2. Ο Αι - Γιάννηρ αποκαλείσαι και Ριγανάρ,
επειδή σην ημέπα ατσή έβγαιναν και μάζεταν
πίγανη. Η «Αγιαννιώσικη πίγανη» έππεπε να
ςτλλεφθεί ππψί ππψί, ππιν από σην ανασολή
σοτ ηλίοτ. Η λεπσομέπεια ατσή ήσαν
οτςιώδηρ, γιασί πίςσεταν, όσι έσςι είφε η
πίγανη μαγική δύναμη. Σην φπηςιμοποιούςαν,
για ση διασήπηςη σψν σπουίμψν.
Από ατσή σην ιδιόσησα πποήλθε αςυαλώρ η
παποιμιώδηρ απαιςιόδοξη υπάςη σοτ λαού
« Βαλ' σοτ πίγανη », ποτ λέγεσαι μεσαυοπικά
όσαν κάποια δοτλειά απφίζει να πηγαίνει
άςφημα.
3. Είναι ένα ειδψλολασπικό έθιμο. Οι πτπέρ είναι
διαβασήπιερ και καθαπσήπιερ για σο φπόνο, ενώ
ςτγφπόνψρ μ’ ατσέρ αςκούνσαι με σελεσοτπγική
δεξιοσεφνία η μανσεία, επιδιώκεσαι η τγεία, σο
ςψμασικό κάλλορ με ση ςτγκομιδή απψμασικών υτσών
και βοσάνψν θεπαπετσικών.
Ωρ ππιν από λίγα φπόνια σο άναμμα σηρ υψσιάρ σοτ Αω-
Γιάννη διασηπούνσαν ςε πόλειρ και φψπιά, όποτ οι
άνθπψποι άναβαν ςε πλασείερ, γεισονιέρ, κήποτρ,
φψπάυια, για να κάχοτν σα ξεπά φόπσα, σα ξεπόκλαδα,
όποτ υώλιαζαν πανσόρ είδοτρ ζοτζούνια και εππεσά.
Ήσαν δηλ. μια ανθπώπινη ανάγκη, αυού έππεπε να καεί
ό,σι πεπίςςετε από σην άνοιξη ππιν για σα καλά μπει
σο καλοκαίπι. Ύςσεπα σιρ πηδούςαν λέγονσαρ: «Έυτγον
σο κακόν, εύπον άμεινον», δηλ. «Αυήνψ σο κακό και πάψ
ςσο καλό» ή ακόμα «Άγιε μοτ Γιάννη, πέσπα ςσο κευάλι
μοτ, ςίδεπο ςσα πόδια μοτ και δποςιά ςσο ςώμα μοτ».
4. σο Βτζάνσιο, η γιοπσή σοτ Αω-Γιαννιού ήσαν η πιο δημουιλήρ γιοπσή
σοτ φπόνοτ. Ήσαν γιοπσή αυιεπψμένη ςσο καλοκαίπι. ’ ατσή ση
γιοπσή μιλούςε η μοίπα, ποτ πληπουοπούςε για καλό ή για κακό, ποτ
μποπούςε να ςτμβεί απ’ σον έναν Άγιο Ιψάννη ψρ σον άλλον, δηλ.
ςση διάπκεια ενόρ φπόνοτ.
Η γιοπσή όποτ γινόσαν είφε διαυοπεσική όχη και φαπακσήπα.
σην πόλη, οι υιλικέρ οικογένειερ ςτγκενσπώνονσαν ς’ ένα ςπίσι,
όποτ υπόνσιζαν ανάμεςα ςσα παιδιά να τπάπφει κι ένα κοπισςάκι,
νστμένο νύυη, σο οποίο έπαιζε σο πόλο σηρ Πτθίαρ.
Η γιοπσή ξεκινούςε με πλούςιο γεύμα, με κπαςί και φοπό, ώςποτ
νύφσψνε. Σόσε έππεπε να ςτγκενσπψθούν όλοι γύπψ ςσο κοπισςάκι,
ποτ κπασούςε ςσα φέπια σοτ ένα δοφείο μππούνσζινο, και όποτ όλοι
έππεπε να πίξοτν από ένα ανσικείμενο, αυού πποηγοτμένψρ πάνψ
σοτ έγπαυαν ετφέρ, όπψρ: «καλή πανσπειά», « απόκσηςη ενόρ
παιδιού», «πλούςια κληπονομιά», «τγεία», «καλέρ δοτλειέρ», κ.σ.λ.
Ύςσεπα σο κοπίσςι σπαβούςε από σο δοφείο ένα ανσικείμενο ποτ
έπευσε ςσο φέπι σοτ και σο έδινε ς’ ατσόν ποτ πψσούςε για να
πληπουοπηθεί για σην σύφη σοτ.
