Vergrijzing Quo Vadis?

Introductie : Een bijzondere ontmoeting... Even voorstellen: Mijn behanger Ruud van de Berg (geb. 27-12-1942)‏ Rudy bennett The Motions (1965)‏

Introductie : Oud worden, het geheim? What's the secret ? The average Rock Star age of death: 42 years (USA), 35 years (Europe)‏ Very successful 'Agers' (1941)‏ (1942)‏ Other 'Non Agers' How they would have looked like today

Kernvragen Is Vergrijzing eigenlijk wel een probleem? Wat is vergrijzing? Op welke maatschappelijke ontwikkelingen heeft Vergrijzing invloed? Kunnen we de Vergrijzing beheersen en sturen?

Agenda Vergrijzing : Wat is dat ? De weersverwachting: collectieve financiën Arbeidsmarkt, Arbeidsmobiliteit, Arbeidsparticipatie Langer leven : Raakvlakken, Levensverwachting, AOW Vergrijzing en Zorg Internationaal toekomstperspectief Conclusies, Maatregelen ter overweging Stellingen & Discussie

Vergrijzing: Wat is dat? Gangbaar: Demografische ontwikkeling waarbij het aantal oude mensen naar verhouding toeneemt. Dynamische definitie; Wat is oud?; In verhouding tot wat? Wanneer is men echt oud? Onderzoek Veldkamp (2004)‏ (X mln.)‏ Wanneer is men echt oud? Onderzoek Veldkamp (2004)‏ Ouderen noemen 80 jaar of ouder vaker 'echt oud'. dan jongeren. Leeftijdssamenstelling 2007 NL

Vergrijzing : Hoe vergrijst Nederland? Vergrijzing 1900 – 2007 NL

Vergrijzing : Quo Vadis? Relatieve leeftijdsverdeling & Absolute aantallen (x 1000)‏ AOW-ers

Vergrijzing : Grijze druk verdubbelt! Groep > 65 jr Groep 20-65 jr

Vergrijzing : Toenemende demografische druk Groep 0-20 jr Groep 20-65 jr Groep > 65 jr Groep 20-65 jr Groep 0-20 + > 65 jr Groep 20-65 jr

De weersverwachting.... Hoofdoorzaken Uitgavenstijging Sociale Zekerheid Stijging AOW uitgaven van 4,7% in 2008 naar 8,8% in 2040 Zorg Uitgaven Zorg stijgen van 8,7% in 2008 tot 13,1% in 2040 Zorg = AWBZ, ZVW, WMO SZ = AOW,ANW,WW,Bijstand,AO Diversen = Bestuur, Veiligheid, Defensie, rente,etc. Bron: Ageing and the Sustainability of Dutch Public Finances (2006) & CEP 2008 Prognose collectieve financiën % BBP Vergrijzing?

Arbeidsmarkt: Wie Werkt, Wie Niet? Bron: CBS & Enquête beroepsbevolking (EBB) onderzoek (2006)‏ Aantallen x 1 mln

Arbeidsmarkt: Arbeidspotentieel Overig Potentieel Nederlanders die minder dan 12 uur per week werken : Van de arbeidsongeschikten werkt Mantelzorg - ca. 4,5 mln vrijwilligers, waarvan ca. 1 Mln Mantelzorgers (> 3 maanden en > 8 uur per week zorg aan een naaste) - ca. 1/3 mantelzorgers is 45+ Realisatie van dit potentieel vraagt ander beleid dan tot nog toe Hoe kunnen we dit potentieel realiseren? ca. 1 mln 14% (81.000);waarom geen 30%? % Mantelzorgers naar leeftijd, 2005

Arbeidsmarkt: Het Seniorenpotentieel

Arbeidsmarkt: Vergrijzing en werkloosheid 45+ toenemend meer en langer werkloos

Arbeidsmarkt: Personen, Banen, Productiviteit CPB: loonkosten stijgen dit jaar 4% , terwijl arbeidsproductiviteit slechts 1% toeneemt. AWVN: 'Dat is gevaarlijk' ( Van der Steen) 88% 97% Spanning Meer banen dan personen Voltijd/Deeltijd Fifty-Fifty Stijging Parttime werken Toenemende arbeidsproductiviteit

