ರ ಾ ಕೃತ ಕೃತಿಗಳು) ಕರ್ತಥ ಕಾಲ 1 ವೃತ ್ ಜಾತಿಸ್ತಮುಚಚ ಯ ವಿರಹ್ಲಾಂಕ ಕ್ರ ರ .ಶ.6-8 ನೇ ಶತಮಾನ 2 ಸ್ತವ ಯಂಭೂ ಛಂದಸ್ಸು ಸ್ತವ ಯಂಭು ಕ್ರ ರ .ಶ.7-8 ನೇ ಶತಮಾನ 3 ಛಂದಃಕೋಶ ರತು ಶೇಖರ ಸ್ಸ.14 ನೇ ಶತಮಾನ
  • 7. ಕನು ಡದ ಪ ರ ಮುಖ ಛಂದೋಗ ರ ಾಂರ್ಗಳು : ಕವಿರಾಜಮಾಗಥ : ಕರ್ತಥ : ಶ್ ರ ೋವಿರ್ಯ / ಅಮೋಘವಷ್ಥ ನೃಪತಾಂಗ. 3 ಪರಿಚ್ಛ ೋದಗಳನ್ನು ಳಗಾಂಡ ಕನು ಡದ ಮದಲ ಉಪಲಬ್ದ ಗ ರ ಾಂರ್, ಕನು ಡ ಛಂದಸಿು ನ ಯತಿ, ಪ್ರ ರ ಸ್ತ, ಗುರು, ಲಘುಗಳ ಬ್ಗೆೆ ಮದಲು ಪ ರ ಸ್ತ ್ ಪಸಿರುವ ಕನು ಡ ಕೃತಿ
  • 8. ಛಂದೋಂಬುಧಿ: ಕರ್ತಥ : ಒಂದನ್ನಯ ನ್ಯಗವಮಥ : ಕಾಲ ಕ ಾ .ಶ. 990, 6 ಅಧಿಕಾರಗಳ್ನುನ ಹಂದಿದೆ, ಕನ್ಯಥಟಕ ವಿಷಯ ಜಾತಿಗಳ್ ಪ ಾ ಸಾ ು ಪವು 5 ನೇಅಧಿಕಾರದಲ್ಲ ಿ ದೆ. ಕನ್ಯಥಟಕ ವಿಷಯ ಜಾತಿಗಳು ಅಂದರೆ ಅಚ್ಚ ಗನನ ಡ ಛಂದಸ್ಸು ಗಳು : ಅಕಕ ರ, ತಿ ಾ ಪದಿ, ಏಳೆ, ಷಟಪ ದಿ, ಚೌಪದಿ, ಅಕಕ ರಿಕಕೆ,
  • 9. ಛಂದಸಿು ನ ಮಹತವ ವನುನ ಕುರಿಕತ್ತ ಒಂದನೇ ನ್ಯಗವಮಥ ಹಿೋಗೆ ಹೇಳಿದಾಾ ನ್ನ : “ಛಂದಮನರಿಕಯದೆ ಕವಿತೆಯ ದಂದುಗದಳ್ ತೊಡದುಥ ಸ್ಸಳಿವ ಕುಕವಿಯೆ ಕುರುಡಂ” ಒಂದನ್ನಯ ನ್ಯಗವಮಥನ ಇನ್ನ ಂದು ಕೃತಿ : ಕನ್ಯಥಟಕ ಕಾದಂಬರಿಕ. ಇದು ಸಂಸಕ ೃತ
  • 10. ಕವಿಜಿಹಾವ ಬಂಧನ: ಕರ್ತಥ : ಈಶ ವ ರಕವಿ. ಕಾಲ ಸ್ಸ:1500, 4 ಅಧ್ಯಯ ಯಗಳ್ ಗ ಾ ಂರ್, ʼಅಭಿನವಕೇಶಿರಾಜʼ ಎಂಬ ಬಿರುದು ಹಂದಿದಾ ನು. ಛಂದಸಾು ರ: ಕರ್ತಥ : ಗುಣಚಂದ ಾ , ಕಾಲ : ಸ್ಸ 1650, 5 ಅಧ್ಯಯ ಯಗಳ್ನ್ನ ಳ್ಗಂಡಿದೆ
  • 11. ಕ ಾ ಸಂ ಕೃತಿ ( ಕನನ ಡ ಕೃತಿಗಳು) ಕರ್ತಥ ಕಾಲ 1 ಛಂದೋವಿಚಿತಿ 2ನೇ ನಾಗವಮಥ ಸ್ಸ.11 ನೇ ಶತಮಾನ 2 ಷ್ಟ್ಪ ತ ರ ಯ ಯ ಶಾಲಯ ದ ಕೃಷ್ಣ ರಾರ್ 18 ನೇ ಶತಮಾನ
  • 12. ಪದಯ : ಪ್ರದಗಳ್ನುನ ಒಳ್ಗಂಡಿದುಾ ಪದಯ . ಪದಯ ವು ಗಣ, ಯತಿ, ಪ್ರ ಾ ಸ, ಲಯಗಳ್ನುನ ಹಂದಿರುತ ು ದೆ. ಎರಡು ಸಾಲ್ಲನ ಪದಯ ದಿವ ಪದಿ ಮೂರು ಸಾಲ್ಲನ ಪದಯ ತಿ ಾ ಪದಿ ನ್ಯಲ್ಕಕ ಸಾಲ್ಲನ ಪದಯ ಚೌಪದಿ ಆರು ಸಾಲ್ಲನ ಪದಯ ಷಟಪ ದಿ ಹದಿನ್ಯಲ್ಕಕ ಸಾಲ್ಲನ ಪದಯ ಚ್ತ್ತದಥಶಪದಿ (ಅಷಟ ಷಟಪ ದಿ, ಸ್ಸನಿೋತ, ಸಾನ್ನಟ್ )
  • 13. ಪ್ರ ಾ ಸ : ಆದಿಪ್ರ ಾ ಸ : ಪ್ರದದ ಒಂದನ್ನಯ ಮತ್ತ ು ಎರಡನ್ನಯ ಸವ ರಗಳ್ ಮಧಯ ದಲ್ಲ ಿ ಒಂದೇ ರಿಕೋತಿಯ ವಯ ಂಜನವಾಗಲ್ಲೋ, ವಯ ಂಜನಗಳಾಗಲ್ಲೋ ಬರುವುದಕೆಕ ಪ್ರ ಾ ಸವೆನುನ ತ್ತ ು ರೆ. ಪ್ರ ಾ ಸಾಕ್ಷರದ ಹಿಂದೆ ಹ ಾ ಸವ ಸವ ರವಿದಾ ರೆ ಎಲ್ಲ ಿ ಕಡೆ ಹ ಾ ಸವ ಸವ ರವೂ, ದಿೋರ್ಥಸವ ರವಿದಾ ರೆ
  • 14. ಆದಿಪ್ರ ಾ ಸ : ಪದಯ ದ ಪ ಾ ತಿಪ್ರದದಲ್ಲ ಿ ಯೂ ಆದಿಯಲ್ಲ ಿ ಎರಡನ್ನಯಕ್ಷರ ಒಂದೇ ವಿಧವಾಗರುವುದು ಪ್ರ ಾ ಸ ಎನಿಸ್ಸವುದು. ಉಡಿದಿದಥ ಕಯುಾ ನ್ನತ ು ರ ಕಡಲೊಳ್ಗಡಿಗಡಿಗೆ ತಳ್ಮನುರ್ಚಥತಿ ು ರೆ ಕಾ ಲ್ಲಡಲೆಡೆವಡೆಯದೆ ಕುರುಪತಿ ದಡಿಗವೆಣಂಗಳ್ನ್ನ ಮೆಟ್ಟಟ ಮೆಲ ಿ ನ್ನ ನಡೆದಂ (ರನನ ನ ʼಗದಾಯುದಧ ʼ )
  • 15. ಒಂದಕಕ ಂತ ಹೆಚ್ಚಚ ನ ವಯ ಂಜನಗಳು ಪ್ರ ಾ ಸಾಕ್ಷರವಾಗರುವುದಕೆಕ : ಬಲಗ ಯಯ ನೃಪರಂಜಿ ತಡೆಯದೆ ರಘೂದವ ಹನ ಸೊಲೆಗ ೋಳಿನಮಿಸೆಲ್ಲಳೆಯೊಳ್ ಚ್ರಿಕಸ್ಸತಧವ ರದ ನಲ್ಕಗ ದುರೆ ಬಂದು ವಾಲ್ಲಮ ೋಕಯ
  • 16. ಪ್ರ ಾ ಸದ ಬಗೆಗ ಮೊದಲ್ಕ ಹೇಳಿದ ಕನನ ಡ ಕೃತಿ ಕವಿರಾಜಮಾಗಥ. ಅದರಲ್ಲ ಿ “ಖಂಡಪ್ರ ಾ ಸಮನತಿಶಯಮೆಂದು ಯತಿಯಂ ಮಿಕಕ ರ್” ಎಂಬ ಮಾತ್ತ ಬಂದಿದೆ ಅಂದರೆ ಖಂಡಪ್ರ ಾ ಸ (ಆದಿಪ್ರ ಾ ಸ) ವನುನ ಶ್ ಾ ೋಷಠ ವೆಂದು ಭಾವಿಸಿ
  • 17. ಆದಿಪ್ರ ಾ ಸದ ವಿಧಗಳು: 6 1)ಸಿಂಹ 2)ಗಜ 3)ವೃಷಭ 4)ಅಜ 5)ಶರಭ 6)ಹಯ ನಿಜದಿಂ ಬಂದಡೆ ಸಿಂಹಂ ಗಜ ದಿೋರ್ಥಂ ಬಿಂದು ವೃಷಭ ವಯ ಂಜನ ಶರಭಂ| ಅಜನು ವಿಸಗಥಂ ಹಯಸಂ
  • 18. 1) ಪ್ರ ಾ ಸಾಕ್ಷರದ ಹಿಂದಿನ ಸವ ರವು ಹ ಾ ಸವ ವಾಗದಾ ರೆ ಸಿಂಹ ಪ್ರ ಾ ಸ 2) ಪ್ರ ಾ ಸಾಕ್ಷರದ ಹಿಂದಿನ ಸವ ರವು ದಿೋರ್ಥವಾಗದಾ ರೆ ಗಜ ಪ್ರ ಾ ಸ 3) ಪ್ರ ಾ ಸಾಕ್ಷರದ ಹಿಂದೆ ಅನುಸಾವ ರವಿದಾ ರೆ ವೃಷಭಪ್ರ ಾ ಸ 4) ಪ್ರ ಾ ಸಾಕ್ಷರದ ಹಿಂದೆ ವಿಸಗಥವಿದಾ ರೆ ಅಜಪ್ರ ಾ ಸ
  • 19. ನನಗೆ - ಸಿಂಹ ನಿೋನು - ಗಜ ಸಂ ಗಾತಿ - ವೃಷಭ ಅಃ ಬಹಳ್ - ಅಜ ಗಫ್ಟ ಟ ಕೊಟುಟ - ಶರಭ ದಕಕ ಸಿಕೊಂಡೆ – ಹಯ
  • 20. ಅಂತಯ ಪ್ರ ಾ ಸ : ಪ್ರದದ ಕೊನ್ನಯ ವಯ ಂಜನ / ವಯ ಂಜನಗಳು ಪ್ರ ಾ ಸಾಕ್ಷರಗಳಾಗದಾ ರೆ ಅದು ಅಂತಯ ಪ್ರ ಾ ಸ. ಆದಿಪ್ರ ಾ ಸ ಮತ್ತ ು ಅಂತಯ ಪ್ರ ಾ ಸಗಳೆರಡೂ ಇರುವುದಕೆಕ : ಆಡುವ ಗುಂಡಯಯ ನ ಹಸ ನೃತಯ ಂ ನ್ೋಡುವ ಶಿವನಂ ಮುಟ್ಟಟ ತ್ತ ಸತಯ ಂ ರಗಳೆಯಲ್ಲ ಿ ಅಂತಯ ಪ್ರ ಾ ಸ ಕಡ್ಡಾ ಯವಾಗರುತ ು ದೆ. ಅಳಿಯೆರಗದನಿಲನಲ್ಕಗದ ರವಿಕರಂ ಪುಗದ ಸ್ಸಳಿಗಂಡು ದಳ್ವೇರೆ ಹಸ್ಸರಳಿದು ಬೆಳುಪುಳಿದ
  • 21. ವಿನುತ ಪ್ರ ಾ ಸ ( ಸಮಿೋಪ್ರಕ್ಷರ ಪ್ರ ಾ ಸ) : ಸಮಿೋಪ್ರಕ್ಷರಗಳು ( ಶ, ಷ, ಸ ) ಪ್ರ ಾ ಸಾಕ್ಷರದ ಸಾಾ ನದಲ್ಲ ಿ ಬಂದರೆ ಅದು ವಿನುತ ಪ್ರ ಾ ಸ. ಉದಾಹರಣೆ : ಈಶನ ಕರುಣೆಯ ನ್ಯಶಿಸ್ಸ ವಿನಯದಿ ದಾಸನ ಹಾಗೆಯೇ ನಿೋ ಮನವೇ ಕೆ ಿ ೋಷದ ವಿಧವಿಧ ಪ್ರಶವ ತಿಳಿದುವಿ
  • 22. ವಗಥ ಪ್ರ ಾ ಸ : ವಗಾಥಕ್ಷರಗಳು ಪ್ರ ಾ ಸ ಸಾಾ ನದಲ್ಲ ಿ ಬಂದರೆ ಅದು ವಗಥ ಪ್ರ ಾ ಸ. ಉದಾ : ಏಕಲೊೋಕ . .. ಅರ್ಪ್ರಪ .. ತಗುಣ .. . ಮುಖ ಪ ಾ .. . ಪ್ರ ಾ ಸವನುನ ತಯ ಜಿಸಿ ಬರೆದ ಕನನ ಡದ ಮೊದಲ ಕವಿ : ಎಂ. ಗೋವಿಂದ ಪೈ.
