Λεξιλογικές ασκήσεις λυκείου
- 1. ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Να συνδυάσετε κατάλληλα τις λέξεις της στήλης Α΄ με τις συνώνυμες της στήλης Β΄: Α Β ανυπέρβλητος αβεβαιότητα απόβλητα αλληγορική διήγηση αμφιβολία αξεπέραστος διαβάλλω απορρίμματα παραβολή μάντρα περιβολή στολή περίβολος συκοφαντώ 2. Να βρείτε τη σημασία της λέξης εμβόλιμος στο επόμενο κείμενο υπογραμμίζοντας τη σωστή ερμηνεία: « Το Διοικητικό Συμβούλιο της Επιχείρησης συνεδριάζει κανονικά μία φορά το μήνα μέσα στο πρώτο δεκαήμερο. Αυτόν το μήνα θα πραγματοποιηθεί και μία εμβόλιμη συνεδρία στις 23 του μηνός.» Η λέξη εμβόλιμη σημαίνει: α) υποχρεωτική για όλα τα μέλη β) περιττή γ) πολύ σημαντική δ) που παρεμβάλλεται κατ΄ εξαίρεση σε μια κανονική σειρά. 3. Ποια είναι η σημασία της λέξης προβολή στις επόμενες φράσεις:
- 2. α) Η προβολή της ταινίας β) Η προβολή του προϊόντος από τα Μ.Μ.Ε. γ) Προβολή του δεξιού ποδιού δ) Προβολή στον επιστημονικό κόσμο του εξωτερικού. 4. Να συμπληρώσετε τα κενά με την κατάλληλη λέξη – παράγωγο του ρήματος βάλλω, σύνθετου με τις προθέσεις ανά-, δια-, εν-, μετά-, παρά-, προ-, κατά-, συν-, υπό-: α) Αποκλείστηκε από τους αγώνες, γιατί έπαιρνε …………………………… β) Δεν έδωσε καμιά σημασία στις κατηγορίες και στις …………………..εις βάρος του. γ) Ο πομπός του Κρατικού Σταθμού είχε μεγάλη…………………… δ) Ο γιατρόςτουσυνέστησενέα θεραπεία για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα ………………. ε) Ο Χριστός καταδίκασε την υποκρισία στην ……………….. του Τελώνου και του Φαρισαίου. στ) Ζήτησε το μισό ποσό της αμοιβής του ……………………. ζ) Το δυστύχημα έγινε στην ………………………. των οδών Αριστοτέλους και Μάρνη. η) Αύριο λήγει η προθεσμία ………………. των αιτήσεων. 5. Να χρησιμοποιήσετε τρεις προτάσεις χρησιμοποιώντας αντίστοιχα τις παρακάτω λέξεις: λειψυδρία, ανελλιπώς, παράλειψη. 6. Να συνδυάσετε κατάλληλα τις λέξεις της στήλης Α΄ με το κατάλληλο ουσιαστικό της στήλης Β΄: Α Β αναστέλλω επιστολή αποστέλλω δαπάνες καταστέλλω περιπτώσεις περιστέλλω σώματα
- 3. συστέλλομαι εργασίες αντιδιαστέλλω επανάσταση 7. Να συμπληρώσετε τα κενά με την κατάλληλη λέξη από αυτές που δίνονται σε παρένθεση: α) Δεν είχε …………………. (παράθεση, ανάθεση, διάθεση) να διασκεδάσει απόψε. β) Δεν αντέδρασαν και με άφησαν ………………….(ένθετο, έκθετο, αντίθετο) στις κατηγορίες των ανταγωνιστών μου. γ) Ο ………………(διαθέτης, καταθέτης, συνθέτης) όρισε αυτούς κληρονόμους του. δ) Πολλά ……………… (αποθέματα, εκθέματα, επιθέματα) υπάρχουν στις προσόψεις των εμπορικών καταστημάτων. ε) Η ορθογραφίαείναι…………….(θεματικό,θεμελιακό,αναθηματικό) στοιχείο της γλώσσας. στ) Οι μάρτυρες……………….(εξέθεσαν,κατέθεσαν,προσέθεσαν) υπέρ τουκατηγορουμένου. 8. Να κατατάξετε σε ζεύγη αντωνύμων τις λέξεις: ανεκτός μεταφορικός αξιόπιστος αφερέγγυος άπροικη διάφορος ασήμαντος εισφορά ατέλεια ενδιαφέρων κυριολεκτικός ανυπόφορος όμοιος πολύφερνη