Arbeidsmarkt: Uurloon naar leeftijd Relatie arbeidsproductiviteit en leeftijd? We werken door tot het niet meer gaat? Relatie loon - arbeidsproductiviteit? Arbeidsproductiviteitsgroei neemt af Arbeidsproductiviteitsgroei

Arbeidsmobiliteit : Arbeidsparticipatie, Introductie Doelstellingen Lissabon-strategie 2010: 70% Bruto arbeidsparticipatie (2007: 66%)‏ 60% participatie van vrouwen (2007: 57%) 50% participatie oudere werknemers (2007: 43%) Versterkte aandacht: Onderwijs en training, Geïntegreerde benadering Flexicurity-concept (Flexibility-Security) Achtergestelde groepen 80% Doelstelling 2016: NL voldoet aan Lissabon targets 80% Doelstelling AP 2016:

Arbeidsmobiliteit : Netto arbeidsparticipatie Miljoenennota m.b.t. arbeidsparticipatie Targets 2012 (geen 2009 targets!): - Netto arbeidsparticipatie 15-65jr : 70% (7,6 mln) - Netto arbeidsparticipatie ouderen (55-65jr): 45% - Netto arbeidsparticipatie vrouwen: 65% Stimulering arbeidsparticipatie, versterking arbeidsmarktbeleid (Budget: € 11-15 Mln.) Gericht op: langer doorwerken, ouderen, Taskforce deeltijd+ (=meer uren werken), etc. Tijdelijke subsidieregeling stimuleren leeftijdsbewust beleid Actieplan terugdringen werkloosheid 45-plussers

Arbeidsmobiliteit : Dalende mobiliteit ouderen Overigens Mobiliteitskans 35–44-jarigen > 4 x 55–64-jarigen Als een 45–64-jarige minder dan 24 uur werkt, is de kans op mobiliteit 65% hoger dan als hij/zij meer dan 36 uur werkt Bij een flexibel dienstverband is de kans op mobiliteit veel groter dan bij een vast dienstverband Arbeidsmarktmobiliteit (2006)‏ Acties Bind jongeren langer aan bedrijf Stimuleer mobiliteit 45+ Flexibiliseer arbeidscontracten Investeer in opleiding & ontwikkeling Interne/externe job-rotation (20% mobiliteitsnorm?)‏ Rol dienstverlening Arbo & Reïntegratie ? Bron: CBS Recent Niet recent Niet Mobiel (<1 jr)‏ (1-4 jr)‏ (>4jr)‏ 15-64 jr 14% 21% 66% 45-54 jr 6% 12% 82% 55-64 jr 3% 7% 90%

Arbeidsmobiliteit : De zaak zit op slot ! En verder..... Gemiddelde leeftijd van stoppen met werken = 62 jaar 65+ werkt ook : - Leeftijdsgroep 65-70jr: 9% - Leeftijdsgroep 70-74jr: 5% Slechts 3% werkeloze 50+'ers vindt binnen 1 jaar een baan ('zelfstandig ondernemer')‏

Arbeidsmobiliteit: De klant spreekt..... Bron: Onderzoek Towers Perrin en Marketresponse (2008)‏, 660 werknemers en 75 bedrijven De werknemers: 75% wil maximaal tot zijn 65e werken Bijna 40% wil voor 65 stoppen Slechts 20% vindt doorwerken van Nederlanders na 65 noodzakelijk Ruim 80% geeft aan niet meer uren te willen werken. Krap 4% wil doorwerken na 65 Met doorwerkbonussen en belastingvoordelen wil 14% wel doorwerken na 65 De werkgevers: Pensioenleeftijd 66 jaar 91% : langer werken moet mogelijk zijn Werknemer is zelf verantwoordelijk voor langer werken

Arbeidsmobiliteit : Onderzoek NEA (2007)‏ Bron: Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (ca. 23000 werknemers)‏ Doorwerken tot 65 jaar? Toenemend aantal mensen wil en kan werken Verschil tussen 'willen' en 'kunnen' wordt kleiner