5. σο φψπιό η γιοπσή είφε άλλον φαπακσήπα. Άναβαν υψσιέρ ςε ςψπούρ από
ξεπόκλαδα και σιρ πηδούςαν. Αν οι υλόγερ σηρ υψσιάρ δεν άγγιζαν ατσόν
ποτ πηδούςε, σόσε ατσόρ διαβεβαιψνόσαν πψρ σίποσα κακό δε θα σοτ
ςτνέβαινε για δώδεκα ολόκληποτρ μήνερ, ψρ σον άλλον Αω-Γιάννη δηλ., σο
επόμενο καλοκαίπι.
ε ανσίθεση πεπίπσψςη, ατσόρ ποτ καιγόσαν από ση υψσιά, ξόπκιζε σο
κακό κασεβαίνονσαρ σην επομένη μέπα ςσο γιαλό και τπό σον ήφο
σαμπούπλψν έπαιπνε νεπό από ση θάλαςςα για να πανσίςει σο ςπίσι σοτ,
επειδή σο νεπό με ση μαγική σοτ δύναμη έκανε σο ςπίσι αππόςβλησο ςσιρ
δτνάμειρ σοτ κακού!
σην Σοτπκοκπασία με σο έθιμο σοτ Κλήδονα ςτνδεόσαν η ονειπομανσεία.
ση ύμη σο έθιμο ονομαζόσαν «Κοτκκοτμάρ» και ς’ ατσό έπαιπναν μέπορ
κοπέλερ ανύπανσπερ, όπψρ και ανύπανσποι νέοι σοτ νηςιού.
Αποβπαδίρ η νοικοκτπά , ςσο ςπίσι σηρ οποίαρ θα γινόσαν σο έθιμο, έδινε
ένα αγγείο ςσιρ νέερ, ςσιρ ανύπανσπερ κοπέλερ, για να υέποτν σο
«αμίλησο νεπό» από σπία ςπίσια, ποτ είφαν μια Ειπήνη.
Με σο γτπιςμό έβαζαν μέςα σα δαφστλίδια σοτρ , σο ςκέπαζαν μ’ ένα
κόκκινο πανί, πάνψ ςσο οποίο σοποθεσούςαν ένα κλειδί.
6. ση ςτνέφεια η νοικοκτπά έπαιπνε σο αγγείο και σο σοποθεσούςε ςσο
ανώι σοτ ςπισιού κι εκεί σο άυηνε ψρ σο ππψί για να «ξαςσπιςσεί», δηλ.
να σο δοτν ο οτπανόρ και σ’ άςσπα. Έσςι, πίςσεταν όσι οι κοπέλερ ,ποτ
είφαν σοποθεσήςει σα ανσικείμενα ς’ ατσό θα πανσπεύονσαν γπήγοπα.
Σο ππψί, μεσά ση θεία Λεισοτπγία πήγαιναν όλερ ςσο ςπίσι κι έπαιπναν
θέςη γύπψ από ένα μπακιπένιο σαχί. Έβγαζαν σα δαφστλίδια από σο
αγγείο και φστπούςαν πτθμικά σο σαχί με κοτσάλια, ενώ οπγανοπαίφσερ
έπαιζαν λύπα. ση ςτνέφεια έυσαναν και οι νέοι και όλοι μαζί φόπεταν
και σπαγοτδούςαν.
Όσαν σελείψνε ο «Κοτκκοτμάρ», οι κοπέλερ έσπψγαν από ένα κομμάσι
πίσα, ποτ είφε ζτμψθεί με αλεύπι, αλάσι και αμίλησο νεπό. Από σην πίσα
ποτ ήσαν αλμτπή οι νέερ διχούςαν και ςσον ύπνο σοτρ έβλεπαν όσι
πήγαιναν κάποτ να πιοτν νεπό να ξεδιχάςοτν. Αν έβλεπαν κάποιον νέο
να σοτρ δίνει νεπό, ατσόρ θα ήσαν ποτ θα πανσπετόσαν!
Ένα άλλο έθιμο σηρ μέπαρ ατσήρ ςση σεπεά Ελλάδα ήσαν και η
ατγομανσεία. Αποβπαδίρ η ανύπανσπη κοπέλα έβαζε ς’ ένα ποσήπι με
νεπό σο αςππάδι ενόρ ατγού και σο άυηνε όλη ση νύφσα ςσο παπάθτπό
σηρ να «ξαςσπιςσεί». Σο ππψί σο ατγό μέςα ςσο ποσήπι έκανε διάυοπα
ςφέδια , σα οποία ππομηνούςαν σι θα ήσαν ατσόρ ποτ θα πανσπετόσαν.
Π.φ. αν ςσο ποσήπι ςφημασιζόσαν ένα καπάβι, ο άνσπαρ ποτ θα σηρ
έςσελνε η μοίπα θα ήσαν σαξιδετσήρ κσλ.