- 4. 9. Να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις με συνώνυμά τους: α) Οι Πέρσες επιχείρησαν τρεις φορές να υποδουλώσουν την Ελλάδα. β) Πήρε εντολή να επιστρέψει εσπευσμένα στη μονάδα του. γ) Ήλθε, για να διευθετήσει κάποιες επείγουσες υποθέσεις του. δ) Το γραπτό του ήταν γεμάτο από σολοικισμούς. 10. Να σχηματίσετε τρεις προτάσεις χρησιμοποιώντας αντίστοιχα τις λέξεις: ένταξη, τακτικός, προτάσσω. 11. Να συνδυάσετε τις λέξεις της α΄ και β΄ στήλης: ανέκδοτος πράξη ανεπίδοτος ταραξίας ανένδοτος βιβλίο ανανταπόδοτος τηλεγράφημα ασύδοτος αγώνας προδοτικός φιλοξενία 12. Να σχηματίσετε τρεις προτάσεις χρησιμοποιώντας στην πρώτη τη λέξη αποδίδω, στη δεύτερη τη λέξη επιδότηση και στην τρίτη τη λέξη δωροδοκία. 13. Να συνδυάσετε κάθε λέξη της α΄ στήλης με την κατάλληλη λέξη από τη β΄ στήλη: α΄ β΄ ιατρικός συνείδηση
- 5. κυκλαδικός διαφορά υψηλός ειδικότητα ειδοποιός ειδώλια ιστορικός ιδανικά ηθικός μυθιστόρημα βυζαντινός υπάλληλος βουκολικός ειδησεογραφία ευσυνείδητος ειδύλλια πολιτικός ιστοριογραφία 14. Να επιλέξετε τη σωστή σημασία της λέξης κυκλώνοντας το αντίστοιχο γράμμα: 1. ελλοχεύω α. φωλιάζω β. απειλώ 2. καταιγισμός α. βροχή - καταιγίδα β. πυκνή ρίψη βλημάτων 3. πλασματικός α. εικονικός - ψεύτικος β. αληθινός 4. κορεσμός α. υπερπλήρωση β. αχορτασιά 5. ευτελίζω α. ψευτίζω – διαβρώνω την ποιότητα
- 6. β. αναβαθμίζω 6. ευφυολόγημα α. εξυπνάδα β. μωρολογία 7. φενάκη α. περούκα (μτφ. απάτη) β. εφεύρημα 15. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α με αυτές της στήλης Β, ώστε να δημιουργηθούν ζεύγη αντίθετων εννοιών: Α Β α. αφιλοκέρδεια 1. συμφέρον β. ανιδιοτέλεια 2. απληστία γ. αυτάρκεια 3. ευχέρεια δ. δυσχέρεια 4. αναζήτηση κέρδους ε. αναζήτηση ομορφιάς 5. τσιγγουνιά στ. γενναιοδωρία 6. χρησιμοθηρία 16. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α με αυτές της στήλης Β, ώστε να δημιουργηθούν αντωνύμων: Α Β α. αδρανοποιώ 1. δυσνόητος β. εικονικός 2. ουσιαστικός γ. δεσμεύομαι 3. φαινομενικός δ. εύπεπτος 4. θέτω σε κίνηση ε. επιφανειακός 5. απαγκιστρώνομαι
- 7. 17. Να συμπληρώσετε τα κενά της ακόλουθης παραγράφου με τις παρακάτω λέξεις, αφού τις τοποθετήσετε σε σωστή σειρά και στο σωστό τύπο: κατάρτιση, ισηγορία, αυταπόδεικτος, αμείλικτος, μισαλλόδοξος, αυτονόητος, προωθητικός. …Η συμβολή του διαλόγου στην εύρεση της αλήθειας είναι μεγάλη και αναμφισβήτητη. Κανένας φραγμός δεν μπορεί να αντέξει τον……………….. ανταγωνισμό «θέσης» και «αντίθεσης». Προκαταλήψεις, δογματικές και ………………..θέσεις, σκοπιμότητες αποκαλύπτονται………………..απότην πιο πειστικήερμηνεία. Η διεξαγωγή ενός καλού διαλόγουπροϋποθέτειπνευματική………………..των διαλεγομένων,κριτικήικανότητα, ελευθερία σκέψηςκαιτο δικαίωμα της……………….. . Τα στοιχεία αυτά αντίθετα με ………………..αλήθειες και……………….. συμπεράσματα. 18. Να βρείτε την ετυμολογία των παρακάτω λέξεων: σύσταση, εμβέλεια, διαλεκτική, ανέκκλητος, διασκελίζω. 19. Να δώσετε παραγόμενα επίθετα από τα ρήματα λανθάνω, ωθούμαι και να γράψετε μια πρόταση για καθένα απ’ αυτά. 20. Να επιλέξετετησωστή απόδοσητης σημασίας τωνπαρακάτωλέξεωνκυκλώνονταςτο αντίστοιχο γράμμα: 1. λανθάνω α. διαπράττω λάθος β. ξεφεύγω την προσοχή κάποιου 2. εμβέλεια α. η εμβάθυνση σε ένα θέμα β. η μέγιστη απόσταση βολής 3. σύσταση α. συγκρότηση - ίδρυση β. αναδιοργάνωση 4. διαλεκτική α. μέθοδος αναζήτησης της αλήθειας