Arbeidsmobiliteit : GedragsOnderzoek (AGO). Belangrijkste redenen om voor een werkgever te kiezen in 2005 (2003) (Bron: Arbeidsmarktonderzoek AGO)‏ 1. Salaris 61% (55%)‏ 2. Werksfeer 59% (58%)‏ 3. Vast contract 45% (38%)‏ 4. Inhoud van het werk 42% (39%)‏ 5. Uitdaging van het werk 37% (36%)‏ 6. Goede sec. arbeidsvoorwaarden 28% (34%)‏ 7. Doorgroeimogelijkheden 26% (29%)‏ 8. Flexibele werktijden 25% (27%)‏ 9. Makkelijk te bereiken 23% (23%)‏ 10. Mogelijkheid om parttime te werken 19% (21%)‏

Arbeidsmobiliteit : De gepensioneerden spreken....... Bron: TNO Kwaliteit van Leven (2008)‏ Wat drijft gepensioneerden om te blijven werken? Niet Belangrijk Neutraal Wel Belangrijk Ranking Geld 17 39 44 Sociale contacten 5 21 74 3 Nuttig bezig zijn 4 15 81 2 Verder ontwikkelen 29 46 25 Leuk/aard van het werk 1 9 90 1 Kennis & vaardigheden benutten 8 26 66 4 Betrokkenheid bij onderneming 9 34 57 5 Uitdaging 16 38 46 Waardering 21 45 34 Carrière 61 36 3 Loopbaanstap 65 30 5 Pensioen geeft onvoldoende voldoening 22 39 39 Meetellen in de maatschappij 21 34 45 Verveling 50 34 17

Arbeidsmobiliteit: Invloed Werkdruk? Toenemende werkdruk 52% werknemers, bijna 3 mln werknemers, werkt structureel over (7 uur per week). __________________ ter vergelijking NEA onderzoek 2003/2006 Ca. 29% werkt over Onderzoek Blauw / Randstad (2007)‏

Arbeidsmobiliteit: Een kwestie van HR visie? Ontwikkeling In-, Door- en Uit-stroomkosten personeel Werkgever I Geen actief IDU beleid Totale kosten 75% Salaris Werkgever II Wel actief IDU beleid Totale kosten 48% Salaris Het rendement van 1% p/j meer investeren in je personeel IDU-Beleid > Leeftijdsbewust Personeelsbeleid % Salaris

Langer Leven : Vergrijzing en Raakvlakken Financieel Pensioen, Levensverzekeringen (Lang Leven risico) Zorg, Arbeidsongeschiktheid, Verzuim AOW,ANW,AWBZ,WIA,WW,etc. Sociaal Vrijwilligerswerk,Mantelzorg Wonen, Verkeer, Zieken-, Bejaardenhuizen, Verzorgingshuizen Bedrijfsleven / HR Opleiding, Training, Mobiliteit Arbo, Verzuim,Herplaatsing, Management,etc.

Langer Leven: Ontwikkeling levensverwachting

Langer Leven : 'Gezonde' Levensverwachting Bron: Perenboom, R.J.M. (2002). Trends in gezonde levensverwachting: Nederland 1983-2000 . Leiden: TNO Mannen Sterven Eerder En Vrouwen Zijn Meer Ziek

Langer Leven : Levensverwachting naar opleiding Bron: CBS e.o. (2002)‏ Hoger Opgeleid = Langer (Gezond)‏ Leven Mannen Levensverwachting LO LVO HVO HBO/WO Totaal 73 76 76 78 Gezond Goede ervaren gezondheid 53 61 63 69 Zonder lichamelijke beperkingen 64 69 71 74 Goede geestelijke gezondheid 66 70 70 73 Vrouwen Levensverwachting LO LVO HVO HBO/WO Totaal 80 82 82 82 Gezond Goede ervaren gezondheid 54 63 65 68 Zonder lichamelijke beperkingen 65 70 72 73 Goede geestelijke gezondheid 68 71 72 72

Langer Leven: AOW, de toekomst... Uitstel AOW leeftijd - Donner: 70 jaar? - Bakker: 65 -> 67 geleidelijk - Wientjes: 65 -> 67 direct Flexibilisering AOW - Individualisering AOW > 2015 AOW-gat: 'jongere partner' vervalt > Hoogleraar later met pensioen dan bouwvakker? - Bonus: 5% extra per jaar uitstel tot 70 jaar Sigaren uit eigen doos, klappen Beter 1 vogel in de hand.. Hoog/Laag behoefte