  • 23. ಯತಿ: ಪದಯ ವನುನ ವಾಚ್ಚಸ್ಸವಾಗ ಉಸಿರು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ ಳ ಲ್ಕ ನಿಲ್ಲ ಿ ಸ್ಸವ ಸಾ ಳ್. ಕವಿರಾಜಮಾಗಥದಲ್ಲ ಿ “ಯತಿಯೆಂಬುದುಸಿವಥ ತ್ತಣಂ” ಎಂದು ಹೇಳಿದೆ “ಪೂವಾಥಚಾಯಥರ್ ದೇಸಿಯನ್ನ ನಿಱಿಸಿ ಖಂಡ ಪ್ರ ಾ ಸಮನತಿಶಯಮೆಂದುಯತಿಯಂ
  • 24. ಛಂದೋಂಬುಧಿ : “ಯತಿಯೆಂಬುದು ಗಣನಿಯಮ ಪ ಾ ತತಿಗುಸಿದಾಥಣಮಪುಪ ದು…….” ಕಾವಾಯ ವಲೊೋಕನ ( ಎರಡನೇ ನ್ಯಗವಮಥ) : “ನಿಯತಸಾಾ ನಂ ಪದವಿಸೃತಿ ಯೊಳಾದ ವಿರಾಮಮಱಿಗೆ ಯತಿಯಕುಕ ಂ”
  • 25. ಸಂಸಕ ೃತ ಛಂದಶಾಾ ಸ ು ಾ ಕಾರರ ಹೇಳಿಕೆಗಳು : ಪಂಗಲ : “ಯತಿವಿಥಚ್ಛ ೋದಃ” ಜಯಕೋತಿಥ : “ವಾಗವ ರಾಮೊೋ ಯತಿಃ” ಹೇಮಚಂದ ಾ : ಶ ಾ ವ್ಯ ೋ ವಿರಾಮೊೋಯತಿ ಜಯದೇವ : “ವಿರಾಮೊೋ ಯತಿರಿಕತಿ”
  • 26. ಮಾತೆ ಾ : ಮಾತೆ ಾ ಎಂದರೆ ಕಾಲ, ಅಕ್ಷರ ಉಚಾಚ ರಣೆಯ ಕಾಲ ಲಘು : ಸಂಕೇತ ‘U’( ಅಧಥಚಂದಾ ಾ ಕೃತಿ). ಲಘು ಬರುವ ಸಂದಭಥಗಳು 3 1) ಎಲ್ಲ ಿ ಹ ಾ ಸವ ಸವ ರಗಳು ಲಘುಗಳಾಗುತ ು ವೆ : U U U U U U ಅ, ಇ , ಉ, ಋ, ಎ, ಒ 2) ಹ ಾ ಸವ ಸವ ರ ಸಹಿತವಾದ ವಯ ಂಜನಗಳು ಲಘುಗಳಾಗುತ ು ವೆ. U U U U U U ಪ, ಪ, ಪು, ಪೃ, ಪೆ, ಪೊ
  • 27. 3) ಶಿಥಿಲದಿವ ತವ ದ ಹಿಂದಿನ ಅಕ್ಷರ ಹ ಾ ಸವ ಸವ ರದಿಂದ ಕೂಡಿದಾ ರೆ ಲಘುಗಳಾಗುತ ು ವೆ. ಶಿಥಿಲದಿವ ತವ : ಒತ ು ಕ್ಷರಗಳ್ನುನ ತೇಲ್ಲಸಿ ಉಚ್ಚ ರಿಕಸ್ಸವುದು. UU-U UU UUU UUU UU- UUU ಕುಳಿಗಾಥಳಿ, ಎದೆಥ, ಬದಿಥಲ, ಅಮದುಥ,
  • 28. ಗುರು : ಸಂಕೇತ ʼ_ʼ (ಸಮತಲ ಋಜುರೇಖೆ) ಗುರು ಬರುವ ಸಂದಭಥಗಳು : 1) ಎಲ್ಲ ಿ ದಿೋರ್ಥಸವ ರಗಳು : ಆ, ಈ, ಊ, ಏ, ಐ, ಓ, ಔ 2) ಎಲ್ಲ ಿ ದಿೋರ್ಥಸವ ರ ಸಹಿತ ವಯ ಂಜನಗಳು ಚಾ, ಚ್ಚೋ, ಚೂ, ಚೇ, ಚೈ, ಚೋ, ಚೌ ಇತ್ತಯ ದಿ 3) ಅನುಸಾವ ರದಿಂದ ಕೂಡಿದ ಅಕ್ಷರಗಳು ಅಂ, ಕಂ, ಅಂತರಂಗ ಇತ್ತಯ ದಿ
  • 29. 4) ವಿಸಗಥದಿಂದ ಕೂಡಿದ ಅಕ್ಷರಗಳು ಅಃ, ಮಃ, ರಃ, ದುಃಖ, ಅಂತಃಕರಣ, ಚ್ಚಃ ಸತ ು ರೇಂ ಪುಟಟ ರೆ ಇತ್ತಯ ದಿ 5) ಒತ ು ಕ್ಷರದ ಹಿಂದಿನ ಅಕ್ಷರಗಳು ಗುರುವಾಗುತ ು ವೆ. ಕಲ್ಕಿ , ಮಣ್ಣು , ನಿಲ್ಕಿ , ಮೆತ ು ಗೆ ಇತ್ತಯ ದಿ 6) ಷಟಪ ದಿಯ ಮೂರು ಮತ್ತ ು ಆರನೇ ಪ್ರದದ ಕೊನ್ನಯ ಅಕ್ಷರ ಲಘುವಾಗದಾ ರೂ
  • 30. 7) ವಯ ಂಜನ್ಯಂತ ಅಕ್ಷರದ ಹಿಂದಿನ ಅಕ್ಷರಗಳು ಗುರುವಾಗುತ ು ವೆ. ಬಾನ್, ಅರಿಕಲ್, ನೇಸರ್, ಇವರ್, ಕಾಲ್, ತಿನ್ ಇತ್ತಯ ದಿ 8) ಹ ಾ ಸಾವ ಕ್ಷರವು ಪುಿ ತಸವ ರಯುಕ ು ವಾಗದಾಾ ಗ ಗುರುವಾಗುತ ು ದೆ. ಕುಕೂಕ ಕೂS ಎಂದು ಕೊೋೞ್ಿ
  • 31. ಒಂದು ಅಕ್ಷರ ಗುರುವಾಗಲ್ಕ ಅನೇಕ ಕಾರಣಗಳಿದಾ ರೂ ಒಂದೇ ಗುರುವೆಂದು ಭಾವಿಸಬೇಕು. ಶಾಸ ು ಾ , ಆಕಾಂಕೆ ೆ , ಕಂಟ್ರ್ ಾ ಯ ಕಟ ರ್ ಇತ್ತಯ ದಿ
  • 32. ಗಣ : ಗಣ ಎಂದರೆ ಗುಂಪು ಎಂದರ್ಥ. ಗಣಗಳ್ಲ್ಲ ಿ 3 ವಿಧ. ಅವುಗಳೆಂದರೆ : 1) ಅಕ್ಷರಗಣ 2) ಅಂಶಗಣ 3) ಮಾತ್ತ ಾ ಗಣ
  • 33. ಅಕ್ಷರಗಣ ಅಕ್ಷರಗಣ : ಅಕ್ಷರಗಣ ಎಂದರೆ ಅಕ್ಷರಗಳ್ ಗುಂಪು. ಅಕ್ಷರಗಣದಲ್ಲ ಿ 8 ವಿಧ, ಅವುಗಳೆಂದರೆ : 1) ಮಗಣ 2) ನಗಣ 3) ಭಗಣ 4) ಯಗಣ 5) ಜಗಣ 6) ರಗಣ 7) ಸಗಣ 8) ತಗಣ
  • 34. ಗಣಗಳ್ನುನ ಸ್ಸಲಭವಾಗ ನ್ನನಪಡಲ್ಕ ಸ್ಸತ ಾ : ಗುರುಲಘು ಮೂರಿಕರೆ ಮನಗಣ ಗುರುಲಘು ಮೊದಲಲ್ಲ ಿ ಬರಲ್ಕ ಭಯಗಣಮೆಂಬರ್ / ಗುರುಲಘು ನಡುವಿರೆ ಜರಗಣ ಗುರುಲಘು ಕೊನ್ನಯಲ್ಲ ಿ ಬರಲ್ಕ ಸತಗಣಮಕುಕ ಂ //
  • 36. ಅಕ್ಷರವೃತ ು ಗಳು (ವಣಥವೃತ ು ಗಳು) : ವೃತ ು ಗಳು : ಸಂಸಕ ೃತ ಮೂಲದವು. ನ್ಯಲ್ಕಕ ಪ್ರದಗಳಿಂದ ಕೂಡಿರುವ ಪದಯ . ಅಕ್ಷರವೃತ ು ಗಳು ಉಕೆ ು ಯಂದ (ಒಂದು ಅಕ್ಷರ) ಉತಕ ೃತಿ( ಇಪಪ ತ್ತ ು ರು ಅಕ್ಷರಗಳು ) ವರೆಗೆ ಒಟುಟ ಇಪಪ ತ್ತ ು ರು ಇವೆ. ವೃತ ು ಗಳ್ ವಿಧಗಳು: ಸಮ, ಅಧಥಸಮ, ವಿಷಮ ವೃತ ು ಗಳು
  • 37. ಖ್ಯಯ ತಕನ್ಯಥಟಕ ವೃತ ು ಗಳು : ಸಂಸಕ ೃತ ಅಕ್ಷರ ಛಂದಸಿು ನಲ್ಲ ಿ ಇಪಪ ತ್ತ ು ರು ಛಂದೋವೃತ ು ಗಳಿವೆ. ಕನನ ಡ ಕವಿಗಳು ಬಳ್ಸಿರುವುದು ಆರು ವೃತ ು ಗಳ್ನುನ ಮಾತ ಾ . ಅವುಗಳ್ನುನ ʼಖ್ಯಯ ತ ಕನ್ಯಥಟಕʼ ವೃತ ು ಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲ್ಲಗದೆ.