- 8. β. μονολογικός συλλογισμός 5. στατικός α. αεικίνητος β. ακίνητος 6. ανέκκλητος α. τελεσίδικος, οριστικός β. αυτός που εύκολα ακυρώνεται 7. ιδεατός α. φανταστικός, ιδεώδης β. υπαρκτός 8. διασκελίζω α. υπερπηδώ β. ακινητοποιώ 21. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α με αυτές της Β, ώστε να δημιουργηθούν ζεύγη συνωνύμων: Α Β α. αεργία 1. τεχνική εκπαίδευση β. αναλφαβητισμός 2. απραξία γ. επαγγελματική κατάρτιση 3. πνευματική ευελιξία δ. ενότητα 4. υπόβαθρο ε. υψηλό πνευματικό επίπεδο 5. σύμπνοια στ. υποδομή 6. αμάθεια 22. Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων με μία από τις λέξεις που δίνονται σε παρένθεση:
- 9. α) Ο αναλφαβητισμός είναι σοβαρό πρόβλημα. ………………..τη συμμετοχή των πολιτών στα κοινά (οξύνει, διευρύνει, αναβάλλει, αναστέλλει). β) Ο αναλφαβητισμός είναι ………………..(έρεισμα, εφαλτήριο, τροχοπέδη) στην κοινωνική………………..(ελευθερία, χειραφέτηση, πρόοδο) των λαών. γ) Ο βαθμός ………………..(εξομοίωσης, εξοικείωσης, εκμάθησης) με το γραπτό λόγο είναι ένδειξη μόρφωσης. δ) Μία από τις ………………..(συνέπειες, ενδείξεις, συμβάσεις) του γραπτού λόγου είναι ότι δεν επιδέχεται εύκολα γλωσσικές εξελίξεις. 23. Να συμπληρώσετε τις λόγιες λέξεις που παραλείπονται ανάλογα με τα συμφραζόμενα και σύμφωνα με την ερμηνεία που δίνεται σε παρένθεση: α) Ήτανάνθρωποςαναλφάβητος,ολόγοςτουήταν γεμάτος.………………..(συντακτικά λάθη). β) Οι αναλφάβητοι οδηγούνται σε γλωσσική ………………..(φτώχεια). γ) Ο αναλφαβητισμός παρεμποδίζει την………………..(ευκαμψία) του πνεύματος. δ) Ο αναλφαβητισμός οδηγεί σε ………………..(νωθρότητα σκέψης, στενομυαλιά). 24. Να γράψετε συνώνυμα (μονολεκτικά ή περιφραστικά) των παρακάτω λέξεων: παίρνουν (επίδομα), εμφανής (ο αναλφαβητισμός), ξεχνάμε, ευφυΐα, ειδική (επαγγελματική κατάρτιση), ενότητα. 25. Με καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις να σχηματίσετε δύο προτάσεις, φροντίζοντας στη μία η χρήση της λέξης να είναι δηλωτική και στην άλλη συνυποδηλωτική: προσιτός, αθάνατος, συντηρώ, πυκνότητα, ανοιχτός, νίκη. 26. Να αντιστοιχίσετε τα στοιχεία της στήλης Α με αυτά της στήλης Β, ώστε να δημιουργηθούν ζεύγη συνωνύμων: Α Β α. έντεχνος 1. αποδοκιμασία β. συμβατικός 2. σύμφυτος γ. απόκλιση 3. συμφωνημένος δ. επίκριση 4. καλαίσθητος ε. εγγενής 5. εκτροπή
- 10. 27. Να αντιστοιχίσετε τα στοιχεία της στήλης Α με αυτά της στήλης Β, ώστε να δημιουργηθούν ζεύγη συνωνύμων (μια λέξη της στήλης Β περισσεύει): Α Β α. συμβατικός 1. ικανοποίηση β. ιδιόλεκτος 2. εφαρμογή γ. πραγμάτωση 3. ύφος δ. ομιλητής 4. συμφωνημένος ε. πλήρωση 5. πομπός 6. δέκτης 28. Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων, με τις λέξεις που δίνονται σε παρένθεση: α) Στο βαθυστόχαστο αυτό κείμενο, ο φιλόσοφος εκφράζει τη/τα………………..(διανόηση, διανοήματα, διάνοια) του. β) Ο άνθρωπος που δημιουργεί, συλλαμβάνει πρωτότυπες ιδέες, διακρίνεται από………………..(επινοητικότητα, επίνοια, επινόηση). γ) Ο μεταξύ τους διαξιφισμός οφείλεται σε………………..(παρονομασία, παράνοια, παρανόηση) και δεν απηχεί πραγματική διαφορά απόψεων. δ) Η παροχήεπιδομάτωνσεανέργουςκαιάλλουςαναξιοπαθούντεςεντάσσεταιστοπλαίσιο προγραμμάτων κοινωνικής………………..(πρόνοια, προνοητικότητα, πρόνευση) που εφαρμόζονται από το κράτος. 29. Να κατατάξετε σε ζεύγη συνωνύμων τις παρακάτω λέξεις: απέρχομαι, μύηση, προσιτός, αποχωρώ, εφορμώ, ιταμότητα, προσηλυτισμός, διάβαση, σύνοδος, επέρχομαι, θρασύτητα, βατός, διέλευση, συνέλευση.
- 11. 30. Να σχηματίσετε φράσεις με τις παρακάτω λέξεις: αμαξιτός, ανεξίτηλος, εθνοσυνέλευση, εισιτήριος, ισθμός, κατιούσα, παρέλευση, προσέλευση.