Langer leven : AOW, Scenario's Vier AOW basis scenario's 1. Beperken AOW wordt bijstandsvoorziening op termijn Einde AOW 2. Uitstellen Doet pijn, maar dwingt tot handelen/nadenken AOW blijft & niet duurder 3. Financieren Lost niets op, legt onnodige belastingdruk AOW duurder 4. Dynamiseren (Donner 65-70 Plan), Lost niets op, Complexer AOW duurder Kies één duidelijk AOW toekomstscenario, geen vier ! AOW moet simpele basisvoorziening blijven - Complexiteit en kosten uitvoering laag houden - Als pijler 1,2 èn 3 flexibel worden, raakt de consument het overzicht kwijt AOW is voorziening, geen verzekering Individuele dynamisering of flexibilisering AOW is onnodig duur en lost het vergrijzingsprobleem niet op Koppel Pensioenleeftijd AOW aan maatschappelijke ontwikkeling - Vast % aandeel ouderen in de maatschappij;(alleen X% oudsten krijgt AOW) - Pensioen AOW leeftijd in fases optrekken naar ca. 70 jaar Stop extra AOW financiering (Bos-Belasting van 'AOW-ers met extra pensioen')‏ Hoeveel % v.d. Bevolking kreeg AOW in 1957?

Langer Leven : AOW, Pensioenleeftijd koppelen? Nieuw! Conclusies Huidige scenario's kabinet beteugelen vergrijzing niet Pensioenleeftijd moet fors en snel omhoog ( 74 jaar) ! Koppelen aan wat?

Langer Leven : Nieuw AOW alternatief 'AOW-Vast' Ontwikkeling AOW Pensioenleeftijd bij vast (X%) aandeel toekomstige AOW-ers X= Advies Verhoog ieder kalenderjaar (KJ) de AOW pensioenleeftijd (PL) met 4 maanden PL(KJ) = 65 + (KJ-2008) x (4/12)‏ Bevries huidig relatief aandeel AOW-ers Simpel Rechtvaardig (?)‏ Pensioenleeftijd in 2008/2018

Vergrijzing en Zorg : NL internationaal vergeleken Health expenditure ( % GDP ) selected OECD countries 2006 Bron: OECD (2008)‏ GDP:Gross Domestic Product = BBP Gemiddeld OECD : 8,9% Zorg uitgaven Nederland : 9,3% o.b.v. 'System of Health Accounts definitie' (excl. o.a. AWBZ, Verzorgingstehuizen, thuiszorg, etc)‏ Accent ligt in Nederland op Publieke Zorg

Vergrijzing en Zorg : Ontwikkeling Zorguitgaven Ontwikkeling Zorg uitgaven (%BBP)‏ Toelichting/Aanvulling Periode 1994-1999: stijging zorguitgaven 5,1% per jaar Periode: 1999-2003: 9,7% (gemiddeld)‏ Oorzaak vnl. prijs- en loonontwikkelingen. Daarnaast volume groei (van 2,3 naar 4,0%)‏ Vergrijzing: Beperkte invloed op zorgvolume, ca. 1% Toename levensverwachting leidt tot uitstel van kosten Preventie: Dalende kosten voor gedragsgerelateerde ziekten worden gecompenseerd door hoge kosten voor ouderdomskwalen.

Vergrijzing en Zorg : Zorgkosten Leeftijdsafhankelijk Gemiddelde zorgkosten (€) naar leeftijd (2005;RIVM)‏ (Bron: Poos et al., 2008.)‏ Zorgkosten per inwoner nemen fors toe met de leeftijd Kosten worden met name gemaakt in het laatste levensjaar De toenemende levensverwachting leidt tot uitstel van zorgkosten

Vergrijzing en Zorg : Kosten laatste levensfase Toenemende kosten in de laatste levensfase Gemiddelde ziekenhuiszorgkosten per individu RIVM: Levensloop en zorgkosten (2008)‏