  • 38. ಆರು ಖ್ಯಯ ತ ಕನ್ಯಥಟಕ ವೃತ ು ಗಳು : 1) ಉತಪ ಲಮಾಲ್ಲ ವೃತ ು 2) ಚಂಪಕಮಾಲ್ಲ ವೃತ ು 3) ಶಾರ್ದಥಲ ವಿಕ ಾ ೋಡಿತ ವೃತ ು 4) ಮತೆ ು ೋಭವಿಕ ಾ ೋಡಿತ ವೃತ ು 5) ಸ ಾ ಗಧ ರಾ ವೃತ ು 6) ಮಹಾಸ ಾ ಗಧ ರಾ ವೃತ ು
  • 39. ಒಂದನ್ನಯ ನ್ಯಗವಮಥನ ಛಂದೋಂಬುಧಿಯಲ್ಲ ಿ ಲಕ್ಷಣಪದಯ ಒಂದು ಹಿೋಗದೆ. ಗುರುವ್ಂದಾದಿಯೊಳುತಪ ಲಂ ಗುರು ಮೊದಲ್ ಮೂಱಾಗೆ ಶಾರ್ದಥಲಮಾ ಗುರು ನ್ಯಲ್ಲಕ ಗರಲಂತ್ತ ಸ ಾ ಗಧ ರೆ ಲಘುದವ ಂದವ ಂ ಗುರುದವ ಂದವ ಮಾ
  • 40. ಚಂಪೂಕಾವಯ : ಪದಯ ಮತ್ತ ು ಗದಯ ಮಿಶಿ ಾ ತವಾದ ಕಾವಯ “ಮುಕಾಕ ಲ್ಕ ಪ್ರಲ್ಕ ಕಂದ ಕಾಲ್ಕ ಪ್ರಲ್ಕ ಆರು ವೃತ ು ಗಳು”
  • 41. ಖ್ಯಯ ತ ಕನ್ಯಥಟಕ ವೃತ ು ಗಳ್ ಸಾಮಾನಯ ಲಕ್ಷಣಗಳು : 1) 4 ಸಾಲ್ಕಗಳಿರುತ ು ವೆ 2) ಪ ಾ ತಿಸಾಲ್ಕ ಸಮವಾಗರುತ ು ವೆ (ಅಕ್ಷರ ಸಂಖೆಯ ಮತ್ತ ು ಗಣಗಳು) 3) ನಿಯತ ಸಾಾ ನದಲ್ಲ ಿ ಯತಿ ಬರುತ ು ದೆ 4) ಆದಿಪ್ರ ಾ ಸವಿರುತ ು ದೆ 5) ಸಮವೃತ ು ಗಳು
  • 42. ಉತಪ ಲಮಾಲೆ : 20 ಅಕ್ಷರ/ 11 ನೇ ಅಕ್ಷರ ಯತಿ ಸ್ಸತ ಾ : ಉತಪ ಲಮಾಲೆಯಪುಪ ದು ಭರಂನಭಭಂರಲಗಂ ನ್ನಗೞ್ಿಾ ರಲ್ ನ್ನತ ು ಮನ್ಯಡಿ ಭಾನುಮತಿ ಸೊೋಲೊ ು ಡೆ ಸೊೋಲಮನಿೋವುದೆಂದು ಕಾ
  • 43. ಚಂಪಕಮಾಲೆ : 21 ಅಕ್ಷರ/ 13 ನೇ ಅಕ್ಷರಯತಿ ಸ್ಸತ ಾ : ನಜಭಜಜಂಜರಂ ಬಗೆಗಳುತಿ ು ರೆ ಚಂಪಕಮಾಲೆಯೆಂದಪರ್ ನ್ನನ್ನಯದಿರಣು ಭಾರತದಳಿಂ ಪೆರರಾರುಮನ್ಂದೆಚ್ಚತ ು ದಿಂ
  • 44. ಶಾರ್ದಥಲವಿಕ ಾ ೋಡಿತ : 19 ಅಕ್ಷರ / 12 ನೇ ಅಕ್ಷರಯತಿ ಕಣ್ಗಗ ಪಪ ಲ್ ಮಸಜಂ ಸತಂತಗಮುಮಾ ಶಾರ್ದಥಲವಿಕ ಾ ೋಡಿತಂ ಕಲೊಗ ೋಳ್ ತೊೋಪುಥಪುಗರ್ ಸ್ಸವಣಥದಗುಣಂ ಕಾಷಟ ಂಗಳೊಳ್ ತೊೋಪುಥಗರ್
  • 45. ಮತೆ ು ೋಭವಿಕ ಾ ೋಡಿತ : 20 ಅಕ್ಷರ / 13 ನೇ ಅಕ್ಷರಯತಿ ಸಭರಂನಂಮಯಲಂಗಮುಂ ಬಗೆಗಳ್ಲ್ ಮತೆ ು ೋಭವಿಕ ಾ ೋಡಿತಂ ಕೆಲವಂ ಬಲ ಿ ವರಿಕಂದ ಕಲ್ಕ ು ಕೆಲವಂ ಶಾಸ ು ಾ ಂಗಳಂ ಕೇಳುತಂ
  • 46. ಸ ಾ ಗಧ ರಾ ವೃತ ು : 21 ಅಕ್ಷರ / 7 ನೇ ಅಕ್ಷರಯತಿ ತೊೋರಲ್ ಮಂ ರಂಭನಂ ಮೂಯಗಣಮುಮದೆತ್ತಂ ಸ ಾ ಗಧ ರಾ ವೃತ ು ಮಕುಕ ಂ ಕಾರುಣಯ ಂಗೆಯುಾ ಸದಿಾ ೋಕೆ ೆ ಯನ್ನಸಗಲ
  • 47. ಮಹಾಸ ಾ ಗಧ ರಾ ವೃತ ು : 22 ಅಕ್ಷರ / 15 ನೇ ಅಕ್ಷರಯತಿ ಸತತಂನಂಸಂರರಂಗಂ ನ್ನರೆದೆಸೆಯೆ ಮಹಾಸ ಾ ಗಧ ರಾ ವೃತ ು ಮಕುಕ ಂ ಚ್ಲದಳ್ ದುಯೊೋಥಧನಂ ನನಿನ ಯೊಳಿನತನಯಂ ಗಂಡಿನ್ಳ್
  • 48. ಖ್ಯಯ ತ ಕನ್ಯಥಟಕ ವೃತ ು ಗಳು ವೃತ ು ಗಳು ಶಾ ಉ ಮತೆ ು ಚಂ ಸ ಾ ಮಹಾ ಅಕ್ಷರಗಳು 19 20 20 21 21 22 ಯತಿ 12 11 13 13 07 15 ಛಂದಸ್ಸು ಅತಿಧೃತಿ ಕೃತಿ ಕೃತಿ ಪ ರ ಕೃತಿ ಪ ರ ಕೃತಿ ಆಕೃತಿ
  • 49. ಮಾತ್ತ ಾ ಗಣ : ಮಾತ್ತ ಾ ಗಣದಲ್ಲ ಿ ಅಕ್ಷರಗಳು ಮುಖಯ ವಲ ಿ . ನಿಗದಿತ ಮಾತೆ ಾ ಗಳು ಮುಖಯ . • ಲಘುವಿಗೆ ಒಂದು ಮಾತ್ತ ಾ ಬೆಲೆ. • ಗುರುವಿಗೆ ಎರಡು ಮಾತ್ತ ಾ ಬೆಲೆ. ಮಾತ್ತ ಾ ಗಣದಲ್ಲ ಿ 3 ವಿಧಗಳಿವೆ 1) ಮೂರು ಮಾತೆ ಾ ಯ ಗಣ 2) ನ್ಯಲ್ಕಕ ಮಾತೆ ಾ ಯ ಗಣ 3) ಐದು ಮಾತೆ ಾ ಯ ಗಣ • ಆಧುನಿಕ ಛಂದಸಿು ನಲ್ಲ ಿ ಎರಡು ಮಾತೆ ಾ ಯ ಗಣ ಪ ಾ ಯೊೋಗವೂ ಕಂಡುಬರುತ ು ದೆ.
  • 50. 1) ಮೂರು ಮಾತೆ ಾ ಯ ಗಣವಿನ್ಯಯ ಸದಲ್ಲ ಿ 3 ವಿಧ 1) UUU 2) -U 3) U-
  • 51. 2) ನ್ಯಲ್ಕಕ ಮಾತೆ ಾ ಯ ಗಣವಿನ್ಯಯ ಸದಲ್ಲ ಿ 5 ವಿಧ 1) UUUU 2) –UU 3) UU- 4) – - 5) U-U
  • 52. 3) ಐದು ಮಾತೆ ಾ ಯ ಗಣವಿನ್ಯಯ ಸದಲ್ಲ ಿ 8 ವಿಧ 1) UUUUU 2) – UUU 3) U – UU 4) UUU – 5) – - U 6) UU – U 7) U – – 8) – U –
  • 53. ಕಂದಪದಯ ಸಂಸಕ ೃತದ ಆಯಾಥಗೋತಿ ಎಂಬ ಛಂದೋಬಂಧ ಕಂದಪದಯ ದ ಮೂಲ ಎನನ ಬಹುದು. ಕಂದವೆಂಬ ಹೆಸರು ಸಕ ಂಧಕದ ಪ್ರ ಾ ಕೃತ ರೂಪವಾದ ಖಂಧಆ>ಖಂಧ>ಕಂದ ಎಂದು ಪರಿಕವತಥನ್ನಯಾಗ ಹುಟ್ಟಟ ರುವುದು
  • 54. ಲಕ್ಷಣಗಳು : 1) ಕಂದಪದಯ ವು ಮಾತ್ತ ಾ ಗಣಾತಮ ಕವಾದ ಚೌಪದಿ. 2) ನ್ಯಲ್ಕಕ ಸಾಲ್ಕಗಳಿದುಾ ಒಂದು ಮತ್ತ ು ಮೂರನ್ನಯ ಸಾಲ್ಕಗಳು ಸಮವಾಗರುತ ು ವೆ. ಎರಡು ಮತ್ತ ು ನ್ಯಲಕ ನ್ನಯ ಸಾಲ್ಕಗಳು ಸಮವಾಗರುತ ು ವೆ. 3) ಒಂದು ಮತ್ತ ು ಮೂರನ್ನಯ ಪ್ರದಗಳ್ಲ್ಲ ಿ ನ್ಯಲ್ಕಕ ಮಾತೆ ಾ ಯ ಮೂರು ಗಣಗಳಿದುಾ ,
  • 55. 4) ಪ ಾ ತಿ ಪದಯ ದ ಅಧಥವಾದ ಮೇಲೆ ಅಂದರೆ ಎಂಟನ್ನಯ ಗಣದ ಕೊನ್ನಗೆ ಕಡ್ಡಾ ಯವಾಗ ಗುರು ಬರಲೇಬೇಕು. 5) ಆರನ್ನಯ ಗಣ ಜಗಣ (U-U ) ಅರ್ವಾ ನ್ಯಲ್ಕಕ ಲಘುಗಳ್ (UUUU) ಗಣವಾಗರಬೇಕು. 6) ವಿಷಮ ಸಾಾ ನಗಳ್ಲ್ಲ ಿ ( ಒಂದು,
  • 56. ಉಡಿದಿದಥ ಕಯುಾ ನ್ನತ ು ರ ಕಡಲೊಳ್ಗಡಿಗಡಿಗೆ ತಳ್ಮನುರ್ಚಥತಿ ು ರೆ ಕಾ ಲ್ಲಡಲೆಡೆವಡೆಯದೆ ಕುರುಪತಿ ದಡಿಗವೆಣಂಗಳ್ನ್ನ ಮೆಟ್ಟಟ ಮೆಲ ಿ ನ್ನ ನಡೆದಂ
  • 57. ಇತಿಹಾಸ : ಕ ಾ .ಶ. 7 ನೇ ಶತಮಾನದ ಸಿಂಗಣಗದೆಾ ಶಾಸನದಲ್ಲ ಿ ( ಚ್ಚಕಕ ಮಗಳೂರು ಜಿಲೆಿ ಯ ನರಸಿಂಹರಾಜಪುರ ತ್ತಲ್ಲೂ ಿ ಕು - ಗಂಗ ಶಿ ಾ ೋಪುರುಷನ ಕಾಲದುಾ ) ಕಂದಪದಯ ದ ಪ್ರ ಾ ಚ್ಚೋನ ತ್ತಮ ಾ ಶಾಸನ ಮೊದಲ ಬಾರಿಕಗೆ ಉಪಲಬಾ ವಾಗದೆ ಕನನ ಡದಲ್ಲ ಿ ಕಂದಪದಯ ದ ಲಕ್ಷಣವನುನ ಮೊದಲ್ಕ ಹೇಳಿದವನು ಒಂದನೇ ನ್ಯಗವಮಥ ( ಛಂದೋಂಬುಧಿ ) ರನನ ಕವಿಯನುನ ʼಕಂದಪದಯ ಪ ಾ ಯ’ ಎನನ ಲ್ಲಗದೆ. ಹರಿಕಹರ : “ಕಂದಂಗಳ್ ಅಮೃತ್ತಲತಿಕಾ ಕಂದಂಗಳ್” (ಗರಿಕಜಾ ಕಲ್ಲಯ ಣ) ಎಂದು ಹಗಳಿದಾಾ ನ್ನ
  • 58. ಸ್ಸರಂಗ ಕವಿ : “ಕಂದಂಗಳ್ ವಾಗವ ನಿತೆಯ ಕಂದಂಗಳ್” ( ತಿ ಾ ಷಷ್ಟಟ ಪುರಾತನರ ಚ್ರಿಕತೆ) ಎಂದಿದಾಾ ನ್ನ ತಿರುಮಲ್ಲಯಥ : “ಕಂದಂ ಕವಿಕೊೋಕಲ ಮಾಕಂದಂ” “ಕಂದಂಗಳ್ ಮಱುಕದ ಕಱುಗಂದಂಗಳ್” (ಚ್ಚಕದೇವರಾಜ ವಿಜಯ) ಎಂದು ಪ ಾ ಶಂಸಿಸಿದಾಾ ನ್ನ
  • 59. ಕಂದಪದಯ ದಲ್ಲ ಿ ರಚ್ನ್ನಯಾದ ಮೊದಲ ಕೃತಿ: ಕವಿರಾಜಮಾಗಥ ಕೇಶಿರಾಜನ ʼಶಬಾ ಮಣಿದಪಥಣʼ ಕೃತಿಯಲ್ಲ ಿ 347 ಕಂದಪದಯ ಗಳಿವೆ ಜನನ ನ ʼಯಶೋಧರ ಚ್ರಿಕತೆʼಯಲ್ಲ ಿ ಹೆರ್ಚಚ ಕಂದಪದಯ ಗಳಿವೆ