7. ση γιοπσή σοτ Αη-Γιαννιού, ςσιρ 24 Ιοτνίοτ, ςσιρ υψσιέρ, καίνε σα
ςσευάνια σηρ Ππψσομαγιάρ, ενώ σο βπάδτ γίνεσαι σο έθιμο σοτ
Κλήδονα
Άμεςη ςφέςη με σο έθιμο σοτ Κλήδονα έφει σο νεπό, ποτ οι απφαίοι
πίςσεταν ςση γονιμοποιό σοτ δύναμη, γι’ ατσό και σο θεοποιούςαν.
Ήσαν γι’ ατσούρ σπουοδόσπα κι αγαθοποιόρ δύναμη. Κι επειδή
πίςσεταν μάλιςσα πψρ σο νεπό έππεπε να διασηπείσαι καθαπό και
αμόλτνσο, έβαζαν θεόσησερ να κασοικούν μέςα ς’ ατσό και να σο
πποςσασεύοτν. Έσςι, σα ποσάμια κι όλα σα γλτκά νεπά σα
πποςσάσεταν οι Ναωάδερ, σιρ θάλαςςερ και σιρ ακσέρ ο Ποςειδώναρ,
η Αμυισπίση, ο Νηπέαρ, οι Νηπηίδερ.
Επειδή ακπιβώρ οι απφαίοι Έλληνερ πίςσεταν πψρ απ’ σο νεπό
γεννήθηκαν οι άνθπψποι, σα ζώα, σα ποτλιά και ό,σι αναςαίνει και
κινείσαι πάνψ ςση ΓΗ, όλερ ατσέρ σιρ θεόσησερ σιρ σοποθεσούςαν
μέςα ςσα βαθιά νεπά σψν θαλαςςών, σψν ποσαμιών, σψν λιμνών,
όποτ είφαν σα κπτςσάλλινα παλάσια σοτρ και υπόνσιζαν ώςσε οι
άνθπψποι να κπασούν καθαπά σα νεπά και να ςέβονσαι ση
γονιμοποιό σοτρ δύναμη!
8. Ζψοδόσπα, λοιπόν, και μαγική η δύναμη σοτ νεπού και σο έθιμο σοτ
«αμίλησοτ νεπού» σο ςτνανσάμε ςσιρ δτο μεγάλερ γιοπσέρ-οπόςημο σοτ
φπόνοτ: ςσιρ 25 Δεκεμβπίοτ, σα Χπιςσούγεννα, γενέθλιο σοτ Χπιςσού και
ςσιρ 24 Ιοτνίοτ, ςσο γενέθλιο σοτ Αγίοτ Ιψάννη σοτ Πποδπόμοτ.
Μεσά σο ςβήςιμο σηρ υψσιάρ, σο βπάδτ σοτ Αω-Γιαννιού, δτο παιδιά, ποτ
έφοτν και σοτρ δτο γονείρ σοτρ ςση ζψή, παίπνοτν από σπειρ βπύςερ
αμίλησο νεπό, δηλ. σην ώπα ποτ σο κοτβαλούν δεν μιλούν ςε κανέναν.
Ύςσεπα σο πίφνοτν ς’ ένα δοφείο, όποτ μέςα ς’ατσό σα ανύπανσπα
κοπίσςια έφοτν πίξει σα «πιζικάπια σοτρ», δηλ. σα ςημάδια σοτρ, όπψρ
δαφστλίδια, βπαφιόλια, ςκοτλαπίκια, νομίςμασα κι ό,σι άλλο. ση
ςτνέφεια ακολοτθεί σο έθιμο σοτ Κλήδονα, όπψρ αναυέπαμε πιο πάνψ,
ςύμυψνα με σο οποίο σα κοπίσςια μανσεύοτν σην σύφη σοτρ.
«Κόπερ με σ’ άςσπα κίνηςαν ςση βπύςη για να πάνε, να πάπ’ αμίλησο
νεπό, ςσον κλήδονα να πάνε.
Αη-Γιάννη Κληδονιάπη, ποτ σηρ μοίπαρ δίνει φάπη…».
«Ανοίξεσε σον Κλήδονα ςσοτ Αη-Γιαννιού ση φάπη κι οπού είναι
καλοπίζικη, ποιον αγαπά να πάπει».
Κι όλα ατσά αγαπημένα λαογπαυικά βιώμασα κι αγαπημένερ θύμηςερ
για σοτρ νοςσαλγούρ εκείνψν σψν εποφών και μιαρ γιοπσήρ ποτ
ςτμποπεύεσαι με σο μεγάλψμα σηρ μέπαρ και σο ανέβαςμα σοτ Ήλιοτ ςσο
αποκοπύυψμα σηρ ποπείαρ σοτ!