Vergrijzing en Zorg : Samenstelling Zorgkosten Met de leeftijd toenemende kosten voor ziekenhuiszorg ,thuiszorg en intramurale zorg Kosten vrouwen stijgen harder dan die van mannen (langere levensverwachting, alleenstaand)‏ Gemiddelde kosten per individu Mannen Vrouwen RIVM: Levensloop en zorgkosten (2008)‏

Vergrijzing en Zorg : Daly's naar Leeftijd Disability-Adjusted Life-Years (DALY's; spreek uit als 'dallies'). Een DALY staat voor 1 gezond of normaal levensjaar dat iemand als gevolg van een minder goede gezondheid verliest. Ziektelast (DALY’s per 1.000 personen) naar leeftijd en aandoening Bron: RIVM, Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2006 Overige ziekten o.a. diabetes mellitus, astma en COPD, gezichts- en gehoor-stoornissen

Vergrijzing en Zorg : Veroorzakers & Preventie Roken - Groot aantal overlijdensgevallen a.g.v. een rookgerelateerde aandoening - Is de belangrijkste oorzaak van : Longkanker; - Maar ook van: coronaire hartziekten, COPD en beroerte - En zeker: versterkt door de onder jongeren toenemende 'ongezonde leefstijl' Diabetes - Diabetes mellitus: Ruim ca. 75.000 geregistreerd; Omvang geschat: 0,6 mln - Lage sterfte aan diabetes komt door toeschrijven aan andere doodsoorzaken Preventie Slechts ca. 1,5% van de totale zorguitgaven wordt besteed aan preventie binnen de gezondheidszorg. Acties gericht op: - stoppen met of voorkomen van roken - bevorderen van lichamelijke activiteit - gezonde leefstijl, gezonde voeding Gemiddelde uitgaven per inwoner naar leeftijd (2003)‏

Vergrijzing en Zorg : Voorbeeld Diabetes Bron: CBS, F. Spikmans: Voeding & Dietetiek Oorzaken obesitas - Energie-inname hoger dan verbruik - Omgeving, leefstijl Gevolgen obesitas - Afname levensduur: 0,8 jaar - Hartproblemen, suikerziekte, kanker e.d. (Olshansky et al., 2005) - 2% van de zorgkosten - 2x zo veel verzuimen - 10% verlies productiviteit door ziekteverzuim - € 2 miljard verlies (verzuim, arbeidsjaren, uitkeringen) (RVZ, 2002; GBW, 2001;Vischer 200; TNO, 2006) - Arbeidsongeschiktheid: 1,5 - 2x hoger

Vergrijzing en Zorg : Voorbeeld Roken Bron: DE GEMAKKELIJK | STOPPEN MET ROKEN | METHODE ©. Het aantal overlijdensgevallen t.g.v roken per jaar bedraagt Het % Nederlanders ouder dan 12 jaar dat rookt, bedraagt 20% accijnsverhoging vermindert het aantal rokers met De tabaksomzet in Nederland bedraagt Tabakontmoedigingsbeleid kost Nederland in 2007 Ca. 20.000 ruim 25%. Target 2010: 20% € 3,9 mlrd. Winst NL staat: € 2,1 mlrd € 6,8 mln. (€ 4,4 mln. overheid)‏ 20.000 ! Gegevens Cijfers Rokende medewerkers 20% - 25% Gem. aantal sigaretten per dag per roker 10 Gemiddelde rooktijd voor 1 sigaret 5 minuten Totale rooktijd per dag 50 minuten Gemiddeld aantal werkuren per jaar 1600 Aantal rookuren per jaar 195 (ofwel 12%)‏ Gemiddeld uurloon per werknemer € 18,00 Gem. kosten per rokende werknemer p/j € 3.510,00 Jaarlijkse rookkosten bij 20 rokers € 70.200,00 Jaarlijkse rookkosten bij 100 rokers € 351.000,00 Gem. rookkosten per medewerker € 700 - € 878

Vergrijzing en Zorg : Diabetes zelfrapportage Ernstig overwicht (BMI>30) 10% mannen 12% vrouwen Overwicht (25<BMI<30) 51% mannen 40% vrouwen Overgewicht tot 75 jaar neemt toe met de leeftijd