  • 60. ರಗಳೆ : ಇತಿಹ್ಲಸ್ತ : ಪಂಪ, ಪೊನು , ರನು , ನಾಗವಮಥ, ದುಗಥಸಿಾಂಹ, ಶಾಾಂತಿನಾರ್ ಮದಲಾದವರ ಕಾವಯ ಗಳಲ್ಲ ಾ ರಗಳೆಯ ಪ ರ ಭೇದಗಳನ್ನು ತಮಮ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲ ಾ ಬ್ಳಸಿದದ ರೆ. ಮಟ್ಟ ರಗಳೆ, ಪದಧ ಳಿ, ತವ ರಿತ ರಗಳೆಗಳ ಮದಲಾದವು ಇಾಂತಹ ಹೆಸ್ತರುಗಳು. ರಗಳೆಯ ಪ ರ ಯೋಗವಿರುವ ಮದಲ ಕೃತಿ :
  • 61. ʼರಗಳೆʼ ʼರರ್ಟ್ರ್ʼ ಶಬಾ ಗಳ್ನುನ ಮೊದಲ ಸಲ ಬಳ್ಸಿದವನು ಒಂದನ್ನಯ ನ್ಯಗವಮಥ ( ಛಂದೋಂಬುಧಿ) ಗಣ ನಿಯಮ ವಿಪಯಾಥಸ್ತದಳ್ ಎಣೆವಡೆದು ಒಳೆ ಪ ಸೆಯೆ ಮಾತ್ರ ರ ಸ್ತಮನಾಗೆ ಗುಣಾ ಗ ರ ಣಿಯ ಮತದಿಾಂದೆ ತ್ನಳದ ಗಣನೆಗೆ ಒಡಂಬೊಟ್ಟ ಡೆ ಅದುವೆ ರಘಟಾ ಬಂಧಂ
  • 62. • ನಾಗವಮಥನ ಕ್ರರಿಯ ಸ್ತಮಕಾಲ್ಲೋನನಾದ ರ್ಯಕ್ರೋತಿಥಯೂ ತನು ಸಂಸ್ತಕ ೃತ ʼಛಂದೋನ್ನಶಾಸ್ತನʼದಲ್ಲ ಾ ರಗಳೆಯ ಲಕ್ಷಣ ತಿಳಿಸಿದದ ನೆ. ಸ್ತವ ಚಛ ಾಂದಃ ಸಂಜಾಾ ರಘಟಾ ಮಾತ್ನ ರ ಕ್ಷರ ಸ್ತಮೋದಿತ್ನಾಃ ಪ್ರದದವ ಾಂದವ ಸ್ತಮಾಕ್ರೋಣಾಥಸ್ಸಶಾ ರ ವಾಯ ಸೈವ ಪದಧ ತಿಾಃ
  • 63. ರಗಳೆಯ ಲಕ್ಷಣಗಳು : 1) ಮಾತ್ತ ಾ ಗಣಾತಮ ಕವಾದುದು. 2) ಸಾಲ್ಕಗಳ್ ಮಿತಿಯಲ ಿ (ಪ್ರ ಾ ಸದ ದೃಷ್ಟಠ ಯಂದ 2 ಸಾಲ್ಕ ಪರಿಕಗಣನ್ನ). 3) ಪ ಾ ತಿಪ್ರದದಲ್ಲ ಿ ಮಾತೆ ಾ ಗಳು ಸಮನ್ಯಗರಬೇಕು. 4) ಅಂತಯ ಪ್ರ ಾ ಸ ಕಡ್ಡಾ ಯ. 5) ಸವ ಚ್ಛ ಂದ ಛಂದಸ್ಸು
  • 64. ವಿಧಗಳು : ರಗಳೆಯಲ್ಲ ಾ ಮೂರು ವಿಧ 1) ಉತ್ನು ಹ ರಗಳೆ 2) ಮಂದನಿಲ ರಗಳೆ 3) ಲಲ್ಲತ ರಗಳೆ
  • 65. ಉತ್ತು ಹ ರಗಳೆ ಉತ್ತು ಹ ರಗಳೆಯ ಲಕ್ಷಣಗಳು : 1) ಮಾತ್ತ ಾ ಗಣಾತಮ ಕವಾದುದು. 2) ಸಾಲ್ಕಗಳ್ ಮಿತಿಯಲ ಿ (ಪ್ರ ಾ ಸದ ದೃಷ್ಟಠ ಯಂದ 2 ಸಾಲ್ಕ ಪರಿಕಗಣನ್ನ). 3) ಪ ಾ ತಿಪ್ರದದಲ್ಲ ಿ ಮಾತೆ ಾ ಗಳು ಸಮನ್ಯಗರುತ ು ವೆ 3 ಮಾತೆ ಾ ಯ 4 ಗಣಗಳು = 12 ಮಾತೆ ಾ ಗಳು 3 ಮಾತೆ ಾ ಯ 3 ಗಣಗಳು + ಒಂದು ಗುರು = 11 ಮಾತೆ ಾ ಗಳು 1) ಅಂತಯ ಪ್ರ ಾ ಸ ಕಡ್ಡಾ ಯವಾಗರುತ ು ದೆ. 2) ಸವ ಚ್ಛ ಂದ ಛಂದಸ್ಸು
  • 66. ತಾಂಬಿವಿಾಂಡಿನಂತ್ರ ಪ್ರಡಿ ರ್ಕಕ ವಕ್ರಕ ಯಂತ್ರ ಕೂಡಿ ಕುಳಿವಥ ಪೂಗಳಂಗಳಲ್ಲ ಾ ತಳಿರ ಕಾವಣಂಗಳಲ್ಲ ಾ ಮಾವಿನಡಿಯಳಾಡುತಾಂ ಪ್ರಡವೆಯೆದ ಕೇಳುತಾಂ
  • 67. ಮಂದಾನಿಲ ರಗಳೆ 1) ಮಾತ್ತ ಾ ಗಣಾತಮ ಕವಾದುದು. 2) ಸಾಲ್ಕಗಳ್ ಮಿತಿಯಲ ಿ (ಪ್ರ ಾ ಸದ ದೃಷ್ಟಠ ಯಂದ 2 ಸಾಲ್ಕ ಪರಿಕಗಣನ್ನ). 3) ಪ ಾ ತಿಪ್ರದದಲ್ಲ ಿ ಮಾತೆ ಾ ಗಳು ಸಮನ್ಯಗರುತ ು ವೆ 4 4 4 4 = 16 ಮಾತೆ ಾ ಗಳು 3 5 3 5 = 16 ಮಾತೆ ಾ ಗಳು 1) ಅಂತಯ ಪ್ರ ಾ ಸ ಕಡ್ಡಾ ಯವಾಗರುತ ು ದೆ. 2) ಸವ ಚ್ಛ ಂದ ಛಂದಸ್ಸು
  • 68. ಆಡುವ ಗುಾಂಡಯಯ ನ ಹೊಸ್ತ ನೃತಯ ಾಂ ನ್ನೋಡುವ ಶ್ವನಂ ಮುಟ್ಟಟ ತ ಸ್ತತಯ ಾಂ 4*4 = 16 (ಹರಿಹರ – ಕುಾಂಬಾರ ಗುಾಂಡಯಯ ನ ರಗಳೆ ) ನಂದನಂಗಳೊಳ್ ಸ್ಸಳಿವ ಬಿರಯಿಯಿಾಂ ಕಂಪು ಕಣಮ ಲೆಯ ಪೂತ ಸ್ಸರಯಿಯಿಾಂ 3 5 3 5 = 16 (ಪಂಪ – ವಿಕ ರ ಮಾರ್ಜಥನ ವಿರ್ಯಂ)
  • 69. 3) ಲಲ್ಲತ ರಗಳೆ ಅಳಿಯೆರಗದನಿಲನಲ್ಕಗದ ರವಿಕರಂ ಪುಗದ ಸ್ಸಳಿಗಂಡು ದಳ್ವೇಱೆ ಹಸ್ಸರಳಿದು ಬೆಳುಪುಳಿದ 5*4=20
  • 70. ಸರಳ್ ರಗಳೆ ಇಂಗಿ ಷ್ಟನ ಬಾ ಿ ಂಕ್ ವಸ್ಥ (Blank verse) ಪದಕೆಕ ಸಂವಾದಿಯಾಗ ಬಳ್ಸ್ಸವ ಪದ. ಜಗತಪ ಾ ಸಿದಧ ಕಾವಯ ಛಂದಸ್ಸು ಗಳ್ಲ್ಲ ಿ ಇರ್ದ ಒಂದು. ಇದು ಲಲ್ಲತ ರಗಳೆಯ ರೂಪ. ಪ್ರ ಾ ಸರಹಿತವಾದ ರಗಳೆ. ಸಮ ಶಾನ ಕುರುಕೆ ೆ ೋತ ಾ ಂ, ಬೆರಳ್ಗ ಗೆ ಕೊರಳ್ , ಶೂದ ಾ ತಪಸಿವ ( ಕುವೆಂಪುರವರ ನ್ಯಟಕಗಳು ) ನ್ಯಟಕಗಳ್ಲ್ಲ ಿ ಸರಳ್ ರಗಳೆಯನುನ ಬಳ್ಸಲ್ಲಗದೆ. ಬಿರುಗಾಳಿ (ಕುವೆಂಪು) ನ್ಯಟಕದ ಮುನುನ ಡಿಯಲ್ಲ ಿ ಟ್ಟ.ಎಸ್.ವೆಂಕಣು ಯಯ ಸರಳ್ ರಗಳೆಯನುನ ʼಮಹಾಛಂದಸ್ಸು ʼ ಎಂದಿದಾಾ ರೆ ಇದ ಮುಗಸಿ ತಂದಿಹೆನ್ ಈ ಬೃಹದ್ ಗಾನಮಂ
  • 71. ಲಲ್ಲತ ರಗಳೆ, ಬಾ ಾ ಾಂಕ್ ವಸ್ಥ ಗಳನ್ನು ಕಸಿಮಾಡಿ ಸ್ತರಳ ರಗಳೆಯನ್ನು ಮದಲ್ಲಗೆ ರೂಪಸಿದವರು ಮಾಸಿ ್ . ( ಅರುಣ - ಕವನ ಸಂಕಲನದ ʼಸ್ತಥ ಳಗಳ ಹೆಸ್ತರುʼ - ಕವಿತ್ರ )
  • 72. ಷಟಪ ದಿ • ಷಟ್+ ಪದಿ = ಆರು ಸಾಲ್ಲನ ಪದಯ • ಮೊದಲ ಷಟಪ ದಿ ಕಾವಯ : ಚಂದ ಾ ರಾಜನ ಮದನತಿಲಕ ಕಾಲ : ಕ ಾ .ಶ.1030 • 15-18 ಶತಮಾನ ಷಟಪ ದಿ ಯುಗ • ಷಟಪ ದಿಯ ಮೂಲ : ಅಂಶ ಷಟಪ ದಿ ನಂತರ ಅಂಶ ಷಟಪ ದಿಯ ಕವಲ್ಕ ಒಡೆದು ಮಾತ್ತ ಾ ಷಟಪ ದಿಯಾಗ ಬದಲ್ಲವಣೆ • ವಿಧಗಳು : 6 (6 + 1 = 7 )
  • 73. ಒಂದನೇ ನ್ಯಗವಮಥನು ತನನ ಛಂದೋಂಬುಧಿಯಲ್ಲ ಿ ಹೇಳುವ ಕನ್ಯಥಟಕ ವಿಷಯಜಾತಿಗಳ್ಲ್ಲ ಿ ಷಟಪ ದಿಯೂ ಒಂದು ಅಂಶಷಟಪ ದಿಯ ಲಕ್ಷಣವನುನ ಮೊದಲ್ಕ ನಿರೂಪಸ್ಸವುದು ಛಂದೋಂಬುಧಿ ಹಿೋಗೆ ಹೇಳಿದಾಾ ನ್ನ ಮಂದರಧರಗಣಂ ಬಂದಿಕಾಥಱಂತಯ ದಳ್ ಕುಂದದೆ ನ್ನಲಸ್ಸಗೆ ಮದನಹರಂ ಇಂದು ನಿಭಾನನ್ನ ಮುಂದಣ ಪದ(ನು)ಮಿೋ ಯಂದಮೆ ಯಾಗ(ಲೆಕ ) ಷಟಪ ದಿ ಕೇಳ್ ಆರು ಮಂದರಧರಗಣಗಳು (ವಿಷ್ಣು ಗಣಗಳು)
  • 74. ಅಂಶಷಟಪ ದಿ ಲಕ್ಷಣ: ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ರು ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ರು
  • 75. ಮಾತ್ತ ಾ ಷಟಪ ದಿ ಒಂದನೇ ನ್ಯಗವಮಥನ ಛಂದೋಂಬುಧಿಯ ಅಧಿಕಪ್ರಠದಲ್ಲ ಿ ಬರುವ ಪದಯ : ಶರಕುಸ್ಸಮ ಭೋಗ ಭಾಮಿನಿ ಪರಿಕವಧಿಥನಿ ವಾಧಿಥಕಗಳೆಂದಾಱು ತೆಱಂ ಕರಿಕ ದಶ ರವಿ ಮನು ರಾಜರ್ / ಬರೆ ವಿಂಶತಿಮಾತೆ ಾ ಯಂದೆ ಷಟಪ ದಿ ನಡೆಗುಂ
  • 76. ಮಾತ್ತ ಾ ಷಟಪ ದಿಯ ಸಾಮಾನಯ ಲಕ್ಷಣಗಳು : 1) 6 ಪ್ರದಗಳಿರುತ ು ವೆ 2) 1,2,4,5 ನೇ ಪ್ರದಗಳು ಸಮವಾಗದುಾ , 3-6 ನೇ ಪ್ರದಗಳು ಸಮವಾಗರುತ ು ವೆ 3) ಮೂರು ಮತ್ತ ು ಆರನ್ನಯ ಪ್ರದಗಳು 1,2,4,5 ನೇ ಪ್ರದಗಳ್ ಒಂರ್ದವರೆ ಪಟುಟ ಇರುತ ು ವೆ
  • 77. 1) ಶರಷಟಪ ದಿ : ಮೊದಲ ಸಾಲ್ಲನಲ್ಲ ಿ 4 ಮಾತೆ ಾ ಯ ಎರಡು ಗಣಗಳಿರುತ ು ವೆ. ಈಶನ ಕರುಣೆಯ ನ್ಯಶಿಸ್ಸ ವಿನಯದಿ ದಾಸನ ಹಾಗೆಯೆ ನಿೋ ಮನವೇ ಕೆ ೆ ೋಶದ ವಿಧವಿಧ ಪ್ರಶವ ಹರಿಕದು ವಿ ಲ್ಲಸದಿ ಸತಯ ವ ತಿಳಿ ಮನವೇ
  • 78. ಶರ ಷಟಪ ದಿಯ ಗಣವಿನ್ಯಯ ಸ : 4 4 4 4 4 4 4 +2 = 30 4 4 4 4 4 4 4 +2 = 30