Vergrijzing en Zorg : Conclusies Conclusies Vergrijzing en Zorg De zorgkosten zijn het hoogst in de laatste levensjaren Alleenstaanden gebruiken aanzienlijk meer zorg dan mensen die (nog) een partner hebben. De meeste ouderenzorg wordt besteed aan vrouwen Oorzaak:hogere levensverwachting. Daardoor zijn er meer vrouwen die, omdat zij vaker alleenstaand zijn, gemiddeld meer zorg gebruiken dan mannen. Toekomstige stijging van de levensverwachting van mannen en vrouwen betekent een sterke toename van kosten op de lange termijn Er moet nu en meer geïnvesteerd worden in preventie en Health beleid om toekomstige kosten te beteugelen We zullen tot een afweging moeten komen m.b.t. De kosten in het laatste levensjaar Bron : RIVM “Levensloop en zorgkosten”(2008)‏

Internationaal Perspectief : Eurobarometer Bron: Flash Eurobarometer april 2008 Thinking about your country in, let’s say, 20 years’ time, do you 1 strongly agree, 2 agree, 3 disagree, 4 strongly disagree with the following statement Overall, in 20 years’ time, would you say that people’s lives in The Netherlands will be better than today?

Internationaal Perspectief : Eurobarometer I Thinking about your country in, let’s say, 20 years’ time, do you strongly agree, agree, disagree orstrongly disagree with the following statements? Bron: Flash Eurobarometer april 2008

Internationaal Perspectief : Eurobarometer II Bron: Flash Eurobarometer april 2008

Internationaal Perspectief : Eurobarometer III Het is andermans probleem Bron: Flash Eurobarometer april 2008

Conclusies Effecten Vergrijzing 2008-2012 : Beperkt, Arbeidsmarktspanning, toenemende 45+ werkloosheid 2008-2040 - Sterk stijgende kosten Zorg en AOW: Prijs, Volume, beperkt door vergrijzing - Huidig Zorgstelsel leidt door ongebreidelde vraag en zo tot forse kostenstijgingen - AOW leeftijd houdt geen gelijke tred met stijging levensverwachting - Verdubbeling van Grijze Druk bij ongewijzigd beleid: Stijging AOW lasten - Meer vraag dan aanbod op arbeidsmarkt (aantallen, kwaliteit, leeftijd) - Beperkte arbeidsmobiliteit en verhoogde werkloosheid van 45+ werknemers - Verouderd pensioenstelsel, Inflatie kan niet meer gegarandeerd worden - Internationale positie van Nederland t.o.v. E27 redelijk positief Risico's - Uiteindelijke kostenstijging AOW en Zorg is naast demografische factoren (= feit) op termijn, sterk afhankelijk van de toekomstige macro economische ontwikkeling - Belangrijke parameters als Inflatie, Rendement op aandelen & obligaties kunnen niet op lange termijn ingeschat worden en zijn uiteindelijk zeer bepalend - We zullen moeten leren leven met risico's Maatregelen - Maatregelen baseren op verwachting middellange termijn (5 – 10 jaar) - Maatregelen moeten wel NU genomen worden. Als we afwachten is het te laat.

Conclusies : Maatregelen ter overweging I AOW (1e pijler) - Verhoog AOW leeftijd (65) getrapt (4 maanden per kalenderjaar) in 15 jaar naar 70 jaar - Stop flexibilisering AOW Pensioen (2e Pijler) - Stimuleer en faciliteer deeltijdpensioen vanaf 55 jaar Criterium bijvoorbeeld: minimaal 20 uur p/w tot 65 jaar en 10 uur p/w bij 65+ - Pas pensioen aan op primaire inkomensbehoefte: Hoog deeltijd pensioen tot leeftijd 75, maximaliseren op Loongrens SZ vanaf 75 - Zekerheid en financiering verbeteren: Beperk inflatierisico, bijvoorbeeld: Inflatie garanderen tot maximaal Loongrens SZ Aanvullend Pensioen (3e pijler) - Faciliteer aanvullend deeltijdpensioensparen (Levensloop) - Subsidie (overheid, werkgevers) op deeltijdpensioensparen (Zilvervlootprincipe) - Koppel subsidie aan 'preventief gezond gedrag' Bijv.: Participatie Gezondheidsonderzoeken, Health Checks, RI&E, Mobiliteitsplan