  • 79. 2) ಕುಸ್ಸಮ ಷಟಪ ದಿ : ಮೊದಲ ಸಾಲ್ಲನಲ್ಲ ಿ 5 ಮಾತೆ ಾ ಯ ಎರಡು ಗಣಗಳಿರುತ ು ವೆ ಅವರವರ ದರುಶನಕೆ ಅವರವರ ವೇಷದಲ್ಲ ಅವರಿಕವರಿಕಗೆಲ ಿ ಗುರು ನಿೋನ್ಬಬ ನ್ನ ಅವರವರ ಭಾವಕೆಕ ಅವರವರ ಪೂಜೆಗಂ ಅವರಿಕವರಿಕಗೆಲ ಿ ಶಿವ ನಿೋನ್ಬಬ ನ್ನ
  • 80. ಕುಸ್ಸಮ ಷಟಪ ದಿಯ ಗಣವಿನ್ಯಯ ಸ : 5 5 5 5 5 5 5 + 2 = 37 5 5 5 5 5 5 5 + 2 = 37 (74)
  • 81. 3) ಭೋಗ ಷಟಪ ದಿ : ಮೊದಲ ಸಾಲ್ಲನಲ್ಲ ಿ ಮೂರು ಮಾತೆ ಾ ಯ ನ್ಯಲ್ಕಕ ಗಣಗಳಿರುತ ು ವೆ ತಿರುಕನ್ೋವಥನೂರ ಮುಂದೆ ಮುರುಕುಧಮಥಶಾಲೆಯಲ್ಲ ಿ ಒರಗರುತ ು ಲೊಂದ ಕನಸ ಕಂಡನ್ನಂತನ್ನ ಪುರದ ರಾಜ ಸತ ು ರವಗೆ ವರಕುಮಾರರಿಕಲ ಿ ದಿರಲ್ಕ ಕರಿಕಯ ಕೈಗೆ ಕುಸ್ಸಮಮಾಲೆಯತ್ತ ು ಪುರದಳು
  • 82. ಭೋಗ ಷಟಪ ದಿಯ ಗಣವಿನ್ಯಯ ಸ : 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 + 2 = 64 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 + 2 = 64 (128)
  • 83. 4) ಭಾಮಿನಿೋ ಷಟಪ ದಿ : ಮೊದಲ ಸಾಲ್ಲನಲ್ಲ ಿ 3 4 3 4 ಗಣವಿನ್ಯಯ ಸ ಬರುತ ು ದೆ. ಎಲ ಿ ರೊಳು ಕಲ್ಲಭಿೋಮನೇ ಮಿಡು ಕುಳ್ ಳ ಗಂಡನು ಹಾನಿಹರಿಕಬಕೆ ನಿಲ ಿ ದಂಗೈಸ್ಸವನು ಕಡು ಹಿೋಹಾಳಿಯುಳ್ ಳ ವನು ಖುಲ ಿ ನಿವನುಪಟಳ್ವನ್ಯತಂ ಗೆಲ ಿ ವನು ಹೇಳುವೆನು ಬಳಿಕವ ನಲ್ಲ ಿ ಹುರುಳಿಲ ಿ ದಡೆ ಕುಡಿವೆನು ಘೋರತರ
  • 84. ಭಾಮಿನಿೋ ಷಟಪ ದಿಯ ಗಣವಿನ್ಯಯ ಸ : 3 4 3 4 3 4 3 4 3 4 3 4 3 4 + 2 =51 3 4 3 4 3 4 3 4 3 4 3 4 3 4 + 2 =51 (102)
  • 85. 5) ಪರಿಕವಧಿಥನಿೋ ಷಟಪ ದಿ : ಮೊದಲ ಸಾಲ್ಲನಲ್ಲ ಿ ನ್ಯಲ್ಕಕ ಮಾತೆ ಾ ಯ ನ್ಯಲ್ಕಕ ಗಣಗಳು ಬರುತ ು ವೆ. ದುರಿಕತವನಂ ಬೆಳೆವುದಕೆ ಪೊಲಂಕೊಲೆ ಪರಿಕಕಲ್ಲಸಿದನವದೋಹಳ್ಮನೃತಂ ಪರಿಕಕಾಲ್ಕದಕಮದಕೆ ಕಳ್ವನಯ ಸಿ ು ಾ ೋಸಂಗಮೆಗೆಯೆಮ
  • 86. 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 + 2 = 58 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 + 2 = 58 ( 116 )
  • 87. 6) ವಾಧಥಕ ಷಟಪ ದಿ : ಮೊದಲ ಸಾಲ್ಲನಲ್ಲ ಿ ಐದು ಮಾತೆ ಾ ಯ ನ್ಯಲ್ಕಕ ಗಣಗಳು ಬರುತ ು ವೆ. ಬಿಸ್ಸಡದಿರು ಬಿಸ್ಸಡದಿರು ಬೇಡಬೇಡಕಟಕಟ ಹಸ್ಸಳೆನ್ಂದಹನ್ನಂದು ಬಿೋಳ್ ವ ವನನ್ನತಿ ು ತ ಕಕ ಸಿಕೊಂಡು ಕುಲವನ್ೋಡದೆ ಬೇಡಿಕೊಂಬೆನಿವನ್ನನನ ಮಗನಲ ಿ ನಿನನ ಶಿಶುವಿನ್ೋಪ್ರದಿ ಸ್ಸಡಲನುಮತವನಿತ್ತ ು ಕರು
  • 88. ವಾಧಥಕ ಷಟಪ ದಿಯ ಗಣವಿನ್ಯಯ ಸ : 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 + 2 = 72 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 + 2 = 72 ಒಟುಟ ಮಾತೆ ಾ ಗಳು = 154
  • 89. 7) ಉದಾ ಂಡ ಷಟಪ ದಿ: ಮೊದಲ ಸಾಲ್ಲನಲ್ಲ ಿ ನ್ಯಲ್ಕಕ ಮಾತೆ ಾ ಯ ಐದು ಗಣಗಳು ಬರುತ ು ವೆ ಪರಿಕಣಾಮದಕಣಿ ಶಾಂತಿಯ ನಿಧಿ ಭಕ ು ಯ ಸಾ ಗರಮೇಕೊೋನಿಷ್ಠಠ ಯ ಹರನತಿಸಾಮರ್ಯ ಥದ ತರನಿೋತಿಯಕಡಲ್ಕದಯಾಸಾಗರ ಪುಣಯ ದ ಪುಂಜುಯ ಂಸತಯ ದಸದನಂ
  • 90. ಉದಾ ಂಡ ಷಟಪ ದಿಯ ಗಣವಿನ್ಯಯ ಸ : 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 =72 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 =72 ಒಟ್ಟಟ ಮಾತ್ರ ರ ಗಳು 144
  • 91. ಕ ಾ ಸಂ ಷಟಪ ದಿಯ ಹೆಸರು ಮೊದಲ ಸಾಲ್ಲನ ಗಣವಿನ್ಯಯ ಸ ಮೂರು ಮತ್ತ ು ಆರನೇ ಸಾಲ್ಲನ ಗಣವಿನ್ಯಯ ಶ ಪೂವಾಥ ಧಥದಲ್ಲ ಿ ಮಾತೆ ಾ ಗಳ್ ಸಂಖೆಯ ಒಟುಟ ಮಾತೆ ಾ ಗಳ್ ಸಂಖೆಯ 1 ಶರ 4 4 4 4 4 + 2 30 60 2 ಕುಸ್ಸಮ 5 5 5 5 5 + 2 37 74 3 ಭೋಗ 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 +2 44 88 4 ಭಾಮಿನಿ 3 4 3 4 3 4 3 4 3 4 + 2 51 102 5 ಪರಿಕವಧಿಥನಿ 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 + 2 58 116 6 ವಾಧಥಕ 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 + 2 72 144 7 ಉದಾ ಂಡ 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 72 144
  • 92. ಷಟಪ ದಿಯ ಹಿನ್ನನ ಲೆ ಮತ್ತ ು ಪ ಾ ಮುಖ ಕೃತಿಗಳು : • ಮೊದಲ ಉಲೆಿ ೋಖ : ಷಟಪ ದಿಯ ಮೊದಲ ಉಲೆಿ ೋಖ ಒಂದನೇ ನ್ಯಗವಮಥನ ಛಂದೋಂಬುಧಿಯಲ್ಲ ಿ ದರೆಯುತ ು ದೆ • ಮೊದಲ ಷಟಪ ದಿ ಕಾವಯ : ಚಂದ ಾ ರಾಜನ - ಮದನತಿಲಕ • 13 ನೇ ಶತಮಾನವನುನ ಷಟಪ ದಿಯ
  • 93. • ವಾಧಥಕ ಷಟಪ ದಿಯನುನ ಷಟಪ ದಿಗಳ್ ರಾಜ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತ ು ರೆ • ಭಾಮಿನಿೋ ಷಟಪ ದಿಯನುನ ಷಟಪ ದಿಗಳ್ ರಾಣಿ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತ ು ರೆ
  • 94. ಭಾಮಿನಿೋ ಷಟಪ ದಿ : ಭಿೋಮಕವಿಯ ಬಸವಪುರಾಣವೇ ಭಾಮಿನಿೋ ಷಟಪ ದಿಯ ಮೊದಲ ಕಾವಯ 1) ಗದುಗನ ಭಾರತ - ನ್ಯರಣಪಪ 2) ಪ ಾ ಭುಲ್ಲಂಗಲ್ಲೋಲೆ -– ಚಾಮರಸ 3) ರಾಮಧ್ಯನಯ ಚ್ರಿಕತೆ , ನಳ್ಚ್ರಿಕತೆ , ಹರಿಕಭಕ ು ಸಾರ –- ಕನಕದಾಸ 4) ಜಾಾ ನಸಿಂಧು -– ಚ್ಚದಾನಂದವಧೂತ 5) ಅನುಭವಾಮೃತ – ಮಹಲ್ಲಂಗರಂಗ
  • 95. ವಾಧಥಕ ಷಟಪ ದಿಯ ಕೃತಿಗಳು : 1) ಹರಿಕಶಚ ಂದ ಾ ಚಾರಿಕತ ಾ ಯ , ಸೊೋಮನ್ಯರ್ಚಾರಿಕತ ಾ ಯ , ಸಿದಧ ರಾಮ ಚಾರಿಕತ ಾ ಯ - – ರಾರ್ವಾಂಕ 2) ಜೈಮಿನಿ ಭಾರತ - ಲಕ ೆ ಮ ೋಶ 3) ಚ್ನನ ಬಸವಪುರಾಣ –- ವಿರೂಪ್ರಕ್ಷ ಪಂಡಿತ 4) ರಾಮಪಟ್ರ್ಟ ಭಿಷೇಕ – - ಮುದಾ ಣ ( ನಂದಳಿಕೆ ಲಕ ೆ ಮ ೋನ್ಯರಾಯಣ) 5) ಶಿವತತ ು ವ ಚ್ಚಂತ್ತಮಣಿ - ಲಕಕ ಣು ದಂಡೇಶ 6) ಭಾವಚ್ಚಂತ್ತರತನ -– ಗುಬಿಬ ಯ ಮಲ ಿ ಣಾಯಥ
  • 96. ಕುಮುದೇಂದು ( 1275 ) : ಕುಮುದೇಂದು ರಾಮಾಯಣ – ಎಲ್ಲ ಿ ಜಾತಿಯ ಷಟಪ ದಿ. ದೇಪರಾಜ (ದೇವರಾಜ) ಅಮರುಕಶತಕ – ಪರಿಕವಧಿಥನಿ ಷಟಪ ದಿಯಲ್ಲ ಿ ದೆ.
  • 97. 1) ʼಷ್ಟ್ಪ ದಿʼಯಲ್ಲ ಾ ಎಷ್ಟಟ ವಿಧ ? 1) 8 2) 4 3) 6 4) 10
  • 98. 2) ಇವುಗಳಲ್ಲ ಾ ʼವಾಧಥಕಷ್ಟ್ಪ ದಿʼ ಕಾವಯ ಯಾವುದು ? 1) ಯಶೋಧರ ಚರಿತ್ರ ರ 2) ಗಿರಿಜಾ ಕಲಾಯ ಣ 3) ಹರಿಶಚ ಾಂದ ರ ಕಾವಯ 4) ಪ ರ ಭುಲ್ಲಾಂಗ ಲ್ಲೋಲೆ
  • 99. SDA 2008 3) ಕುಮಾರವಾಯ ಸ್ತ ಭಾರತದ ಛಂದಸ್ಸು 1) ಚಂಪೂ 2) ವಾಧಥಕ ಷ್ಟ್ಪ ದಿ 3) ಭೋಗ ಷ್ಟ್ಪ ದಿ 4) ಭಾಮಿನಿ ಷ್ಟ್ಪ ದಿ
  • 100. 4) ಪ ರ ಭುಲ್ಲಾಂಗಲ್ಲೋಲೆ ಕಾವಯ ದ ಛಂದಸ್ಸು 1) ಷ್ಟ್ಪ ದಿ 2) ರಗಳೆ 3) ಸ್ತಾಂಗತಯ 4) ಚಂಪೂ
  • 101. FDA 2018 ( 282) 5) ʼಬೆಳಿ ಿ ಮೋಡವೆ ಎಲ್ಲ ಾ ಓಡುವೆ ನನು ಬ್ಳಿಗೇ ನಲ್ಲದು ಬಾʼ ಇದರ ಲಯ 1) ಮಂದನಿಲ 2) ಭಾಮಿನಿ 3) ಲಲ್ಲತ 4) ವಾಧಥಕ
  • 102. 6) ವಾಧಥಕ ಷಟಪ ದಿಯ 3 ಮತ್ತ ು 6 ನೇ ಸಾಲ್ಲನಲ್ಲ ಿ ರುವ ಮಾತೆ ಾ ಗಳ್ ಒಟುಟ ಸಂಖೆಯ ಎಷ್ಣಟ ? 1) 28 2) 30 3) 32 4) 34
  • 103. 7) ಭಾಮಿನಿ ಷ್ಟ್ಪ ದಿಯ ಕ್ರರಿಯ ಸ್ತಲುಗಳ ಮಾತ್ನ ರ ರಚನೆ ಹೋಗೆ 1) 3+3+3+3 2) 3+4+3+4 3) 4+3+4+3 4) 3+5+3+5 103
  • 104. 8) ವಾಧಥಕ ಷ್ಟ್ಪ ದಿಯ ಲಕ್ಷಣವಿದು 1) 4:4:4:4 2) 6:6:6:6 3) 5:5:5:5 4) 3:4:3:4 104
  • 105. 9) ʼಜೈಮಿನಿ ಭಾರತʼವು ಈ ಷ್ಟ್ಪ ದಿಯಲ್ಲ ಾ ರಚಿತವಾಗಿದೆ 1) ಪರಿವರ್ಧಥನಿ 2) ಭೋಗ 3) ಭಾಮಿನಿ 4) ವಾಧಥಕ 105
  • 106. ಅಂಶಗಣ/ ಅಂಶಛಂದಸ್ಸು ಅಂಶಗಳು : 1) ಮೂಲ್ಲಂಶ : ಒಂದು ಗುರು / ಎರಡು ಲಘು ಒಂದು ಗುರು ಅರ್ವಾ ಎರಡು ಲಘುಗಳ್ ನಂತರ ಬರುವ ಒಂದು ಲಘುವಾಗಲ್ಲೋ ಒಂದು ಗುರುವಾಗಲ್ಲೋ ಒಂದಂದು ಅಂಶಗಳು
  • 107. ನಯನ ಕನನ ಡ ರಾಜ್ಯ ೋತು ವ ವೈಯಾಕರಣ ರಾಸಾಯನಿಕ ಶಬಾ ವೇಷಂತರ
  • 108. ಅಂಶಗಣದಲ್ಲ ಿ ಮೂರು ವಿಧ : 1) ಬ ಾ ಹಮ ಗಣ 2) ವಿಷ್ಣು ಗಣ 3) ರುದ ಾ ಗಣ 1) ಬ ಾ ಹಮ ಗಣ - ಎರಡು ಅಂಶ - ನ್ಯಲ್ಕಕ ವಿನ್ಯಯ ಸ 1) - - 2) UU - 3) – U 4) UUU
  • 109. 2) ವಿಷ್ಣು ಗಣ - ಮೂರು ಅಂಶ – ಎಂಟು ರಿಕೋತಿ ( ಹೆರ್ಚಚ ಬಳ್ಕೆಯಾಗರುವ ಅಂಶಗಣ ) 1) - - - 2) UU - - 3) – U – 4) UUU - 5) - - U 6) UU – U 7) – UU 8) UUUU
  • 110. 3) ರುದ ಾ ಗಣ - ನ್ಯಲ್ಕಕ ಅಂಶ – ಹದಿನ್ಯರು ರಿಕೋತಿ 1) - - - - 2) UU - - - 3) – U - - 4) UUU — - 5) – U - U 6) UU – U - 7) – UU - 8) UUUU -
  • 111. 9) - - - U 10) UU — - U 11) – U - U 12) UUU - U 13) – – UU 14) UU - UU 15) – UUU 16) UUUUU
  • 112. ತಿ ಾ ಪದಿ : • ಕನನ ಡ ದೇಸಿೋಯ ಛಂದಸ್ಸು ಗಳ್ಲ್ಲ ಿ ತಿ ಾ ಪದಿ ಅತಯ ಂತ ಪ ಾ ಸಿದಧ ವಾದುದು. • ಮೂತಿಥ ಚ್ಚಕಕ ದಾದರೂ ಕೋತಿಥ ದಡಾ ದು. ಒಂದನೇ ನ್ಯಗವಮಥ ತನನ ಛಂದೋಂಬುಧಿಯಲ್ಲ ಿ ತಿ ಾ ಪದಿಯಲ್ಲ ಿ ಯೇ ತಿ ಾ ಪದಿಯ ಲಕ್ಷಣ ಹೇಳಿದಾಾ ನ್ನ. ಬಿಸ್ಸರುಹೋದಭ ವಗಣಂ ರಸದಶಸಾಾ ನದಳ್
  • 113. ತಿ ಾ ಪದಿಯ ಗಣವಿನ್ಯಯ ಸ : ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ಬ ಾ ವಿ ವಿ ವಿ ಬ ಾ ವಿ
  • 114. ಲಕ್ಷಣಗಳು : 1) ಅಂಶಗಣಾತಮ ಕವಾದುದು 2) ಮೂರು ಸಾಲ್ಕಗಳಿರುತ ು ವೆ 3) ಒಟುಟ 11 ಗಣಗಳು 4) ಆರು ಮತ್ತ ು ಹತ ು ನೇ ಸಾಾ ನದಲ್ಲ ಿ ಬ ಾ ಹಮ ಗಣ ಉಳಿದವು ವಿಷ್ಣು ಗಣಗಳು 5) ಆದಿಪ್ರ ಾ ಸವಿರುತ ು ದೆ 6) ಗಣಪರಿಕವತಥನ್ನ ಬರುತ ು ದೆ ಅಂದರೆ ವಿಷ್ಣು ಗಣದ ಸಾಾ ನದಲ್ಲ ಿ ರುದ ಾ ಗಣವ್ೋ ಅರ್ವಾ ಬ ಾ ಹಮ ಗಣವ್ೋ ಬ ಾ ಹಮ ಗಣದ ಸಾಾ ನದಲ್ಲ ಿ ವಿಷ್ಣು ಗಣವ್ೋ ಬರಬಹುದು.