Conclusies : Maatregelen ter overweging II Voltijd 55+ werknemers Faciliteer (arbeidsvoorwaarden, diensten) waar nodig (belasting versus capaciteit) tijdig (preventief) dat voltijd werknemers vanaf 55 jaar minder en daardoor ook langer kunnen blijven werken Deeltijd 50- werknemers Stimuleer en faciliteer (o.a. fiscaal), voor deeltijd(<20 uur p/w) medewerkers jonger dan 50 jaar, uitbreiding van werktijd tot 20 uur per week. Mobiliteit - Formuleer eisen (normen) voor Leeftijdsbewust personeelsbeleid - Stimuleer en faciliteer preventief in- en externe mobiliteit van werknemers Bijvoorbeeld d.m.v. externe begeleiding en aanvullende financiering. - Verplichte mobiliteitsscan op leeftijd 40 en 50 of na 10 jaar in dezelfde functie. Zorgdiensten Stimuleer (financieel, fiscaal) arbeidsparticipatie in Mantelzorg, Kinderopvang en Zorg door inzet van met name 55+ ers

Conclusies : Maatregelen ter overweging III Zorg - Stel (financiële) limieten/condities aan jaarlijkse zorgkosten in basispakket - Beperk basispakket tot absoluut minimum - Leg relatie tussen 'gezond preventief gedrag' en 'recht op vergoeding' Bijvoorbeeld: Bij niet deelname aan een nader gedefinieerd pakket preventie (bevolkings)onderzoeken, wordt het basispakket beperkt tot 'passieve behandeling' - Breidt de aanvullende verzekering uit o.b.v bonus/malus systeem Health diensten leveranciers - Ontwikkeling van branchebrede uniforme preventie-onderzoeken, health checks,etc. - Ontwikkeling van een individuele vitaliteitsscan - Ontwikkeling van mobiliteitsscans o.b.v. Belasting versus Belastbaarheid (meten arbeidsvermogen, inzet Workability Index) - Advies in- en externe mobiliteit, deeltijdpensioen (hoeveel uur, welk werk) - Begeleiding en opvolging advies inclusief plaatsing ( “Mobiliteitsmakelaar” ) - Ontwikkeling kwantitatief Mobiliteits-beslissingsmodel voor wg-ers en wn-ers - Ontwikkeling ziekte vroegsignaleringssystemen

Conclusies : Maatregelen ter overweging IV Werkgevers - Definieer Leefijdsbewust PersoneelsBeleid (LBP) in organisatie - Vertaal LPB in een beter rendement en gezonde hogere groei van de onderneming (roep externe hulp in als dit onmogelijk lijkt) - Schaf beloningsbeleid o.b.v. Ancieniteit of leeftijd af - Voer beloningsbeleid o.b.v. Prestatie (toegevoegde waarde) en arbeidsvermogen in - Regel In-, Door- en Uitstroom preventief en actief, o.b.v. een kostenanalyse - Regel Pro-, RE- en DE-motie - Geef Health diensten leveranciers een adviestaak tbv managers en HR. Reken af o.b.v. performance. - Faciliteer, beloon gezond gedrag en actieve opstelling werknemers in benefit pakket - Voer Mantelzorg vriendelijk personeelsbeleid in - Geef de OR een actieve, maar ook committerende, rol - Voer met de OR of vakbonden vooraf besproken maatregelen effectief door. Overheid - AOW leeftijd fasegewijs optrekken - Marktwerking (vraag/aanbod) Zorg versnellen - Preventie stimuleren, faciliteren; Sociale partners meer betrekken in beleid

Vergrijzing: Visie vertalen in actie... Bron foto robot: Honda 2040 2008 We zullen de fruitboom van Sociale Zekerheid en Zorg moeten snoeien om een goede oogst te kunnen blijven garanderen. Nu ferm ingrijpen, straks oogsten Jos Berkemeijer (2008)‏

Vergrijzing Quo Vadis?

More Related Content

Viewers also liked

Similar to Vergrijzing Quo Vadis?

Vergrijzing Quo Vadis?