  • 115. ಸಾಧುಗೆ ಸಾಧು ಮಾಧುಯಯ ಥನ್ನಗ ಮಾಧೂಯಯ ಥಂ ಬಾಧಿಪಪ ಕಲ್ಲಗೆ ಕಲ್ಲಯುಗವಿಪರಿಕೋತ ನ್ಯಮ ಧವನಿೋತನ್ನಪ ಱನಲ ಿ (ಕಪೆಪ ಅರಭಟಟ ನ ಬಾದಾಮಿ ಶಾಸನ – ಕಾಲ –
  • 116. ತಿ ಾ ಪದಿಯ ವಿಧಗಳು : 1) ಚ್ಚತ ಾ ತಿ ಾ ಪದಿ ( ಕೊನ್ನಯ ಗಣ ವಿಷ್ಣು ಗಣ) 2) ವಿಚ್ಚತ ಾ ( ಕೊನ್ನಯ ಗಣ ರುದ ಾ ಗಣ)
  • 117. ಅಡಗಯ ಮನಿಯಾಗ ಮಡದಿಯ ಸ್ಸಳಿವಿಲ ಿ ಅಡಗ ಬಾಯೋಗ ರುಚ್ಚಯಲ ಿ / ಹಡೆದವವ ಮಡದಿ ತವರಿಕಗೆ ಹೋಗಾಯ ಳ್ (ಚ್ಚತ ಾ ತಿ ಾ ಪದಿ)
  • 118. ಹಾದಿಯ ಮನ್ನಯೊೋಳೆ ಪ್ರದದುಂಗುರದೋಳೆ ಗೋದಿಯ ಸಿೋರೆ ನ್ನರಿಕಯೊೋಳೆ ಸರಸಾತಿ ಬೋದಿಸಮಮ ಯಯ ಸವಿನುಡಿಯ (ವಿಚ್ಚತ ಾ ತಿ ಾ ಪದಿ)
  • 119. ಮಾತ್ತ ಾ ತಿ ಾ ಪದಿ : • ಅಂಶಗಣಾತಮ ಕವಾಗದಾ ತಿ ಾ ಪದಿಯು ಕಾಲ್ಲನಂತರದಲ್ಲ ಿ ಮಾತ್ತ ಾ ತಿ ಾ ಪದಿಯಾಗ ಪರಿಕವತಥನ್ನಯಾಯತ್ತ. • ಸವಥಜಾ ನನುನ “ತಿ ಾ ಪದಿಯ ಬ ಾ ಹಮ ” ಎನುನ ವರು. ಸಾಲವನು ಕೊಂಬಾಗ ಹಾಲೊೋಗರುಂಡಂತೆ ಸಾಲ್ಲಗನು ಬಂದು ಎಳೆವಾಗ ಕಬಬ ದಿಯ ಕೋಲ್ಕಮುರಿಕದಂತೆ ಸವಥಜಾ
  • 120. ಮಾತ್ತ ಾ ತಿ ಾ ಪದಿಯ ಗಣವಿನ್ಯಯ ಸ : 5 5 5 5 5 3 5 5 5 3 5
  • 121. ಇತಿಹಾಸ : • ಕನನ ಡದ ಮೊದಲ ತಿ ಾ ಪದಿ ಶಾಸನ ಬಾದಾಮಿ ಶಾಸನ • ಆದಿಪುರಾಣ, ಶಾಂತಿಪುರಾಣ ಕೃತಿಗಳ್ಲ್ಲ ಿ ತಿ ಾ ಪದಿಗಳಿವೆ • ಸವಥಜಾ ನನುನ ʼತಿ ಾ ಪದಿಯ ಬ ಾ ಹಮ ʼ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಲಗದೆ • ದ.ರಾ.ಬೇಂದೆ ಾ : ತಿ ಾ ಪದಿಯನುನ ʼಜಾನಪದ ವೃತ ು ಗಳ್ ಗಾಯತಿ ಾ ʼ ಎಂದಿದಾಾ ರೆ
  • 122. ಪ ಾ ಮುಖ ತಿ ಾ ಪದಿಯ ಕೃತಿಗಳು : 1) ತಿ ಾ ಪದಿಯ ಮೊದಲ ಕೃತಿ : ಅಕಕ ಮಹಾದೇವಿಯ ಯೊೋಗಾಂಗತಿ ಾ ವಿಧಿ (12 ನೇ ಶತಮಾನ) 2) ನಿಜಗುಣಶಿವಯೊೋಗ : ಕೈವಲಯ ವಚ್ನಗಳು 3) ಪರಂಜ್ಯ ೋತಿಯತಿ : ಅನುಭವಮುಕುರ ( 995 - ತಿ ಾ ಪದಿಗಳು ) 4) ಜಯದೇವಿ ತ್ತಯ ಲ್ಲಗಾಡೆ - ಶಿ ಾ ೋ ಸಿದಧ ರಾಮೇಶ ವ ರ ಪುರಾಣ ( 4100 - ತಿ ಾ ಪದಿಗಳು )
  • 123. ಸಾಂಗತಯ : ಲಕ್ಷಣಗಳು : 1) ಅಂಶಗಣಾತಮ ಕವಾದುದು 2) ನ್ಯಲ್ಕಕ ಸಾಲ್ಕಗಳಿದುಾ ಒಂದು ಮತ್ತ ು ಮೂರನೇ ಸಾಲ್ಕಗಳು ಎರಡು ಮತ್ತ ು ನ್ಯಲಕ ನೇ ಸಾಲ್ಕಗಳು ಸಮವಾಗರುತ ು ವೆ. 3) ಒಟುಟ ಹದಿನ್ಯಲ್ಕಕ ಗಣಗಳಿರುತ ು ವೆ 4) 7 -14 ನೇ ಗಣಗಳು ಬ ಾ ಹಮ ಗಣಗಳು
  • 124. ಪರಮ ಪರಂಜ್ಯ ೋತಿ ಕೊೋಟ್ಟ ಚಂದಾ ಾ ದಿತಯ ಕರಣ ಸ್ಸಜಾಾ ನ ಪ ಾ ಕಾಶ ಸ್ಸರರ ಮಕುಟ ಮಣಿರಂಜಿತ ಚ್ರಣಾಬಜ ಶರಣಾಗು ಪ ಾ ರ್ಮ ಜಿನೇಶ (ಭರತೇಶ ವೈಭವ - ರತ್ತನ ಕರವಣಿಥ )
  • 125. ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ಬ ಾ ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ಬ ಾ
  • 126. • ನ್ಯಲ್ಕಕ ಸಾಲ್ಕಗಳ್ ಚೌಪದಿ • ಅಚ್ಚ ಗನನ ಡ ಛಂದಸ್ಸು • ಕನ್ಯಥಟಕ ವಿಷಯಜಾತಿಗಳ್ಲ್ಲ ಿ ಪ ಾ ಸಿದಧ ವಾದುದು • ಮೊದಲ್ಲನಿಂದಲ್ಲೂ ಅಂಶಗಣಾತಮ ಕವಾಗಯೇ ಉಳಿದ ಛಂದಸ್ಸು
  • 127. ಇತಿಹಾಸ : ಮೊದಲ ಸಾಂಗತಯ ಕೃತಿ : ದೇಪರಾಜನ ʼಸೊಬಗನ ಸೊೋನ್ನʼ ( ಕಾಲ. ಸ್ಸ.ಕ ಾ .ಶ 1265 )
  • 128. ಸಾಂಗತಯ ಕೃತಿಗಳು : 1) ಮೊದಲ ಕೃತಿ : ದೇಪರಾಜನ ʼಸೊಬಗನ ಸೊೋನ್ನʼ (1265 ) 2) ಭರತೇಶ ವೈಭವ - ರತ್ತನ ಕರವಣಿಥ 3) ಮೊೋಹನ ತರಂಗಣಿ – ಕನಕದಾಸ 4) ರಾಮನ್ಯರ್ ಚ್ರಿಕತೆ (ಕುಮಾರರಾಮನಸಾಂಗತಯ ) - ನಂಜುಂಡ ಕವಿ 5) ತಿ ಾ ಪುರದಹನ ಸಾಂಗತಯ : ಶಿಶುಮಾಯಣ 6) ಹದಿಬದೆಯ ಧಮಥ : ಸಂಚ್ಚಯ ಹನನ ಮಮ
  • 129. ಅಂಶಷಟಪ ದಿ : • ಒಂದನೇ ನ್ಯಗವಮಥನು ತನನ ಛಂದೋಂಬುಧಿಯಲ್ಲ ಿ ಹೇಳುವ ಕನ್ಯಥಟಕ ವಿಷಯಜಾತಿಗಳ್ಲ್ಲ ಿ ಷಟಪ ದಿಯೂ ಒಂದು • ಅಂಶಷಟಪ ದಿಯ ಲಕ್ಷಣವನುನ ಮೊದಲ್ಕ ನಿರೂಪಸ್ಸವುದು ಛಂದೋಂಬುಧಿ.
  • 130. ಮಂದರಧರಗಣಂ ಬಂದಿಕಾಥಱಂತಯ ದಳ್ ಕುಂದದೆ ನ್ನಲಸ್ಸಗೆ ಮದನಹರಂ ಇಂದು ನಿಭಾನನ್ನ ಮುಂದಣ ಪದ(ನು)ಮಿೋ ಯಂದಮೆ ಯಾಗ(ಲೆಕ ) ಷಟಪ ದಿ ಕೇಳ್ • ಆರು ಮಂದರಧರಗಣಗಳು (ವಿಷ್ಣು ಗಣಗಳು) • ಒಂದು ಮದನಹರ (ರುದ ಾ ) ಗಣ
  • 131. ಅಂಶಷಟಪ ದಿ ಲಕ್ಷಣ: ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ರು ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ರು
  • 132. ಲಕ್ಷಣಗಳು : • ಅಂಶಗಣಾತಮ ಕವಾದುದು • ಆರು ಸಾಲ್ಕಗಳಿದುಾ 1,2,4,5 ನೇ ಪ್ರದಗಳು ಸಮವಾಗದುಾ , ಪ ಾ ತಿಸಾಲ್ಲನಲ್ಲ ಿ ತಲ್ಲ ಎರಡು ವಿಷ್ಣು ಗಣಗಳಿರುತ ು ವೆ • 3 ಮತ್ತ ು 6ನ್ನಯ ಪ್ರದಗಳು ಸಮವಾಗದುಾ , ಪ ಾ ತಿಸಾಲ್ಲನಲ್ಲ ಿ ತಲ್ಲ ಎರಡು ವಿಷ್ಣು ಗಣಗಳು ಮತ್ತ ು ಕೊನ್ನಯಲ್ಲ ಿ ಒಂದು ರುದ ಾ ಗಣವಿರುತ ು ದೆ • ಆದಿಪ್ರ ಾ ಸವಿರುತ ು ದೆ.
  • 133. ಅದು ಪರಮಾಸಪ ದ ಮದು ಪುಣಯ ಸಂಪದ ಮದು ಮಹಾಭುಯ ದಯವಿಲ್ಲಸಾವಾಸಂ ಅದು ದಿಬಯ ಮದು ಸೇಬಯ ಮದು ಸೌಮಯ ಮದು ರಮಯ ಮದು ಸ್ಸಖ್ಯಧ್ಯರಸಂಸಾರಸಾರಂ
  • 134. ಏಳೆ : • ಏಳೆಯ ಲಕ್ಷಣವನುನ ಮೊದಲ್ಕ ವಿವರಿಕಸಿರುವುದು ಛಂದೋಂಬುಧಿಯಲ್ಲ ಿ . • ಹಸಗನನ ಡದಲ್ಲ ಿ ಇದನುನ ಮೊದಲ್ಕ ಬಳ್ಸಿದವರು ಬಿ ಎಂ ಶಿ ಾ ೋಕಂಠಯಯ ( ಬಿ.ಎಂ.ಶಿ ಾ ೋ. ) ಲಕ್ಷಣಗಳು : • ಅಂಶಗಣಾತಮ ಕವಾದುದು • ಏಳು ಗಣಗಳ್ ಅತಿೋ ಚ್ಚಕಕ ಛಂದಸ್ಸು • ಇದು ಒಂದು ದಿವ ಪದಿ • ಆರನ್ನಯ ಗಣ ಬ ಾ ಹಮ ಗಣ ಉಳಿದವು ವಿಷ್ಣು ಗಣಗಳು
  • 135. ಸ್ಸಬಿಬ ಮೈ ನ್ನರೆದಾಳ್ ಸ್ಸಬಿಬ ಗೇನ್ಯಾಯ ಲೆ ಕೊಬಬ ರಿಕ ಕಾರ ತಿಳಿದುಪಪ ಗಣವಿನ್ಯಯ ಸ : ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ಬ ಾ ವಿ ಏಳೆಯ ಕೃತಿಗಳು : ಎಸ್ ವಿ ಪರಮೇಶ ವ ರಭಟಟ – ತ್ತಂಬೆಹೂವು
  • 136. ಅಕಕ ರ : • ನ್ಯಗವಮಥ ಹೇಳುವ 10 ಕನ್ಯಥಟಕ ವಿಷಯಜಾತಿಗಳ್ಲ್ಲ ಿ ಇರ್ದ ಒಂದು. • ತಿ ಾ ಪದಿಯ ನಂತರ ಪ್ರ ಾ ಚ್ಚೋನ ಛಂದೋರೂಪ 5 ವಿಧಗಳು : 1) ಪರಿಕಯಕಕ ರ 2) ದರೆಯಕಕ ರ 3) ನಡುವಣಕಕ ರ 4) ಎಡೆಯಕಕ ರ 5) ಕರಿಕಯಕಕ ರ
  • 137. • ಅಕಕ ರಗಳ್ ಲಕ್ಷಣವನುನ ಮೊದಲ್ಕ ವಿವರಿಕಸಿರುವ ಕೃತಿ : ನ್ಯಗವಮಥನ ʼಛಂದೋಂಬುಧಿʼ. ಸಾಮಾನಯ ಲಕ್ಷಣಗಳು : • ಅಂಶಗಣಾತಮ ಕವಾದುವು • ನ್ಯಲ್ಕಕ ಸಾಲ್ಕಗಳಿರುತ ು ವೆ • ಪ ಾ ತಿಸಾಲ್ಲನಲ್ಲ ಿ ನಿದಿಥಷಟ ಗಣಗಳಿರುತ ು ವೆ • ಆದಿಪ್ರ ಾ ಸವಿರುತ ು ದೆ
  • 138. ಅಕಕ ರದ ವಿಧಗಳು : ಕ ಾ ಸಂ ಅಕಕ ರದ ವಿಧ ಗಣವಿನ್ಯಯ ಸ ಪ ಾ ತಿ ಸಾಲ್ಲನ ಗಣಗಳ್ ಸಂಖೆಯ 1 ಪರಿಕಯಕಕ ರ ಬ ಾ ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ವಿ ರು 7 2 ದರೆಯಕಕ ರ ವಿ ವಿ ಬ ಾ ವಿ ವಿ ಬ ಾ 6 3 ನಡುವಣಕಕ ರ ಬ ಾ ವಿ ವಿ ವಿ ರು 5 4 ಎಡೆಯಕಕ ರ ಬ ಾ ವಿ ವಿ ರು 4 5 ಕಱಿಯಕಕ ರ ವಿ ವಿ ಬ ಾ 3
  • 139. ವಡಿ : • ಪದಯ ದ ಪ್ರದದ ಮೊದಲ ಅಕ್ಷರ ಯತಿಯ ನಂತರ ಆವೃತಿ ು ಗಂಡರೆ ಅದನುನ ವಡಿ ಎನುನ ತ್ತ ು ರೆ. ಆಡಿ ಬಾ ಎನ ಕಂದ / ಅಂಗಾಲ ತೊಳೆದೇನು ತೆಂಗೋನ ಕಾಯ ತಿಳಿನಿೋರ / ತಕೊಕ ಂಡು
  • 140. • ವಡಿಯ ಪ ಾ ಸಾ ು ಪ ಬರುವ ಮೊದಲ ಕೃತಿ : ಈಶ ವ ರ ಕವಿಯ ಕವಿಜಿಹಾವ ಬಂಧನ • ವಡಿಯನುನ ಕುರಿಕತ್ತ ಮೊದಲ್ಕ ಹೇಳಿದವನು : ಈಶ ವ ರ ಕವಿ • ಇದು ತೆಲ್ಕಗು ಭಾಷ್ಠಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದುಾ .
  • 141. ಹಸಗನನ ಡ ಛಂದಸ್ಸು : • ಹಸಗನನ ಡ ಛಂದಸಿು ನ ಮಟುಟ ಗಳ್ನುನ ಮೊದಲ್ಕ ಪ ಾ ಯೊೋಗಸಿದವರು : ಬಿ.ಎಂ.ಶಿ ಾ ೋಕಂಠಯಯ • ಕೃತಿ : ಇಂಗಿ ಷ್ ಗೋತಗಳು ( 1921) • ಇಂಗಿ ಷ್ ಕವಿತೆಗಳ್ ಕನನ ಡ ಅನುವಾದ ಪದಯ ಗಳು
  • 142. ಸಾನ್ನಟ್ : 14 ಸಾಲ್ಲನ ಪದಯ • ಸಾನ್ನಟ್ ಎಂಬ ಪದ sonare ಎಂಬ ಪದದಿಂದ ನಿಷಪ ನನ ವಾಗದೆ. Sonare ಎಂದರೆ ಸಣು ಹಾಡು. • ಸಾನ್ನಟ್ ನ ತವರು ಇಟಲ್ಲ. • ಸಾನ್ನಟ್ ಅನುನ ಮೊದಲ್ಕ ಬಳ್ಸಿದವನು ಡ್ಡಂಟೆ. • ಸಾನ್ನಟ್ ಅನುನ ಪರಿಕಷಕ ರಿಕಸಿ ಪ ಾ ಸಿದಿಧ ಗೆ ತಂದವರು ಪೆಟ್ರ್ ಾ ಕ್ಥ.
  • 143. • ಕನನ ಡದಲ್ಲ ಿ ಪ್ರ ಾ ಸತ್ತಯ ಗ ಮಾಡಿ ಪದಯ ಬರೆದವರಲ್ಲ ಿ ಎಂ.ಗೋವಿಂದ ಪೈ ಮೊದಲ್ಲಗರು. • ದ.ರಾ.ಬೇಂದೆ ಾ ಮತ್ತ ು ಮಾಸಿ ು ಇದನುನ ʼಅಷಟ ಷಟಪ ದಿʼ ಎಂದಿದಾಾ ರೆ • ಗೋವಿಂದ ಪೈ ʼಚ್ತ್ತದಥಶಪದಿʼ ಎಂದಿದಾಾ ರೆ • ವಿ.ಕೃ.ಗೋಕಾಕ್ ʼಸ್ಸನಿೋತʼ ಎಂದು ಕರೆದಿದಾಾ ರೆ. • ಸಾನ್ನಟ್ ಗೆ ಸಂವಾದಿಯಾಗ ಬಳ್ಸ್ಸವ ಕನನ ಡ ಪದಗಳು ಸ್ಸನಿೋತ, ಅಷಟ ಷಟಪ ದಿ, ಚ್ತ್ತದಥಶಪದಿ. • ಹದಿನ್ಯಲ್ಕಕ ಸಾಲ್ಲನ ಕವಿತೆ ಸ್ಸನಿೋತ (8+6 =14,
  • 144. ಸಾನ್ನಟ್ ನ ಕೃತಿಗಳು : • ಉಯಾಯ ಲೆ – ದ.ರಾ.ಬೇಂದೆ ಾ • ಕೃತಿ ು ಕೆ – ಕುವೆಂಪು
  • 145. ಮುಡಿ : • ಪ್ರದದ ಕೊನ್ನಯಲ್ಲ ಿ ನಿಲ್ಕಿ ವ ಬಿಡಿ ಅಕ್ಷರವನುನ ಮುಡಿ ಎನುನ ವರು. ತಿ ಾ ಮಾತ್ತ ಾ ಲಯದಲ್ಲ ಿ : ನಲೆಿ . ಮುಡಿದ. ಮೊಲೆಿ .ಯರಳು. ಇಲೆಿ . ನಿಲ್ಲ ಿ .ರೆಂದಿ.ತ್ತ – ಮುಡಿ ಓರೆ.ಗಣಿು .ನ್ಂದು.ಹರಳು. ಹೋಗ.ಬೇಡಿ.ರೆಂದಿ. ತ್ತ – ಮುಡಿ ಚ್ತ್ತಮಾಥತ್ತ ಾ ಲಯದಲ್ಲ ಿ : ಚ್ಚಮುಮ ತ ನಿರಿಕಯನು ಬನದಲ್ಲ ಬಂದಳು ಬಿಂಕದ ಸಿಂಗಾ. ರಿಕ – ಮುಡಿ
  • 146. ಗಣಪರಿಕವೃತಿ ು : ʼಲಯದಲ್ಲ ಿ ಒಂದು ಹಸ ಬಳುಕನುನ ತರುವುದಕಾಕ ಗ ಒಂದು ಜಾತಿಯ ಗಣಗಳ್ ಸಾಾ ನದಲ್ಲ ಿ ಅದೇ ಮಾತ್ತ ಾ ಪರಿಕಮಿತಿಯ ಇನ್ನ ಂದು ಜಾತಿಯ ಗಣಗಳ್ನುನ ಇರಿಕಸ್ಸವುದಕೆಕ ʼ ಗಣಪರಿಕವೃತಿ ು ಎನುನ ವರು.
  • 147. ತಿ ಾ ಮಾತ್ತ ಾ ಲಯ : ರ್ದರ ತಿೋರ ದಿಂದ ಬಂದ ದಿವಯ ವೇಣ್ಣ ನ್ಯದ ಕೆ ನ್ನಲಮುಗಲನು ತ್ತಂಬಿ ಹರಿಕದ ಮಂಜುಲ ತರ ಗಾನ ಕೆ ಮೂರು ಮಾತೆ ಾ ಯ ಲಯದ ಸಾಾ ನದಲ್ಲ ಿ 2, 4 ರ ಗಣದ ಬಳ್ಕೆ ಪಂಚ್ಮಾತ್ತ ಾ ಲಯ : ತಿಳಿಮುಗಲ ತೊಟ್ಟಟ ಲಲ್ಲ ಮಲಗದಾ
  • 148. ಅನ್ಯಗತ : ತ್ತಳ್ವನುನ ಎತಿ ು ಕೊಡುವ ಪ್ರದಾದಿಯ ಬಿಡಿಯಾದ ಲಘು ಅಕ್ಷರ ( ಎರಡು ಲಘು ಅಕ್ಷರಗಳು) ಕೆಕ ʼಅನ್ಯಗತʼ ಎನುನ ವರು. ತಿ ಾ ಮಾತ್ತ ಾ ಲಯದಲ್ಲ ಿ : ಸ್ಸ ನಿೋಲ ನಯನ ದಾಳ್ದಲ್ಲ ಿ ರ ಹಸಯ ವಿಗ ಶ ವ ಸವ ಪನ ದಲ್ಲ ಿ
  • 149. ಚ್ತ್ತಮಾಥತ್ತ ಾ ಲಯದಲ್ಲ ಿ : ಕು ಮಾರ ವಾಯ ಸನು ಹಾಡಿದ ನ್ನಂದರೆ ಕಲ್ಲಯುಗ ದಾವ ಪರವಾಗುವುದು ತ್ತಳ್ಕೆಕ ಹಿಂದೆ ಎರಡು ಲಘುಗಳ್ನುನ ತರುವುದಕೆಕ : ಹಗ ಲೆಲ್ಲ ಿ ಕಳೆಯತ್ತ ಸ್ಸಯಥನು ಮುಳುಗೆ
  • 150. ಪ ಾ ಗಾರ್ : • ಇಂಗಿ ಷ್ಟನಲ್ಲ ಿ ಓಡ್ (Ode) ಎಂಬ ಭಾವಗೋತೆಯ ಪ ಾ ಕಾರಕೆಕ ಸಂವಾದಿಯಾಗ ಬಳ್ಸ್ಸವ ಪದ ಪ ಾ ಗಾರ್ • ಓಡ್ ಶಬಾ ದ ಸಾಾ ನದಲ್ಲ ಿ ಪ ಾ ಗಾರ್ ಶಬಾ ವನುನ ಮೊದಲ ಸಲ ಬಳ್ಸಿ
  • 151. ಕನನ ಡದಲ್ಲ ಿ ಪ ಾ ಗಾರ್ಗಳು : • ಬೇಲ್ಲೂರಿಕನ ಶಿಲ್ಲಬಾಲ್ಲಕೆಯರು – ಡಿ. ವಿ. ಜಿ. • ಓ ಹಾಡೇ – ದ.ರಾ.ಬೇಂದೆ ಾ • ಹಂಗನಸ್ಸಗಳು – ಬಿ.ಎಂ.ಶಿ ಾ ೋ • ರಜತಮಹೋತು ವ ಪ ಾ ಗಾರ್ – ಬಿ.ಎಂ.ಶಿ ಾ ೋ • ಕನನ ಡ ತ್ತಯ ನ್ೋಟ - ಬಿ.ಎಂ.ಶಿ ಾ ೋ • ಇಕುೆ ಗಂಗೋತಿ ಾ – ಕುವೆಂಪು (ಶಿ ಾ ೋ ಸಾವ ತಂತೊ ಾ ಯ ೋದಯ ಮಹಾಪ ಾ ಗಾಥಾ) • ರಸಸರಸವ ತಿ – ಪುತಿನ • ಅಖಂಡ ಕನ್ಯಥಟಕ - ಕುವೆಂಪು
  • 152. ಕನನ ಡ ಛಂದಸಿು ನ ಪ ಾ ಮುಖ ಕೃತಿಗಳು : ಕ ಾ ಸಂ ಕೃತಿಯ ಹೆಸರು ಕವಿ ಕಾಲ ವಿಶೇಷ ಅಂಶಗಳು 1 ಕವಿರಾಜಮಾ ಗಥ ಶಿ ಾ ೋವಿಜ ಯ ಕ ಾ .ಶ.850 ಕನನ ಡ ಛಂದಸಿು ನ ಯತಿ, ಪ್ರ ಾ ಸ, ಗುರು, ಲಘುಗಳ್ ಪ ಾ ಸಾ ು ಪವಿರುವ ಕೃತಿ 2 ಛಂದೋಂ ಬುಧಿ ಒಂದನ್ನ ಯ ನ್ಯಗವ ಮಥ ಕ ಾ .ಶ.990 ಕನನ ಡದ ಮೊದಲ ಛಂದಶಾಾ ಸ ು ಾ ಗ ಾ ಂರ್ 3 ಕವಿಜಿಹಾವ ಬಂಧನ ಈಶ ವ ರ ಕ ಾ .ಶ.1500 ʼಅಭಿನವ ಕೇಶಿರಾಜʼ ಬಿರುದು 4 ಛಂದಸಾು ರ ಗುಣಚಂ ದ ಾ 15ನೇ ಶತಮಾನ 5 ಛಂದೋನು ಶಾಸನ ಜಯಕೋ ತಿಥ ಕನ್ಯಥಟಕ ವಿಷಯ ಭಾಷಜಾತಿ ಗಳ್ ಬಗೆಗ ವಿವರವಿದೆ
  • 153. ಕನನ ಡ ಛಂದಸಿು ನ ಪ ಾ ಮುಖ ಕೃತಿಗಳು : ಕ ಾ ಸಂ ಕೃತಿಯ ಹೆಸರು ಕವಿ 7 ಕನನ ಡ ಛಂದೋವಿಕಾಸ ಡಿ ಎಸ್ಗ ಕಕಥ 8 ಕನನ ಡ ಛಂದಃಸವ ರೂಪ ಟ್ಟ.ವಿ.ವೆಂಕಟ್ರ್ಚ್ಲಶಾ ಸಿ ು ಾ 9 ಛಂದೋಗತಿ ಸೇಡಿಯಾಪು ಕೃಷು ಭಟಟ 10 ಕನನ ಡ ಛಂದಸ್ಸು ಟ್ಟ.ವಿ.ವೆಂಕಟ್ರ್ಚ್ಲಶಾ ಸಿ ು ಾ 11 ಛಂದೋಮಿತ ಾ ಅ.ರಾ.ಮಿತ ಾ